PRZEDSIĘBIORSTWA ODBIORCA NA RYNKU ENERGETYCZNEENERGIISTATUS PRZEDSIĘBIORSTW SIECIOWYCH W PRAWIE ENERGETYCZNYMnych odbiorców ma zadośćuczynić ich oczekiwaniomstałej poprawy świadczonych usług z zastosowaniemnowoczesnych rozwiązań, w tyminformatycznych 28) . Nie chodzi tu wobec tegoo zachowanie statusu quo, lecz o spoglądaniew przyszłość i dostrzeganie potencjalnych możliwościpoprawy satysfakcji aktualnych odbiorcóworaz zwiększania skali prowadzonej działalnościz uwzględnieniem wymienionych w rzeczonej regulacjiprzepisów i dokumentów, a także z poszanowaniemwymogów ochrony środowiska.Aby to osiągnąć niezbędne jest również wypracowaniespójnej strategii pozyskiwania tytułówprawnych do urządzeń oraz gruntów dla celówprzesyłowych, jak też strategii przygotowywaniai realizacji inwestycji w sposób optymalny w czasiei przestrzeni.Obowiązek sporządzania planów rozwojuObowiązek ten przewiduje art. 16 ust. 1 ustawy.Przedsiębiorstwa sieciowe sporządzają dla obszaruswojego działania plany rozwoju w zakresie zaspokojeniaobecnego i przyszłego zapotrzebowaniana energię elektryczną, uwzględniając miejscowyplan zagospodarowania przestrzennego albo kierunkirozwoju gminy określone w studium uwarunkowańi kierunków zagospodarowania przestrzennegogminy.28)Mowa tu chociażby o wprowadzaniu inteligentnych systemówelektroenergetycznych (tzw. smart grid) oraz ich elementu w postaciinteligentnych systemów pomiarowych (tzw. smart metering).Także i ten obowiązek świadczy o szczególnymstatusie przedsiębiorstw sieciowych w prawieenergetycznym. Wyjątkowe bowiem względy,sprowadzające się do ochrony określonegointeresu publicznego, powodują, że dopuszczalnajest ingerencja państwa w sferę planowania przezprzedsiębiorców swojej działalności. Ustawodawcapotraktował to zagadnienie dość szczegółowo,gdyż uregulował w poszczególnych przepisach zawartychw obrębie art. 16 ustawy nie tylko zakrespodmiotowy obowiązku, ale i jego obligatoryjny(minimalny) zakres przedmiotowy, określił okresy,na które należy sporządzać plany rozwoju, zadaniaPrezesa URE w tym zakresie i inne kwestie.Jeśli chodzi o zakres przedmiotowy planów rozwoju,to obejmować one mają m.in. przewidywanyzakres dostarczania energii elektrycznej, przedsięwzięciaw zakresie modernizacji, rozbudowy albobudowy sieci oraz przewidywany sposób finansowaniainwestycji i harmonogram jej realizacji.Z powyższego wynika, że obowiązek sporządzaniaplanów rozwoju koreluje z innymi publicznoprawny-Foto: A. Głośniewska38 Biuletyn Urzędu <strong>Regulacji</strong> <strong>Energetyki</strong> nr 1 (79) 30 marca 2012
STATUS PRZEDSIĘBIORSTW SIECIOWYCH W PRAWIE ENERGETYCZNYMPRZEDSIĘBIORSTWA ODBIORCA NA RYNKU ENERGETYCZNE ENERGIImi obowiązkami przedsiębiorstw sieciowych, w tymz obowiązkiem zapewnienia realizacji i finansowaniabudowy i rozbudowy infrastruktury przesyłowej.Nie mniej istotne jest powiązanie planów rozwojuz obszarem taryf, o których będzie mowaniżej, gdyż realizacja zamierzeń zawartych przezprzedsiębiorstwo sieciowe w planie rozwoju znajdujeodzwierciedlenie i wynagrodzenie w taryfie.Tym samym, jakość planowania i elementy zawartew poszczególnych planach rozwoju znajdują bezpośrednieprzełożenie na realia realizacji poszczególnychinwestycji przesyłowych w przyjętym okresie.Obowiązek ustalania taryf i przedstawianiaich Prezesowi URE do zatwierdzeniaObowiązek ten określa art. 47 ust. 1 ustawy.W myśl tego przepisu przedsiębiorstwa siecioweustalają taryfy dla energii elektrycznej, które podlegajązatwierdzeniu przez Prezesa URE, oraz proponująokres ich obowiązywania. Przedsiębiorstwasieciowe przedkładają Prezesowi URE taryfy z własnejinicjatywy lub na jego żądanie.Przed