Oto Ten przeznaczony jest na upadek i na powstanie wielu w Izraelu ...

na kolor włosów). Marysia Szpitterównaodeszła z transportem chorychdo Oświęcimia, gdzie zgasłojej młodociane, pełne miłości życie.. . W niedzielę wymykała sięna polski blok. . . gdzie była odprawianaMsza św. . .. Msza nasza byłto zbiór modlitw mszalnych (częścistałe) i obozowych (części zmienne)niekiedy słowa pieśni kościelnych.W „układaniu” Ewangelii na poszczególneniedziele i święta pomagałapani Pawłowska, która zawszewiedziała, kiedy jaką Ewangelię zastosować,a w późniejszym okresiepani Józefa Kantor. Aby zobrazowaćkapłana celebrującego Mszę św.,przy poszczególnych częściach objaśniałosię czynności. . . W okresieWielkiego Postu pani KunegundaPawłowska prowadziła rekolekcje.Gromadziły się w małe skupiskamiędzy blokami lub na niedzielnymlagrowym spacerze, by posłuchaćrozważań i nauk naszego „kanonika”.Kunegunda Pawłowska cieszyłasię dużym autorytetem, zeswoją wiedzą religijną, zwłaszczaznajomością Biblii. . .”.Renee Skalska nr 4609 – „. . .Nakażdym bloku znalazła się takaosoba, która znała Mszę św. na pamięć.W pierwszych transportachPolek były to Kunegunda Pawłowskai Maria Kozalówna, siostra zamordowanegow Dachau biskupaKozala. Pełniły one rolę przewodnikówduchowych. . .”.Kunegunda Pawłowska przewiezionaw początkach zimy 1944 rokudo Bergen-Belsen, gdzie panowałystraszne warunki sanitarne, zmarłana tyfus już po wyzwoleniu 11 maja1945 roku. Jej imieniem jest nazwanaszkoła w Trąbkach Wielkich jakrównież ulica.Profesor Pigoń w swoich wspomnieniachobozowych daje receptęna przeżycie w sytuacjach najcięższych– „. . .Nie dać dostępuzwątpieniu. . . – trwać jak kamieńw grobie. . .”.A wiemy z własnego życia, żekamień z gruntu jest bardzo ciężkowyciągnąć (1 m 3 granitu waży 2,7tony), często staje się to niemożliwe.Kiedyś w parę wołów było ciężkociągnąć nieduży kamień, a te dużekamienie, które i dźwigiem dzisiajciężko ruszyć, w tradycji ludowejapostołami nazywamy.Marek DziekońskiPrzy pisaniu korzystałemz książki Urszuli Wińskiej – „Zwyciężyływartości – wspomnieniaz Ravensbrück”. Część książek o tejtematyce jest napisana na podstawieksiążki pani U. Wińskiej.Jest to książka – ankieta przeprowadzonawśród więźniarek obozuRavensbrück. Z dokumentów tychwynika, że z gminy Trąbki Wielkiew obozie Ravensbrück były dwie takszlachetne osoby – śp. KunegundaPawłowska i żyjąca Anna Burdówna– które pracowały w tej gminie,nie opuściły miejsca pracy (chociażmogły) miały tu swoje „Westerplatte”i stąd zostały aresztowane 1 IX1939 roku. Rok szkolny w WolnymMieście Gdańsku rozpoczynałsię w I dekadzie kwietnia. W połowiesierpnia kończyły się wakacjeletnie.17