8regionalna dyrekcja lasów państwowych - Państwowe ...

REGIONALNA DYREKCJA LASÓW PAŃSTWOWYCHW ŁODZIREFERATNA NARADĘ TECHNICZNO - GOSPODARCZĄNADLEŚNICTWO BRZEZINYOBRĘBY: BRZEZINY i REGNYWg stanu na 1.01.2013r.Wykonawca:Biuro Urządzania Lasu i Geodezji LeśnejOddział w WarszawieWydział Produkcyjny w ŁodziŁódź Październik 2012

SPIS TREŚCI1. ZAKRES I ROZMIAR PRAC TERENOWYCH ......................................................................................................... 61.1. PRACE GEODEZYJNE ................................................................................................................................................ 61.2. PRACE URZĄDZENIOWE ........................................................................................................................................ 6a) Podział powierzchniowy ........................................................................................................................................... 6b) Prace glebowo-siedliskowe...................................................................................................................................... 8c) Prace taksacyjne ............................................................................................................................................................ 8d) Ustalenie stref uszkodzenia z tytułu przemysłowych zanieczyszczeń powietrza ............................ 9e) Pomiar sytuacji wewnętrznej .................................................................................................................................. 92. WYNIKI PRAC INWENTARYZACYJNYCH OBRAZUJĄCYCH OBECNY STAN LASU ORAZWARUNKI PRZYRODNICZE PRODUKCJI LEŚNEJ .................................................................................................. 92.1. WARUNKI PRZYRODNICZE ................................................................................................................................... 9a) Przynależność przyrodniczo-leśna ....................................................................................................................... 9b) Przynależność fizyczno-geograficzna .................................................................................................................. 9c) Budowa geologiczna i rzeźba terenu………………………………………………………..…………………………..9d) Klimat ............................................................................................................................................................................. 12e) Zanieczyszczenia powietrza .................................................................................................................................. 15f) Charakterystyka gleb ................................................................................................................................................ 16g) Wody ............................................................................................................................................................................... 212.2. TYPY SIEDLISKOWE LASU .................................................................................................................................. 242.3. CHARAKTERYSTYKA STANU LASU I ZASOBÓW DRZEWNYCH .......................................................... 272.4. WARUNKI EKONOMICZNE ................................................................................................................................. 323. PROPOZYCJA PLANU GOSPODARKI LEŚNEJ NA PRZYSZŁY OKRES GOSPODARCZY ..................... 393.1. STAN POSIADANIA ................................................................................................................................................ 393.2. KATEGORIE OCHRONNOŚCI .............................................................................................................................. 443.3. PRZYJĘTY PODZIAŁ GOSPODARCZY .............................................................................................................. 463.4. WIEKI RĘBNOŚCI.................................................................................................................................................... 503.5. PROJEKTOWANY ETAT UŻYTKOWANIA RĘBNEGO I PRZEDRĘBNEGO ......................................... 50a) Zestawienie obliczonych etatów użytkowania rębnego ........................................................................... 50b) Projektowany orientacyjny etat użytkowania przedrębnego w wymiarze miąższościowym .. 523.6. WYTYCZNE W ZAKRESIE UŻYTKOWANIA RĘBNEGO I PRZEDREBNEGO ..................................... 53a) Planowanie cięć użytkowania rębnego ............................................................................................................ 53b) Planowanie cięć użytkowania przedrębnego ................................................................................................ 553.7. PROGNOZA STANU ZASOBÓW DRZEWNYCH NA KONIEC OKRESU GOSPODARCZEGO .......... 583.8. WYTYCZNE W ZAKRESIE TECHNIKI HODOWLANEJ .............................................................................. 623.9. ZAGADNIENIA NASIENNICTWA I SELEKCJI..………………………………..……………………………….....653.10. WYTYCZNE W ZAKRESIE UŻYTKOWANIA UBOCZNEGO .................................................................... 713

a) Użytkowanie uboczne .............................................................................................................................................. 71b) Gospodarka łąkowo-rolna ...................................................................................................................................... 71c) Gospodarka łowiecka ............................................................................................................................................... 723.11. WYTYCZNE W ZAKRESIE OCHRONY LASU ............................................................................................... 773.11.1. Ochrona lasu ....................................................................................................................................................... 773.11.2. Ocena stopnia zgodności drzewostanów z warunkami siedlisk ................................................... 813.11.3. OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA .............................................................................................................. 814. WYTYCZNE W SPRAWIE ZAGOSPODAROWANIA REKREACYJNEGO I „PROGRAMU OCHRONYPRZYRODY” ........................................................................................................................................................................ 824.1. CELE PROGRAMU OCHRONY PRZYRODY ..................................................................................................... 834.2. SZCZEGÓŁOWY PROGRAM OCHRONY PRZYRODY ................................................................................... 834.2.1. Rezerwaty przyrody ........................................................................................................................................... 844.2.2. Parki Krajobrazowe..………………………………………………………………………………………………… 924.2.3. Zespoły Przyrodniczo-Krajobrazowe ......................................................................................................... 944.2.4. Obszary chronionego krajobrazu ................................................................................................................. 964.2.5. Obszary chronione sieci NATURA 2000 .................................................................................................... 974.2.6. POMNIKI PRZYRODY ...................................................................................................................................... 1004.2.7. Użytki ekologiczne ........................................................................................................................................... 1004.2.8. Stanowiska dokumentacyjne………………………………………………………………………….1014.2.9. Bagna i „oczka śródleśne” ............................................................................................................................. 1024.2.10. Grunty przewidziane do naturalnej sukcesji ..................................................................................... 1025. WALORY PRZYRODNICZO-LEŚNE .................................................................................................................... 1025.1. DRZEWOSTANY .................................................................................................................................................... 1025.2. FORMY DEGENERACJI EKOSYSTEMU LEŚNEGO .................................................................................... 103a) Borowacenie (borowienie) ................................................................................................................................. 103b) Monotypizacja ....................................................................................................................................................... 1034c) Neofityzacja ............................................................................................................................................................... 1046. INNE WALORY PRZYRODNICZO-LEŚNE ........................................................................................................ 105a) Drzewostany ponad 100-letnie ......................................................................................................................... 105b) Powierzchnie referencyjne i lasy HCVF…………………………………………………………….……………...106c) Siedliska przyrodnicze……………………………………………………………………………………………..……..1067. ZABYTKOWE PARKI WIEJSKIE I PODWORSKIE ......................................................................................... 1078. WAŻNIEJSZE OBIEKTY KULTURY MATERIALNEJ I MIEJSCA PAMIĘCI NARODOWEJ................ 107a) Ważniejsze obiekty kultury materialnej........................................................................................................ 107b) Miejsca pamięci narodowej ................................................................................................................................ 108c) Obiekty archeologiczne……………………………………………………………………………………….1089. ZAGROŻENIA .......................................................................................................................................................... 10894

a) Zanieczyszczenia wód ........................................................................................................................................ 1099b) Zagrożenia związane z gospodarką odpadami ...........................................................................................110c) Inne zagrożenia antropogeniczne………………………………………………………………………..11111. EDUKACJA EKOLOGICZNA .................................................................................................................................11212. ZAGOSPODAROWANIE TURYSTYCZNE .......................................................................................................11412.1. Piesze szlaki turystyczne…………………………………………………………………………….………………11612.2. Rowerowe szlaki turystyczne……………………………………………………………………..……………….11612.3. Szlaki konne……………………………………………………………………………………..………………………...11612.4. Szlaki konne stowarzyszeń lokalnych………………………………………………………………………….11612.5. Miejsca postojowe………………………………………………………………………………..……………………..11713. PROMOCJA EKOLOGICZNA ................................................................................................................................11714. OMÓWIENIE POTRZEB INWESTYCYJNYCH ...............................................................................................11715. PODZIAŁ NA LEŚNICTWA ..................................................................................................................................11816. PROBLEMATYKA LASÓW NADZOROWANYCH ........................................................................................11917. ZESTAWIENIE PLANU URZĄDZENIA GOSPODARSTWA LEŚNEGO .................................................1195

1. ZAKRES I ROZMIAR PRAC TERENOWYCH1.1. PRACE GEODEZYJNEKomplet niezbędnych materiałów geodezyjnych wraz z bazą (w formie elektronicznej) dlaobu obrębów, został przekazany do BULiGL przez Nadleśniczego w dniu 23.03.2011 r. Rejestrgruntów został przekazany również w formie analogowej.Zmiany, jakie nastąpiły w ogólnej powierzchni nadleśnictwa w stosunku do poprzedniegou.l., przedstawiono w poniższym zestawieniu (powierzchnia ha).WyszczególnienieGr.N-ctwaStan na1.01.2003Obręb Brzeziny Obręb Regny N-ctwo BrzezinyStan na1.01.2013RóżnicaStan na1.01.2003Stan na1.01.2013RóżnicaStan na1.01.2003Stan na1.01.2013Różnica7 728,05 7 540,91 -187,14 7 995,17 8 155,67 +160,50 15 723,22 15 696,58 -26,64W stosunku do poprzedniego planu u.l. powierzchnia nadleśnictwa uległa zmniejszeniuo 26,64 ha (głównie za sprawą przekazania w Obrębie Brzeziny gruntów leśnych podrozbudowę autostrady A1 (Tuszyn-Stryków).1.2. PRACE URZĄDZENIOWETerenowe prace taksacyjne zostały wykonane przez Biuro Urządzania Lasu i GeodezjiLeśnej Oddział w Warszawie, Wydział Produkcyjny w Łodzi, w okresie od kwietnia do listopada2011 r. Powierzchnie kołowe zostały założone w miesiącu III-IV 2012 r.Prace te wykonano w oparciu o Instrukcję urządzania lasu z 2003 r. oraz postanowieniaKomisji Założeń Planu (KZP). Przepisami uzupełniającymi były Zasady hodowli lasu z 2002 r.oraz inne obowiązujące zarządzenia i wytyczne.a) Podział powierzchniowyZasięg terytorialny działania Nadleśnictwa Brzeziny w RDLP w Łodzi - z podziałem naobręby leśne (Brzeziny i Regny), wynika z Zarządzenia Nr 77 Dyrektora Generalnego LasówPaństwowych z dnia 25 września 2002 r. Zgodnie z tym Zarządzeniem, z dniem 1.01.2003 r.uległ zmianie zasięg terytorialny Nadleśnictwa Brzeziny, które przejęło od NadleśnictwaGrotniki leśnictwa: Wiączyń wraz z Ośrodkiem Hodowli Zwierzyny i Kraszew, a przekazało doGrotnik leśnictwa: Polesie i Stanisławów - leśnictwo Bielawy zostało przekazane doNadleśnictwa Kutno. Miało to związek z powstaniem Leśnego Kompleksu Promocyjnego „LasySpalsko - Rogowskie”, do Obrębu Brzeziny włączono część Obrębu Wiączyń NadleśnictwaGrotniki, a do Nadleśnictw Grotniki i Kutno przekazano kompleksy położone w północnej częścinadleśnictwa.Zgodnie z Zarządzeniem Nr 105 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 16grudnia 2003 r., w sprawie łączenia nadleśnictw: Łęczno i Piotrków, podziału Nadleśnictwa6

