Polska Zbrojna - Ministerstwo Obrony Narodowej

|wojny i pokoje II wojna światowa|2 Armii. Transport samochodowy był już niemożliwy. Żołnierzomdostarczano jedynie amunicję karabinową i pociski domoździerzy. Całą artylerię wycofano na tyły. Czerwonoarmiściz zalanych ziemianek przenieśli się do szałasów i schronów budowanychz bierwion. Wraz z przyjściem cieplejszych dniprzyroda gwałtownie ożyła. Pojawiły się miliony komarów,much i wszy, które przyniosły epidemię tyfusu.W wyniku głodu, chorób i nieustannych ostrzałów ze stronyNiemców w 2 Armii śmierć zaczęła się szerzyć na taką skalę,że zaniepokoiło to Stawkę, czyli kierownictwo najwyższegonaczelnego dowództwa. Stalin jeszcze w marcu postanowił odwołaćdowódcę Frontu Wołochowskiego i zaproponował to stanowiskomarszałkowi Klimentowi Woroszyłowi. Ten jednakzdawał sobie sprawę z beznadziejności sytuacji i wymówił sięstwierdzeniem, że „boi się zawalić tę sprawę”. Wówczas dyktatorzachował generała Kiriłła Mierieckowa na stanowisku dowódcyfrontu, ale na jego zastępcę wyznaczył oficera, którywsławił się zwycięstwami pod Moskwą zimą 1941 roku, generaładywizji Andrieja Andriejewicza Własowa.Choroby dziesiątkowały żołnierzy2 Armii Uderzeniowej.Błyskotliwa karieraPochodzący z biednej chłopskiej rodziny Andriej Własowdzięki rewolucji został zawodowym wojskowym. Zaczynał odwalk z Denikinem i Wranglem na Ukrainie. Następnie przeszedłkolejne szczeble dowódcze, aż znalazł się w Moskwie jakowykładowca taktyki na uczelni wojskowej. Przed wielkączystką kadry oficerskiej w latach trzydziestych ocalił go pobytw Chinach w charakterze doradcy wojskowego.Błoto i woda zmyły okopy i zalałyTalent strategiczny i organizacyjny Własow pierwszy razw pełni objawił w wojnie z Finami, gdy dowodził 99 DywizjąStrzelecką. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej otrzymałdowództwo 37 Armii i stanowisko głównodowodzącego twierdząKijów. Z powierzonego rejonu wycofał się jako jedenz ostatnich. W czasie bitwy o Moskwę, 10 listopada 1941 roku,stanął na czele 20 Armii Uderzeniowej.Dzięki dowodzeniu Własowa Armia Czerwona odniosłapierwszy większy sukces w tej wojnie – odbiła Sołniecznogorskna północny zachód od Moskwy i tym samym odepchnęłaNiemców od stolicy imperium. Nowe stanowisko generał objąłw drugiej połowie marca 1942 roku i już dwudziestego tegomiesiąca Mierieckow wysłał go na inspekcję 2 Armii Uderzeniowej.Jednocześnie dowódca tejże armii, generał NikołajKłykow, zaczął wysyłać do sztabu frontu monity, że jest choryi niezdolny do dalszego dowodzenia. Odwołano go w efekcieze stanowiska i wysłano samolotem na tyły. Oficerowie wykrwawionejoraz wyniszczonej chorobami i głodem armii zaproponowali,aby ich nowym dowódcą został Własow, na co radawojenna frontu przystała bez wahania. W ten sposób generałstanął na czele armii, która nie była już zdolna do dalszej walki.Ostatni akt dramatuJedynym wyjściem był w tej sytuacji natychmiastowy odwrótistniejących jeszcze jednostek armii, ale Stalin nawet niechciał o tym słyszeć. W kotle włochowskim pozostawało ponad62 tysiące ludzi. Dopiero 13 maja, wobec coraz bardziej rozpaczliwychraportów o sytuacji nad Wołochowem, armia otrzymałarozkaz przerwania działań ofensywnych i przejścia doobrony. I nie chodziło wcale o natychmiastowe wyjście z okrążenia,lecz o stworzenie dogodnej do obrony rubieży, a następnieprzegrupowanie, by wyjść naprzeciw 59 Armii i zniszczyćwojska niemieckie w rejonie Spasskaja Polist.Poszczególnym jednostkom 2 Armii pozwolono 22 majazejść ze swoich stanowisk i przemieścić się w rejon NowajaKieriesti, a Własowowi zaproponowano wywiezienie z kotłaspecjalnie przysłanym samolotem. Generał kategorycznie odmówił– stwierdził, że pozostanie ze swoimi żołnierzami na dobrei złe. Niemcy zauważyli ruchy przeciwnika i pokryli wycofującesię oddziały gęstym ogniem. W tej sytuacji do 31 majaz kotła udało się wyrwać jedynie dwóm dywizjom strzeleckimarmii. Nie powiodła się też próba przerwania okrążenia z zewnątrz– idące na pomoc 2 Armii dywizje Armii Czerwonejzostały zdziesiątkowane i odepchnięte przez Niemców.Rozpoczął się ostatni akt dramatu nad Wołochowem.22 czerwca jakimś cudem udało się czerwonoarmistom jeszczeraz otworzyć korytarz i z kotła wyrwało się siedem tysięcy ludzi,z czego sześć tysięcy było rannych. Następnego dniaNiemcy jednak odzyskali kontrolę nad tym terenem. WówczasWłasow podjął decyzję, aby jeszcze raz spróbować rozerwaćokrążenie. 24 maja o godzinie 23.00 Rosjanie rozpoczęli natarciena jego północnym odcinku. Niemcy odparli ten atak.100NUMER 9 | wrzesień 2013 | POLSKA ZBROJNA