Pokaż treść!

PRZEDMOWA AUTORA. 11Jeszcze po kilku stuleciach, wisi na tem imieniu przekleństwo,i słusznie świat oskarża monarchinię, która wpływu piękności i dowcipuna swego zbyt ustępnego małżonka ku temu tylko używała, bywolny naród podległym uczynić wzmagającej się ambicyi domu Eakuzkiego,zbezcześcić długie a błogie panowanie Zygmunta w ostatnichlatach, i przenosić na ziemię polską cudze głupstwa i bezeceństwa,których pochodzenie do dziś jeszcze pozostała nazwa poświadcza.Już przedtem bacznie i niechętnie na jej postępowanie zwracałosię oko zacniejszych mężów' w narodzie. Chciwość jej, ściągająca doszkatuły bogactwra korony i skarbu szafowane jej szczodrą ręką czcigodnegokróla, frymarcząca najwyższemi dostojeństwami Kościołai państwa na rzecz najwięcej dających; dwuznaczność, z jaką ona narówni ze swą krewną i naśladowczynią, przechylała się kolejno do obustronnictw religijnych, odwróciły od niej serce Polaków i własnegosyna Zygmunta Augusta. Zaczęły krążyć głuche wieści o czynachzbrodniczych których domyślano się sprawczyni, i duch podejrzenia,niespokojny i złowrogi wcisnął się w komnaty królewskiego zamku (*).Na niniejszych kartach widzimy Bonę Sforzę dokonywającą czynu,który sprawdza podejrzenia powzięte o dawniejszych jej postępkach,lubo on pierwszym jest, o jaki ją często i jednozgodnie świat spółczesnyi potomny oskarża.Następstwa tego czynu na własnym jej rodzie pomściły zbrodnięjakiej ona dopuściła się względem plemienia Piastów, a sprawiedliwylos chciał, ażeby taż sama ręka, która ostatnie latorośle starożytnegodomu królewskiego w Polsce strąciła w grób, była zarazem ręką, którai jej ród własny uprzątnęła ze świata (**).skiej, w r. 1518 była żoną. Zygm unta I. O żenił sio on pierwszy raz r. 1512 z B arbarąTrenczyńską, córką Ja n a Żapolyi, hrabiego n a Spiżu i Wojewody Siedm iogrodzkiego,a owdowiał 2 paz'dziernika 1515 roku.(*) Jest-to alluzya do śmierci ostatnich książąt Mazowieckich z domu Piastowskiego,przypisywanej machinacyom Bony, która tym sposobem chciała dziedziczną prowincyęlenników, używających pewnej samodzielności, wcielić do korony. (P. T ł.)(**) Autor niniejszćj powieści mniema, że zobowiąże sobie niektórych z jćj czytelników,tych mianowicie co romantyczność w powieści przenoszą nad historyczność,— jeżelizwróci ich uwagę na ustęp mieszczący opowiadanie Ja n a Lackiego. Jest on w głównymswym zaczynie obcym przedmiotowi tej książki, z którą wiąże się pojedyńczemi tylkoi mało znaczącemi nićmi; okres który obejmuje, odległym jest o lat przeszło trzydzieściod chwili gdy rozpoczyna się historya Hipolita Boratyńskiego, a z tego powodu jest onco najmniej zadługim. Lecz nie uważał za właśeiwe wyrzucić go autor, gdyż przedstawiaon wierny i jasny obraz stosunków państwa Polskiego w samem sobie jak niemniejobyczajów i owoczesnćj polityki. Tym sposobem posłuży on do lepszego zrozumieniatak tego, jak może i następnych utworów, mianowicie tym, którzy na romans historycznyzapatrują się z podwójnego punktu, w samej już wskazanego nazwie.