Inwentaryzacja wielkoobszarowa - Stary serwis Wydziału Leśnego ...

KOMPLEKSOWAWIELKOOBSZAROWAINWENTARYZACJA STANU LASUMarcin RabendaKatedra Urządzania Lasu, Geomatyki i Ekonomiki LeśnictwaZakład Urządzania LasuSGGW

CELUzyskanie w krótkim czasieaktualnej iwiarygodnejinformacji o lesie i zmianach jego stanuna szczeblu regionalnym i krajowym.

• XIX wiekRYS HISTORYCZNYŚWIAT– Szwecja ‐ „Taksacja liniowa”– Norwegia i Finlandia – powierzchnie grupowe,trakty• Okres międzywojenny –Ameryka Północna• Obecnie –większość krajów Europy

RYS HISTORYCZNYPOLSKAUstawa o Lasach z dn. 28.IX.1991Art. 13a„W celu realizacji trwale zrównoważonej gospodarkileśnej Lasy Państwowe obowiązane są wszczególności do:[…]2) sporządzania okresowych wielkoobszarowychinwentaryzacji stanu lasów oraz aktualizacji stanuzasobów leśnych”

• Rejestrowane cechy:– miąższośćRYS HISTORYCZNYPOLSKA– stan zdrowotny (głównie ubytek aparatuasymilacyjnego)– przydatność gospodarcza– drzewa martwe• posusz czynny• posusz jałowy• złomy i wywroty1998Inwentaryzacja lasów prywatnych

RYS HISTORYCZNYPOLSKA• Zlecenie Instytutowi Badawczemu Leśnictwaopracowania „Instrukcji wykonywaniawielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu”• Główne problemy:– rozmieszczenie powierzchni próbnych• stratyfikacja w warstwach gatunkowo‐wiekowych• rozmieszczenie systematyczne– typ stosowanych powierzchni próbnych• pojedyncze• zgrupowane w trakty2000• całkowite• cząstkowe

RYS HISTORYCZNYPOLSKA2002• Inwentaryzacja pilotażowa – lasy wielkopolski,RDLP Poznań2004• Pozytywne zaopiniowanie „Instrukcji […]”przez 3 Wydziały Leśne, złożenie do DyrekcjiGeneralnej Lasów Państwowych i przedłożeniedo zatwierdzenia przez ministra środowiska

RYS HISTORYCZNYPOLSKA15.02.2005• Zatwierdzenie „Instrukcji wykonywaniawielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu”przez ministra środowiska• Rozpoczęcie prac terenowych• wykonawca: Biuro Urządzania Lasu iGeodezji Leśnej• cykl inwentaryzacji: 5 lat

RYS HISTORYCZNYPOLSKA2006 ‐ 2007• Integracja z siecią monitoringu lasu– przeniesienie sieci monitoringu do sieciinwentaryzacji wielkoobszarowej w siatce 8x8 km(Stałe Powierzchnie Obserwacyjne I rzędu)– w pracach inwentaryzacyjnych – wskazaniepowierzchni będących jednocześnie SPO I rzędu– pomiary i obserwacje na SPO I rzędu finansowanez programu monitoringu stanu lasu– SPO I rzędu w sieci 16x16 km –częśćeuropejskiego systemu monitoringowego

• OczekiwaniaRYS HISTORYCZNYPOLSKA– monitorowanie stanu lasu– śledzenie trendów i tempa zmian– podstawowe źródło danych o lasach– zaspokojenie potrzeb resortu środowiska wkontekście zobowiązań międzynarodowych– realizacja zapisów polityki leśnej państwa• budowa systemu planistyczno‐prognostycznego• budowa banku danych o zasobach leśnych i stanie lasów

METODYKAZAŁOŻENIA OGÓLNE• Obiekty inwentaryzacji– lasy wszystkich form własności– zadrzewienia powierzchniowe (od II cykluinwentaryzacji)• Dokładność inwentaryzacji– miąższość grubizny – 0,85% (a=0,05)• ok. 28 000 powierzchni próbnych

METODYKAZAŁOŻENIA OGÓLNE• Trakty – powierzchnie próbne grupowe– rozmieszczone na obszarze całego kraju– siatka 4 x 4 km– po 5 powierzchni próbnych w trakcie– łącznie ok. 28 000 powierzchni próbnych• Zalety:– zmniejszona pracochłonność prac terenowych– europejska sieć monitoringu lasu– niezależność od dostępności danych stratyfikacyjnych

METODYKAZAŁOŻENIA OGÓLNE• Rozmieszczenie traktów– europejski układ powierzchni monitoringu lasu (ISPForest), sieć 16x16km zagęszczona do 4x4 km– podział kraju na tzw. pasy (równoleżnikowo) i słupy(południkowo) co 4 km –podkład: mapa topograficzna1:50 000– zgrupowanie traktów w tzw. bloki (po 5 traktów)celem równomiernego pobierania próby w cyklach 5‐cio letnich– powierzchnie próbne w trakcie (5 szt.) – losowanesystematycznie, w kształcie litery L, rozmieszczone co200m

