Təbii fəlakətlər riskinin azaldılması üzrə müəllimlər üçün metodik ...

Yuxarı yanğınlar sürətli və davamlı ola bilərlər, sonuncu halda alov bütöv divar halında – torpaqüstüsəthdən ağacların çətirlərinə doğru 8 km/saat sürəti ilə hərəkət edir. Sürətli yanğınlarancaq güclü külək halında baş verir, alov örtüklə “sıçrayış”larla 25 km/saat sürəti ilə hərəkətedir və adətən aşağı yanğın cəbhəsini qabaqlayırYeraltı (torpaq) meşə yanğınları adətən aşağı yanğınlardan törəyir. Onlar torf torpaqlar və yagüclü örtük qatı olan sahələrdə ortaya çıxırlar. Alov torf qatına adətən ağacların gövdələrindənkeçir. Yanma yavaş, alovsuz baş verir. Ağacların kökləri yanır və onlar düşərək tıxanmayaradırlar.Torf yanğınları daha çox torf çıxarılan yerlərdə baş verir və adətən odla yanlış davranma,ildırım vurması və ya öz-özünə alışma nəticəsindən baş verir. Torf yavaş-yavaş, bütün qatıboyunca yanır. Torf yanğınları geniş əraziləri əhatə edir və çətin söndürülür.Şəhərlərdə və yaşayış məntəqələrində yanğınlar yanğı təhlükəsizliyi qaydalarınınpozulması, elektrik xəttinin nasazlığı, meşə, torf və çöl yanğınlarının yayılması, zəlzələ zamanıelektrik xəttində qısa qapanma nəticəsində baş verir. Binalar arasında kiçik məsafələr olantaxta tikililərdən ibarət yaşayış məntəqələri yanğın baxımından çox təhlükəlidirlər. Yaşayışməntəqələrində yanğın zamanı güclü külək alışmış materialı və qığılcımları əhəmiyyətliməsafəyə apara və beləliklə yanğını yaya bilər. Şəhər və yaşayış məntəqələrindəki yanğınlarinsanlara mənəvi-psixi təsir göstərir və normal həyat fəaliyyətini pozur.Yanğının səbəbləri:• Odla ehtiyatsız davranma;• Odla uşaq dəcəlliyi;• Elektrik cihazlarla ehtiyatsız davranma;• Elektrik xəttində qısa qapanma və s.Yanğının qarşısını almaq onu söndürməkdən daha asandır. Buna görə bütün ehtiyat tədbirlərigörülməlidir.Elementar ehtiyat tədbirləri:• Yataqda siqaret çəkməyin;• Elektrik qızdırıcı cihazlarını şəbəkəyə qoşulmuş qoymayın;• Eyni zamanda böyük güclü bir neçə elektrik cihazı şəbəkəyə qoşmayın;• Qaz odluğunun üzərində paltar qurutmayın;• İzolyasiyası zədələnmiş elektrik məftillərindən istifadə edilməsinə yol verməyin;• Məftilləri yoxlayın;• Kibritlə, odla oynamayın;• Məişət xarakterli kimyəvi maddələrin oda toxunmasına yol verməyin.Yanğın sadəcə hər hansı bir binada deyil, həm də meşədə və dağlarda baş verə bilər. Bu,çöl və meşə yanğınlarıdır:a) aşağı – meşə döşəməsinin, ot-kol örtüyünün yanması;b) yuxarı – ağacların hətta çətirlərinin yanması;c) yeraltı – bitkilərin köklərinin yanması.Meşə yanğınlarının səbəbləri aşağıdakılardır:• odla ehtiyatsız davranma;• odla uşaq dəcəlliyi;• yaşayış binaları yaxınlığındakı və meşə massivlərinə bitişik ərazilərdə zibilin yandırılması;4-cü Modul Yanğın93