Mazingira Bora - TIST
Mazingira Bora - TIST Mazingira Bora - TIST
KIMERU VERSIONTuri atungataniri: Mutongeria wa cluster yaWamura ni wa gutegwa.Mweri muthiru, Wamura Cluster, gukurukiramutongeria wao, Mr. Charles Ng’anga,niyagurire mariko ja Envirofit ikumi. Jaja nimariko jathithitue ja TIST ja gutumira nkuu inkai.Charles nairitire kuuthurania mbecakuumania na amemba baria beendaga, atuma mbecaiu na njira ya M-Pesa kiri Dorothy Naitore ndeneya Meru. Na bahati injega, mumemba umwe wacluster ya Wamura neetite semina Gitoro.Natumirwe gwikia mariko jaja jetitue ni cluster yaWamura. Nitugwikira mwoyo cluster ingi kuthithiaMiitu na ithaka nibikunikirite gicunci kimwekiri bithatu bia ntiguru yonthe.Nimenyagira rera, igakunikira nduuji, igatua into (jampao, ndawa, matunda) biumba kuuma mbecainyingi na ikamenyeera imera na nyomoo inyingimono. Indi jau jonthe jari oo, nikuthukua hectaremilioni mirongo iiri o mwaka. Nusu ya antu bariabari nthigurune nibatumagira miitu iji ja nkuu, naantu milioni igana batina nkuu ing’ani cia gutumirakuthithia mantu ja kawaida ndene ya nja.Jaria jatumaga miti igitwa:Miti nigitagwa riria imera biagitwa nikendabiebera mantu jangi ta urimi kana kurithia namootumiri ja nkuu, kuthithia maiga, gutogia makuyu,kuumia mbaaki, kuumia majani, gwaka na mpao.Kuthukia kwa miunda ya miitu ni riria mwitujanyiyia mithemba ya miti na jwaremwa kuumirianiuntu bwa utumiri na umenyeeri bubuthuku(mung’uanano, riria miti imikuru igiti, yatigwa iminini,kana riria mithemba ya miti iria ikwendeka yagitwayonthe, kana riria mwitu jwarithua nainya, nikendamiti ikaremwa gukura antu a iria ikuite)Kugitwa kwamiti na kuthukua kwa miunda yamiitu kuria kwingi kuumanaagia na kuura kwaumenyo bwegie bata yonthe ya miti.Namwe, ubatu bwa miti nobumenyekane indiukia na ithuganio ria kwaga bungi bwa kuthithianiritumaga antu bakagita miti.Ni Dorothy Naitoreo ou. Tukagitira mbeca baria bakathithia mibangoikari ou. Aja ni mariko mithemba mwanya iriaithithitua ja nkuu inkai jaria TIST ikwendia kiriamemba ba TIST na baria bati ba TIST na mbecainkai.Envirofit G-3300:2,500 KshEnvirofit 2-pot/ chimneyattachment (igatumirwa naG-3300): 1,200 KshUgiti miti na kuthukua kwa miunda ya miitunithiina inene. Niatia tuumba kuthithia?Jaria jaumanagia na ugiti mitiUkamati bwa mithetu: kuura gwa gikunikirikuumania na miti na miiri nigutumaga muthetujugakamatwa.Kwaga biria biumanagia na miitu: kugita mitinikuthukagia ikaro, gukanyia mithemba ya nyomoona imera biria bigukaranira, gukathiria kiumo kiairio na ndawa, na gukoongera gushindanirwa kwainto bia gwaka. Antu bageeta kuraja nkuruki gucuankuu na kethira into kuumania na mwitukabikugurwa, uguri bugaitia.Kwaagia baita ingi cia miti kiri nariagututhiurukite: Miti ninyiagia ruugo, igeeka ruujimuthetune igita riraja, ikoongera ruugo rurwega naikoongera nutrienti muthetune. Kwou gutina mitirera ikaa injumu na kwigara kwa ruuji, gukamatwakwa muthetu ni ruugo kwingiye, unoru bwa muthetubunyie na ruugo rugie ruuko.Niatia tuumba kuthithia kuebera ugiti mitina kuthukua kwa miunda ya miitu?Thithia minanda ya miti ya mithemba imingina ya gintwire na umiande gwengwa kana uejanekana umiendie ntuurene.Tuumira mariko jamega jaria jatumagira nkuukana makara jamakaiTumira njira ingi cia mwanki riria ukuumba (ta mwanki jwa riua, sawdust, mati ja kahawa na4
