Təbii fəlakətlər riskinin azaldılması üzrə müəllimlər üçün metodik ...

“Evakuasiya”nın gedişini birinciqrup izləyir və daha sonra 2-ci qrupunhərəkətlərini şərh edir. Müəllimhəmçinin müşahidəçilər kimi öz şərhiniedir.Çaxnaşma və basabas təhlükəsibarədə xəbərdarlıq edilməlidir: yanğınzamanı çox vaxt insanlar od və tüstüdəndeyil, qorxudan qışqırmaqdan, bir-biriniitələyib yıxmaqdan həlak olurlar.Bu cür hallarda daha çox uşaqlar həlakolurlar, çünki onları sadəcə görmürlər.Buna görə də məktəbdə yanğın başverdikdə aşağıdakı qaydalar üzrə sakit və qətiyyətli hərəkət etməyi uşaqlara öyrətmək çoxvacibdir:1. Həyəcan siqnalını eşitdikdə, ən yaxın açıq çıxışa doğru sakitcə hərəkət etməli.2. Hərəkət əşyalar mane olursa (məsələn, çanta, arxa çantası), onları atmalı – həyat dahadəyərlidir!3. Binaya tüstü daxil olursa, tənəffüs orqanlarını yaş əski ilə (burun dəsmalı, şarf və s.)qorumalı.4. Çalışmaq lazımdı izdihamın sıxışdıra biləcəyi divara, çəpərə, şüşə vitrinlərə və binanındigər hissələrinə yaxınlaşmayasan və insan axınının ortasında durasan.5. Əl barmaqlarını döş üzərində qıfıllamalı, əlləri döş səviyyəsində tutmalı, dirsəkləri yanlarayönləndirməli, çənəni sinəyə sıxmalı. Bu cür poza (“kirpi”) izdihamda rahat nəfəs almağaimkan verir. (Şagirdlərlə bir neçə dəfə avtomatizmə çatdıranadək bu cür pozanın alınması üzrəməşqlər keçirməli).6. İzdihamın uşağı yıxmaması üçün onunla birgə hərəkət etməyə çalışmalı. Uşaq yıxıldıqdakirpi kimi yumağa dönməli, çənəsini sinəsinə sıxmalı, dizlərini başına doğru qaldırmalı, başınıəlləri ilə tutmalı (Döşəkli idman zalı olduqda bu cür vəziyyətin alınması üzrə şagirdlərlə bir neçəməşq keçməli).Şagirdlərə avtomatizmə çatdırmaq üçün “kirpi” vəziyyətini almaq üzrə evdə böyüklərlə məşqkeçmələrini təklif etməli.Şəxsi təhlükəsizliyə öyrətmənin şüarı “Müstəqil, lakin ehtiyatlı və diqqətli ol!” ola bilər.Hər hansı bir səbəbə görə həmin dərsdə bu cür təlimin keçirilməsi mümkün deyilsə, həmintəlimi digər daha uyğun vaxtda (məsələn, ekskursiyaya və ya gəzintiyə hazırlıqla birləşdirərək)keçirmək lazımdır.Bu mövzu əsas mövzulardan biridir, buna görə onun öyrənilməsi ənənəvi olaraq bir dərsinvaxt çərçivəsi ilə məhdudlaşdırılmamalıdır və dərsdən kənar vaxtda da davam etdirilməlidir.Müəllim şagirdləri insanların oddan istifadə etmələri tarixi ilə tanış edir və onların diqqətiniaçıq od mənbələri (kibrit, alışqan, qaz odluğu və s.) ilə dəcəlliyin yolverilməzliyinə, həmçininpotensial yanğın mənbələri ilə davranarkən təhlükəsizlik qaydalarına riayət etməyin zəruriliyinəyönəldir. Bunun üçün uşaqları alışma və yanğınların ən tez-tez baş verən mümkün səbəbləri(elektrik şəbəkəsinin qısa qapanması və həddən artıq yüklənməsi, məişət texnikasının nasazlığıvə qeyri-düzgün istismarı, evin isidilməsi və paltarların qurudulması üçün qaz plitkasındanistifadə olunması) ilə tanış etməli.4-cü Modul Yanğın81