Sieradz oraz wprowadzenia zmian w powierzchni i zasięgach terytorialnych obrębów leśnychi nadleśnictw: Bełchatów, Brzeziny, Piotrków, Poddębice, Radomsko, Smardzewice, Wieluńi Złoczew, określono nowy zasięg terytorialny Nadleśnictwa Brzeziny. Z obrębu leśnegoNagórzyce w Nadleśnictwie Piotrków, wyłączono oddziały: 1-34, 34A, 35-65, 258-268, 277, 280,288, 294, o łącznej powierzchni 1 301,7967 ha i włączono do obrębu leśnego Regnyw Nadleśnictwie Brzeziny. W związku z tym, zaszła potrzeba wprowadzenia zmian w podzialepowierzchniowym nadleśnictwa. Zaktualizowano numeracje następująco: powierzchnia przejętaz Nadleśnictwa Piotrków (Leśnictwa: Żywocin i cz. Leśnictwa Tomaszów), została przyłączonado Obrębu Regny i otrzymała dotychczas nie użyte numery oddziałów: 225A, 227-229, 229A,230, 230A, 231-257, 257A, 258, 258A, 259-271, 271A, 272, 272A, 273-300.Zmiany granic nastąpiły również w podziale nadleśnictwa na obręby leśne. Ostatniejzmiany dokonano zgodnie z Zarządzeniem Nr 43 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowychz dnia 14 maja 2012 r. Zmiana polegała na wyłączeniu z obrębu leśnego Brzeziny działekewidencyjnych nr: 445, 446, 447, 448, 449, 453, 454, 455, 456/2, 457 z obrębu ewidencyjnegoBędzelin, działki ewidencyjnej nr 151/2 z obrębu ewidencyjnego Żakowice i na włączeniu tychdziałek do obrębu leśnego Regny.Lasy Nadleśnictwa Brzeziny położone są w województwie łódzkim na obszarzeosiemnastu gmin: Andrespol, Będków, Brójce, Brzeziny, Budziszewice, Dmosin, Głowno, Jeżów,Koluszki, Moszczenica, Nowosolna, Rogów, Rokiciny, Stryków, Tomaszów Mazowiecki, Ujazd,Wolbórz, Żelechlinek i trzech miast - Brzezin, Koluszek i Łodzi, leżących na terenie sześciupowiatów: brzezińskiego, łódzkiego miejskiego, łódzkiego wschodniego, piotrkowskiego,tomaszowskiego i zgierskiego. Nadleśnictwo składa się z dwóch obrębów leśnych: Brzezinyi Regny, a powierzchnia ogólna nadleśnictwa wynosi 15 696,1323 ha.Obszar zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Brzeziny wynosi 1 214,01 km 2 .Z Nadleśnictwem Brzeziny sąsiadują:- od N - Nadleśnictwo Kutno,- od E - Nadleśnictwo Skierniewice i Spała,- od S - Nadleśnictwo Smardzewice i Piotrków,- od W - Nadleśnictwo Grotniki i Kolumna.Przyjęto zasadę, aby w nowym planie u.l. zachować dotychczasowe adresy leśne, tj.numerację oddziałów oraz oznaczenia pododdziałów w taki sposób, aby w możliwienajszerszym zakresie zachować zgodność z istniejącymi (dotychczasowymi) adresami leśnymiistniejącymi w SILP-ie. W sporadycznych przypadkach połączenia pododdziałów, brakującalitera pododdziału została opuszczona. W przypadku większych zmian w oddziale, literacjawydzieleń była zmieniona.7

Grunty przyjęte w ostatnim 10–leciu zostały dołączone do istniejących oddziałów, lubutworzono z nich nowe oddziały - dodając do numeru najbliższego oddziału dużą literę.Ogółem w nadleśnictwie jest 732 oddziałów, o przeciętnej powierzchni 21,44 ha,w tym:- w Obrębie Brzeziny - 381 oddziałów, o przeciętnej powierzchni 19,79 ha,- w Obrębie Regny - 351 oddziałów, o przeciętnej powierzchni 23,24 ha.Niewidoczne w terenie odcinki linii oddziałowych zaznaczono na mapach i opisanow opisach taksacyjnych, jako linie projektowane do poszerzenia lub oczyszczenia. Utrwaleniepodziału powierzchniowego, renowację istniejących słupów oddziałowych oraz uzupełnieniesłupów brakujących, wykona nadleśnictwo we własnym zakresie.Granice wydzieleń taksacyjnych oznaczono poprzez wystruganie (odświeżenie) obrączekna korze.b) Prace glebowo-siedliskoweNadleśnictwo Brzeziny posiada dla obydwu obrębów leśnych operaty glebowosiedliskowe:dla Obrębu Brzeziny opracowany przez Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej,Oddział w Warszawie w 1991 r., a dla części przejętej z Nadleśnictwa Grotniki - przez ZespółUrządzania Lasu RDLP w Łodzi wg stanu na 1.01.2001 r., dla Obrębu Regny opracowany przezBiuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, Oddział w Warszawie w 1991 r., a dla części przejętejz Nadleśnictwa Piotrków - przez Zespół Urządzania Lasu RDLP w Łodzi wg stanu na 1.01.2002 r.c) Prace taksacyjneOgólna powierzchnia gruntów nadleśnictwa objęta taksacją wynosi 15 696,58 ha,w tym:- w Obrębie Brzeziny - 7 540,91 ha,- w Obrębie Regny - 8 155,67 ha.Opisano łącznie - 4 938 wydzieleń (zaliterowanych), o przeciętnej powierzchni 3,18 ha,w tym:- w Obrębie Brzeziny - 2 497 wydzieleń o przeciętnej powierzchni 3,02 ha,- w Obrębie Regny - 2 441 wydzieleń o przeciętnej powierzchni 3,34 ha.Inwentaryzacja zasobów drzewnych przeprowadzona została zgodnie z Instrukcją u.l.W oparciu o program Taksator wyznaczono lokalizację 2 152 prób pomiarowych (w ObrębieBrzeziny – 1 163 pow. i w Obrębie Regny - 989 pow.).8

d) Ustalenie stref uszkodzenia z tytułu przemysłowych zanieczyszczeń powietrzaW związku z brakiem odpowiedniego Zarządzenia Dyrektora Generalnego LasówPaństwowych odnośnie aktualizacji stref uszkodzeń lasu (§ 10 ust. 6 Instrukcji u.l.), uszkodzeniawynikające z oddziaływania przemysłu nie zostały określone.e) Pomiar sytuacji wewnętrznejUzupełniający pomiar sytuacji wewnętrznej został wykonany metodami bezpośrednimi nagruncie za pomocą GPS lub domiarów i z wykorzystaniem ortofotomapy. Pomiarem objętogranice wyłączeń lub granice innych szczegółów sytuacji wewnętrznej, w których stwierdzonoistotne zmiany lub niezgodności. Zgodnie z Instrukcją urządzania lasu przyjęto zasadęmaksymalnego wykorzystania (przeniesienia) na aktualnie opracowywane mapy gospodarcze,szczegółów z map gospodarczych poprzedniego planu urządzeniowego.2. WYNIKI PRAC INWENTARYZACYJNYCH OBRAZUJĄCYCH OBECNY STAN LASU ORAZWARUNKI PRZYRODNICZE PRODUKCJI LEŚNEJ2.1. WARUNKI PRZYRODNICZEa) Przynależność przyrodniczo-leśnaUwzględniając nową regionizację przyrodniczo-leśną, obszar zasięgu terytorialnegoNadleśnictwa Brzeziny należy do:a) Krainy Mazowiecko-Podlaskiej (4)- Mezoregionu Równiny Kutnowsko-Błońskiej (11)- Mezoregionu Doliny Dolnej Pilicy (12)b) Krainy Małopolskiej (6)- Mezoregionu Sieradzko-łódzkiego (1)- Mezoregionu Piotrkowsko-Opoczyńskiego (2)Zgodnie z podziałem przedstawionym przez J. Kondrackiego w „Geografii regionalnejPolski” z 1998 r., omawiany teren należy do następujących jednostek geograficznych:Obszar- Europa ZachodniaPodobszar- Pozaalpejska Europa ZachodniaProwincja- Niż ŚrodkowoeuropejskiPodprowincja - Niziny ŚrodkowopolskieRegion- Południowo-MazowieckiMezoregion - Równina Piotrkowskac) Budowa geologiczna i rzeźba terenuObszar zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Brzeziny położony jest w obrębie RówninyPiotrkowskiej – zwanej w tej części Równiną Koluszkowską oraz Wyżyny Łódzkiej. Główne rysy9

