Polska Zbrojna - Ministerstwo Obrony Narodowej

| horyzonty dziennikarstwo |Korespondent wojenny to jeden z najniebezpieczniejszychzawodów świata. Dziennikarze, którzy informująnas o dramatycznej sytuacji w strefach działańwojennych na całym świecie, często płacą za to wysokącenę – w wielu krajach, nawet tych na pozór spokojnych,takich jak Rosja, Brazylia, Pakistan, Meksyk, Etiopia czy Brazylia,są zastraszani i bici. W innych, jak Somalia, Irak czy Syria,każdego dnia ryzykują swym życiem lub w najlepszymwypadku porwaniem. O tym, jak trudna i ryzykowna jest topraca, świadczą statystyki. Od stycznia 2013 roku zginęło już31 korespondentów – głównie w Syrii, Pakistanie i Brazylii.Kilka tygodni temu padł niechlubny rekord – zabity w Egipciebrytyjski operator Mick Deane to tysięczna ofiara.Gotowi na najgorszeDziennikarze zgodnie przyznają, że decyzji o wyjeździew niebezpieczne rejony świata nigdy nie podejmuje się spontanicznie.Kluczowe jest odpowiednie przygotowanie się, w tymzdobycie szerokiej wiedzy o danym kraju. Niezwykle cenny zawszeokazuje się zaufany profesjonalny przewodnik, który znamiejscowe realia, wie, gdzie można względnie bezpiecznie pojechaći z kim porozmawiać. Niektórzy dziennikarze, szczególniezachodni, poruszają się w otoczeniu wyspecjalizowanychochroniarzy, często byłych żołnierzy.„Takie kroki nie dają jednak stuprocentowej pewności, żeunikniemy niebezpiecznych zdarzeń”, zwraca uwagę PawełSzot, reporter TVP Info, który nadawał relacje z Afganistanu,Libii, Kosowa oraz Egiptu. I przypomina przypadek MarieColvin, amerykańskiej dziennikarki, która zginęła przypadkowopodczas oblężenia miasta Homs w Syrii w 2012 roku.Czasem euforia i złudne poczucie bezpieczeństwa sprawiają,że dziennikarz zaczyna ryzykować, aby zdobyć ciekawy materiał.„Przekonanie, że nie występuje zagrożenie i sytuację mamypod kontrolą, jest niezwykle niebezpieczne”, uważa MariuszZawadzki z „Gazety Wyborczej”, który zawodowo odwiedzałLibię, Liban, Strefę Gazy oraz Irak. Dziennikarz sądzi,że wielu korespondentów, także i on sam, czasem ulega takiemuzłudnemu odczuciu. W 2005 roku za niewystarczającą dbałośćo własne bezpieczeństwo wysoką cenę zapłaciła włoskadziennikarka Guliana Sgrena. Kiedy inni reporterzy siedzieliw hotelu, ona wychodziła na ulice Bagdadu, ponieważ uznała,że w tak dużym mieście nic jej nie grozi.„Nie można zbyt długo tkwić w jednym miejscu”, wyjaśniaZawadzki. „Wiadomo bowiem, że prędzej lub później ktoś zadzwonipo porywaczy, dla których to świetna okazja do zarobku”.Tak też się stało w tym przypadku. Sgrena została porwana,a następnie wykupiona przez włoski rząd. W operacji zginąłjednak włoski oficer wywiadu wojskowego.Reporterowi nie zawsze udaje się ocalić własne życie. Wystarczyprzypomnieć tragiczną śmierć Waldemara Milewiczaw 2004 w Iraku. Zdarzenie to nie spotkało się z bezrefleksyjnymodbiorem jego kolegów po fachu, ale też nie wpłynęłow jakiś szczególny sposób na ich pracę.„U mnie strach pojawia się już na lotnisku w Warszawie”,stwierdza Jerzy Haszczyński, szef działu zagranicznego „Rzeczpospolitej”,który pracował w wielu niebezpiecznych miejscach,w tym Jemenie, Iraku, Afganistanie, Libii, Egipcie czy rozpadającejsię Jugosławii. „Milewicz miał jednak rację, kiedy mówił,że najtrudniej jest po powrocie do domu. Po kilku wyjazdach budziłemsię w nocy zlany potem, z przekonaniem, że ciągle jestemTribeca FilmKadr z filmu Stevena Silvera „Klub Bang Bang”na froncie”. Szczególnie stresująca i niebezpieczna jest praca fotoreportera,bo o ile dziennikarz opiera się często na relacjachświadków, o tyle fotoreporter jest zmuszony być w centrum zdarzeń,czyli tam, gdzie ryzyko jest największe.Oczywiście każdy korespondent stara się przygotować naróżne ewentualności. W miarę możliwości powiadamia o swoimprzyjeździe najbliższą polską placówkę dyplomatyczną, nawszelki wypadek zna swoją grupę krwi. Wielu dziennikarzyprzechodzi specjalistyczne szkolenia. „Zachodnie media, aletakże Russian Today czy Al-Dżazira, z zasady nie wysyłająw strefę działań wojennych osób bez odbytego kursu HEST”– zwraca uwagę Paweł Szot. Hostile Environment Safety Trainingpozwala dziennikarzom poznać potencjalne niebezpieczeństwai reagować w sytuacji zagrożenia życia. Taki kurskosztuje jednak co najmniej kilka tysięcy euro. Wiele redakcji,w tym także polskich, nie może sobie pozwolić na takie koszty.Ministerstwo Obrony Narodowej postanowiło temu zaradzići od kilku lat w Centrum Przygotowań do Misji Zagranicznychw Kielcach organizuje krótkie szkolenia dla dziennikarzy wyjeżdżającychw rejony zagrożone. Uczestników nigdy nie brakuje.„Żołnierzom należą się za to ukłony”, uważa Paweł Szot,ale dodaje: „Problem w tym, że trzydniowy kurs można traktowaćjedynie jako wstęp do właściwego szkolenia, które naprzykład w wypadku BBC trwa kilka tygodni”.Każda wojna jest innaCzy dziennikarz przebywający w strefie działań zbrojnychmoże czuć się stosunkowo bezpiecznie, czy wręcz odwrotnie– przyciąga dodatkowe zagrożenia? Paweł Szot uważa, żekażdy konflikt należy rozpatrywać indywidualnie. „Coraz112NUMER 9 | wrzesień 2013 | POLSKA ZBROJNA