mucere, nyaki, maria, matigari ja imera, matigari jantaka ya ndithia)Anda miti. Eni gikundi kiumbene na gigwitangugi gia TIST! Ikira inya aturi na acore baku gutonyakiri TIST kinyabo.Ukarima miunda iria iri akui na miuro kanairia. Tiga miti na imera bikure nikenda bikunikiraIkundi bia TIST nibiritaga ngugi inyingi iria cionekaga:kuanda miti na kuthongomia njira cia kurima. Ririakurina ngugi inyingi cia kugita, nibwega kubangiramatagaria. O mumemba wa gikundi nabati kwira gikundinimbi bakomba gukinyira kiumia kiu. Tukaburitana nakuritana gikundi giaku uria matagaria jabangagirwa. Itugaana bubu na amemba bangi ba gikundi giaku igiteneria mucemanio jwenu.Itagaria ni gintu kiri:• Gikwirungamira kiongwa• Gikwonekana (ngi iri ruthingone yombagukwona ukithithia!)• Gikuthimika• Kirina mwambirio na muthia• Menyeera ati itagaria riaku rikombika narikathithika!Mung’uanano, kuuga ‘Nkaanda miti’ ti itagaria niuntu gikini gintu gikiarie. ‘Nkarita ngugi mithenya ithatu kiumiagiki kuthamiria miti ya kuanda mirongo mugwanja naitano muundene jwetu jumweru’ ni itagaria niuntu nigintu gikwirungamira (kuthamia miti mirongo mugwanjana itano), gikwoneka(antu bagakwona ukithithia uju),gikuthimika(miti mirongo mugwanja na itano, mithenyaithatu) na kirina mwambirio na muthia (nyuma ya ntukuithatu ukoona maciara).Riria gikundi giaku gigatirimana kairi, ejana dagikaikumi muthiene jwa mucemanio jwa gikundi gikinininikenda o muntu wonthe aejana ripoti ya itagaria riawe.O muntu wonthe nampwi:(1) Eere gikundi itagaria riawe ria kiumia kiukithiri.(2) Akauga nimbi yongwa athithirie.(3) Akauga itagaria riawe ria kiumia kiukithingatite.Kethira muntu uju noombanire kiri itagaria riawe, gikundinikigwiranagirua amwe.Kethira, ja uria jaria maingi kwithagirwa gukari, mumembawa gikundi nombire kuthithia gicunci kia uria eendaga,gikundi nikimwikagira inya na gitimuthumbagia. Riria antuboomba kugaana batigukirana kuumbana na kugwa kwao,bagekirwa inyo kuthithia bwega nkuruki o kiumia. Ikirainya amemba ba gikundi giaku kuthuganiria matagariajaria boomba kujukia. Menyeera ati o itagariaKIMERU VERSIONnduuji.Menyeera utikarithie muunda nkuruki ya uriaubati. Ukenda ndithia cikinyira miti niuntu no ithukie,nikenda wa mwitu kanya ga gukura kairi.Kuanda miti muundene jwaku nigukuejaga intobiria biumanagia na miitu na gugagutethiakumenyeera miitu iria iri akui.Mitire iria miega buru ya ikundi bibinini:Matagaria na kubangira matagaria.nirikwirungamira, ni rikuthimika na rikoombika! Gaanana bugwirirue matagaria jaria gikundi kienu gikininikijukitie.Matagaria riria bukubangira mantu jariabukathithiaNjira ikwenda gukara uju no itumirwe kubangira. Ajamung’uanano nijuejani. Riria gikundi giaku gikubangirajaria gikathithia, menyeera ati mibango yenu iri:Specific- Yakuirungamira yongwa (Gikundi gikininigietu gia TIST gikaanda miti ngiri cibitari iria iri akuiigikinya mweri jwa ikumi na jumwe tariki mirongo ithatu)Measurable- Ikuthimika (Ing’ana? – Miti ngiriikaandwa)Achievable/Realistic- Igakinyirika (Gikundi gikininigietu gia TIST kiomba kuanda miti ngiri ndene ya biumiabitano- miti igana o Jumanne na Alhamisi, miti ikumi omuntu o ntuku)Time-bound- Ithimiri mathaa (Burina mwambiriona muthia – tukaanda miti gati gati ka Mweri jwa ikumitariki ikumi na ithano na mweri jwa ikumi na jumwetariki mirongo ithatu)Observable-Ikooneka (Ngi iri ruthingone igatwonatukianda)SMARTO!Jaja nijo ubati kuthingata kiri kuthithia matagaria jamubango jwenu nijagutethagia kuuga jaria jongwabukwenda jairungamirite:1) Nimbi– (Kuanda miti ngiri imwe)2) Nuu – (Amemba ba gikundi gikinini giia TIST)3) Rii – (Oct 15 – Nov 30)4) Naa – (Cibitari)5) Atia – (Tugatirimana o jumanne na jumatano ugoromwanki jwa ntuku jwathira na kwinja marinya, riutuande miti)6) Niki– (Kuthongomia aria kuthiurukite cibitari, kugiairundu bia aajii na ageni bibingi nkuruki, antu nobakare rungu rwa miti na kirundu gigatuma cibitariigie gapio)Nandi, gerieni bubangire matagaria jenu ndene yamucemanio jou jungi jwa gikundi gikinini.5
- Page 3 and 4: Most TIST Small Groups appreciate a
- Page 5 and 6: Do not cultivate land bordering a r
- Page 7 and 8: May 2013 NewsletterNot for saleMazi
- Page 9: Ikundi bibinini biria bingi bia TIS
- Page 13 and 14: May 2013 NewsletterNot for saleMazi
- Page 15 and 16: Ikundi nyingi cia TIST nicikeneire
- Page 17 and 18: kuhuthira riua, muura, makoni ma ka