METODYKAZAŁOŻENIA OGÓLNE16 kmPowierzchniaICP Forest4 km16 km4 kmRozmieszczenie traktówi powierzchni próbnych

METODYKAZAŁOŻENIA OGÓLNESchemat naborutraktów do pomiaru

METODYKAZAŁOŻENIA OGÓLNE1200 m2345400 mRozmieszczeniepowierzchni próbnych

METODYKAZASADY INWENTARYZACJI• Lokalizacja powierzchni przy pomocy GPS• Ocena wykonywana na dwóch kołowychpowierzchniach próbnych o wspólnym środku,oznaczanych „A” i „B”• Powierzchnie próbne stałe. Mierzone gdy ichśrodek położony jest na gruncie leśnym lubzwiązanym z gospodarką leśną• Wyodrębnianie tzw. podpowierzchni – różnicespełniające kryteria wyłączeń taksacyjnych

Powierzchnia AWielkość zależna od wiekudrzewostanu (2‐5 arów)1. drzewa i krzewy żywe –d 1,3 ≥ 70 mm2. drzewa i krzewy martwe –Ф gr ≥ 100 mm3. pniaki – Ф bk na kierunkuazymutu ≥ 100 mm i h ≤ 50cmMETODYKAZASADY INWENTARYZACJIKryteria zaliczenia do próby:Powierzchnia BStała wielkość 0,2 ara –pierścień wyznaczony przezokręgi o r= 2,59m i r= 0,56m1. drzewa i krzewy żywe imartwe –d 1,3 < 70 mm

METODYKAZASADY INWENTARYZACJISchemat stosowanychpowierzchni próbnych

METODYKAPRACE PRZYGOTOWAWCZE• Zebranie map gospodarczych (dla LP i PN) orazmap ewidencyjnych (dla pozostałych formwłasności)• Wyznaczenie punktów domiarowych wraz zewspółrzędnymi• Wyznaczenie współrzędnych biegunowych odpunktów domiarowych do środków powierzchnipróbnych• Przeniesienie położenia punktów na mapygospodarcze lub ewidencyjne

METODYKAPRACE PRZYGOTOWAWCZEDomiary dopowierzchni próbnych

METODYKAPRACE TERENOWE• Pomiar współrzędnych środków powierzchnipróbnej przy pomocy odbiornika GPS wpraktyce:– odnalezienie jednoznacznie określonego namapie topograficznej punktu domiarowego;stabilizacja, fotografia– wyznaczenie punktu domiarowego pośredniego;stabilizacja, fotografia– domiar przy pomocy busoli i taśmy do środkapowierzchni próbnej, stabilizacja

METODYKAPRACE TERENOWE – ZASADY POMIARU NA POWIERZCHNIPRÓBNEJKierunek pomiarupierśnicyŚrodek pniaNObrys pniaKierunek pomiaruazymutu i odległościDrzewo zaliczone dopowierzchniKierunekprowadzeniapomiaru drzewDrzewo niezaliczone dopowierzchni

METODYKAPRACE TERENOWE – ZASADY POMIARU NA POWIERZCHNIPRÓBNEJ1,3 m1,3 mPomiar d 1,3 drzewpochylonych

METODYKAPRACE TERENOWE – ZASADY POMIARU NA POWIERZCHNIPRÓBNEJ9 - liście8 - pędy i pączki7 - gałęzie w obrębie korony6 - strzała w obrębie koronyKorona>1,5 mPodstawakorony5 - górna połowa pnia4 - dolna i górna połowa pniaPień3 - dolna połowa pnia2 - korzenie i dolna połowa pnia1 - korzenie i podstawa pnia(do 30 cm od poziomu gruntu)KorzenieKlasyfikacja miejscawystępowaniauszkodzeń

METODYKAPRACE TERENOWE – ZASADY POMIARU NA POWIERZCHNIPRÓBNEJDApLpAcLcAwD1.3HLAwD1/2HLAcLcD1.3AwHLPomiar drzew ściętychi wywróconych

METODYKAPRACE TERENOWE – ZASADY POMIARU NA POWIERZCHNIPRÓBNEJ

METODYKAOPRACOWANIE WYNIKÓW• Obliczenie miąższości oraz elementówtaksacyjnych na powierzchniach próbnych –zgodnie z „Instrukcją urządzania lasu”• Miąższość pojedynczych drzew stojącychobliczana na podstawie wzorów empirycznychopracowanych na SGGW• Miąższość fragmentów drzew martwychobliczana wzorem środkowego przekroju• Dane z „Tablic zasobności i przyrostudrzewostanów” sprowadzone do tzw. równańGompertza

METODYKAOPRACOWANIE WYNIKÓW• Jednostki obliczeniowe ‐ obszary wynikające zprzecięcia granic– województw– zasięgów RDLP– krain przyrodniczo‐leśnych

