Rhwydwaith Cymru 467, 5 Mehefin, 2013 - WCVA

Rhwydwaith Cymru • Rhifyn 467 • 5 Mehefin 2013NEWYDDIONCyfle i ddweud wrth bobl eraill pa mordda rydych yn llywodraethu eich mudiadYn y flwyddyn ddiwethaf, maeWCVA wedi cyhoeddi nifer ogyhoeddiadau, ac yn eu plith roeddtri a gyhoeddwyd yn benodol i helpumudiadau gwirfoddol i sicrhau eubod yn gallu dangos llywodraethu da.• Mae Llywodraethu da: cod i’r trydyddsector yng Nghymru yn amlinelluchwe egwyddor glir ar gyfer dangosllywodraethu da y gall pob elusen eudilyn, hyd yn oed y rheini sy’n llai ofaint, yn fudiadau a gaiff eu rhedeggan wirfoddolwyr neu’n elusennau âbyrddau llai profiadol.• Mae trydydd rhifyn o Adeiladu argraig nid ar dywod yn llawlyfr ymarferolsydd â’r nod o helpu ymddiriedolwyr>> parhâd o’r ail dudalen‘Mae pob ceiniog a wneir gan PreFabyn cael ei hailfuddsoddi’n uniongyrcholyn y prosiect a’n gwasanaethau i’r digartref,’meddai Andrew Jenkins, PrifWeithredwr YMCA.‘Mae siopau elusen yn dibynnu ary rhyddhad hanfodol maent yn eigael mewn ardrethi er mwyn parhaui weithredu,’ ychwanegodd. ‘Hebryddhad o’r fath, bydd llawer yn gorfodystyried eu hyfywedd, sy’n golygu einbod mewn perygl o golli gymaint.‘Mae hyn yn cynnwys cyfleoedd igael hyfforddiant a phrofiad gwaithhynod fuddiol i’r di-waith a ffordd radac effeithiol iawn o ailgylchu, sy’n atalmiloedd o dunnelli o wastraff rhagmynd i safleoedd tirlenwi.‘Mae siopau yn ffordd effeithiol iawni elusennau barhau â’u gwasanaethaui’r gymuned ar adeg pan fo grantiauyn cael eu torri a chyllid yn anodd caelgafael arno, ac maent yn ffynhonnellbwysig iawn o ddillad rhad i’r tlotaf– yn ogystal â bod yn rhan o rwydwaithcymdeithasol y mae cannoedd owirfoddolwyr a chwsmeriaid yndibynnu arno.’i ddelio â’u cyfrifoldebau rheoli, yncynnwys cynllunio strategol, bodyn atebol am ddatblygiad y mudiad,rheoli pobl ac arian a gwneudpenderfyniadau er lles y mudiadgwirfoddol.• Ac mae archwiliad iechydllywodraethu WCVA yn adnoddhunanasesu a gynlluniwyd yn unolâ’r chwe egwyddor a nodir ynLlywodraethu da: cod i’r trydyddsector yng Nghymru, a nodiruchod. Er mai prif bwrpas cwblhau’rhunanasesiad hwn yw helpu’r byrddauo ymddiriedolwyr i weithio tuag atddilyn egwyddorion y cod uchod, dylaihefyd helpu byrddau o bob maint iMudiad gwirfoddol yw’r cyntafyng Nghymru i gyrraedd nodansawdd blaenllawMudiad gwirfoddol yn yCanolbarth yw’r cyntaf yngNghymru i sicrhau ail lefel nodansawdd clodfawr.Mae Cymdeithas MudiadauGwirfoddol Powys wedi llwyddo i gaelNod Ansawdd Lefel 2 PQASSO, sy’ngolygu mai nhw yw’r mudiad cyntafyng Nghymru i gyrraedd Lefel 2, er bodsawl un wedi cael Lefel 1.Mae PQASSO yn asesu pob rhano’r mudiad, o’r drefn lywodraethui’r weithdrefn ar gyfer monitrocanlyniadau. Er mwyn cael Lefel 2,cafodd y Gymdeithas ei harchwilio amddeuddydd a llwyddodd i fodloni 192 owahanol fesurau a gofynion.Dywedodd