Sumarlandið - Land og saga

20 • Sumarlandið Sumarlandið • 21Byggðasafn Garðskaga:Merkilegt vélasafnÍ Byggðasafni Garðskaga,sem er rétt við Garðskagavita,er að finnaýmsa muni úr byggðasöguGarðsins en um er að ræðabyggða- og sjóminjasafn.Ásgeir Hjálmarsson safnstjóribyrjaði að safnaýmsum munum sem varðsíðan til þess að úr varðsafn í gömlum útihúsumsem opnað var almenningiárið 1995. Tíu árum síðarvar auk þess tekin í notkunný, 700 fermetra byggingog í hluta hennar er veitingasalur.„Vélasafnið er merkilegast,“segir Ásgeir. „Þar eru rúmlega60 vélar af ýmsum gerðum semeru allar gangfærar en GuðniIngimundarson á heiður af aðhafa gert þær upp. Þetta erumest litlar bátavélar. Þar ámeðal eru þrjár glóðarhausvélarsem eru fyrstu bátavélarnarsem komu til landsins, bensínvélarog gufuvél. Í safninu erfyrsta dísilvélin sem kom til Íslandsí vörubíl árið 1934.Í sjóminjadeildinni eru þríropnir fiskibátar sem réru fráGarði. Þar á meðal er sexæringurmeð Engeyjarlagi sem varsmíðaður árið 1887. Tveir bátareru á útisvæði. Í sumar verðurlokið við að gera upp Hólmsteinsem er 43 tonn. Hugmyndin erað fólk geti farið niður í lest,lúkar og í vélarrúmið. Ég fékkþá hugmynd að bjóða gistinguí lúkarnum þar sem eru áttakojur. Það er notalegt að sofaí svona bát þó það sé á þurrulandi.“Hvað varðar muni sem notaðirvoru á heimilum má nefnastrokka, skilvindur, þvottabalaog -bretti, hluta af eldhúsinnréttingufrá 1943, leirtau frágamalli tíð, vöfflujárn semnotað var á kolaeldavélum,hraðsuðukatla sem gengu ekkifyrir rafmagni, Rafha-eldavélfrá 1947, prjóna- og saumavélar,klukkur, útvörp og orgel.„Þarna er flestallt sem tengistheimilislífinu.“Í Byggðasafni Garðskaga erdeild þar sem er að finna ýmislegtsem tengist búskap svosem gamlan hestvagn, handverkfæri,orf og ljá, eldsmiðjur,hefla, dráttarvélar, traktorfrá 1953 og annan frá 1949 oggarðplóg. „Í safninu er 150 áratrérennibekkur, sem var fótstiginn,skóvinnustofa sem varí Garðinum og ýmsir munir úrHraðfrystihúsi Gerðabátanna.“Nefna má deildir þar semeru myndir og skjöl, símtæki ogsenditæki og í safninu er fyrstisímasjálfsalinn sem var setturupp á Keflavíkurflugvelli.Ásgeir Hjálmarsson safnstjóri„Í safninu er afgreiðsluborð oghillur ásamt öllu bókhaldi úrverslun Þorláks Benediktssonarsem var í Akurhúsum í Út– Garði frá 1921 – 1972.Draumur okkar er að stækkasafnið því það er heilmikið tilog ýmsar hugmyndir í gangi.“Ásgeir nefnir sem dæmi að á70 ára afmæli SlysavarnafélagÍslands árið 1998 var sett uppmerkilegt safn í 300 m2 húsnæðií Garðinum þar sem sýndvar saga félagsins í 70 ár meðmunum, myndum og textum.„Því miður var þetta safn tekiðniður og sett í geymslu en okkurlangar að endurvekja þetta safn.Einnig er áhugi fyrir því að gerafiskvinnslu betri skil á safninu.Þá má nefna að á síðasta árivar unnið við að gera upp gamaltsjóhús sem er í göngufæri frásafninu. Þar má sjá gamalt uppsátur,vör, gönguspil, vélknúiðspil sem notað var síðustu árinsem opnum bátum var róið úrþessum vörum sem eru 30 talsinsmeðfram ströndinni í Garðinum.„Garðskaginn er einstöknáttúruperla og hingað kemuróhemjumargt fólk. Vitarnirtveir hafa mikið aðdráttarafl,“segir Ásgeir en unnið er að þvíað koma upp safni í stærri vitanum.„Heildarframtíðarsýnin er aðgera Garðskagann og svæðiðað Útskálum að allherjarsafnasvæði.Skagagarður er mikillgarður sem er talinn hafa veriðreistur á landsnámsöld; hannvar 1,5 kílómetri að lengd ognáði mönnum í öxl. Hugmyndiner að byggja sýnishorn af honum.“HS Orka hf, orkuframleiðsla,þægindi, vísindi og fræðslaReykjanesskaginn er mikiðháhitasvæði og hefurorkan sem kemur úr iðrumjarðar verið nýtt tilorkuframleiðslu á ýmsavegu af HS Orku hf, áðurHitaveitu Suðurnesja hf.Fyrirtækið rekur meðal annarsReykjanesvirkjun og Svartsengisvirkjunen einnig leggurHS Orka hf margt til ferðaþjónustuog fræðslu á svæðinu einsog Orkuverið Jörð, vökvannnotalega í Bláa Lónið og fjöldanallan af vegaslóðum um Reykjanesskaga.