IZVE[TAJ ZA STRATEGISKA OCENA NA @IVOTNATA SREDINA

ecentni nivacioni pojavi. Ovie mikro oblici na reljefot, pretstaveni sevo oblik na kameni strui i moriwa od kamewa. Na mnogu mesta na [arPlanina mo`at da se sretnat i osobeno interesni mali denudacioni formi.Ovaa visoka i prostrana planina, osobeno e bogata i so raznovidnihidrografski pojavi: izvori, potoci, reki i glacijalni ezera. Od rekite,nagolema e Pena (36, 8 km), potoa Mazdra~a, Teara~ka Bistrica i drugi, a od27-te glacijalni ezera najgolemo e Bogovinskoto Ezero (66 880 m 2 ). Zaradiisklu~itelnoto bogatstvo so rastitelen i `ivotinski svet, [ar Planina sevbrojuva vo eden od najgolemite i najzna~ajnite evropski centri biolo{koraznoobrazie. Se pretpostavuva deka celokupnata flora na masivot,po~nuvaj}i od toplite klisuri i termofilnite {umi vo podno`jeto, prekuplaninskite regioni, pa se do najvisokite alpski delovi, broi pove}e od1500 taksoni. Tuka, posebno treba da se istaknat reliktnite i endemi~nitevidovi, koi pretstavuvaat vistinski retkosti na makedonskata ibalkanskata flora. Najgolemata floristi~ka vrednost na [ar Planina jaso~inuvaat endemi~nite vidovi, koi na ovoj prostor gi ima okolu 150. Mnoguod niv se so balkansko rasprostranuvawe (Lilium albanicum, Pinus peuce,Ranunculus montenegrinus, Thlaspi bellidifolium, Silene sendtneri, Geum coccineum,Trifolium noricum, Anthyllis scardica, Acer heldreichii, Saxifraga coryophylla,Centranthus junceus, Soldanela dimoniei, Sideritis scardica). Od posebna va`nost sebrojnite lokalni endemiti (Crocus scardicus, Narthecium scardicum, Drabakorabensis, Draba doerfleri, Allysum scardicum, Barbarea arcuata, Dianthus scardicus,Potentilla doerfleri, Oxithropis korabensis, Viola schariensis, Verbascum scardicolum,Melampyrum scardicum, Hieracium kobilicianum). Posebno mesto zazemaatreliktnite vidovi. Od niv, so pogolema zastapenost se terciernite relikti(Picea exselsa, Pinus mugo, Taxus baccata, Ruscus hypoglossum, Silene schmuckeri,Rhododendron ferrugineum, Arctostaphyllos uve ursi, Rhamnus pumila, Primulalongiflora, Gentiana lutea, Sambucus racemose, Artemisia petrosa), i glacijalniterelikti (Elyna myosuroides, Carex curvula, Listera cordata, Trolius europaeus,Anemone narcissiflora, Arabis alpina, Salix herbacea, Dryas octopetalla, Myricariagermanica, Primula minima, Loiseleuria procumbens, Empetrum nigrum, Linaria alpina,Campanula alpina, Aster alpinus). [ar Planina e poznata i po faunisti~kataraznovidnost. Me|u mnogubrojnite vidovi ptici, od posebno zna~ewe se tie{to se nao|aat na spisokot na prirodni retkosti na R. Makedonija: Aguilachrysaetos, Gyps fulvus, Falco peregrinus, Falco subbu-eto, Buteo buteo. Odpretstavnicite na klasata cica~i, na ovoj masiv dominiraat glavnooromediteranski i borealni faunisti~ki elementi. Vo posebno atraktivnividovi spa|aat: Ursus arctos, Lynx lynx, wild bear Felis sylvestris, Lutra lutra, Mustelaerminea, Microtus nivalis, Sus scofa, Rupicapra rupicapra, Capreolus capreolus, Canislupus, Vulpes vulpes, Martes foina, Martes martes, Meles meles.Vo slivnoto podra~je na rekata Pena, vo regijata na smr~ata, zna~aene habitatot za pove}e vidovi teresti~ni pol`avi, pome|u koi i endemi~niteHelicigona trizona ljubetensis i Gyralina mirabilis i endemi~niot gol pol`avDeroceras turrcicum kako i za{titeniot, spored Bernskata konvencija: Aneks2, lozov pol`av Helix pomatia.42