Polska Zbrojna - Ministerstwo Obrony Narodowej

|wojny i pokoje II wojna światowa|Frederick Marsh i Andrew Huston. Osiemnastu uczestników byłoAustralijczykami – 14 z wojsk lądowych i czterech z rezerwymarynarki wojennej.28 września 1944 roku indonezyjski statek „Mustika” zostałzatrzymany przez okręt podwodny. Dziewięcioosobową załogę„Mustiki” zabrano na pokład „Porpoise” i przetransportowanopóźniej do Fremantle w Australii. Na statek zaś przeniesiono zapasyi pojazdy komandosów. Ustalili oni z podwodniakami, żeci przybędą po nich w nocy z 7 na 8 listopada 1944 roku w rejonwyspy Merapas, na której zamierzali utworzyć główną bazę.Umówili się również, że gdyby nie udało im się skontaktowaćw tym terminie, druga próba nastąpi do 8 grudnia 1944 roku.Plan miał jeden słaby punkt – „Mustika” była żaglowcem. Donieszczęścia doszło 10 października 1944 roku, gdy komandosibyli blisko celu wyprawy. Wtedy do statku zbliżyła się japońskałódź patrolowa. Niestety komuś z „Mustiki” puściły nerwyi otworzył ogień. Co prawda zastrzelono trzech lub czterechczłonków japońskiej załogi, ale co najmniej jeden uciekł i wrógdowiedział się o obecności komandosów.W tej sytuacji musieli oni zniszczyć żaglowiec z większościązapasów i sprzętu. Lyon postanowił podzielić swych ludzi nacztery grupy. Kanoe z komandosami zaczęły płynąć do punktuspotkania z okrętem podwodnym. Prawdopodobnie jedna z tychgrup zaatakowała singapurski port – w nocy 10 października1944 roku miała tam miejsce eksplozja, która zniszczyła trzyjednostki.O tym, że uczestnicy operacji „Rimau” mogą mieć kłopoty,bardzo szybko dowiedziano się w Australii z przejętej przez wywiadjapońskiej korespondencji radiowej. Natychmiastowa akcjaratownicza mogłaby jednak zdradzić Japończykom, że aliancizłamali ich tajne kody. Dlatego zapadła decyzja o zachowaniudotychczasowych terminów ewakuacji.Tymczasem sytuacja komandosów z dnia na dzień była corazgorsza. 16 października 1944 roku co najmniej trzy grupy spotkałysię na wysepce Soreh koło wyspy Mapur. Tam doszło dopierwszego starcia komandosów z japońskim patrolem. Zginęliwtedy Lyon i porucznik Robert Ross, a dwaj inni żołnierze zostaliranni. Komandor porucznik Davidson i kapral ArchibaldCampbell popełnili samobójstwo na wysepce Tapai, kiedy18 października dopadli ich Japończycy. Ci zaś 4 listopada1944 roku wykryli też obozowisko komandosów na Merapasi w walce zginęło dwóch aliantów.Siedemnastu pozostających przy życiu uczestników rajdu podzieliłosię na dwie grupy i ruszyło na inne wyspy. Jedna grupapojawiła się w nocy 7 listopada w umówionym miejscu spotkania,ale mający ich ewakuować HMS „Tantalus” nie przybył.Obecni na jego pokładzie członkowie Z Force, gdy na Merapasdotarli w nocy 22 listopada 1944 roku, stwierdzili, że obozowiskokomandosów zostało w pośpiechu porzucone. Tymczasemci, którzy przeżyli starcie z Japończykami, próbowali uciekać napołudnie, przedostając się z wyspy na wyspę. Dwóm z nich udałosię dotrzeć aż na Timor, ale zostali schwytani, jednego złapanona Borneo i przewieziono na Jawę, żeby poddawać różnymeksperymentom medycznym, trzej utonęli, jedenastu trafiło dowięzienia w Singapurze – spośród nich jeden zmarł na malarię,pozostałych 3 lipca 1945 roku japoński sąd wojskowy skazał nakarę śmierci i cztery dni później ich ścięto. Losy i miejscawiecznego spoczynku uczestników operacji „Rimau” ustalanoprzez kilkadziesiąt lat. I nadal nie ma pełnej wiedzy o niektórychz komandosów. •Wspomnienia z dziesięciu dnipowstania warszawskiego spisanepo wojnie przez HannęDąbrowską96NUMER 9 | wrzesień 2013 | POLSKA ZBROJNA