Þá er fyrirtækið ísamstarfi við háskólann Keilium endurnýtanlega orkugjafa.Fyrirtækið tekur á móti fjöldagesta árlega, innlendra semerlendra og fræðir þá um orkuvinnsluna.Orka er lífÁ suðvesturodda Reykjanesskagaliggur mikið háhitasvæðisem Reykjanesvirkjun nýtir tilþess að framleiða orku. En þarer líka að finna góðan upplýsingagjafaum orku, á sýningunniOrkuverið jörð. Þar má fræðastum orku og líf allt frá Miklahvelltil dagsins í dag.Sýningin tekur á móti fólkimeð lifandi fræðslu um upphafalheimsins, Miklahvell, og helduráfram með upplýsingum umalls kyns fyrirbæri í heiminumsvo sem útvíkkun alheimsins,svartholin, hvítholin og sýnirsamhengi hlutanna og hvernigþeir hafa verið uppgötvaðir ígegnum aldirnar.Hægt er að fletta upp allskyns upplýsingum á mörgumgagnvirkum skjám um alla sýninguna,til að mynda þeim fróðleikspunktiað í einni eldinguer næg orka til að rista 160.000brauðsneiðar.Þegar gengið er inn á efrihæð orkuversins fræðist maðurum sólkerfið og Vetrarbrautina.Þar kemst maður að því aðekki aðeins séum við mennirnirmiklir maurar í samanburði viðalheiminn heldur einnig sólinokkar sem er eins og eitt einastasandkorn á strönd þar sem hinsandkornin eru aðrar sólir.Næst tekur við sýningarýmium manninn og orkuna oghvernig manninum hefur tekistað virkja hana. Þar er sýntá sjónrænan hátt hvernig orkanbreytist úr einu formi í annað.Næst kynnist maður mismunandiorkugjöfum og hvernig þeireru notaðir í daglegu lífi. Að lokumkynnist maður því hvernigHS Orka hf virkjar jarðvarmaá Reykjanesi. Stærstu sýningargripirorkuversins eru tveirgufuhverflar sem hvor um sigframleiða 50 megavött af rafafli.Þá sér maður í gegnum stærðarinnarglervegg sem vísar aðvélasal virkjunarinnar.Samfara því að leiða gestumfyrir sjónir mikilvægi þessað maðurinn nýti orkuforðajarðarinnar á skynsaman ogsjálfbæran hátt, undirstrikarsýningin mikilfengleika og sérstöðuhinnar einstæðu náttúruReykjanesskaga.Reikistjörnum sólkerfisinshefur síðan verið komið fyrirí réttum stærðar- og fjarlægðarhlutföllumvíðsvegar umReykjanesið en sólin sjálf siturí hrauninu fyrir utan aðalinngangsýningarinnar.Ýmislegt í ferðaþjónustumálum.HS Orka hf kemur víða viðbæði varðandi ferðaþjónustuog ferðastaði. Fyrst er að nefnaSvartsengisvirkjun sem er undirstaðanað Bláa Lóninu, fjölsóttastaferðamannastað landsins.Í Svartsengi er einnig ráðstefnuog kynningarhúsið Eldborg semHS Orka á en Bláa Lónið rekur.Eldborg var opnuð 1997 og umári síðar jarðfræðisýningin Gjáiní kjallara hússins. Sú sýningliggur niðri um þessar mundirvegna tæknivandamála en tilstendur að uppfæra sýningunaog opna hana aftur almenningi.HS Orka hf. hefur einnig unniðnáið með FerðamálasamtökumSuðurnesja að því að bætaaðgengi ferðamanna að hinumýmsu áhugaverðu stöðum.Um þessar mundir er verið aðbyggja bílastæði og útsýnispallvið Gunnuhver svo hægt sé aðnjóta þess að horfa á bullandileðjuna sem og gufumynduninaúr hvernum. Einnig hefur skiltumverið komið upp víðsvegarum Suðurnes til fræðslu og fróðleikstil handa þeim sem eigaleið hjá.Einnig stendur HS Orka hf.,ásamt Geysi Green Energy ogNorðuráli, fyrir göngum umReykjanesskaga alla miðvikudagaí sumar. Þetta er þriðjaárið sem fyrirtækin bjóða uppá slíkt. Göngurnar eru misjafnarað gerð og lengd en oft erfarið eftir þeim fjölmörgu fornugönguleiðum sem finna má ásvæðinu. Síðustu vikur hefur tilað mynda Reykjanesvegur veriðfarinn í tveimur pörtum, fráReykjanesi að Sandvík í fyrraskiptið og svo Sandvík yfir í Eldvörpinog hefur þátttaka veriðgóð í þessum gönguferðum.HS Orka hefur vegna framkvæmdasinna lagt fjölmargavegi og vegslóða um allt Reykjanessem gagnast ferðamönnum.Til að mynda hefur aðgengiað Eldvörpum sem og miðjumskaganum lagast til munavegna þeirra slóða sem HS Orkahf hefur lagt. Fjöldinn allur afferðaþjónustufyrirtækjum nýtirsér þessa slóða fyrir starfsemisína, t.d. fjórhjólaferðir oghestaferðir.Fyrirtækið hefur alla tíð lagtáherslu á að vera aðgengilegtog fræðandi fyrirtæki, opið fyriröllum sem því vilja kynnast.Fyrirtækið hefur lagt sitt afmörkum til að greiða fyrir vægiferðaþjónustunnar á svæðinu oggera sem flestum kleift að kynnastmikilfengleika náttúrunnará Reykjanesi.