zeźby terenu wiążą się ze zlodowaceniem środkowopolskim (stadiały Warty i Radomki).Dominującymi formami geomorfologicznymi są: wysoczyzna morenowa płaska i równinysandrowe, które poprzecinane są ciągami wydm, tworzącymi pasy przebiegające z północnegozachodu na południowy wschód. Rzeźba terenu w zasięgu Nadleśnictwa Brzeziny jest bardzourozmaicona, pomimo braku wzniesień o znaczących wysokościach. O jej zróżnicowaniudecyduje występowanie różnych form geomorfologicznych, tworzących mozaikę, w którejwzajemnie przeplatają się formy płaskie, wklęsłe i wypukłe.Dominującą cechą krajobrazu północnej części nadleśnictwa są wzgórza i pagórki, któretworzą oś przednią Wzniesień Łódzkich, która w tym rejonie ma kierunek równoleżnikowy,z wysokością dochodzącą do ok. 284 m. n.p.m. (okolice Nowosolnej). Wzniesienia te wyraźniekontrastują z położonymi o ok. 100 m niżej terenami pradoliny, które są najbardziej widocznena terenie tzw. Krawędzi Wyżyny Łódzkiej występującej wzdłuż linii Zgierz–Brzeziny.Północna część Obrębu Brzeziny jest terenem falistym, pociętym w kierunku wschodnimtrzema pasmami następujących wzniesień: Wzgórzami Brzezińskimi, Pagórkami Żelechlińskimioraz Pagórkami Jeżowskimi. Pozostała część terenu jest słabo skonfigurowana.Teren obrębu Regny położony jest w południowej części nadleśnictwa, na obszarzeRówniny Piotrkowskiej, zwanej też w tej jej części „Równiną Koluszkowską”. Równina ta jestsłabo zróżnicowana pod względem rzeźby terenu, a największe zróżnicowanie wprowadzająnieliczne cieki i sporadycznie występujące wydmy.Obszar nadleśnictwa jest dobrze rozpoznany pod względem występowania surowcówmineralnych. Na terenie gmin miejskich: (Łódź Widzew i ,Łódź Górna), występująudokumentowane złoża kopalin - należące do grupy kopalin pospolitych (piaski), brakuje tutajzłóż grubego kruszywa, które sprowadzane jest z terenów sąsiednich. Eksploatowane złożapiasku mieszczą się między innymi przy ul. Pomorskiej, na Stokach i w Nowosolnej.Występujące w gminie Andrespol i Brójce surowce naturalne są pochodną przeszłościi budowy geologicznej (wykształciły się przeważnie na osadach plejstoceńskich i holoceńskichw postaci piasków żwirów glin oraz pyłów i iłów). Są to złoża pospolite, a ich eksploatacja byłai jest realizowana metodami odkrywkowymi. Eksploatowane złoża tych surowców dla potrzebbudowlanych i drogowych znajdują się w: Bukowcu, Kurowicach i Przypsucie. Występowaniesurowców ilastych było w przeszłości przyczyną rozwoju w Andrespolu zakładówceramicznych. Oprócz wymienionych kruszyw, w dolinie Miazgi występują surowceenergetyczne – torfy, wykorzystywane głównie dla potrzeb rolnictwa i ogrodnictwa.Północna część powiatu łódzkiego wschodniego (gmina Nowosolna), znajduje sięw obrębie urozmaiconej rzeźby polodowcowej Wyżyny Łódzkiej. Przez północny obszarpowiatu przebiega główna krawędź Wyżyny Łódzkiej, na linii Zgierz-Łagiewniki-Dobra-Janów-10

Plichtów-Brzeziny. Jest to teren o najwyższych wysokościach dochodzących do 273 m n.p.m.,nachylenia zboczy sięgają do 20%. Do surowców mineralnych występujących na terenie gminynależą złoża kopalin pospolitych – piaski, żwiry (trzy udokumentowane złoża zlokalizowane sąna terenie wsi Byszewy i Bogini) oraz złoża surowców ilastych i ceramiki budowlanej: gliny,mułki i iły. Złoża te nie są obecnie eksploatowane.W gminie Stryków, w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brzeziny w podłożu dominująskały górnojurajskie związane ze strukturą Wału Kujawsko-Pomorskiego. Dominują tutaj skałyluźne związane z bezpośrednią działalnością lodowca: piaski, żwiry, gliny morenowe, mułki, iłyi głazy narzutowe. Występujące tutaj surowce naturalne należą do surowców mających lokalneznaczenie gospodarcze. Występuje tutaj jedno udokumentowane złoże „Sosnowiec”. Surowiecz tego złoża wykorzystywany był w cegielni Smolice.Część północna obrębu Brzeziny (gmina: Dmosin, Głowno i Brzeziny), leży w obrębiepołudniowo-zachodniego skrzydła Antyklinorium Kujawsko-Pomorskiego zbudowanegoz wapieni, iłołupków i iłów marglistych jury górnej. Najniżej strop tych utworów leży w pobliżudoliny Mrożycy. Prawie na całym tym obszarze występują gliny zwałowe zlodowacenia Warty.Urozmaicona rzeźba terenu wynika z położenia w strefie krawędziowej Wzniesień Łódzkich.Sama krawędź jest bardzo wyraźnie zarysowana w krajobrazie. Ciągnie się ona równoleżnikowona linii Zgierz-Brzeziny na przestrzeni 30 km i przechodzi w rejonie Polika w stokową strefękrawędzi. W sąsiedztwie dolin rzecznych, głównie na wschód od dolin Mrogi i Mrożycywystępują rozległe obszary pokryte mułkami, piaskami i żwirami rzecznymi. Na obszarze tymwystępują udokumentowane złoża pospolitych surowców mineralnych w postaci złóż glinyczwartorzędowej i piasków ze żwirem. Kruszywo naturalne (piaski ze żwirem) eksploatowanejest w Osinach, Rozworzynie i Kołacinku. Na terenie gminy Dmosin udokumentowanowystępowanie torfów, jednak złoża te nie tworzą nagromadzeń o charakterze złożowym.Część wschodnia nadleśnictwa (gmina Rogów i Jeżów), stanowi obszar rzeźbypolodowcowej, której ostrość form została zatarta przez zjawiska peryglacjalne i obecnie macharakter lekko falistej wysoczyzny morenowej. Występują tutaj utwory zarównotrzeciorzędowe jak i czwartorzędowe. Utwory trzeciorzędowe-plioceńskie w postaci piasków,występują w rejonie rzeki Rawki. Zasoby wynikające z budowy geologicznej podłoża skutkująwystępowaniem surowców mineralnych takich jak: żwiry, pospółki i piaski. Udokumentowanezłoża kruszywa drobnego (piaski) występują w Kolonii Lubiska.W części środkowej nadleśnictwa (gmina Koluszki, Rokiciny), dominują utworyczwartorzędowe. Miąższość tych osadów jest zmienna. Są to głównie gliny i piaski z domieszkążwirów, otoczaków i głazów narzutowych. W dolinach rzek: Mrogi, Rawki, Miazgi, Piasecznicy,Łaznowianki i Pańkówki, zalegają piaski aluwialne, rzeczne frakcji korytowej oraz utworyorganiczne (młode torfy). Udokumentowane złoża o charakterze przemysłowym mają tutaj11

zwykle niewielkie powierzchnie i zlokalizowane są głównie w okolicach: Łaznowskiej Woli,Rokicin, Cisowa, Lisowic i Długiego.Część południowo-wschodnia obrębu Regny (gmina Ujazd) to płaska równina miejscamizdenudowana przez procesy peryglacjalne wysoczyzny morenowej. W północno-wschodniejczęści gminy występują ciągi wydm parabolicznych. Monotonię krajobrazu urozmaicają stokidolin dwóch cieków: Piasecznicy i Bieliny. Obszar gminy budują utwory czwartorzędowe,głównie piaski, gliny zwałowe, lokalnie piaski ze żwirami. Na północnym-wschodziei południowym-zachodzie występują piaski eoliczne sypkie mało spoiste. Jako formy, wymagająochrony przed niszczeniem spowodowanym uruchamianiem piasku, w wyniku m. in.pozbawienia ich szaty roślinnej. W dolinach rzecznych występują mady, torfy, piaski rzecznez materiałem organicznym. Udokumentowane złoża piasków zlokalizowane są w miejscowościZaosie i Stasiolas.Część południowa obrębu Regny (gminy: Będków, Wolbórz, Moszczenica, TomaszówMaz.), leży na Równinie Piotrkowskiej. Charakterystyczną cechą tej strefy jest występowanieznacznych miąższości utworów kredowych (margle, wapienie, wapienie margliste). Występujątutaj różnego rodzaju formy powierzchniowe pochodzenia polodowcowego, eolicznego,rzecznego, a także takie które powstały wskutek antropogenicznej działalności człowieka. Naterenie tym znajduje się jedno udokumentowane złoże surowców ilastych w miejscowościKolonia Zawada (gmina Moszczenica).d) KlimatObszar nadleśnictwa wg rejonizacji klimatycznej opracowanej przez E. Romera, należy doklimatu „Krainy Wielkich Dolin”, charakteryzującego się wzrostem amplitudy średnich rocznychtemperatur oraz stosunkowo niewielką ilością opadów. Długość okresu wegetacyjnego wynosiśrednio od 210 do 217 dni.Szczegółową charakterystykę klimatu podano w oparciu o materiały obserwacyjnezebrane ze stacji meteorologicznej w Rogowie, tj. stacji położonej najbliżej w stosunku do lasówNadleśnictwa Brzeziny.a) TemperaturaZmienność klimatu najwyraźniej ilustruje średnia roczna temperatura powietrza. Wedługdanych stacji meteorologicznej w Rogowie wynosi ona 7,2 o C (za lata 1925-1980) i 8,2 o C (za lata2001-2010). Dane te potwierdzają stały wzrost średniej rocznej temperatury powietrza.Wieloletnie średnie temperatury powietrza (w o C) w poszczególnych miesiącach przedstawionow tabeli nr 1.12

Tab. Nr 1. Wieloletnie średnie temperatury powietrzaLataMiesiąceI II III IV V VI VII VIII IX X XI XII1925-1980 -3,2 -2,7 1,3 6,8 12,7 15,8 17,3 16,5 12,7 7,8 3,0 -0,9 7,22001-2010 -2,4 -0,9 2,5 8,3 13,5 16,4 19,4 18,2 13,1 8,1 4,1 -1,1 8,2Rok25Średnia miesięczna temperatura1925-19802001-20102015o C1050-5I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIImiesiąceb) OpadyWysokość opadu atmosferycznego, parowanie z powierzchni gruntu, retencja wodyw glebie i jej dynamika w ciągu roku, łącznie z wilgotnością powietrza, wywierają wpływ nawystępowanie i rozwój różnych gatunków roślin.Średnie roczne sumy opadów wg danych stacji meteorologicznej w Rogowie sąnastępujące: 566,0 mm (za lata 1925-1980) i 672,6 mm (za lata 2001-2010). Wielkość opaduatmosferycznego (w mm) w poszczególnych miesiącach roku przedstawia się następująco:LataTab. Nr 2. Wielkość opadów atmosferycznychMiesiąceI II III IV V VI VII VIII IX X XI XII1925-1980 30,0 32,0 30,0 37,0 56,0 70,0 90,0 76,0 51,0 39,0 45,0 39,0 566,02001-2010 27,6 24,0 49,9 56,2 85,9 52,4 103,1 81,6 77,2 12,8 63,8 38,3 672,6Rok13

opady w mmŚrednie miesięczne opady w mm1925-19802001-2010120100806040Suma opadów w poszczególnych porach roku jest bardzo zróżnicowana. Na najcieplejsze20miesiące letnie (VI-VIII) przypadało w latach 1925-1980 - 41,7%, a w latach 2001-2010 - 35,2%0opadów.I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIImiesiąceOpady okresu letniego są dwukrotnie większe od opadów w miesiącach zimowych (XII-II).Odpływ wody opadowej do głębszych warstw gleby ma miejsce głównie w miesiącachzimowych (XII-III). Największe ujemne zmiany retencyjne wody w gruncie występują w majui czerwcu. Dopiero na początku grudnia zapas wody osiąga stan zbliżony do stanu notowanegow kwietniu.b) WiatryNajczęstszym kierunkiem wiatru w Rogowie był kierunek SW (17,4%) i W (17,1%),najrzadziej wiał wiatr z kierunku NE (5,5%) i N (7,0%). Ciszę odnotowano w 3,1% terminówpomiarowych.Rys. 1 Częstość [%] kierunków wiatrów na stacji meteorologicznej w Rogowiew latach 2001-201014