Cadeirydd CyfarwyddwyrCymdeithas Mudiadau GwirfoddolPowys, Martin Nosworthy: ‘Ynddiweddar mae llawer o sylw wedi’i roii’r angen am drefn lywodraethu ddamewn mudiadau gwirfoddol, ynghyda darpariaeth gwasanaethau saff addangos eu harferion llywodraethu dai reoleiddwyr, arianwyr, buddiolwyr arhanddeiliaid.Rydym yn awyddus i wybod sawlun o’r cyhoeddiadau hyn rydychyn ymwybodol ohonynt, a pha morddefnyddiol yr oeddent, yn eich barnchi, felly rydym wedi llunio arolwg byr ifudiadau ei ateb.Gallwch gwblhau’r arolwg hwndrwy fynd i http://www.surveymonkey.com/s/wcva-publications, a thrwywneud hyn mae’n bosibl y caiffeich mudiad y cyfle i fod yn rhan oastudiaeth achos ar wefan WCVA.dibynadwy. Rwyf wrth fy modd fodCymdeithas Mudiadau GwirfoddolPowys wedi cael yr anrhydedd hwn.Nid yn unig y mae’n dangos safonuchel gwaith y Gymdeithas, ond maehefyd yn amlygu ansawdd a naturddibynadwy’r trydydd sector yn fwycyffredinol.’Ychwanegodd y Prif Weithredwr, CarlCooper: ‘Fel y corff sy’n cefnogi dros4000 o fudiadau ym Mhowys, maeCymdeithas Mudiadau GwirfoddolPowys yn ymdrechu i arddangosarfer da. Mae’r llwyddiant hwn ynrhoi sicrwydd i bawb rydym yngweithio gyda nhw, ac iddyn nhw,fod ein gwasanaethau a’n mudiad ynddibynadwy.‘Mae cyflawni’r nod hwn yndystiolaeth o ddiwydrwydd a galluymddiriedolwyr, staff a gwirfoddolwyry Gymdeithas a braint i mi yw caelgweithio gyda nhw.’Lein Gymorth WCVAFfoniwch 0800 2888 329Dydd Llun – Dydd Gwener9am – 5pmhelp@wcva.org.ukwww.wcva.org.uk3

Rhwydwaith Cymru • Rhifyn 467 • 5 Mehefin 2013POLISIGalw am dystiolaeth ar ddefnyddio’r GymraegMae Comisiynydd y Gymraeg yngofyn i bobl rannu eu profiadauo ddefnyddio’r Gymraeg yn y sectoriechyd.Mae’r Comisiynydd yn cynnalymholiad statudol yn canolbwyntioar wasanaethau gofal sylfaenol– er enghraifft, y rheini a ddarperirgan bractis meddyg teulu, practisdeintyddol, optegwyr a fferyllfeyddar y stryd fawr, a Galw Iechyd Cymru.Bydd hyn yn arwain at adroddiad yncyflwyno argymhellion i wneuthurwyrpolisi, gan anelu at wella profiadaucleifion a newid agweddau. Mae’rComisiynydd yn annog y cyhoedd igyfrannu at yr ymholiad hwn drwyrannu eu profiadau a’u teimladauo ran defnyddio’r Gymraeg mewngwasanaethau iechyd.Bydd y Comisiynydd hefyd yn casglucyngor gan gyrff ac arbenigwyr yn ysector iechydDywedodd Meri Huws, Comisiynyddy Gymraeg: ‘Gwasanaethau gofalsylfaenol yw man cychwyn perthynasy mwyafrif helaeth ohonom â’rgwasanaeth iechyd, ac mae angensefydlu dilyniant cadarn o ran yGymraeg trwy gydol taith y claf o fewny system iechyd o’r pwynt cyntaf un.‘Ers i mi ddechrau yn fy swydd felComisiynydd ychydig dros flwyddyn ynôl, mae nifer sylweddol o’r cwynion yrwyf wedi eu derbyn am y maes iechydyn ymwneud â gwasanaethau gofalsylfaenol.