2. Koncept nacionalnih računa - Monstat

3.4. Obračun BDP-a u stalnim cijenamaBDP procijenjen u novčanim vrijednostima (euri, dolari itd.) može da se vremenom promijeni, kako zbog promjeneu količini roba i usluga, tako i zbog variranja njihove jedinične cijene. Iako sama promjena cijena ne utiče nablagostanje rezidenata, ona smanjuje vrijednost novčanih sredstava u vlasništvu rezidenata.Stoga, da bi se procijenili stvarni rezultati ekonomske djelatnosti, neophodno je procijeniti BDP ”kao da” se cijenene mijenjaju tokom vremena. Skup (složenih) operacija koje su potrebne da bi se obračunao BDP i druge stavkenacionalnih računa u stalnim cijenama zove se “deflacija”. Rezultati deflacije ponekad se takođe nazivaju “indeksiobima”. Deflacionirani BDP mjeri kvantitativne promjene tokom posmatranog vremenskog perioda i isključujeuticaj dinamike cijena. Na primjer, ako pretpostavimo da se proizvodnja nije promijenila ove godine u odnosu naprethodnu godinu, ali njena nominalna vrijednost je porasla, onda se deflacionirana proizvodnja neće promijeniti.Drugim riječima, porast u nominalnoj proizvodnji ne znači da je ona porasla i fizički, nasuprot mogućim netačnimtumačenjima podataka.Treba primijetiti da, bez obzira na metode obračuna i izbor baznog perioda, osnovna veza između stope promjenanominalnog i realnog BDP-a po definiciji se ne mijenja, tj:(1+stopa rasta BDP-a u tekućim cijenama/100)=(1+stopa rasta BDP-a u obimu/100)xx(1+stopa rasta deflatora BDP-a/100)3.4.1. Metode deflacije dodate vrijednosti i BDP-aMnogo je načina za obračun BDP-a i drugih stavki nacionalnih računa u stalnim cijenama. Svi oni uzimaju u obzir cijeneodređene u referentnom vremenskom periodu, koji je poznat kao ”bazni period” i koji se može vremenom promijeniti.Praksa promjene baznog perioda zavisi od brzine promjena u uslovima trgovine među različitim proizvodima ifrekventnosti uvođenja novih proizvoda na tržište, te izlaska starih proizvoda sa tržišta.Kada bi se bazni period mijenjao suviše rijetko, ”stalne” cijene bi bile loš pokazatelj stvarnog ekonomskog razvoja.SNA93 peporučuje da se bazna godina za obračun BDP-a u stalnim cijenama treba mijenjati najmanje svakih petgodina. Međutim, čak i ukoliko je moguće izračunati indekse obima upotrebom iste bazne godine tokom nekolikogodina, SNA93 takođe preporučuje da se izračunaju lančani indeksi obima, tj. da se koriste cijene iz prethodnegodine da bi se obračunao agregat u stalnim cijenama za narednu godinu. Glavna prednost ove prakse je u tomešto je struktura uslova trgovine među različitim robama i uslugama sličnija svakih nekoliko godina koje se porededa bi se obračunale godišnje stope rasta u stalnim cijenama.21