Średnia prędkość wiatru w Rogowie w latach 2001-2010 wyniosła 2,6 m/s. Największeprędkości wiatru odnotowano w miesiącach XII, II i III, natomiast najmniejsze w VIII i IX.Rys. 2 Średnie prędkości wiatru w Rogowie w latach 2001-2010e) Zanieczyszczenia powietrzaGłówne zagrożenie dla stanu zdrowotnego lasu stanowią substancje emitowanew procesie spalania paliw, w tym zanieczyszczenia pochodzące ze środków transportu.Badania prowadzone przez WIOŚ w Łodzi, pozwalają ocenić jako dobrą jakość powietrzaw zasięgu Nadleśnictwa Brzeziny. Jak wynika z „Raportu o stanie środowiska w województwiełódzkim w 2010 roku”, stężenia głównych substancji zanieczyszczających powietrze (SO 2, NO 2,pył zawieszony PM 10) odnotowane w punktach pomiarowych, mieszczą się w dopuszczalnychnormach określonych Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. (Dz. U.z 2008 Nr 47, poz. 281) oraz wytycznych GIOŚ z lutego 2011 r.Emisję do powietrza ze względu na źródło możemy podzielić na emisję:ze źródeł punktowych – emisja powstająca podczas wytwarzania energiiprocesach technologicznych, posiadająca emitory o wysokości od kilku do kilkusetmetrówze źródeł liniowych – emisja powstała z ciągów komunikacji samochodowej,w której źródło energii znajduje się blisko powierzchni ziemi,ze źródeł powierzchniowych - indywidualnych systemów grzewczych, dużychodkrytych zbiorników (emisja rozproszona niska).Emisja punktowa skupia się głównie w większych ośrodkach miejskich. Największezagęszczenie emitorów występuje na terenie aglomeracji łódzkiej. Największe wartościrocznych sum emisji głównych wystąpiły w powiecie brzezińskim. W porównaniu z poprzednim15

okiem, emisja punktowa wzrosła o 15,2%. Na wzrost miał wpływ dłuższy i intensywniejszysezon grzewczy. Spalanie paliw odpowiada za 99,4% emisji punktowej dwutlenku siarki i 98,4%dwutlenku węgla.Największym źródłem emisji liniowej jest transport samochodowy. Sukcesywnie rośnieudział emisji komunikacyjnej, co związane jest ze zwiększającą się z roku na rok liczbą pojazdówi rozbudową sieci drogowej. Wśród zanieczyszczeń emitowanych przez środki transportowenależy wymienić: tlenek węgla, tlenki azotu, węglowodory (alifatyczne i aromatyczne),dwutlenek siarki, związki ołowiu i kadmu oraz zanieczyszczenia pyłowe. Spalaniu paliww silnikach pojazdów towarzyszy także powstawanie ozonu (O 3), absorbującego światłosłoneczne w górnych warstwach atmosfery.Emisja powierzchniowa pochodząca z niskich emitorów odprowadzających gazoweprodukty spalania z domowych palenisk i lokalnych kotłowni węglowych, ma w sezonieogromny wpływ na stan powietrza w mieście Łodzi. Poza Łodzią występują lepsze warunkimieszania i rozcieńczania spalin. Dużym problemem na obszarach wiejskich jest powszechnepalenie odpadów komunalnych w nieprzystosowanych do tego celu paleniskach domowych.W wyniku spalania odpadów w niskiej temperaturze bez systemów oczyszczania gazów, doatmosfery dostają się pyły zawierające metale ciężkie i szereg toksycznych związkóworganicznych.f) Charakterystyka glebWśród wielu czynników decydujących o zróżnicowaniu pokrywy glebowej (a co za tymidzie także różnorodności przyrodniczej) dominujące znaczenie ma skała macierzysta gleby. Onagłównie decyduje o fizycznych i chemicznych właściwościach oraz zasobności gleb w składnikiodżywcze.Osady zlodowacenia środkowopolskiego odgrywają wybitną rolę w składzie utworówczwartorzędowych omawianego obszaru, gdyż pokrywają one ciągłym płaszczem o znacznejmiąższości niemal całą jego powierzchnie. Wykształcenie osadów jest bardzo zróżnicowane.W ich skład wchodzą dwa, a regionalnie trzy poziomy glin zwałowych stadialnych, kilkanieciągłych poziomów glin fazowych co najmniej po cztery poziomy osadów zastoiskowychi wodnolodowcowych, lessy, osady kemów, ozów, moren czołowych z różnych okresówdeglacjacji oraz interstadialne osady rzeczne i deluwialne. Według dotychczasowych poglądówomawiany obszar znajduje się w zasięgu dwóch stadiałów zlodowacenia środkowopolskiego:stadiału maksymalnego (Radomki), w czasie którego lądolód dotarł do Gór Świętokrzyskich orazstadiału mazowiecko-podlaskiego, kiedy to ponowna transgresja lądolodu dosięgła doliny Pilicy.16

Od schyłku zlodowacenia środkowopolskiego zaczęły się tworzyć rozlegle powierzchniestożków napływowych zbudowanych z osadów piaszczystych naniesionych przez wodypotoków spływających ku północy z wysoczyzny Rawskiej.Po ustąpieniu lądolodu zlodowacenia środkowopolskiego na omawianym obszarzezaczęły działać procesy peryglacjalne, spływowe, eoliczne, i denudacyjne. Wszystkie te procesyodbywały się z różnym nasileniem, od schyłku plejstocenu, a w wielu przypadkach również doholocenu. W wyniku tych procesów powstały głównie pokrywy eluwiów glin zwałowycho miąższościach do 1,5 m utworzone z glin zwałowych rożnego wieku.W okresie zlodowacenia północnopolskiego (w fazie wstępnej) powstały rzeczne osadypiaszczyste i żwirowe o miąższości dochodzącej do 20m, z których zbudowane są tarasy/rzeczne/ wysokie i średnie Na wysokich tarasach rzecznych rozwinęły się w późniejszymterminie procesy deluwialne W wyniku działania procesów eolicznych powstały pokrywypiasków eolicznych oraz zespoły wydm.Występują one zarówno na wysoczyźnie, gdzie utworzyły się na różnego rodzaju piaskachwodnolodowcowych oraz na stożkach napływowych, jak też i w dolinach rzecznych, gdzienadbudowują najczęściej powierzchnie tarasów średnich. W holocenie nastąpiło niewielkie,rzędu 8-10 m wcięcie się rzek w osady plejstoceńskie, a następnie akumulacja piasków i żwirówrzecznych tarasu zalewowego. Miąższość tych osadów wynosi parę metrów. W zamkniętychzagłębieniach terenu na całym obszarze powstały namuły oraz torfy.Na zboczach, zwłaszcza po objęciu pod uprawę obszarów o urozmaiconej powierzchni,rozwinęła się denudacja.Średnia miąższość utworów plejstoceńskich na omawianym obszarze wynosi od 25 do100 m.Najmniej wysortowany materiał zawierają gliny zwałowe, złożone bezpośrednio przezustępujący lodowiec w formie moren dennych i czołowych. Natomiast tam, gdzie materiałskandynawski był dodatkowo transportowany przez olbrzymie masy wody pochodzącejz topniejącego lądolodu, a częściowo także przez wiatry (w okresie suszy i chłodu), następowaładalsza obróbka i segregacja ziarna skalnego.Z glin zwałowych wytworzyły się przeważnie gleby brunatne lub płowe często silnieoglejone. Różnej miąższości utwory piaszczyste pokrywające gliny, są skałami macierzystymigleb brunatnych.Z głębokich piasków różnego pochodzenia geologicznego, wytworzyły się głównie glebyrdzawe i bielicowe. Są to gleby najuboższe z reguły silnie kwaśne.17

W dolinach rzecznych miejscami występują mady, powstałe w warunkach jednoczesnejlub rytmicznie przemiennej akumulacji piasków i namułów oraz przemiennego zalewania wodąpłynącą i wynurzania.Gleby bagienne występują w większości dolin rzecznych i innych cieków wodnych.Powstały one w warunkach akumulacji materii organicznej przy stałym niedostatku tlenu,a więc w warunkach stałego lub okresowego nadmiaru wilgoci.Czarne ziemie powstały w obniżeniach terenu, również w środowisku bagiennym, leczw warunkach ruchliwej wody z okresowym natlenieniem. Charakteryzują się grubym poziomempróchnicznym.Szczegółowy opis gleb zawarty jest w operach glebowo-siedliskowych.W tabeli nr 11 zestawiono typy gleb występujące na terenie nadleśnictwa.Tab. nr 11. Powierzchnia i udział typów gleb w Obrębach i Nadleśnictwie (napodstawie danych opisu taksacyjnego)Obręb leśnyTyp glebyBrzezinyRegnyNadleśnictwo BrzezinyPow. ha % Pow. ha % Pow. ha %1 2 3 4 5 6 7Arenosole 6,86 0,10 5,51 0,07 12,37 0,08Inicjalne - - 13,86 0,18 13,86 0,09Bielicewłaściwe1,01 0,01 17,98 0,24 18,99 0,13Bielicowe 158,12 2,21 227,70 2,96 385,82 2,60Brunatne 2 293,25 31,94 3 245,88 42,21 5 539,13 37,25Czarne ziemie 79,21 1,10 95,75 1,25 174,96 1,18Mady rzeczne - - 3,53 0,04 3,53 0,0229,53 0,41 4,82 0,06 34,35 0,23Mułowe 2,84 0,04 - - 2,84 0,02Murszowate 8,24 0,11 - - 8,24 0,06Murszowe 47,30 0,66 116,01 1,51 163,31 1,10GruntowoglejoweOpadowoglejowe270,66 3,77 68,37 0,89 339,03 2,28Płowe 1 822,90 25,39 873,09 11,35 2 695,99 18,13Rdzawe 2 453,36 34,18 2 959,69 38,48 5 413,05 36,40Torfowe 5,77 0,08 58,43 0,76 64,20 0,43Ogółem 7 179,05 100,00 7 690,62 100,00 14 869,67, 100,00Dominującym typem gleb w lasach nadleśnictwa są gleby brunatne, występują napowierzchni 5 539,13 tys. ha gruntów leśnych, a ich procentowy udział wynosi 37,25%.W Obrębie Brzeziny stanowią 31,94% gleb, a w Obrębie Regny 42,21%. Gleby te powstały18