WYKORZYSTANIE DANYCH• Polityka leśna państwa• Decyzje dotyczące kierunków gospodarowaniaw Lasach Państwowych• Informacje dla GUS i statystykimiędzynarodowej• Ustalanie informacji w ramach systemuwskaźników trwale zrównoważonej gospodarki

CO DALEJ?• Kolejne cykle inwentaryzacji –powtórnypomiar drzew na tych samych powierzchniachpróbnych (powierzchnie stałe)– śledzenie zmian w zasobach leśnych– określenie przyrostu• Korekty metodyki

CO DALEJ?• Projekty związane z inwentaryzacjąwielkoobszarową– system planistyczno‐prognostyczny w leśnictwie– bank danych o zasobach leśnych i stanie lasu– prace na potrzeby szacowania zawartości węgla wekosystemach leśnych

WYNIKILesistość kraju: 28,94%Struktura powierzchnilasów wg województw

WYNIKILp.Kategoria własności lasówLiczbapowierzchniWspółczynnikzmiennościBłądstandardowypróbnych 1* 2** 1* 2**[n] [%] [%]1 W zarządzie Lasów Państwowych 13123,5090 67,4 329,3 0,59 2,872 W zarządzie parków narodowych 294,3300 66,4 203,8 3,87 11,883 W Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa 30,1125 112,9 284,8 20,58 51,914 Inne Skarbu Państwa 95,0700 78,0 220,5 8,00 22,62Razem własność Skarbu Państwa 13543,0215 67,6 344,7 0,58 2,965 Własność gmin 110,8400 72,9 303,8 6,93 28,86Razem lasy publiczne 13653,8615 67,7 344,4 0,58 2,956 Lasy prywatne 2940,1985 75,1 372,8 1,39 6,88Ogółem 16594,0600 68,8 349,5 0,53 2,71* – drzewa żywe** – drzewa martweDokładność określania miąższościzapasu rosnącego i drzew martwych

WYNIKILp. Kategoria własności lasów Miąższość[m 3 ]% Udziałmiąższościdrzewostanówponad 100 lat[%]Zasobnośćna 1 ha[m 3 /ha]1 W zarządzie Lasów Państwowych 1836191723 80,6 16,4 2602 W zarządzie parków narodowych 60436924 2,7 42,3 3313 W Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa 11053503 0,5 17,6 2624 Inne Skarbu Państwa 12715288 0,6 25,2 215Razem własność Skarbu Państwa 1920397438 84,4 17,3 2625 Własność gmin 25946970 1,1 18,1 316Razem lasy publiczne 1946344408 85,5 17,4 2626 Lasy prywatne 329853398 14,5 2,6 205Ogółem 2276197806 100,0 15,2 252Miąższość zasobów drzewnychw lasach

WYNIKILp.Kategoria własności lasówDrzewa martwestojąceDrzewa martweleżąceRazemtys. m 3 m 3 /ha tys. m 3 m 3 /ha tys. m 3 m 3 /ha1 W zarządzie Lasów Państwowych 14912,6 2,1 23068,8 3,3 37981,4 5,42 W zarządzie parków narodowych 1648,0 9,0 4799,6 26,3 6447,6 35,33 W Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa 129,0 3,1 16,9 0,4 145,9 3,54 Inne Skarbu Państwa 308,0 5,2 275,2 4,6 583,2 9,8Razem własność Skarbu Państwa 16997,6 2,3 28160,5 3,8 45158,1 6,25 Własność gmin 223,3 2,7 330,0 4,0 553,3 6,7Razem lasy publiczne 17220,9 2,3 28490,5 3,8 45711,4 6,26 Lasy prywatne 4381,5 2,7 2760,0 1,7 7141,5 4,4Ogółem 21602,4 2,4 31250,5 3,5 52852,9 5,9Miąższość drzew martwychw lasach

WYNIKILp. Kategoria własności Liczbapniaków[szt. na 1 ha]UdziałgatunkówiglastychŚrednistopieńrozłożenia[%]1 W zarządzie Lasów Państwowych 262 74,4 2,52 W zarządzie parków narodowych 206 74,3 2,73 W Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa 187 19,8 2,74 Inne Skarbu Państwa 169 72,2 2,5Razem własność Skarbu Państwa 260 74,2 2,55 Własność gmin 190 59,5 2,5Razem lasy publiczne 259 74,1 2,56 Lasy prywatne 228 73,7 2,5Ogółem 253 74,7 2,5Liczba pniaków w lasach

INSTRUKCJAWERYFIKACJA I UZUPEŁNIENIE• Uściślenie zasad wykonywania pomiarów waspekcie określania bieżącego przyrostumiąższości• Szacowanie miąższości drzew na podstawie liczbyi średnicy pniaków (pozyskanie w lasachniepaństwowych)• Określanie ilości wiązania wolnego węgla wekosystemach leśnych• Określanie składu gatunkowego napowierzchniach próbnych (głównie w uprawach imłodnikach)

Marcin RabendaZakład Urządzania Lasup. 1/81B | (22) 59 38 205marcin.rabenda@wl.sggw.pl