Nr 49 Czerwiec 2013 - Biblioteka Główna Akademii Medycznej w ...

Medycyna i sztukaTego rodzaju, Szanowni Państwo,dramatyczne (kontrastujące z ciemnymipartiami obrazu) oświetlenie częścikompozycji dzieła, stanowi charakterystycznącechę prac Rembrandta i ostateczniedzieł barokowych. Rzecz jasna,w scenie tej nie mogło zabraknąć księgiz rysunkami anatomicznymi ludzkiegociała. Jest nią najprawdopodobniej Dehumani corporis fabrica autorstwa Vesaliusa,umiejscowiona w prawym dolnymrogu olejnego obrazu.W ten sposób, obrazem „Anatomiadoktora Tulpa”, Rembrandt dołączył dogrona takich mistrzów pędzla - którzyinteresowali się budową ciała ludzkiego -jak Michał Anioł, Rafael Santi, Tycjan czyLeonardo da Vinci. A dziełem wręcz kapitalnymdla tego mistrza malarstwa byłabez wątpienia praca Vesaliusa.Można więc, bez obawy, obserwującrozwój sztuki europejskiej do XXI wiekustwierdzić, iż bezpośrednie studia anatomiiludzkiego ciała, a jeśli nie, to przynajmniejstudia „wzornika”, jakim byłodzieło Vesaliusa, z umieszczonymi w nimilustracjami, stało się na kolejne stulecia,ważnym źródłem artystycznych inspiracji.A dzisiejsza wystawa, jest doskonałąokazją, by na nowo (w nowym świetle),ukazać znaczenie dzieła Vesaliusa, nietylko dla historii medycyny, ale także dladziejów malarstwa europejskiego.prof. dr hab. Jan Sienkiewicz jest kierownikiem ZakładuHistorii Sztuki i Kultury Polskiej na Emigracji w KatedrzeHistorii Sztuki i Kultury UMKVesalius w „odsłonie vanitatywnej” – fromborskie epitafiaz wyobrażeniem szkieletu frasobliwegoJowita JaglaWśród wielu niezwykłych zabytkówkatedry fromborskiej wyróżniają się dwiepłyty epitafijne, wmurowane w filary: epitafiumkanonika Zachariasza Jana Szolca(1682 r.) oraz epitafium kanonika StanisławaBużeńskiego (1684 r.). Oba epitafiaposługują się wyobrażeniem „szkieletu frasobliwego”,„szkieletu zadumanego” („dersinnende Skelett”) - stanowiącego jedenz istotnych elementów refleksyjnej ikonografiivanitatywnej, w której śmierć prowokujedo melancholii, łagodnego żalu, wyciszonychrefleksji nad przemijaniem…Szkielet przedstawiony we fromborskichepitafiach stanowi świadomą i niecoprzewrotną inspirację grafikami zamieszczonymiw słynnym traktacie anatomicznym„De humani corporis fabrica libriseptem” Andreasa Vesaliusa, wydanympo raz pierwszy w 1543 roku. Ponad trzystamiedziorytów autorstwa Jana Stephanaz Kalkaru (działającego w pracowniTycjana) prezentowało ciało medycznew sposób odmienny niż do tej pory. Pierwszagrupa ujęć posiłkowała się starożytnymirzeźbami i poliklitejskim kanonempiękna ujmując martwe ciała w postaciwyrafinowanych torsów o utraconychkończynach, które wypełniały obnażoneorgany wewnętrzne. Drugi typ przedstawieństanowiły ciała odarte ze skóry bądźszkielety obdarzone w sposób cudownyzdolnością ruchu i witalnością. Martwe„fantomy” spacerują w dalekim pejzażu,rozkoszują się swobodą, odważnie podejmująwysiłek fizyczny, a w pewnychwyjątkach intelektualny - jedna z rycin(stanowiąca inspirację dla fromborskichepitafium kanonika Stanisława Bużeńskiego,1684 r., katedra, Frombork, fot. PaulinaDudek, Muzeum Mikołaja Kopernika weFromborku24Wiadomości Akademickie Nr 49