Plik w formacie PDF - UrzÄ d Regulacji Energetyki

PRZEDSIĘBIORSTWA ODBIORCA NA RYNKU ENERGETYCZNEENERGIISTATUS PRZEDSIĘBIORSTW SIECIOWYCH W PRAWIE ENERGETYCZNYMa gdzie indziej właściciele nieruchomości domagająsię od przedsiębiorstw sieciowych stosownegowynagrodzenia (odszkodowania) za korzystaniez ich gruntów bez żadnego tytułu prawnego.Określone problemy, stanowiąc podatne podłożedla potencjalnego sporu, rodzą zaszłości historyczne,zastane okoliczności faktyczne i prawne,równocześnie występujące tytuły do korzystaniaz gruntów dla celów przesyłowych wynikającez przepisów prawa publicznego i prywatnego orazprezentowane przez zainteresowanych, wcale nierzadko,wyjątkowo niestandardowe postawy.Ponadto, jednym z powodów mnożących się sporówpomiędzy przedsiębiorstwami sieciowymi a właścicielaminieruchomości jest odrębna regulacja statusuurządzeń przesyłowych oraz zagadnienia prawdo gruntów, przez które przebiegają te urządzenia.Można to dostrzec porównując na przykład treśćart. 49 Kc, koncentrującego się na urządzeniachprzesyłowych z art. 305 1 – art. 305 4 Kc dotyczącymisłużebności przesyłu, a więc tytułu prawnegodo nieruchomości. Znamienne jest, że uzyskanieprzez przedsiębiorstwo sieciowe prawa polegającegona tym, że przedsiębiorstwo to możekorzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomościobciążonej, zgodnie z przeznaczeniem urządzeńprzesyłowych (służebność przesyłu) nie wpływana status samych urządzeń przesyłowych.Poniżej zostało zasygnalizowane, na czym najczęściejskupiają się spory dotyczące posadowieniaurządzeń przesyłowych. W celu zobrazowanianiektórych możliwych komplikacji i konfiguracjinieco więcej uwagi poświęcono tylko tym, w którychprzedmiotem rozbieżności jest tytuł prawnydo urządzeń przesyłowych. Respektując założenietej części artykułu jako kontekstu, pozostałeprzykładowe spory w zasadzie zostaną wyliczoneograniczając ewentualne dodatkowe wywody dominimum.Przedsiębiorstwa sieciowe często spierają sięz innymi podmiotami o to, kto w danych okolicznościachjest właścicielem urządzeń przesyłowych,czy podmiotowi trzeciemu przysługuje do nichinny tytuł prawny, a jeśli tak, to jaki to tytuł. W tymzakresie zasadniczy wpływ na treść konkretnychrozstrzygnięć ma okres, w którym orzeczenie zapadło,w szczególności wobec zmian w ramachwykładni art. 49 Kc 10) .I tak, po drugiej wojnie światowej aż do 1991 r.stosowanie art. 49 Kc nie powodowało zasadniczowątpliwości, co wynikało ze zmarginalizowaniaprawa prywatnego na rzecz regulacji publicznoprawneji upaństwowienia kluczowych gałęzi przemysłu.Urządzenia przesyłowe stanowiły wówczaswłasność państwa i traktowane były jako rzeczyruchome wyłączone z obrotu. Zmiana podejścia doart. 49 Kc wiąże się z wydaniem przez TrybunałKonstytucyjny uchwały z 4 grudnia 1991 r., sygn.akt W 4/91 (OTK 1991, poz. 22), w której wyrażonozapatrywanie, że dane urządzenie przesyłoweprzechodzi na własność przedsiębiorstwa sieciowegoz chwilą faktycznego podłączenia tego urządzeniado sieci tegoż przedsiębiorstwa. A zatem,10)Przepis ten obowiązywał w niezmienionym brzmieniu odchwili wejścia w życie Kc, tj. od 1 stycznia 1965 r., aż do 2 sierpnia2008 r. Na mocy noweli Kc z 30 maja 2008 r. (Dz. U. z 2008 r.Nr 116, poz. 731), 3 sierpnia 2008 r. dotychczasowa treść art. 49 Kcw istocie stała się jego § 1 oraz dodano § 2.z chwilą fizycznego połączenia urządzenia przesyłowegoz siecią, urządzenie traci status części składowejgruntu i przechodzi na własność przedsiębiorstwasieciowego. W tym miejscu należy zwrócićuwagę na mające miejsce w latach 90. ubiegłegowieku liczne zmiany w strukturze własności urządzeńprzesyłowych, wynikające z przekształceńwłasnościowych 11) , które generowały również szeregkonfliktów między przedsiębiorstwami sieciowymia właścicielami gruntów.Powyższe stanowisko wyrażone przez TrybunałKonstytucyjny z biegiem czasu spotykało sięz coraz większą krytyką m.in. dlatego, że u jegopodstaw legło niepoprawne przyjęcie konstrukcjiczęści składowej przedsiębiorstwa 12) , a także zewzględu na konstytucyjną zasadę ochrony prawawłasności sprzeciwiającą się dokonywaniu rozszerzającejwykładni art. 49 Kc.Niemniej koncepcję tę należy uznać za dominującąaż do wydania przez Sąd Najwyższy uchwałyz 8 marca 2006 r., sygn. akt III CZP 105/05 (OSNC2006/10/159), zgodnie z którą przepis art. 49 Kcnie stanowi samoistnej podstawy prawnej przejściaurządzeń przesyłowych na własność właścicielaprzedsiębiorstwa sieciowego przez ich połączeniez siecią należącą do tego przedsiębiorstwa. W myślpoglądu Sądu Najwyższego, wyrażonego w powołanejuchwale, przepis art. 49 Kc stwarza jedyniewyjątek od przewidzianej w art. 48 i art. 191 Kc11)Wśród których w szczególności należy wymienić uwłaszczeniepaństwowych osób prawnych, procesy komunalizacji, prywatyzacje.12)A przecież przedsiębiorstwo nie będąc rzeczą nie możemieć części składowych.32 Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki nr 1 (79) 30 marca 2012