Təbii fəlakətlər riskinin azaldılması üzrə müəllimlər üçün metodik ...

GirişHər il 200 milyon insan quraqlıqdan, daşqınlardan, siklonlardan, zəlzələlərdən, meşəyanğınlarından və digər fəlakətlərdən əziyyət çəkir. Əhalinin sıxlığının artması, ətraf mühitindeqradasiyası və qlobal istiləşmə fəlakətlərin təsirini daha da ağırlaşdırır.Fəlakətə hər kəs məruz qala bilər. Fəlakətlər yüz minlərlə həyatı aparır və milyonlarla insanıevsiz qoyur.Bu cür fəlakətlər riskinin azaldılması üzrə təşəbbüsləri yaymaq və həyata keçirmək vasitəsiləfəlakətlər nəticəsində baş vermiş insan əzabları və miqyaslı iqtisadi itkilərin qarşısını alına bilər.Bütün dünya ölkələrinin hökumətləri fəlakət riskinin azaldılması üzrə üzərlərinə öhdəlik götürübvə Hyoqo çərçivə fəaliyyət proqramını qəbul ediblər.Təbii fəlakətlərin qarşısı alına bilməz, lakin insanların məruz qalma ehtimallarını və fəlakətriskini azaldaraq onların təsiri zəifl ədilə bilər.Fəlakət riskinin azaldılması qərarların qəbul edilməsi üzrə davamlı bir prosesin bir hissəsiolmalıdır – bütün uşaq və böyüklərə təhlükəsizliyin dövlət tərəfi ndən təmin edilməsinədək(təhlükəsiz tikililər, mövcud tikililərin möhkəmləndirilməsi və s.).təhlükəsiz davranış qaydalarıöyrədilməlidir.Hər bir qərar bizi daha çox təhlükəyə məruz qoya və ya təhlükəsizliyimizi artıra bilər. İnsanlartəhlükəyə məruz qalmalarını və fəlakət riskini azaltmaq üçün görə biləcəkləri tədbirlər haqqındayaxşı məlumatlandırıldıqda, fəlakətlər nəticəsindəki itkilər əhəmiyyətli dərəcədə azaldıla bilər.Fövqəladə hal zamanı insanın təhlükəsizliyi və müdafi əsi daha çox hər birimizdən asılıdır.Fövqəladə hallar iki əsas əlamət üzrə təsnif edilir:1. Yaranma səbəbinə görə.2. Yayılma miqyasına və vurulmuş zərərin həcminə görə.Birinci əsas əlamətə - yaranma səbəbinə görə –fövqəladə hallar aşağıdakı növlərə bölünür:• Təbii;• Texnogen.İkinci əsas əlamətə - Yayılma miqyasına və vurulmuş zərərin həcminə görə fövqəladəhallar aşağıdakı növlərə bölünür:• Obyekt – qəza, fəlakət və ya bədbəxt hadisə nəticəsində ortaya çıxmış FH istehsalat vəya ictimai təyinatlı obyektin ərazisindən kənara çıxmır;• Yerli – qəza, fəlakət və ya bədbəxt hadisə nəticəsində ortaya çıxmış FH istehsalat və yaictimai təyinatlı obyektin ərazisindən kənara çıxır, lakin 2 rayonun ərazisindən kənara çıxmır;• Regional – qəza, fəlakət və ya bədbəxt hadisə nəticəsində ortaya çıxmış FH bir regionunən azı 3 rayonunu və ya Azərbaycan Respublikasının 2 regionunun ərazisində baş verir;• Qlobal – qəza, fəlakət və ya bədbəxt hadisə nəticəsində ortaya çıxmış FH AzərbaycanRespublikasının ən azı 3 və daha çox regionunun ərazisini və ya qonşu ölkələrin əraziləriniəhatə edir.Fövqəladə halların baş vermə səbəbləri:• Təbii – iqlim şərtləri, geoloji proseslər, süxurların tərkibi, relyef və s.• Texnogen – insanın və ya cəmiyyətin istənilən fəaliyyəti.56 Təbii fəlakətlər riskinin azaldılması problemi üzrə müəllimlər üçün vəsait