przystąpieniem do rozważań o istocie tegoobowiązku, szczególnie pod kątem problematyki posadowieniaurządzeń przesyłowych, przybliżenia wymagadefinicja taryfy zawarta w art. 3 pkt 17 ustawy.Zatem, taryfa to zbiór stawek opłat oraz warunkówich stosowania, opracowany przez przedsiębiorstwosieciowe i wprowadzony jako obowiązujący dlaokreślonych w nim odbiorców w trybie określonymustawą. Przy czym, według art. 45 ust. 1 ustawy,taryfa powinna zapewniać m.in. pokrycie kosztówuzasadnionych działalności gospodarczej przedsiębiorstwsieciowych w zakresie przesyłania lub dystrybucjienergii elektrycznej, wraz z uzasadnionymzwrotem z kapitału zaangażowanego w tę działalność,oraz ochronę interesów odbiorców przed nieuzasadnionympoziomem stawek opłat.Zatwierdzanie taryf przedsiębiorstw sieciowychprzez Prezesa URE to konieczny substytut mechanizmówrynku konkurencyjnego pozwalający realizowaćcele określone w art. 1 ust. 2 ustawy, w tymprzede wszystkim przeciwdziałać negatywnymskutkom naturalnych monopoli 29) . Ustalenie taryfyi następnie jej zatwierdzenie to bardzo złożonyproces mający z jednej strony zapewnić pokryciekosztów uzasadnionych działalności sieciowejwraz ze zwrotem z zaangażowanego kapitału,a z drugiej ochronę interesów odbiorców przednieuzasadnionym poziomem stawek opłat, tj.w istocie zrównoważyć trudne do pogodzeniainteresy przedsiębiorstw sieciowych i odbiorców.Przybliżony teraz zostanie jeden z aspektówtej złożonej konstrukcji. Wśród licznych kosztówprzedsiębiorstwa sieciowego, w taryfie uwzględnianesą również ponoszone przez to przedsiębiorstwokoszty uzasadnione związane z realizacjąinwestycji i eksploatacją urządzeń przesyłowych,w tym z dostępem do gruntów podmiotów trzecich.Taryfa zapewnia tym samym przedsiębiorstwusieciowemu środki na inwestycje, konserwa-29)Wobec tego, że przedsiębiorstwa sieciowe prowadzą działalnośćgospodarczą w ramach monopolu naturalnego, a więcdziałają na rynku, na którym nie występują w ogóle warunki konkurencji,to taryfy tych przedsiębiorstw są i będą zatwierdzaneprzez Prezesa URE.cje, remonty urządzeń przesyłowych wraz z niezbędnymikosztami towarzyszącymi, wśród którychprzykładowo można wymienić wynagrodzeniaza ustanawiane służebności przesyłu. Podkreśleniatu wymaga, że konieczna jest należyta starannośći odpowiedzialna postawa przedsiębiorstw sieciowychw obszarze tych kosztów, gdyż znajdująone realne przełożenie na poziom stawek opłatuiszczanych przez odbiorców. Dlatego też, odpowiedniawysokość wynagrodzenia za korzystaniez nieruchomości w celach przesyłowych, w tym zaustanowienie służebności przesyłu, powinna byćw ocenie autora przyjmowana w praktyce takżeprzez wzgląd, aby poziom tych wynagrodzeń niepowodował nadmiernego wzrostu stawek opłatw taryfach. Być może jest to nieco naiwne, aleprzez ten pryzmat swoje oczekiwania co do wysokościwynagrodzenia za dostęp do gruntów powinniteż konstruować ich właściciele. Rekapitulując,wymóg zachowania akceptowalnego poziomu stawekopłat w taryfach musi wymuszać stan równowagimiędzy interesem przedsiębiorstw sieciowycha interesem właścicieli nieruchomości.Przedsiębiorstwa sieciowe mają szereg innychobowiązków o charakterze publicznoprawnymnałożonych przez ustawę. Wymienićtu można jeszcze obowiązki operatorów poszczególnychsystemów elektroenergetycznych,w tym obowiązek prowadzenia ruchu sieciowegow sposób efektywny, obowiązek opracowaniainstrukcji ruchu i eksploatacji sieci, czy obowiązkipodlegające aktualizacji w sytuacjachzagrożenia bezpieczeństwa dostaw energiielektrycznej. Jednakże, zdaniem autora, te wy-nr 1 (79) 30 marca 2012Biuletyn Urzędu <strong>Regulacji</strong> <strong>Energetyki</strong>39