‘Rwy’n galw ar unrhyw un syddâ phrofiadau – da neu wael – oddefnyddio’r Gymraeg yn y meysyddhyn i rannu’r profiadau hynny â ni.’Mae’r Comisiynydd hefyd wedisefydlu panel i dderbyn a chraffu ary dystiolaeth, ac i ddarparu cyngorar gasgliadau ac argymhellion yradroddiad terfynol. DywedoddCadeirydd y panel, Dr Peter Higson:‘Mae cyfathrebu yn Gymraeg yn rhanhanfodol o ansawdd gofal, nid ynunig i blant bach, neu’r rheini syddag anableddau dysgu neu ddementia,ond i unrhyw un sy’n defnyddio’rgwasanaeth iechyd.‘Rwy’n falch o’r cyfle i arwain panelo arbenigwyr drwy’r broses o gasglutystiolaeth a chynghori’r Comisiynyddwrth iddi baratoi’r adroddiad. Rwy’ngobeithio’n fawr y bydd y broseshon yn arwain at well dealltwriaeth oanghenion iaith o fewn y sector gofalsylfaenol.’Hyd at ddiwedd mis Medi 2013, gallpobl gysylltu â’r Comisiynydd drwyffonio, anfon ebost, llenwi ffurflenarlein, neu drwy fynd at stondin yComisiynydd yn Eisteddfod yr Urdd,Sioe Frenhinol Cymru neu’r EisteddfodGenedlaethol. Bydd y Comisiynyddhefyd yn trefnu cyfres o gyfarfodyddgyda’r cyhoedd mewn trefi ledledCymru drwy gydol mis Medi.Os ydych am roi tystiolaethi’r ymholiad, anfonwchebost i ymholiadiechyd@comisiynyddygymraeg.org, ymwelwchâ www.comisiynyddygymraeg.orgneu ysgrifennwch at Ymholiad Iechyd,Siambrau’r Farchnad, 5-7 Heol EglwysFair, Caerdydd, CF10 1AT. Ffoniwch0845 6033221 i gael mwy o wybodaeth.Ariannu gwasanaethau ataliolCyfarfu’r trydydd sector â’rGweinidog Cyllid, Jane Hutt AC, ar20 Mai 2013, fel rhan o’r trefniadauyng Nghynllun y Trydydd Sector.Un o’r prif bethau a drafodwydoedd ariannu gwasanaethauataliol. O fewn cyd-destun ariancyhoeddus sy’n crebachu a’r angeni ganolbwyntio ar ymyriadau cynnarsy’n lleihau lefelau mynychder acangen, cyflwynodd y trydydd sectorbapur a oedd yn amlinellu cyfleoedd ifynd i’r afael â’r problemau.Awgrymodd cynrychiolwyr ytrydydd sector fod casgliad pwysigo ffactorau sy’n darparu’r cyfleoeddhyn:Yn gyntaf, gan fod hwn yn fater brysmae yna angen clir i ailfeddwl ffyrddo gynnal gwasanaethau cyhoeddusmewn sawl maes.Yn ail, mae’r trydydd sector wedidatblygu arbenigedd sylweddolyn darparu ystod eang o gymorthychwanegol, anstatudol sy’nlleihau’n uniongyrchol y baich arwasanaethau’r sector cyhoeddus.Mae’r sector felly mewn safledelfrydol i ganfod, profi a chynnalymyriadau effeithiol sy’n lleihau’rdefnydd o wasanaethau mwy dwys llemae’r problemau yn rhai difrifol.Ac yn drydydd, mae gan y trydyddsector yng Nghymru fynediad nawrar opsiynau cyllido sy’n galluogibuddsoddiadau mewn gwasanaethausy’n cyflawni canlyniadaucymdeithasol ac arbedion i bwrs ywlad.Mae sawl menter eisoes ar droedyng Nghymru sy’n canolbwyntioar fesurau ataliol drwy fanteisio arfathau newydd o gyllid. Ddiwedd yllynedd, bu i WCVA lansio Bond LlesCymru sy’n darparu buddsoddiadymlaen llaw mewn partneriaethaurhwng y sector cyhoeddus a’r trydyddsector a all sicrhau arbedion drwyraglenni ataliol. Mae’n rhoi’r cyfleyng Nghymru i