Polska Zbrojna nr 11/2012

protokółdyplomatycznyprotokół dyplomatycznyprotokół dyplomatycznyAndrzejjonAsArsenał dyplomatycznyUnia Europejska po raz pierwszy zachowała sięw pełni lojalnie w kwestii polityki zagranicznej.Naszkicujmy linię frontu.Wystarczą dwa określenia:„prawa człowieka” i „demokracja”.Strony konfliktu:Aleksander Łukaszenko,prezydent Białorusi versus białoruskie społeczeństwoi inne, rządy krajów demokratycznych,organizacje międzynarodowe. Casusbelli: brutalna akcja policyjna głowypaństwa przeciw konkurentom politycznymi popierającym ich ludziom, zakończonauwięzieniem i skazaniem wielu z nich.Aleksander Łukaszenko, dawniej pogranicznik,a potem dyrektor sowchozu, jesttypowym autokratą. Lawiruje, jak długosądzi, że zręczność w grze wystarczy doosiągnięcia celu, czyli utrzymania się przywładzy. Gdy jednak dochodzi do wniosku, że jego władza jest zagrożona,sięga po środki przemocy, gdyż kompromis wydaje się zupełniewykluczony. Szczególnie jeśli miałby polegać na tym, że trzeba będziestanąć w szranki uczciwej konkurencji.Najwyraźniej ostatnie wybory prezydenckie bardzo Łukaszenkę zaniepokoiły.Być może nie z powodu prawdopodobieństwa zwyciężeniajednego z konkurentów – białoruska opozycja jest wciąż podzielona – aleujawnienia jego słabości, która mogłaby przyjąć na przykład postać nietotalnegozwycięstwa. Wszechwładza prezydenta opiera się na teorii powszechnegopoparcia. Kiedyś prawdziwej, ale z biegiem czasu i postępówkryzysu ekonomicznego coraz bardziej mitologicznej. Rozwianiemitu czyni z prezydenta postać możliwą do obalenia i mniej atrakcyjnądla Moskwy. Ta co prawda za Łukaszenką nie przepada, ale wciąż naniego stawia wobec braku alternatywy.Brutalność policji i absurdalna surowość sądów musiały wywołaćzagraniczną reakcję. Lansowana przez Polskę polityka „kija i marchewki”,z przewagą „marchewki” (pamiętna wizyta w Mińsku mini-strów spraw zagranicznych Polski i Niemiec z ofertą silnej pomocy finansowejze strony Unii Europejskiej), osiągnęła kres swych możliwości.Jakimi środkami dysponuje dyplomacja? Akurat mamy unikatowąmożliwość równoległego obserwowania trzech przypadków. Syria – już7,5 tysiąca mieszkańców pomordowanych przez reżim, Iran – brak zgodyna międzynarodową kontrolę procesu wzbogacania uranu, zagrożeniezbudowaniem broni jądrowej, i Białoruś. Jeśli zapomnimy maksymęClausewitza, iż wojna jest finalnym elementem polityki, to w arsenalewśród najostrzejszych środków odnajdziemy jedynie sankcje. Pomysłowidyplomaci stworzyli ich bez liku, a mogą wymyślić jeszcze więcej. I potęgowaćnacisk każdego dnia: starając się minimalizować dolegliwościspołeczeństwa, tak aby dotknęły one jedynie reżim i jego pretorian, alezawsze ze świadomością możliwych retorsji.Jakoż i do nich ze strony prezydenta Łukaszenki doszło. I dobrze,można by powiedzieć, gdyż dzięki nim Unia Europejska po raz pierwszyzachowała się w pełni lojalnie w dziedziniepolityki zagranicznej. Po de facto wydaleniuz Mińska ambasadorów Unii Europejskieji Polski dyplomacja Unii, z inicjatywy Warszawy,w ciągu dwóch godzin uzgodniła dalszekroki. Najpierw Berlin odwołał swegoambasadora w Białorusi na „konsultacje”,a wkrótce po nim uczyniły to pozostałe państwaWspólnoty.Sternikiem tej wspólnej łodzi wydaje sięw tym momencie Polska. Co nie tyle jest powodemdo dumy, lecz wielką odpowiedzialnościąza wyznaczanie kursu. Musi uwzględniać całązłożoność sytuacji międzynarodowej. Nie tylkozasady, którymi się kierujemy, zobowiązaniamiędzynarodowe, jakim Białoruś podlega, lecztakże postawę, interesy i przewidywane zachowanieinnych aktorów na tej scenie. Takich, naprzykład, jak Rosja.•60 POLSKA ZBROJNA NR 11 | 11 mARcA 2012