Təbii fəlakətlər riskinin azaldılması üzrə müəllimlər üçün metodik ...

Şagirdlərə izah olunmalıdır ki, nə üçün “101” nömrəsinə zəng etmək lazımdır, onlarayanğınsöndürənləri düzgün çağırmağı öyrətmək lazımdır. Uşaqlara aşağıdakı sual üzərindədüşünmək təklif oluna bilər: “Yanğınsöndürənlərin telefon nömrəsi nə üçün “101”-dir?”Cavab: “Bu, çox sadə və qısa nömrədir, onu asanlıqla yadda saxlamaq və yığmaq olar”.“101” nömrəsi haqqında məlumatdan başqa izah edilməlidir ki, yanğınsöndürənlərinçağırılması zamanı yanğın haqqında düzgün necə məlumat vermək olar.Daha sonra yarışma elementi (“kim daha sürətlidir?”) daxil edərək və ya otaqda su kranı varsa,dəsmal islatmağı təklif edərək tapşırığı mürəkkəbləşdirmək olar. Eyni zamanda qarışıqlıqolmasın deyə uşaqlara komandalarla, cütlüklərlə və üçlüklərlə yarışmaq təklif olunur. Məsələn,ön partalardakı şagirdlər krana qaçıb dəsmalı isladaraq tapşırığı yerinə yetirirlər, digər komandaüzvləri isə vaxta baxırlar və yarışanların hərəkətlərinin düzgünlüyünə nəzarət edirlər. Dahasonra ikinci və s. partadakı şagirdlər tapşırığı yerinə yetirirlər. Yarışmanın əsas hakimi kimimüəllim şagirdlərə qalibi seçməyi və ona mükafatı verməyi (məsələn, çəkilmiş “Yanğın zamanıcəsarətə görə ” medalı) təklif edə bilər.İzah edilməlidir ki, od və tüstü çox güclü olduqda, alışmadan fərqli olaraq onları söndürməyəçalışmaq lazım deyil, çünki qaz odluğun qulpunu çevirərək, çəngəli rozetkadan çəkərək, sutökərək və ya qalın ədyalla örtərək (vəziyyətdən asılı olaraq) alışma söndürülə bilər. Bu haldaqapını bağlayaraq oda tutulmuş otağı tərk etmək daha düzgün olar.Böyüklərin tənqid edəcəyini düşünərək qorxmaq, gizlənməyə çalışmaq olmaz, evdənbloka və ya küçəyə çıxmaq, qonşulara zəng etmək, böyükləri yardıma çağırmaq və ya “101”nömrəsinə zəng etmək lazımdır. Evdə körpə uşaq varsa, onları çölə çıxarmaq lazımdır. Evdəheyvan varsa (pişik, it, dağsiçanı və s.) uşaqlara izah edilməlidir ki, onların axtarışına vaxt sərfetmək lazım deyil, heyvanların qaçmasına imkan vermək kifayətdir (qəfəsi açaraq, qapını açıqqoyaraq). Heyvanlar bunu insanların yardımı olmadan daha sürətli edə bilərlər.Bu vəziyyətdə uşaqları qorxmamağa, gizlənməməyə, əksinə oriyentirlərini tapmağa və çıxışıtapmağa nail olmağa öyrətmək prinsipial xarakter daşıyır. Kədərli çox əsrlik statistika göstərirki, yanğın zamanı böyük insan da özünü itirə, öz evindən və ya mənzilindən çıxışı tapa bilməyəvə həlak ola bilər.Yekun olaraq, uşaqlara yanğın zamanı insanların hərəkətləri barədə hekayələrdən birinioxumaq olar (L.N. Tolstoyun “Yanğın itləri”, “Yanğın” və B. Jitkovun “Yanğın”, “Tüstü” və ya“Dənizdə yanğın” hekayələri). Həmçinin uşaqlara bu mövzu üzrə tapmacaları tapmaq təklifoluna bilər:Bir ev var, evin içində yüz bacı. Uşaqlar üçün məsləhət-ev ilə oynamayın! (kibritlə dolu qutu.)Kiçik anbarda yanğın yanğın üstündədir. (Kibritlə dolu qutu.)Qırmızı dil pəncərədən çölə çıxır, hər kim ona əl vurarsa yanar. (Alov)Nə qədər yesə doymaz, su içən kimi ölər. (Alov.)Hər şeyi çeynəmədən yeyirəm. (Alov.)Qırmızı öküz ağac gəmirir, su içən kimi isə fısıldayaraq ölür. (Alov.)Qırmızı gicitkən otağı bürüyür. (Alov.)84 Təbii fəlakətlər riskinin azaldılması problemi üzrə müəllimlər üçün vəsait