arloesi yn y moddy mae’r trydydd sector yn darparugyda’r sector cyhoeddus, a’r modd ymae hynny yn cael ei ariannu.Bu i Shelter Cymru, yn cynrychioliCartrefi i Bawb Cymru, rannuenghraifft o gynllun a oedd yn ceisioatal ymddygiad gwrthgymdeithasol adigartrefedd. Llwyddodd y cynllun iroi buddion sylweddol a hynny mewnmodd cost-effeithiol.Bu i gynrychiolwyr o fudiadCyfiawnder Cymunedol Cymru aRhwydwaith Cydraddoldeb MenywodCymru gynnig awgrymiadau ar gyferdulliau gwahanol i gontractau talu ynôl canlyniadau, sy’n ystyried mesuraucyfryngol, a rhoddodd CymdeithasChwaraeon Cymru enghreifftiauo ymyriadau a lwyddodd i atalproblemau iechyd sy’n gysylltiedig âffordd o fyw.Croesawodd y Gweinidog y papura mynegodd ddiddordeb yn y dulliauhyn. Roedd hi’n awyddus i ystyriedymhellach berthnasedd prosiectaumewn gwahanol ardaloedd arhannu’r gwersi a ddysgir o ran bethsy’n gweithio i atal problemau difrifol.Bydd hyn yn cael ei drafod nawr ynfanylach â swyddogion. Roedd yGweinidog hefyd yn annog y trydyddsector i ddefnyddio’r ymgynghoriadar adnewyddu’r berthynas rhwngLlywodraeth Cymru a’r TrydyddSector fel cyfle i hyrwyddo ffyrddnewydd o ariannu gwasanaethau.I gael mwy o wybodaeth ar y pwnchwn, neu’r Cyfarfod Gweinidogol,cysylltwch â Gareth Coles, drwygcoles@wcva.org.uk.5

NODWEDDRhwydwaith Cymru • Rhifyn 467 • 5 Mehefin 2013Rhaglen swyddi yn cael effaith yn y GogleddMae partneriaeth a sefydlwyd iadfywio Parc Caia yn Wrecsamwedi helpu dros 30 o bobl yr ardal ifynd yn ôl i’r gwaith diolch i raglenswyddi gan Lywodraeth Cymru.Cafodd Partneriaeth Parc Caiaei sefydlu yn 1996 i ddarparugwasanaethau a chyfleusterau er mwynadfywio’r gymuned a chefnogi poblleol.Ers cael cymorth gan raglen TwfSwyddi Cymru y llynedd, mae 32 oswyddi newydd wedi’u creu drwyfentrau’r Bartneriaeth ei hun a’ichysylltiadau a chyflogwyr lleol.Mae Twf Swyddi Cymru yn creu4,000 o swyddi y flwyddyn i bobl ifanc16-24 oed drwy gyllido’r costau cyflogam chwe mis cyntaf y gyflogaeth, acmae’r cyfleoedd gyda Pharc Caiawedi’u creu drwy gangen y trydyddsector o’r rhaglen a reolir gan WCVA.Dau sydd wedi elwa o’r rhaglenym Mharc Caia yw Lydia Bagnell,21, o Wrecsam, a Paul Davies, 24, oGoed-poeth.Ar ôl colli ei swydd pan gaeoddThomas Cook ei gangen yn Wrecsamhaf diwethaf, mae Lydia (llun isod)bellach wedi bod yn ei rôl fel isweinyddwrgyda Phartneriaeth ParcCaia ers wyth mis.Dywedodd: ‘Dwi’n mwynhau’rgwaith yn fawr ac yn teimlo fy modyn cael llawer mwy o gymorth iddatblygu fy hun yma. Mis nesa’ dwi’ndechrau NVQ lefel 2 mewn busnes agweinyddiaeth a fydd yn ychwanegu aty profiad dwi’n ei gael.‘Pan gollais fy swydd gyda ThomasCook roeddwn yn teimlo ar goll adoeddwn i ddim yn cyfathrebu a nebllawer, ond mae’r swydd hon wedify helpu’n fawr gan fy mod yn siarada chwsmeriaid drwy’r amser a dwi’nteimlo’n llawer gwell amdanaf fy hun.Hefyd, dwi’n gallu mynd allan efo fyffrindiau llawer mwy heb boeni am yrarian!’Un sydd wedi ymuno a Lydia fel aelodparhaol o’r tîm yw Paul Davies (llun i’rdde) sydd wedi codi i fod yn swyddogcyllid yn y mudiad ar ôl ymuno fel clerccyfrifon fis Awst y llynedd.Roedd Paul yn arfer gweithio mewncwmni cyfrifeg yn Wrecsam a bu’nchwilio am waith am bum mis, ac ynystod y cyfnod hwnnw, rhoddodd eibartner enedigaeth i’w plentyn cyntaf.‘Cafodd ein plentyn ei eni ddyddiau’nunig ar ôl i gontract fy swydd ddod iben felly roedd pwysau arna’i i ddod ohyd i swydd newydd a doedd pethauddim yn edrych yn addawol tan i migael y swydd hon gyda Pharc Caia’,meddai Paul.‘Roedd y pum mis hynny yn galed.Mae’n anodd cael cyflogwyr i sylwiarnoch ac roeddwn yn anfon fy CV ibobman ond prin yn cael ymateb.‘Un o’r problemau dwi’n meddwloedd fy mod naill ai a gormodo gymwysterau gan fod gen igymwysterau mewn cyfrifeg neuroeddwn yn cystadlu a phobl a llawermwy o brofiad.‘Yn amlwg roedd arna’i eisiau swydder mwyn gallu darparu ar gyfer fynheulu ond doedd dim cyfleoedd ify ngalluogi i wneud hynny. Roeddyn gyfnod rhwystredig iawn a dwi’nteimlo’n lwcus iawn bod y swydd honwedi codi.’Chwe mis ar ôl dechrau ei rôl newydd,fe adawodd rheolwr Paul gan adaelswydd wag a phenderfyniad rhwngrecriwtio ar gyfer y rôl neu ddyrchafuPaul a chael cymorth rhan-amser gangyfrifydd siartredig i ddelio gydachyfrifon rheoli’r lefel uchaf.‘Roedd yn syndod mawr panroddwyd y cyfle i mi gamu ymlaenac ysgwyddo mwy o gyfrifoldeb, ondroedd yn deimlad gwych cael pobl yncredu ynddoch eto’, meddai.‘Dwi wedi mynd o sefyllfa lleroeddwn yn teimlo na fyddwn byth yngallu cael gwaith oherwydd y cyfnodheb swydd i sefyllfa lle mae pobl yndangos hyder ynof.‘Dwi bellach yn bwriadu dechraucymhwyster mewn rheolaeth achyfrifeg ym Mhrifysgol Glyndwr ymmis Medi a fydd yn golygu y gallafddatblygu ymhellach yn y dyfodol.‘Dwi mor hapus fod y cyfle hwnwedi troi allan mor dda gan ei fodwedi gwneud gwahaniaeth enfawr i fynheulu a minna’.’Dywedodd Tracey Byrne oBartneriaeth Parc Caia: ‘Mae’r boblifanc rydym wedi’u cefnogi wedidod atom ar adegau gwahanol yneu datblygiad ond mae’r cyfle i fodmewn swydd ochr yn ochr a’r mentorarydym yn ei ddarparu wedi’u helpu idorri cylch diweithdra a helpu llawer iddechrau gyrfa newydd.‘Mae’r rhaglen hefyd wedi bod ynfuddiol i ni gan eu bod wedi doda sgiliau TG ardderchog, syniadaunewydd ac wedi’n helpu i gysylltu aphobl ifanc eraill yn y gymuned.’Ychwanegodd Rheolwr RhaglenniCyflogadwyedd WCVA, Gail Dervish:‘Mae cangen y trydydd sector o raglenTwf Swyddi Cymru yn creu swyddimewn ardaloedd o Gymru sy’n aml yndiodde’ diffyg cyfleoedd.‘Mae canolfannau cymunedol fel ParcCaia gyda’i fentrau a’i berthynas ei huna chyflogwyr lleol mewn safle perffaithi greu cyfleoedd sy’n ateb gwahanolanghenion a doniau pobl ifanc sy’nymdrechu i ail-ddechrau gweithio.’6