Pokaż treść!

1 9 4 ALEKSANDER BRONIKOWSKI.Albrecht Fryderyk Brandeburgski, książę na Prussach, z licznymorszakiem wielu panów i sług towarzyszących jechał do swego domu.A gdy się doń już zbliżał, ujrzał plac leżący przed jego pomieszkaniemoświecony łuczywem i pochodniami, usłyszał jakiś zgiełk, i niewyraźneśpiewanie obiło się o jego uszy. Zmięszany taką niezwyczajnąsceną, zatrzymał konia, i rozkazał jednemu ze swojego orszaku pobiedznaprzód dla dowiedzenia się, ażali to, co widział, było istotnie temczego się dorozu miewał, a może i życzył, tylkoż nie w tej chwili i niew takim sposobie.Wtem tysiącgłośne wołanie zabrzmiało naprzeciw niemu:— W iwat! — wołano. — Niech żyje książę Pruski, opiekun wolnowiercówi prawdy! Wiwat dostojny orędownik umiejętności i sztukwyzwolonych!I zaraz potem wielu wysłanych ze zgromadzenia studentów przybliżyłosię i w udatnie ułożonych wyrazach zaniosło prośbę, ażebyksiążę zapewnił swoję opiekę ich przedsięwzięciu opuszczenia Krakowa,i aby pozwolił im w protestanckich szkołach dokończyć dalszejnauki.Gdyby przyzwoita była księciu Brandeburgskiemu iść według własnejchęci, to możnaby się spodziewać, że byłby on przyjął prośbymłodzieży łaskawym umysłem. Wzrost nowo założonej akademiiw Królewcu wielce go zajmował, a on bynajmniej nie taił tego przedsobą, że przybycie wielu młodych ludzi, co nauki swoje zaczęli w Krakowie,gdzie, jakeśmy słyszeli od samych nawet alumnów w gniewierozmawiających, języki starożytne, wymowa, najpierwsza umiejętnośćrepublikańskiego narodu, i owoczesna polityka według zasad Arystotelesaz wielką dokładnością miały być wykładane, że przybycietakiej młodzieży nader było korzystnem dla tak mało znaczącegojeszcze zakładu. Nadto i z innych względów mocno tego sobie życzył;bo rozszerzeni** augsburskiego wyznania w państwie, któregoon był hołdownikiem, wielce mu było po myśli, a każde zwycięztwo,jakie tym sposobem nowa nauka odnosiła nad dawną wiarą, zdawałosię go przybliżać do pewnych widoków, które za świadectwem dziejopisówjuż mu wtedy nie były obce, a które on potem, przy śmierci ZygmuntaAugusta, jawnie odkrył; lecz osiągnienie ich w późniejszymdopiero czasie jego następcom zostawione było.Z drugiej atoli strony przyzwoitość i prawa polityki nie dozwalałymu, w stolicy swojego pana lennego, a blizkiego krewnego, sprzyjaćotwarcie buntowi i tym sposobem obrażać majestat tronu właśniew chwili, kiedy przybył w tym celu, aby przez powtórne otrzymanielenności od nowego króla ugruntować swoje zbyt jeszcze dotąd niepewneprawo do księztwa Pruskiego, a zarazem proponować nadaniewspół-lenności jego krewnemu, Elektorowi Brandeburgskiemu.