przeważnie z glin zwałowych w środowisku mniej kwaśnym, w których zawartość węglanuwapnia jest dość znaczna. Z glebami brunatnymi związane są siedliska lasowe.Podobnym udziałem charakteryzują się gleby rdzawe - występują one na powierzchni5 413,05 ha i stanowią 36,40% ogółu gleb, przy czym w Obrębie Brzeziny ich udział wynosi34,18%, natomiast w Obrębie Regny 38,48%. Powstały one z utworów piaszczystych akumulacjilodowcowej i eolicznej. Są niezbyt zasobne w składniki pokarmowe, posiadają dość ubogikompleks sorpcyjny i wykazują znaczną kwasowość. Z reguły dysponują ograniczonymizasobami dostępnej wilgoci. Na glebach tych występują głównie siedliska borowe, rzadziejlasowe.Znaczącym udziałem charakteryzują się również gleby płowe – występują one napowierzchni 2 695,99 ha i stanowią 18,13% ogółu gleb, w Obrębie Brzeziny ich udział wynosi25,39%, a w Obrębie Regny znacznie mniej – 11,35% ogółu gleb leśnych. Cechącharakterystyczną tych gleb jest przemywanie iłu koloidalnego i przemieszczenie go bezrozkładu do niżej położonego poziomu Bt. Gleby płowe wytworzyły się najczęściej z glinzwałowych. Gleby te mają dobrze wykształcone i zróżnicowane poziomy genetyczne. Wklasyfikacji siedliskowej są to lasy świeże. Odmiany oglejone tworzą las wilgotny.Pozostałe 12 podtypów gleb - zajmuje łącznie 1 221,50 ha – 8,22 % ogółu gleb.Procentowy udział typów gleb w obrębach i łącznie w nadleśnictwie przedstawiajązamieszczone poniżej diagramy:Procentowy udział typów gleb – Obręb Brzeziny19

Procentowy udział typów gleb – Obręb Regny20

g) WodyWarunki wodne na terenie nadleśnictwa są bardzo zróżnicowane. Cały obszar leżyw zlewni Wisły w dorzeczu Bzury i Pilicy. Dział wodny pomiędzy Bzurą i Pilicą pokrywa sięw przybliżeniu z linią Łódź - Koluszki - Rawa Mazowiecka.Wody powierzchnioweCechą szczególną sieci rzecznej obszaru Wzniesień Łódzkich są strukturalne,o przebiegu równoleżnikowym, górne biegi dolin. Taką orientację posiadają ramionaźródłowe Bzury, górna Mrożyca i górna Mroga.Część północną zasięgu terytorialnego nadleśnictwa (gmina Dmosin i Głowno), należyzaliczyć do terenów ubogich w zasoby wód powierzchniowych, z racji ich położenia na obszarzeWzniesień Łódzkich, co powoduje niekorzystny odpływ wód rzek i strumieni. Tereny te leżąw dorzeczu rzeki Mrogi, należącej do zlewni rzeki Bzury. Źródła Mrogi (prawostronnegodopływu Bzury), znajdują się w okolicy Gałkówka na wys. ok. 200 m n.p.m., a deniwelacje terenuwynoszą ok. 40 – 50 m. Mroga przepływa początkowo przez gminę Brzeziny w kierunkuwschodnim płynąc przez tereny rolnicze gmin Rogów i Dmosin. Na rzece, zwłaszcza w jejpoczątkowym biegu zlokalizowane są liczne niewielkie sztuczne zbiorniki retencyjne. Zbiornikizlokalizowane są, wzdłuż biegu rzeki we wsiach: Bogdanka, Rochna, Lisowice, Praga, Rogówi Kołacin. W Dmosinie znajduje się punkt kontrolny sieci monitoringowej klasy czystości wód.Mrożyca – druga co do wielkości rzeka powiatu brzezińskiego, bierze swój początek naobszarze przylegającym od południowego zachodu do granic miasta Brzeziny. Źródła Mrożycy(prawostronnego dopływu Bzury), znajdują się na wys. ok. 195 m n.p.m., przy deniwelacji terenudochodzącej do 60 m. Rzeka płynie w kierunku północnym przez gminy Brzeziny i Dmosin.Rzeka posiada niewielką głębokość i szerokość, przez co jest mało przydatna do celówrekreacyjnych. Jedynie w Brzezinach na terenie parku miejskiego tworzy duże rozlewisko (stawmiejski), który jest miejscem wypoczynku mieszkańców miasta. Punkt pomiarowo kontrolnyczystości wód znajduje się w Tadzinie. W okolicach Niesułkowa utworzono na Mrożycy 3 stawyrybne o łącznej pow. 4,10 ha.Głównym ciekiem na terenie gminy Stryków jest Moszczenica. Źródła rzeki znajdują się nakrawędzi Wyżyny Łódzkiej, w miejscowości Byszewy około 3 km na południowy wschód odgranic gminy. Moszczenica jest rzeką uregulowaną. Dopływem Moszczenicy w zasięguterytorialnym nadleśnictwa jest Młynówka (inaczej Struga Dobieszkowska). Największymsztucznym zbiornikiem wodnym utworzonym na Moszczenicy dla celów rekreacyjnych, jestzbiornik w Cesarce – o pow. 5,47 ha. Na Strudze Dobieszkowskiej w Dobieszkowie, utworzonodwa zbiorniki wodne o łącznej pow. 2,32 ha. Jednym z nich jest zbiornik retencyjny, drugim stawrybny.21

Przez zachodnio-południowy obszar gminy Andrespol i Brójce biegnie dział wodny I rzędurozgraniczający dorzecza Wisły i Odry która dzieli gminę na dwie zlewnie. Część południowozachodniagminy odwadniana jest do Neru i dalej Warty i Odry. Natomiast większość terenówgminy, jej centralne, północne i południowo-wschodnie obszary odwadniane są do rzeki Miazgii dalej Wolbórki, Pilicy i Wisły. Na północnym wschodzie przecinając równoleżnikowo Janówkę,przechodzi dział wodny II rzędu. Oddziela on dorzecza Bzury i Pilicy. Lokalnie występujązaburzenia w przebiegu linii wododziałowych, czego przyczyną są działania antropogeniczne.W południowo-wschodniej części, w lesie na wschód od wsi Stróża, występuje obszarbezodpływowy – ewapotranspiracyjny. Ponad 90% powierzchni gminy należy do zlewni rzekiPilicy. Jedynie północno-wschodni fragment gminy (część Janówki), do zlewni Mrogi (ZlewniaBzury). W rejonie (Stróża) na północ od drogi Wiskitno-Andrespol, przebiega sucha dolina cieku,który pierwotnie stanowił lewy dopływ górnego odcinka rzeki Ner – prawostronnego dopływuWarty(rzeka wypływa na wysokości 208 m n.p.m. w pobliżu Wiśniowej Góry). Odtworzeniekoryta tego cieku i doprowadzenie jego doliny do stanu maksymalnie zbliżonego do naturalnego,umożliwiłoby odwodnienie znacznego obszaru sołectwa Stróży i Wiśniowej Góry. Z uwagi nawielodziałowe położenie, sieć hydrologiczna gminy charakteryzuje się znaczną ilością ciekówkrótkich, które na wielu odcinkach zwłaszcza latem wysychają. Sieć rzeczna na terenie gminy toprzede wszystkim rzeka Miazga z jej niewielkimi dopływami bez nazwy i starorzeczemw rejonie stawów rybnych. Rzeka Miazga bierze swój początek pomiędzy Stokami a Nowosolną.Źródła rzeki nie są ściśle określone, ponieważ nie są one widoczne na powierzchni. We wsiKotliny na rzece utworzono sztuczny zbiornik o powierzchni 22,5 ha. W Justynowie w oparciu opiętrzenie wody na Miazdze, powstał zespół stawów hodowlanych o pow. 13,08 ha. Na terenieogrodu PZD Hulanka utworzono zbiornik retencyjny o powierzchni 1,75 ha. Miazga na tereniegminy posiada sieć niewielkich dopływów, których koryta w części prowadzą wody tylkookresowo po większych opadach i roztopach wiosennych. Należą do nich:- lewobrzeżny dopływ w rejonie Bedonia Wsi mający swoje źródła w lesie Wiączyńskim,- starorzecze w rejonie stawów rybnych,- dwa czytelne w krajobrazie dopływy prawobrzeżne związane z obszarami źródłowymimiędzy torami PKP w Andrespolu i w rejonie ul. Głównej w Bedoniu Przykościelnym,- prawobrzeżny dopływ w rejonie Kraszewa.Na terenie gminy Brójce w miejscowości Karpin znajduje się punkt pomiarowo-kontrolnyna rzece Miazdze. Ner to druga co do wielkości rzeka regionu łódzkiego, bierze swój początekpod wsią Nery (w pobliżu Wiśniowej Góry). Punkt pomiarowo-kontrolny znajduje się w Łodziprzy ul. Zastawnej.Północno-wschodnia część gminy Koluszki należy do zlewni górnej Rawki. Za głównyodcinek źródłowy rzeki uznaje się lewe ramię, mające swoje źródło w rozległym obszarze22

