Plik w formacie PDF - UrzÄ d Regulacji Energetyki

MODEL EKONOMETRYCZNY − NARZĘDZIE OCENY EFEKTYWNOŚCI OSD ELEKTROENERGETYCZNYCHPRZEDSIĘBIORSTWA ODBIORCA NA RYNKU ENERGETYCZNE ENERGIIModel ekonometryczny – narzędzie ocenyefektywności operatorów systemów dystrybucyjnychelektroenergetycznych (skrót)prof. dr hab. Jacek Osiewalski,dr Renata Wróbel-Rotter1. WstępCelem pracy jest prezentacja założeń i wynikówanalizy kosztów operacyjnych w sektorze dystrybucjienergii w Polsce. Stosując bayesowskiewersje tzw. stochastycznych granicznych modelikosztu dokonujemy oceny efektywności kosztowejczternastu operatorów systemów dystrybucyjnychelektroenergetycznych („OSD”) na podstawie danychrocznych z lat 2008–2010. Opis działaniapodmiotów gospodarczych, wykorzystany w badaniach,bazuje na ekonometrycznych modelachprocesu produkcyjnego, które powstają w efekciepołączenia mikroekonomicznej teorii kosztu z rozważaniamiuwzględniającymi nieefektywność jednostekprodukcyjnych (przedsiębiorstw) na skutekniewłaściwego wykorzystania przez nie czynnikówprodukcji.Graniczne modele produkcji lub kosztu były juższeroko wykorzystywane do analizy efektywnościdziałania podmiotów takich jak: linie lotnicze(Schmidt i Sickles, 1984), szpitale (Koop, Osiewalskii Steel, 1994, 1997), banki i ich oddziały(Marzec i Osiewalski 2003, 2008 oraz bibliografiatam zawarta), biblioteki akademickie i publiczne(Osiewalski i Osiewalska, 2003, 2006), elektrowniei elektrociepłownie (Wróbel-Rotter i Osiewalski,2002; Wróbel-Rotter, 2004). Wiele zastosowaństochastycznych granicznych modeli produkcjii kosztu (niestandardowych i trudnych do analizymetodami niebayesowskimi) wykorzystujemożliwości wnioskowania bayesowskiego, wspomaganegonumerycznie metodami Monte Carlo.Bayesowskie stochastyczne modele granicznewprowadzili do ekonometrii van den Broeck, Koop,Osiewalski i Steel (1994), oraz Koop, Osiewalskii Steel (1994, 1997), którzy opracowali też metodyMonte Carlo umożliwiające uzyskiwanie wynikówempirycznych.Referowany w tej pracy bayesowski granicznymodel kosztu zmiennego dla sektora dystrybucjienergii został opracowany w 2011 r. na zlecenieUrzędu Regulacji Energetyki na podstawiedanych z trzech lat poprzednich. Proponowanepodejście było już stosowane w poprzednimbadaniu dla URE, przeprowadzonym przez autorówna danych z lat 2001−2006 (Osiewalskii Wróbel-Rotter, 2008, 2008−2009). Model przyjętyw pracy opisuje zależność kosztu operacyjnego(ponoszonego przez operatora systemudystrybucyjnego) od dużej liczby czynnikówo charakterze techniczno-ekonomicznym, którepowinny determinować jego poziom, oraz odsposobu zarządzania, reprezentowanego przezzmienną nieobserwowalną (ukrytą) określającąefektywność. Podejście bayesowskie pozwalaokreślić niepewność wnioskowania o wpływiewyróżnionych czynników oraz o niesprawnościzarządzania (nieefektywności kosztowej). Ocenaniepewności wnioskowania jest szczególnieważna w przypadku małej liczby obserwacji,co ma miejsce w sektorze dystrybucji energii,w którym w badanym okresie działało czternaścieprzedsiębiorstw. Problem bardzo krótkiegoszeregu czasowego (dane roczne z trzech lat)dodatkowo uzasadnia potrzebę odwołania siędo wnioskowania bayesowskiego jako jedynegomałopróbkowego podejścia do stochastycznychmodeli granicznych.Następna (druga) część pracy poświęconajest ogólnej prezentacji stochastycznego modelugranicznego i wskaźnika efektywności kosztowej.W części trzeciej definiujemy kategorie kosztu,jakie można teoretycznie rozważać (i empirycznieszacować) w ramach modelu granicznego.Część czwarta zawiera podstawowe informacjeo bayesowskim ujęciu modelowania kosztui nieefektywności kosztowej na podstawie danychpanelowych. W części piątej przedstawiamy wynikiempiryczne, zwracając szczególną uwagę nawrażliwość ocen efektywności na dobór zmiennychobjaśniających oraz na niepewność wnioskowaniao składowych kosztu obserwowanego. Część szóstazawiera podsumowanie.nr 1 (79) 30 marca 2012Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki9