2-ci Modul. Zəlzələ“Təbii xarakterli fövqəladə halların təhlükəsi. Zəlzələ” mövzusu4-5-ci sinifMəqsəd: vəziyyəti qiymətləndirmə bacarığını formalaşdırmaq və zəlzələ zamanı əsastəhlükəsizlik qaydalarına riayət etmək.Hədəflər:1. Təbii xarakterli fövqəladəhalların təsnifatı, zəlzələlərin səbəbvə nəticələri ilə tanış etmək.2. Azərbaycan üçün ən təhlükəlitəbii fəlakət kimi zəlzələ zamanıinsanın təhlükəsiz davranışı haqqındabilik almaq.Avadanlıq: kompüter, “Zəlzələ”fi lmi olan DVD disk, “Zəlzələ, yanğın,sel, yer sürüşməsi və daşqın zamanınə etməli” vəsaiti, posterlər, markerlər.“Beyin həmləsi”Sual: “Təbii xarakterli fövqəladə hal nədir ?”Müzakirə. Klasterin tərtibi.Vəsaitlə işŞagirdlər zəlzələ haqqında materiallara baxırlar. Zəlzələyə hazırlıq üzrə 5 addımı öyrənirlər.1-ci qrup – şəkillərlə 1-ci addımı təsvir edin;2-ci qrup – şəkillərlə 2-ci addımı təsvir edin;3-cü qrup – şəkillərlə 3-cü addımı təsvir edin;4-cü qrup – şəkillərlə 4-cü addımı təsvir edin.Hər bir qrup öz işini təqdim edir və kollektiv müzakirə davam edir.5-ci addım şagirdlərlə birgə müzakirə olunur.“Zəlzələ” filminin nümayişiRol oyunu4 komanda təşkil edilir: zərərçəkənlər, uşaqlar, valideynlər, xilasedicilər.Hər bir komandaya tapşırıq – zəlzələ zamanı hərəkət planını işləyib hazırlamaq və aşağıdakısuallara cavab vermək:- Zəlzələ zamanı nə etməli?- Zəlzələ zamanı nə etməməli?62 Təbii fəlakətlər <strong>riskinin</strong> azaldılması problemi üzrə müəllimlər üçün vəsait
Qruplar adından sözçülərin çıxışıHər bir qrupun hərəkət planını kollektiv şəkildəmüzakirə etmək və insan həyatı üçün təhlükəlivəziyyətin qiymətləndirilməsinin və həmçininzəlzələ zamanı təhlükəsizlik qaydalarınariayət edilməsinin vacibliyi və zəruriliyiniqeydetmək.Müzakirənin xülasəsi – təbii fəlakətlərə,o cümlədən zəlzələlərə hazır olmaq mümkündürvə vacibdir.“Dəyərlər şkalası ” oyunuMüəllim iddiaları səsləndirir. Uşaqlar özmünasibətlərini müəyyən etməlidirlər –“razıyam” və ya “razı deyiləm”, “şübhəliyəm”yeri.“Zəlzələ zonasında binadasınızsa” vəziyyəti.İddialar:1. Pəncərənin yanında dur və yardımgözlə.2. Qaç liftə gir.3. Çömbələrək otur, başını əllərinlə ört.4. Öz təhlükəsiz yerini tut.Öz yerini düzgün seçməyən şagirdlər öz hərəkətlərini izah etməlidirlər.Müxtəlif mövqeləri tutmaq və dəyişmək bacarığına yiyələnməyin ən yaxşı üsullarından birirol oyunudur. Tez-tez rolları dəyişmə (məsələn, aciz uşaq, böyük insan, uçqun altında qalmışinsan və s.) uşağın özünün əşyalar və insanlar aləmindəki mövqeyinin mütləqliyi barədətəsəvvürünün sistematik “çalxalanmasına” gətirib çıxarır və müxtəlif mövqelərin koordinasiyasıüçün şərait yaradır.Şagirdin fəaliyyəti o halda yaradıcı olar ki, o, əvvəlcədən müəyyən edilmiş misal üzrə icraolunmasın, həmin nümunənin reproduktiv təkrarı olmasın, əksinə refl eksiya nəticəsi olsun (refleksiya dedikdə fərdin öz daxili aləminə, öz təcrübəsini – düşüncəsinə, fəaliyyətinə, təəssüratınavə s. – yəni, gördüyünə, eşitdiyinə, oxuduğuna, elədiyinə, fi kirləşdiyinə, hiss etdiyinə və s.eləcə də necə, nə üçün və hansı səbəbdən bu cür gördüyünə, elədiyinə, fi kirləşdiyinə, hissetdiyinə müraciət etməsidir.).Beləliklə şagird bu növ vəziyyətlərdə icra olunan üsul, norma, fəaliyyət alqoritmini həminkonkret vəziyyətdə istifadə edirsə, həmin konkret vəziyyətə köçürürsə, fəaliyyəti qeyri-yaradıcı,reproduktiv olacaq və uşağın həmin anda həyata keçirdiyi fəaliyyətdən prinsipial olaraqfərqlənən təcrübə ilə bağlı refl eksiyanın nəticəsi olan fəaliyyət yaradıcı olacaqdır.Materialın möhkəmlənməsi. Materialın möhkəmləndirilməsi interaktiv mühazirədən, əyanivəsaitlərlə işdən, video və audio materiallardan, “Şagird müəllim rolunda”, “Hər kəs hər kəsiöyrədir” rol oyunlarından, mozaikadan (incə mişardan), suallardan istifadə edərək həyatakeçirilə bilər.2-ci Modul Zəlzələ63