wersja elektroniczna (pdf) - Homo communicativus

Anna KrólArtykulacja i percepcja w perspektywie psycholingwistycznejKiedy mówimy o języku, najczęściej mamy na myśli mowę. Bardzo ważnymi godnym omówienia problemem wydaje się relacja myśl – mowa. Ona jest tą, którageneruje dalsze pytania: jak to się dzieje, że potrafimy w bardzo krótkim czasie wyrazićswoje myśli, jak dochodzi do „wymiany myśli”, porozumiewania się itd.Odpowiedzi od dawna poszukuje się w wielu dziedzinach wiedzy i, jak do tejpory, nie udało się jej znaleźć. Główną przyczyną takiego stanu rzeczy wydaje sięto, iż problem jest wielowymiarowy. Każda z nauk bada jedną płaszczyznę lubtylko jeden z jej wycinków.Taką nauką jest psycholingwistyka, która zajmuje się podstawowymiprocesami posługiwania się językiem, czyli produkowaniem i rozumieniem zdańdanego języka. Jest to nauka stosunkowo młoda, powstała niewiele ponadpięćdziesiąt lat temu (początek lat 50-tych XX wieku). „(...) powstaław poszukiwaniu wyjaśnień zmienności zachowania werbalnego, które niepoddawało się wyjaśnieniom czysto mechanistycznym, statycznym, jakieproponował dominujący ówcześnie behawioryzm.” 1Odpowiedzi zaczęto szukać w strukturze samego języka, czyli w obszarze badańprowadzonych przez lingwistykę. Dlatego też przyjęło się ten etap rozwojupsycholingwistyki nazywać „lingwistycznym”. Definicja psycholingwistykibrzmiała: “Jest to dziedzina psychologii, która bada realność psychologicznąlingwistycznego bądź logicznego modelu języka.” 2Co to oznacza? Ni mniej, ni więcej tyle, że nauka ta bada ludzkie posługiwaniesię językiem, przyjmując założenie o istnieniu zewnętrznego (lingwistycznego,logicznego) modelu języka.Koncepcją w owym czasie najbardziej znaną był model Chomsky’ego. Jegoinnowacyjność polegała na tym, że badawczy punkt ciężkości został przesuniętyze statycznego modelu zachowania werbalnego na twórczość językową.1I. Kurcz, Psycholingwistyka a psychologia procesów poznawczych [w:] Zagadnieniasocjo- i psycholingwistyki, pod red. A. Schaffa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo,Wrocław 1980, s. 39.2Ibidem, s. 39.