wersja elektroniczna (pdf) - Homo communicativus

FORMA JEST PRZEKAZEM492.1. Działanie. Forma jako możliwość u WittgensteinaLudwig Wittgenstein ukazał relacyjność faktów, a więc nierozerwalnepołączenie treści z formą. Forma jest u niego możliwością występowania w stanachrzeczy, czymś, co właśnie kształtuje stany rzeczy–połączenie przedmiotów–relacje.W słynnym zdaniu „o czym nie można mówić, o tym trzeba milczeć”(Was sich inder Sprache ausdrückt, können wir nicht durch sie ausdrücken) 17 , ukazujeniewypowiadalność niektórych treści, ale wydaje się, że tylko językowo. Formabowiem, kształtując ową relację (nadawca-odbiorca), pozwala wyjść poza to, cojęzykowe. Forma jest działaniem, łączeniem, jest ukazywaniem tego „o czym trzebamilczeć”. Daje treści językowej różne możliwości – nie tylko odbioru, zrozumienia,ale także różne możliwości relacji odbiorca-nadawca. Skupienie uwagi właśnie naowej relacji, kształtowanej przez formę przekazu pozwala na lepsze, pełniejszezrozumienie między uczestnikami dyskursu. Forma odsyła do czegoś, czego niejesteśmy w stanie powiedzieć, na co nasz język jest często zbyt ubogi, czegośpozawerbalnego, emocji, relacji. Bo to właśnie forma np. zdrobnienia czy tonugłosu, jaki towarzyszy wypowiadaniu słowa ułatwia odczytać relację. Z drugiejstrony pozwala też na szybszą i łatwiejszą komunikację (można się odwołać dosłynnego przykładu samego Wittgensteina z robotnikiem, który krzyczy „płyta”,a jego interlokutor wie, co ma robić). Treść komunikatu jest ograniczona przezjęzyk, który jest subiektywnym światem każdego z uczestników dyskursu, skupieniesię na formie łączy te światy, sprawia, że owe „granice języka”, nie tyle przestająistnieć, ale przestają być barierą. Forma kształtuje relację, kształtuje działanie,a sposobu, w jaki to robi, nie jesteśmy w stanie oddać słowami. Pływać nie nauczymysię czytając czy słuchając o pływaniu, a jedynie naśladując sposób (formę), w jakiinni to robią. Podobnie dziecko uczy się relacji międzyludzkich, naśladując formytych relacji, a więc poprzez działanie, używanie formy. Forma jest więc czymśintersubiektywnym, co łączy treść językową z działaniem w relacje i konstytuujewielość kombinacji.2.2 Rozumienie i wykładnia. Heideggera ontologia byciaHeidegger rozwinął, moim zdaniem, myśl Wittgensteina odnośnie relacyjnościświata faktów, w swej ontologii fundamentalnej odnoszącej się do bycia, a wiectakże działania-relacji. Postuluje odejście od tradycyjnej ontologii odnoszącej siędo bytów, a przejście do ontologii bycia. Pozostawienie tradycyjnego pytania„co jest” zastępuje pytaniem „jak jest”, a więc „jak istnieje”, zwracając uwagę nafundamentalną rolę relacji. Bycie jest nierozerwalną, rzec można immanentną,relacją bycia-w-świecie. Dasein, które można by utożsamiać (choć większość się17L. Wittgenstein, Tractatus Logico-Philosophicus, PWN Warszawa 2000, s. 5.