torfowiska niskiego poniżej wsi Turobowice. Za źródło Rawki uznaje się północno-wschodnikraniec torfowiska, gdzie Rawka zaczyna się formować w ciek powierzchniowy. W okolicyponiżej Nowego Redzenia, z obniżenia (śródleśne uroczysko „Kiełbień”, wypływa rzekaPiasecznica. Jednak w wyniku działalności antropogenicznej, jej bieg przedłużono ku północy,w wyniku doprowadzenia do uroczyska sieci rowów odwadniających linię kolejową doTomaszowa Maz. Stąd włączono w system Piasecznicy ciek powierzchniowy o charakterzepółnaturalnym, wypływający z południowego krańca Koluszek. Punkt pomiarowo-kontrolnyznajduje się w Ujeździe.Gminy Rokiciny i Ujazd znajdują się w obrębie zlewni Wolbórki, lewobrzeżnego dopływuPilicy. Podstawową sieć hydrologiczną tworzą 3 rzeki: Piasecznica, Czarna Bielina (zwanarównież Pańkówką) oraz Łaznowianką (wypływająca spod Będzelina). Praktycznie w całości terzeki są uregulowane. Są to rzeki nizinne z małymi spadkami, o krętych korytachz zabagnionymi dolinami.Wody powierzchniowe w gminie Jeżów zbierają dwie rzeki: Rawka i Jeżówka (stanowiącadopływ Łupii). Łupia i Rawka są prawostronnymi dopływami Bzury. Północną część gminyodwadnia rzeka Jeżówka i Niwka. Na rzece Rawce utworzone zostały następujące zbiornikio charakterze retencyjnym:- zbiorniki pomłyński we wsi Jankowice o pow. 2,10 ha,- zbiornik pomłyński w miejscowości Góra o pow. 1,80 ha,- stawy rybne w miejscowości Wola Łokotowa i Jankowice,- stawy rybne w miejscowości Popień.Południowa część zasięgu terytorialnego nadleśnictwa (gminy: Będków, Moszczenicai Wolbórz), leży w dorzeczu Pilicy. Największą rzeką jest Wolbórka (lewostronny dopływ Pilicy).Źródła Wolbórki znajdują się w lesie w okolicach Tuszyna, na wysokości ok. 196 m n. p. m.Rzeka płynie na wschód szeroką doliną w wyraźnym obniżeniu wśród łąk. Dopływem Wolbórki(prawostronny dopływ), jest Moszczanka - mająca swoje źródła poza zasięgiem terytorialnymnadleśnictwa, w miejscowości Gołygów. Punkt pomiarowo-kontrolny znajduje sięw Godaszewicach. W okolicach Wolborza wpada do Moszczanki Goleszanka, mająca swojeźródła poza zasięgiem terytorialnym nadleśnictwa.Wody podziemneNa kształtowanie się warunków hydrogeologicznych na obszarze nadleśnictwazasadniczy wpływ mają wodonośne utwory jury, kredy i podrzędne czwartorzędu, którestanowią podstawę systemu wodonośnego. W zasięgu terytorialnym nadleśnictwa występujądwa główne poziomy wodonośne: czwartorzędowy i górnokredowy.23

Czwartorzędowy poziom wodonośny generalnie obejmuje dwa poziomy wodonośne:nadmorenowy i międzymorenowy. Lokalnie mogą występować płytkie poziomy śródglinowe.Poziom nadmorenowy ma na obszarze charakter wód zawieszonych na półprzepuszczalnymstropie glin morenowych. Cechuje się zawsze swobodnym źwierciadłem, które generalnie jestsilnie związane z odpływem powierzchniowym w ciekach. Poziom ten związany jest głównie zdolinami cieków powierzchniowych. Poziom międzymorenowy tworzą wody wgłębne porowe.To poziom o źwierciadle najczęściej napiętym. Ze względu na ciągłość występowania, miąższośćstrefy wodonośnej oraz uzyskiwane dobre parametry hydrologiczne (wydajności), ma oncharakter pierwszego poziomu użytkowego. Zwierciadło poziomu jest naporowe i kształtuje sięna głębokości od 40 m p.p.t do 100 m p.p.t. W północno-wschodniej i południowo-wschodniejczęści gminy Dmosin występuje fragment zbiornika międzymorenowego „Brzeziny-LipceRejmontowskie” nr (403), nalężącego do Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP),podlegającej wysokiej ochronie (OWO).Jurajski poziom wodonośny obejmuje wody głębinowe, szczelinowo-krasowe. Tworząje głównie spękane utwory węglanowe. Zwierciadło poziomu jest naporowe, a wody są dobrzeizolowane przed kontaktem z wodami piętra czwartorzędowego. W zasięgu terytorialnymnadleśnictwa znajdują się dwa główne zbiorniki wód podziemnych. (GZWP). Zbiornik nr 404„Koluszki-Tomaszów” wydzielony został w utworach jury górnej, natomiast zbiornik nr 401„Niecka Łódzka” w utworach kredy dolnej. Poziom wodonośny dolnokredowy (zbiornika nr401), ma charakter subartezyjski, a wody słodkie występują na głębokości do 1000 m p.p.t. Jestto najgłębiej w Polsce położona strefa wód tego rodzaju. Oba Główne Zbiorniki WódPodziemnych leżą w strefie najwyższej (ONO) i wysokiej (OWO) ochrony wód podziemnych.W obszarze miasta i gminy Brzeziny zalegają wody geotermalne, położone w obrębie„grudziądzko-warszawskiego” okręgu geotermalnego, wytworzonego w dolnojurajskich skałachliasu. Wdy te występują w złożach na głębokości 2000-3000 m poniżej poziomu terenu.Temperatura tych wód dochodzi do 60 0 C. Wody te według szacunkowych badań, wykazują sięznaczną mineralizacją oraz zasoleniem. Miąższość tej warstwy dochodzi do 1000 m.Najkorzystniejsze warunki dla wykorzystania tych wód przebiegają w osi obniżeniastrukturalnego we wschodniej i południowej części gminy, tj. w rejonie wsi: Mrogai Tworzyjanki. Zasoby te jednak wymagają dokładnego rozeznania hydrologicznego, pod kątemzastosowania konkretnej technologii wydobycia i wykorzystania dla potrzeb ciepłownictwai balneologii.2.2. TYPY SIEDLISKOWE LASUOgółem w nadleśnictwie wyodrębniono 13 typów siedliskowych lasu.24

Porównanie aktualnej powierzchni typów siedliskowych z powierzchnią z poprzedniegoplanu ul., przedstawia tabela nr 3.Tab. nr 3. Zestawienie typów siedliskowych lasuLp.1. Bs2. Bśw3. Bb4 BMśw5. BMw6. BMb7. LMśw8. LMw9. LMb10 Lśw11 Lw12 Ol13 OlJRazemSiedliskowytyp lasuObręb Brzeziny Obręb Regny Nadleśnictwo[ha] % [ha] % [ha] %Wg stanu na 1.01.2003/2004Wg stanu na 1.01.20132,54 0,03 2,54 0,02144,17 1,98 693,79 9,26 837,96 5,6626,53 0,37 617,02 8,02 643,55 4,330,29 0,00 1,75 0,02 2,04 0,010,29 0,00 0,67 0,01 0,96 0,011 154,08 15,83 1 857,25 24,79 3 011,33 20,361 230,92 17,15 1 995,47 25,94 3 226,39 21,703,37 0,05 38,95 0,52 42,32 0,290,16 0,00 36,97 0,48 37,13 0,251,49 0,02 1,49 0,011,47 0,02 1,47 0,013 019,91 41,41 3 304,97 44,10 6 324,88 42,772 962,37 41,26 3 491,52 45,40 6 453,89 43,4043,87 0,60 73,89 0,99 117,76 0,8052,01 0,73 84,63 1,10 136,64 0,921,62 0,02 11,67 0,16 13,29 0,092,31 0,03 12,02 0,16 14,33 0,102 839,42 38,93 1 345,84 17,96 4 185,26 28,302 820,00 39,28 1 296,53 16,86 4 116,53 27,6821,19 0,29 1,82 0,02 23,01 0,1618,82 0,26 0,66 0,01 19,48 0,1324,35 0,33 106,65 1,42 131,00 0,8924,27 0,34 129,69 1,69 153,96 1,0339,47 0,54 54,83 0,73 94,30 0,6439,90 0,56 25,44 0,33 65,34 0,447 293,23 100,00 7 493,95 100,00 14 787,18 100,007 179,05 100,00 7 690,62 100,00 14 869,67 100,00W stosunku do powierzchni typów siedliskowych z ubiegłego okresu, w nadleśnictwiezaszły mało istotne zmiany w udziale procentowym siedlisk. Na terenie nadleśnictwa opisano2 651,57 ha drzewostanów na gruntach porolnych, co stanowi 17,83% powierzchni leśnej,w tym: w Obrębie Brzeziny 1 393,28 ha i w Obrębie Regny 1 258,29 ha. Siedliska naturalne(10 562,23 ha) zajmują w nadleśnictwie 71,03% powierzchni leśnej, siedliska zniekształcone( 4 276,59 ha) – 28,76%, a siedliska zdegradowane jedynie (30,85 ha) – 0,21%.Procentowy udział typów siedliskowych lasu w obrębach i łącznie w nadleśnictwieprzedstawiają zamieszczone poniżej diagramy:25

W Nadleśnictwie Brzeziny w obu obrębach leśnych przeważają świeże siedliska (borowei lasowe), zajmujące łącznie w n-ctwie 97,11%. Siedliska wilgotne zajmują łącznie 1,30%powierzchni, siedliska bagienne 1,15%, a siedliska zalewowe 0,44%. Ogółem siedliska lasowe(świeże, wilgotne, bagienne i zalewowe), zajmują w n-ctwie 73,70% powierzchni, siedliskaborowe 26,30%. Spośród wszystkich typów siedliskowych lasu, największe powierzchniew nadleśnictwie zajmuje LMśw (43,40%), Lśw (27,68%), BMśw (21,70%), Bśw (4,33%). Napozostałe 8 typów siedliskowych lasu ( wilgotnych i bagiennych), przypada 2,89%.2.3. CHARAKTERYSTYKA STANU LASU I ZASOBÓW DRZEWNYCHCharakterystykę stanu lasu i zasobów drzewnych przeprowadzono w oparciuo sporządzone na podstawie opisów taksacyjnych lasu zestawienia tabelaryczne.- tabela II - zestawienie powierzchni typów siedliskowych lasu wg panujących gatunkówdrzew oraz ich bonitacji,- tabela III - powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg głównych(dominujących) funkcji lasu i gatunków panujących,- tabela IV - powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg typów siedliskowychlasu i gatunków panujących,- tabela Va – powierzchniowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunkówdrzew w typach siedliskowych lasu,- tabela Vb - miąższościowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzeww typach siedliskowych lasu,- tabela VIIIa – tabela klas wieku spodziewanego bieżącego rocznego przyrostu miąższościwg gatunków panujących i stref uszkodzenia – przyrost tablicowy.Zestawienia porównawcze powierzchni i zapasu poszczególnych klas wieku wg gatunkówpanujących, przedstawiają poniższe wykresy, dla obrębów i nadleśnictwa:27

