czesc 2.indd

USSD. Ofiarność, oddanie oraz wysoki poziom moralny, które wniosłado ukraińskiego ruchu rewolucyjnego bojowa awangarda, stanowiły podstawę,na której utworzono później oddziały UPA i wciągnięto do walkiz okupantem wielką część Chełmskiej ukraińskiej społeczności.Jako przykład podam sotnię UPA „Wowky”. Od pierwszego kwietniado pierwszego grudnia 1944 r. sotnia ta stoczyła dziesiątki walk, w którychzginęło bohaterską śmiercią 66 powstańców, a 122 zostało rannych.W tym okresie zdezerterowało 16 powstańców. Po nadejściu bolszewikówwydawało się, że ostanie się garstka młodzieży, a cała reszta, zmęczonapolską niewolą, zaagitowana swego czasu przez komunistycznych propagandystów,pójdzie pod bolszewickie skrzydła. Wprawdzie pod naporemfrontu oddziały uległy rozproszeniu, tak samo jak inne, jednak do ACz nieposzedł żaden chełmski powstaniec. Tylko jedna bojówka, w skład którejwchodzili starsi gospodarze z rejonu Telatyna, pod dowództwem staregoagenta bolszewickiego „Bulby”, przeszła na stronę bolszewików.Po kilku miesiącach okupacji bolszewickiej chłopi sami przekonali się,co niesie ze sobą komuna, którą przez długie lata w tak różowych barwachprzedstawiali bolszewiccy agitatorzy oraz ogłupieni miejscowi komuniści.Ludność zauważyła, że w tej władzy nie ma nic ukraińskiego, a wszystkojest na wskroś moskiewskie, że z narodem ukraińskim Moskale-bolszewicypostępują tak samo, jak z polskim, i że Ukraina doczekała się takiejsamej „niepodległości” jak Polska, gdzie zwykły czerwonoarmista możeanulować rozporządzenia wydane przez wyższe władze polskie.Ludność rozczarowała się jeszcze bardziej, gdy pochodzący ze wschodnichobwodów czerwonoarmiści – Ukraińcy, którzy oswoiwszy się i zrozumiawszy,że tu mieszkają nie Polacy a Ukraińcy, opowiadali o prawdziwejsytuacji w kołchozach i w fabrykach, o „raju” na sowieckiej Ukrainie.Zmobilizowani do ACz uciekali zaraz po wysłaniu ich na front i opowiadalio strasznej sytuacji na froncie i wewnątrz ACz.Ukraińskie chłopstwo nie chciało płacić podatków ani zdawać kontyngentów.Spodziewało się ono, że ta władza nie utrzyma się długo. Jednostkiokupacyjne ACz sprawujące władzę na okupowanych terenach Polski,widząc wrogie nastawienie chłopstwa do siebie, podjudzały polską „władzę”,by ta jeszcze bardziej pastwiła się nad Ukraińcami poprzez ściąganiepodatków i kontyngentów. W ten sposób bolszewicy usiłowali odwrócićniezadowolenie ukraińskiej społeczności od siebie, a skierować je na Polaków.Szeroko propagowana przez czerwonoarmistów możliwość edukacjiw rzeczywistości okazała się wielkim kłamstwem. Na Chełmszczyźnienie tylko nie pozwolono na otwarcie szkół średnich (w Hrubieszowie tylkoprzez 3 mies[iące] istniało gimnazjum), których przed nadejściem ACz1411