- Page 19 and 20: May 2013 NewsletterNot for saleMazi
- Page 21 and 22: Vikundi vingi vidogo vya TIST hufah
- Page 23 and 24: Kujihusisha na shughuli za upandaji
- Page 25 and 26: May 2013 NewsletterNot for saleMazi
- Page 27 and 28: KIKAMBA VERSION3Mawalany’o ma TIS
- Page 29 and 30: Ikia iseso ya kuvanda miti. Ithiwai
- Page 31 and 32: May 2013 NewsletterNot for saleMazi
- Page 33 and 34: KIPSIGIS VERSIONValues chebo TIST:
- Page 35 and 36: Boishen energy-saving cook stoves c
KIMERU VERSIONTuri atungataniri: Mutongeria wa cluster yaWamura ni wa gutegwa.Mweri muthiru, Wamura Cluster, gukurukiramutongeria wao, Mr. Charles Ng’anga,niyagurire mariko ja Envirofit ikumi. Jaja nimariko jathithitue ja <strong>TIST</strong> ja gutumira nkuu inkai.Charles nairitire kuuthurania mbecakuumania na amemba baria beendaga, atuma mbecaiu na njira ya M-Pesa kiri Dorothy Naitore ndeneya Meru. Na bahati injega, mumemba umwe wacluster ya Wamura neetite semina Gitoro.Natumirwe gwikia mariko jaja jetitue ni cluster yaWamura. Nitugwikira mwoyo cluster ingi kuthithiaMiitu na ithaka nibikunikirite gicunci kimwekiri bithatu bia ntiguru yonthe.Nimenyagira rera, igakunikira nduuji, igatua into (jampao, ndawa, matunda) biumba kuuma mbecainyingi na ikamenyeera imera na nyomoo inyingimono. Indi jau jonthe jari oo, nikuthukua hectaremilioni mirongo iiri o mwaka. Nusu ya antu bariabari nthigurune nibatumagira miitu iji ja nkuu, naantu milioni igana batina nkuu ing’ani cia gutumirakuthithia mantu ja kawaida ndene ya nja.Jaria jatumaga miti igitwa:Miti nigitagwa riria imera biagitwa nikendabiebera mantu jangi ta urimi kana kurithia namootumiri ja nkuu, kuthithia maiga, gutogia makuyu,kuumia mbaaki, kuumia majani, gwaka na mpao.Kuthukia kwa miunda ya miitu ni riria mwitujanyiyia mithemba ya miti na jwaremwa kuumirianiuntu bwa utumiri na umenyeeri bubuthuku(mung’uanano, riria miti imikuru igiti, yatigwa iminini,kana riria mithemba ya miti iria ikwendeka yagitwayonthe, kana riria mwitu jwarithua nainya, nikendamiti ikaremwa gukura antu a iria ikuite)Kugitwa kwamiti na kuthukua kwa miunda yamiitu kuria kwingi kuumanaagia na kuura kwaumenyo bwegie bata yonthe ya miti.Namwe, ubatu bwa miti nobumenyekane indiukia na ithuganio ria kwaga bungi bwa kuthithianiritumaga antu bakagita miti.Ni Dorothy Naitoreo ou. Tukagitira mbeca baria bakathithia mibangoikari ou. Aja ni mariko mithemba mwanya iriaithithitua ja nkuu inkai jaria <strong>TIST</strong> ikwendia kiriamemba ba <strong>TIST</strong> na baria bati ba <strong>TIST</strong> na mbecainkai.Envirofit G-3300:2,500 KshEnvirofit 2-pot/ chimneyattachment (igatumirwa naG-3300): 1,200 KshUgiti miti na kuthukua kwa miunda ya miitunithiina inene. Niatia tuumba kuthithia?Jaria jaumanagia na ugiti mitiUkamati bwa mithetu: kuura gwa gikunikirikuumania na miti na miiri nigutumaga muthetujugakamatwa.Kwaga biria biumanagia na miitu: kugita mitinikuthukagia ikaro, gukanyia mithemba ya nyomoona imera biria bigukaranira, gukathiria kiumo kiairio na ndawa, na gukoongera gushindanirwa kwainto bia gwaka. Antu bageeta kuraja nkuruki gucuankuu na kethira into kuumania na mwitukabikugurwa, uguri bugaitia.Kwaagia baita ingi cia miti kiri nariagututhiurukite: Miti ninyiagia ruugo, igeeka ruujimuthetune igita riraja, ikoongera ruugo rurwega naikoongera nutrienti muthetune. Kwou gutina mitirera ikaa injumu na kwigara kwa ruuji, gukamatwakwa muthetu ni ruugo kwingiye, unoru bwa muthetubunyie na ruugo rugie ruuko.Niatia tuumba kuthithia kuebera ugiti mitina kuthukua kwa miunda ya miitu?Thithia minanda ya miti ya mithemba imingina ya gintwire na umiande gwengwa kana uejanekana umiendie ntuurene.Tuumira mariko jamega jaria jatumagira nkuukana makara jamakaiTumira njira ingi cia mwanki riria ukuumba (ta mwanki jwa riua, sawdust, mati ja kahawa na4