Głównym gatunkiem lasotwórczym w nadleśnictwie jest sosna, jako gatunek panującywraz z modrzewiem stanowi w nadleśnictwie 77,23% powierzchni drzewostanów oraz79,74% ich miąższości. Modrzew jako gatunek panujący stanowi 0,84% powierzchnidrzewostanów oraz 0,35% ich miąższości, a jodła 2,04% powierzchni drzewostanów oraz2,50% ich miąższości. Gatunki iglaste: (So, Md, Św, Jd, Dg), zajmują 79,53% powierzchnii 82,40% zapasu Sosna tworzy przeważnie drzewostany jednogatunkowe lub z domieszką:brzozy, dębu, osiki, świerka i modrzewia. Sosna jako gatunek panujący występuje na większościzaewidencjonowanych siedlisk za wyjątkiem Lw, i OlJ. Z gatunków liściastych największąpowierzchnię jako gatunek panujący zajmuje: dąb (9,06% powierzchni i 7,90% zapasu), brzoza(5,27% powierzchni i 4,14% zapasu), w dalszej kolejności: buk (3,86% powierzchni i 3,93%zapasu, olsza (1,68% powierzchni i 1,26% zapasu ). Pozostałe gatunki: (Jw, Js, Gb, Ak, Tp, Os,Lp), zajmują 0,60% powierzchni i 0,37% zapasu. Najliczniej reprezentowana klasa wiekuw nadleśnictwie (V), zajmuje 24,28% powierzchni i 29,97% zapasu. Klasy IV i V zajmująw nadleśnictwie 42,15% powierzchni i 50,26 % zapasu. Klasy od VI do VIII zajmują 8,03%powierzchni i 10,52% zapasu. Godnym odnotowania jest fakt udziału klas odnowienia i klas doodnowienia - zajmują one łącznie 22,17% powierzchni i 19,38% zapasu.Przeciętne wartości parametrów analizowanych na podstawie danych tabel IV i VIII(przeciętna zasobność, przeciętny wiek, przeciętny przyrost) – dla obrębów i nadleśnictwa,przedstawia tabela nr 4.Tab. nr 4. Zestawienie przeciętnych parametrów (zasobność, wiek, przyrost)PARAMETRY STAN NA 1.01.2003r. STAN NA 1.01.2013 r. RÓŻNICAObręb Brzezinyprzeciętna zasobność – m 3 /ha 255 293 +38 m 3 /haprzeciętny wiek – lat 75 80 +5 latprzyrost bieżący roczny tabl. –m 3 /ha5,73 5,95 +0,22 m 3 /haObręb Regnyprzeciętna zasobność – m 3 /ha 253 286 +33 m 3 /haprzeciętny wiek – lat 72 77 + 5 latprzyrost bieżący roczny tabl. –m 3 /ha5,81 5,86 +0,07m 3 /haNadleśnictwo Brzezinyprzeciętna zasobność – m 3 /ha 256 289 +33 m 3 /haprzeciętny wiek – lat 74 78 +4 latprzyrost bieżący roczny tabl. –m 3 /ha5,77 5,91 +0,14 m 3 /ha30

Wzrost przeciętnej zasobności w nadleśnictwie o 33 m 3 /ha i bieżącego przyrosturocznego o 0,14 m 3 /ha, związany, jest z dużym potencjałem produkcyjnym drzewostanów orazwiększą dokładnością określania tych cech (nowe programy obliczeniowe Taksator).Po przeprowadzonych pomiarach (wg wzoru zawartego w Instrukcji u.l. - § 3.1.11.),obliczono błąd procentowy, z jakim została ustalona miąższość drzewostanów (Obręb Brzeziny -1,18%, Obręb Regny - 1,20%).Rzeczywisty powierzchniowy i masowy udział gatunków głównych (przedstawionychponiżej na wykresie), wskazuje na znacznie większą różnorodność składów gatunkowychdrzewostanów Nadleśnictwa Brzeziny, niż wynika to z udziału gatunków panujących.Głównym gatunkiem lasotwórczym w nadleśnictwie jest sosna, zajmująca jako gatunekrzeczywisty 60,29% powierzchni i 68,98% zapasu. Na gatunki iglaste: (So, Md, Św, Jd, Dg),przypada 65,46% powierzchni i 72,38% zapasu. Z gatunków liściastych największąpowierzchnię w nadleśnictwie zajmuje: Db (17,29% powierzchni i 13,15% zapasu) w dalszejkolejności: Bk (7,46% powierzchni i 5,77% zapasu), Brz (5,77% powierzchni i 4,91% zapasu),Gb(1,69% powierzchni i 1,52% zapasu), Ol (1,55% powierzchni i 1,25% zapasu). Pozostałegatunki (Kl, Jw, Wz, Js, Czr, Ak, Tp, Os, Wb, Lp) wg rzeczywistego udziału zajmują – 0,78%powierzchni i 1,02% zapasu.Z przedstawionych powyżej danych wynika, że w obecnych warunkach siedliskowych,gdzie siedliska lasowe (LMśw, LMw, LMb, Lśw, Lw) stanowią 72,23% ogółu powierzchninadleśnictwa, jest za mały udział gatunków liściastych. Prowadzenie gospodarki leśnej w tychwarunkach, powinno polegać na nieustannym dążeniu do uzyskania drzewostanówo pożądanym składzie gatunkowym i odpowiednim stanie zdrowotnym i sanitarnym.31

Powierzchnię leśną niezalesioną – 43,72 ha stanowią: zręby (3,79 ha), halizny (1,75 ha),poletka łowieckie (9,93 ha), plantacje choinek (2,31 ha), grunty przewidziane do naturalnejsukcesji (15,11 ha), grunty objęte szczególnymi formami ochrony (9,52 ha) i gruntyprzewidziane do wyłączenia z produkcji (inne wylesienia) – 1,31 ha.2.4. WARUNKI EKONOMICZNESwoim zasięgiem terytorialnym Nadleśnictwo Brzeziny obejmuje 121 401 ha (1 214,01km 2 ). Obszar ten podzielony jest na dwa obręby leśne i dwanaście leśnictw. Największy obszardziałania, 21 119 ha - ma Leśnictwo Żywocin, natomiast najmniejszy, bo 1 691 ha zajmujeLeśnictwo Wykno. Pozostałe leśnictwa zajmują: Budziszewice – 5 260 ha, Gałków – 3 662 ha,Janinów – 6 854 ha, Kraszew – 17 812 ha, Poćwiardówka – 12 618 ha, Redzeń – 6 888 ha,Rokiciny – 8 179 ha, Tadzin – 20 453 ha, Wiączyń – 10 739 ha, Zieleń – 6 126 ha.Krótka charakterystyka ekonomiczna regionuZasięg terytorialny działania Nadleśnictwa Brzeziny w RDLP w Łodzi - z podziałem naobręby leśne (Brzeziny i Regny), wynika z Zarządzenia Nr 77 Dyrektora Generalnego LasówPaństwowych z dnia 25 września 2002 r.Nadleśnictwo Brzeziny zasięgiem swojego działania obejmuje gminy lub części gmin:Andrespol, Będków, Brójce, Brzeziny, Budziszewice, Dmosin, Głowno, Jeżów, Koluszki,Moszczenica, Nowosolna, Rogów, Rokiciny, Stryków, Tomaszów Mazowiecki, Ujazd, Wolbórz,Żelechlinek i trzech miast - Brzezin, Koluszek i Łodzi, leżących na terenie sześciu powiatów:brzezińskiego, łódzkiego miejskiego, łódzkiego wschodniego, piotrkowskiego, tomaszowskiegoi zgierskiego.W czasie obowiązywania poprzednich planów urządzenia lasu, do powierzchninadleśnictwa zostały dołączone grunty przekazywane od Urzędu Rejonowego (obecniePowiatowego) w Tomaszowie Mazowieckim, oraz z zamiejscowego Oddziału UrzęduRejonowego w Skierniewicach z siedzibą w Brzezinach (obecnie Urzędu Powiatowego). Były togrunty leśne oraz rolne przeznaczone do zalesienia, stanowiące niewielkie kompleksy orazdziałki położone wśród gruntów rolnych lub między lasami niepaństwowymi.Niekorzystny dla działalności gospodarczej nadleśnictwa jest rozrzut i rozdrobnienielasów. Odległość między kompleksami w kierunku północ – południe wynosi w linii prostejokoło 55 km, a ze wschodu na zachód – ok. 35 km. Największe rozdrobnienie lasów występujew leśnictwach: Tadzin, Wiączyń, Kraszew i Żeromin.Położenie dużej powierzchni lasów nadleśnictwa w bliskim sąsiedztwie miasta Łodzi,Brzezin i Tomaszowa Maz., - posiada istotny wpływ na stan zdrowotny i sanitarny tych lasów.Tereny te, od dawna uznawane są za tereny wyjątkowo atrakcyjne, charakteryzujące się32

