Polska Zbrojna nr 11/2012

w 2005 roku, zażądano wycofania zgody nastacjonowanie wojsk amerykańskich na terytoriumUzbekistanu i zamknięcia bazyw Chanabadzie. Dla Amerykanów było toogromne utrudnienie, korzystanie z terytoriumtego kraju miało bowiem kluczowe znaczeniew prowadzeniu akcji przeciwko tali-Unia Europejskai StanyZjednoczone,stawiającena gospodarcząpragmatykę, licząna dostępdo surowcównaturalnychbom, skoncentrowanymna północy Afganistanu.W 2011 roku przez Uzbekistantransportowano 80 procentdostaw do Afganistanu.Pozostały jeszcze bazy lotniczew Kirgizji, na lotniskuManas w stolicy kraju, Biszkeku,oraz w stolicy Tadżykistanu,Duszanbe. Na lotniskoManas przylatuje z Afganistanubądź tam się udaje miesięcznienawet 50 tysięcy żołnierzyamerykańskich orazwysyła się stamtąd trzyczwarte zaopatrzenia materiałowegodla walczących amerykańskich oddziałów.Amerykanie nie eksponują swojej obecnościw Kirgizji i nie rywalizują z Rosją o wpływyw tym kraju. Są zainteresowani utrzymaniemspokoju i istnieniem reżimu, co pozwalaim na prowadzenie działań w Afganistanie.Rosja nie jest jednak zadowolona z udostępnieniaAmerykanom bazy w Manas. Źródła,bliskie wywiadu USA, twierdzą, że to ona pomogław obaleniu poprzedniego prezydenta,Akajewa, kiedy ten nie dotrzymał obietnicyusunięcia bazy amerykańskiej z Kirgizji, mimoże Moskwa dała mu za to dwa miliardydolarów.Aby uniknąć podobnych wydarzeń, USAteraz w pełni koordynują z Rosją swe planyi działania w Kirgizji. Bazę w Manas Amerykanieutrzymają jedynie do 2014 roku, umowanie zostanie przedłużona. Jak potem będądziałać w regionie? W kim znajdą wsparcie,skoro ich stosunki z Pakistanem ostatnio siępogorszyły? Prostego scenariuszana najbliższe lata nieda się przewidzieć.Rosja, której obecnośćw regionie jest stabilna, maw Kirgizji bazę lotnicząKant, a chce jeszcze wzmocnićswą pozycję poprzezutworzenie bazy dla okrętówwojennych na jeziorze Issyk--kul. Nie bez wpływu na teplany jest też fakt, że Moskwama oddanych sojusznikóww kręgach wywiadui armii Kirgizji.źródła energiiW XXI wieku Azja Środkowa stała się niezwykleważnym geostrategicznie miejscem.Nie tylko z uwagi na surowce naturalne, lecztakże dlatego, że kraje te są strefą buforowąmiędzy islamskim fundamentalizmem i światempokoju. Należy też założyć, że Rosja zawszebędzie najważniejszym rozgrywającymw regionie.Po pierwsze, dlatego że jest największymproducentem ropy naftowej na świeciei większość rurociągów Eurazji przechodziprzez jej terytorium.Po drugie, Moskwa ma też inne wspólne interesyz regionem: nie tylko powstrzymaniewpływów fundamentalistów islamskich, lecztakże zahamowanie przepływu na tereny Rosjitysięcy ton narkotyków, które dalej trafiają naZachód. By kontrolować ten proceder, w Tadżykistaniestacjonuje rosyjska zmotoryzowanadywizja strzelców w sile trzech tysięcyludzi.Szczególną rolę w nowych układach odgrywateż Kazachstan. Kiedy rozpadał sięZwiązek Radziecki, powstał problem ograniczeniajego ogromnego arsenału nuklearnegodo bezpośredniego sukcesora ZSRR, czyliRosji. Poradziecka broń atomowa znajdowałasię wówczas na terytorium Białorusi, Ukrainyi właśnie Kazachstanu. I tylko to ostatniepaństwo nie zgodziło się na żądania Zachodui nie zrezygnowało z broni atomowej. PrezydentNazarbajew oświadczył, że w tej sprawiechce rozmawiać bezpośrednio z samymprzywódcą Stanów Zjednoczonych, do czego,ku zdziwieniu obserwatorów, wkrótce doszło.Ówczesny gospodarz Białego Domu,George Bush senior, przyjechał do stolicyKazachstanu, Ałmaty, i tym samym wypromowałNazarbajewa na męża stanu światowegoformatu.Inny kraj regionu – Turkmenistan – jest dlaRosji ważnym źródłem energetycznych surowców,zwłaszcza gazu ziemnego. W czasachprezydentury Borysa Jelcyna stosunkiTurkmenistanu z Rosją nie były dobre, poprawiłysię dopiero za Władimira Putina. Źródłemnapięć na linii Moskwa–Aszchabad jestkonflikt o gaz. Przez lata rosyjski Gazpromkupował go za bezcen z Turkmenistanui sprzedawał po cenach światowych w EuropieZachodniej. Siłą przetargową były gazociągitransportujące ten surowiec na ZachódPOLSKA ZBROJNA NR 11 | 11 mARcA 201251