wyjątkową urodą Wzniesień Łódzkich oraz lasami w znacznej mierze - utożsamianymi nie bezpowodu z lasami naturalnymi posiadającymi bogatą faunę i florę oraz cenne zabytki kulturyświeckiej i sakralnej. Oprócz zanieczyszczeń przemysłowych, jakie docierają do obszarówleśnych, lasy te są licznie penetrowane przez ludność, czego skutkiem jest zaśmiecanie,wykopywanie sadzonek w uprawach leśnych oraz inne szkody w d-stanach.Zmiana dotychczasowego zakresu głównych zadań gospodarki leśnej wynika z ogromnegowzrostu zapotrzebowania na korzystne oddziaływanie lasu na gospodarkę wodną i jakośćpowietrza atmosferycznego, rekreację, przeciwdziałanie erozji gleby, a także roli w ochronieświata roślinnego i zwierzęcego. Chodzi tu również o higieniczne, estetyczne i kulturalne walorylasu sprzyjające zachowaniu zdrowia oraz fizycznego i duchowego rozwoju całegospołeczeństwa. Zaznaczyć tu należy, że zapewnienie społeczeństwu maksymalnego korzystaniaz produktów i usług uzyskiwanym dzięki ochronnym oraz rekreacyjnym funkcjom lasu - zyskujeobecnie rangę zadania o szczególnym znaczeniu dla społeczeństwa. Zwiększa to zakresdziałania nadleśnictwa, zwiększają się także potrzeby w zakresie środków finansowychi materiałów niezbędnych do prowadzenia działalności niezwiązanej bezpośrednio z produkcjądrewna. Rozszerzony zakres zadań gospodarstwa leśnego oraz zwiększony stopień trudnościwystępujący przy ich realizacji, powoduje szybki wzrost kosztu produkcji. Jedną z drógzmierzających do poprawienia sytuacji finansowej gospodarstwa leśnego - jest urynkowieniedóbr wytwarzanych w ramach spełniania przez las funkcji socjalnych - wykorzystywanych przezspołeczeństwo, zakłady produkcyjne i instytucje w charakterze dóbr wolnych bezpłatnych. Jestto zadanie niezwykle trudne i jest traktowane jako proces długofalowy. Dlatego, jakorozwiązanie o przejściowym charakterze można by uznać drogę drugą, którą jest pokrywaniedeficytu gospodarstwa leśnego z budżetów lokalnych lub centralnych, a także ewentualneuwzględnienie w tych budżetach tych wartości, z jakich korzysta społeczeństwo dziękisocjalnym funkcjom spełnianych przez las. Ze względu na dużą atrakcyjność lasów NadleśnictwaBrzeziny oraz duże zapotrzebowanie miejscowego społeczeństwa na funkcje socjalne lasu,w przypadku urynkowienia tych funkcji, nastąpiłaby poprawa rentowności prowadzeniagospodarki leśnej.Ze względu na dużą powierzchnię lasów ochronnych (9 196,13 ha, tj. 61,84% pow.), jakrównież z faktu ustanowienia Zarządzeniem nr 85 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowychz dnia 30.10.2002r. (Z0-31-18/02) Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Spalsko-Rogowskie” (LKP) w skład którego wchodzą w całości lasy N-ctwa Brzeziny, zachodzi potrzebakontynuacji gospodarowania przy pomocy rębni złożonych oraz dalszego urozmaicania składugatunkowego odnowień. Czynności te mogą nieco podwyższać koszty gospodarowania, którez kolei mogą być zmniejszone poprzez szersze niż dotąd wykorzystywanie odnowieńnaturalnych, również sosny.33

Lesistość obszaru znajdującego się w terytorialnym zasięgu nadleśnictwa wynosi17,28% i jest mniejsza od przeciętnej lesistości RDLP w Łodzi – 21,00%, województwałódzkiego – 20,60% i od przeciętnej lesistości Polski – 29,20%.Przez obszar zasięgu terytorialnego nadleśnictwa przebiegają ważne szlakikomunikacyjne - kolejowe i drogowe, a mianowicie:Kolejowe Łódź - Koluszki - WarszawaWarszawa - Koluszki - Katowice,Koluszki - Tomaszów Maz.,Koluszki - Regny (szlak aktualnie nie jest używany),drogowe Autostrada A1 Katowice - Gdańsk (w budowie),Autostrada A2 Berlin - WarszawaTrasa szybkiego ruchu Katowice - Warszawa (krótki odcinek),Łódź. - Warszawa,Łódź - Tomaszów Maz,Łódź - Gałkówek - Koluszki,Łódź - Brzeziny,Łódź - Brójce - Kurowice,Brzeziny - Koluszki,Koluszki - Tomaszów Maz.,Brzeziny - Gałkówek,Koluszki - Rokiciny - Piotrków,Brzeziny - Janinów - Stryków,Brzeziny – Dąbrówka Duża – Stryków,Koluszki - Nowosolna - Dobieszków,Brzeziny - Łyszkowice - Łowicz,Budziszewice - Jeżów,Budziszewice - Żelechlinek,Tuszyn - Baby - Wolbórz,Ujazd- Wolbórz.Wymienione trasy komunikacyjne (drogowe i kolejowe), przecinają kompleksy leśnenadleśnictwa lub przebiegają obok nich.Ponadto istnieje dość gęsta sieć dróg lokalnych, w znacznej części o nawierzchniutwardzonej lub gruntowej oraz dróg leśnych, umożliwiających dobry dostęp do wszystkichkompleksów leśnych.34

W chwili obecnej nadleśnictwo nie ma problemu z zatrudnieniem robotników. Większośćprac leśnych zleca się zakładom usług leśnych i firmom - wybieranym corocznie w drodzeprzetargów. Prace związane z prowadzeniem szkółek leśnych - w ostatnim okresie (równieżobecnie), wykonują ZUL-e o profilu szkółkarskim. Gęsto zaludniony teren administrowany przeznadleśnictwo oraz sąsiedztwo aglomeracji miejskich takich jak: Łódź, Brzeziny i Tomaszów Maz.,- może w przyszłości stwarzać problemy ze znalezieniem robotników do prac leśnych. W wynikuzachodzących zmian społecznych i gospodarczych, praca w lesie staje się dla ludzi małoatrakcyjna, głównie ze względów finansowych, nie współmiernych do dużego wysiłkufizycznego - potrzebnego do wykonania typowych prac leśnych.Pozostałe czynniki wpływające na stopień trudności nadleśnictwaDo pozostałych czynników wpływających na podwyższenie stopnia trudnościgospodarczych nadleśnictwa należy zaliczyć:– udział siedlisk lasowych (10 960,17 ha – 73,70% ogólnej powierzchni siedlisk),– udział drzewostanów (KO+KDO – 3 295,11 ha – 22,17% pow. leśnej zalesionej i niezalesionej),– duże zagrożenie pożarowe wynikające z bliskości aglomeracji łódzkiej i dużej penetracjilasów przez ludność,– nasilające się kradzieże drewna - wynikające głównie z racji postępującego zubożeniaspołeczeństwa,– powierzchnia lasów nadzorowanych – 3 350 ha – 22,53% ogólnej powierzchni,– niestabilny rynek sprzedaży drewna.Popyt na drewnoZ analizy sortymentowej pozyskanego drewna w Nadleśnictwie Brzeziny w latach (2009-2012 wynika, że 60,40% (151 639 m 3 ) pozyskanej grubizny, stanowiła grubizna iglasta(w tym surowiec tartaczny) W – 49,88%, kopalniak - 0,01%, S2, (S2A, S2B, S3) – 41,70%, opał S4– 8,41%. W grubiźnie liściastej stanowiącej 39,60% (99 402 m 3 ) pozyskanej grubizny, surowiectartaczny W stanowił – 24,51%, sklejka WB1 – 0,82%, (S2, S2A, S2B, S3B – 66,30%), opał S4 –8,37%. W latach 2009-2012 pozyskano łącznie 251 041 m 3 grubizny netto.W ostatnim okresie zrezygnowano z dowożenia surowca drzewnego do odbiorców lubskładnic, drewno sprzedaje się klientom bezpośrednio w lesie.Do odbiorców drewna okrągłego (z grupy największych) należą:- MONDI ŚWIECIE SPÓŁKA AKCYJNA,- PROMDREW,- KLAUSNER HOLCSACHSEN GMBH,- INTERNATIONAL PAPER-KWIDZYŃ sp.z o.o,35

- TARTAK MIKLAS,- KODREWEX SP Z O.O.GOMUNICE,- TARTAK „OLCZYK”,- KRODACH ANDRZEJ NOWACKI,- PHU „NOWA”,- P.P.H.U. „GRAMEL”,- TARTAK ZIEWANICE S.C.,- „DAN-POL”- KATARZYNA PAJĄK,- P.P.H.U.”DREW-TRAK,- DREWSKŁAD,- Z.D.P.H.U. S.C. P.KOWALSKI,- ZAKŁAD PRZEROBU DREWNA Krzysztof Adamus,- „ROGOMAR” KRZYSZTOF ROGULSKI,- P.H.U. NORDREW,- PPHU LD-AGNES S.C,- PPHU BELA S.C.Większość odbiorców drewna, stanowią drobni odbiorcy, których zakupy nie przekraczają500 m 3 rocznie.Baza użytków niedrzewnych wraz z oceną jej wykorzystaniaNa terenie nadleśnictwa istnieje duża baza runa leśnego (szczególnie borówki czernicy).Na dzień dzisiejszy nadleśnictwo nie zajmuje się zbieraniem czy skupem jagód. Wydaje się żepłody runa leśnego winny być towarem, tak aby lasy mogły z tego tytułu czerpać określonekorzyści.Charakterystyka przestrzenna kompleksów leśnychLasy Nadleśnictwa Brzeziny składają się z 347 kompleksów, których strukturę wielkościprzedstawia zestawienie nr 5:36

Tab. nr 5. Zestawienie kompleksamiWielkośćObręb Brzeziny Obręb Regny Nadleśnictwokompleksu [ha] Ilość [szt.] Pow. [ha] Ilość [szt.] Pow. [ha] Ilość [szt.] Pow. [ha]1 2 3 4 5 6 7do 1,00 74 30,73 65 24,73 139 55,461,01 do 5,00 90 210,28 43 95,58 133 305,865,01 do 20,00 24 229,42 15 161,53 39 390,9520,01 do 100,00 13 686,52 6 200,08 19 886,60100,01 do 200,00 3 360,57 1 162,34 4 522,91200,01 do 500,00 4 1 235,91 2 687,44 6 1 923,35500,01 do 2000,00 5 4 787,48 1 556,44 6 5 343,92Ponad 2000,00 - - 1 6 267,53 1 6 267,53Razem 213 7 540,91 134 8 155,67 347 15 696,58Na 1 kompleks ponad 2000 ha - przypada 39,93% gruntów nadleśnictwa, 5 343,92 ha tj.34,04% przypada na 6 kompleksów (500,01- 2000,00 ha), na 6 kompleksów (200,01-500,00 ha)przypada 12,25% i 522,91 ha (3,33%) przypada na 4 kompleksy (100,01-200,00 ha). Napozostałe 330 kompleksów przypada 10,45% powierzchni nadleśnictwa.W Obrębie Brzeziny 4 877,48 ha, tj. 63,44% przypada na 5 kompleksów (500,01-2000 ha),1 235,91 ha tj. 16,39% przypada na 4 kompleksy (200,01-500,00 ha) i 360,57 ha (4,78%)przypada na 3 kompleksy (100,01-200,00 ha. Na pozostałe 201 kompleksów przypada 15,39%powierzchni obrębu.W Obrębie Regny na 1 kompleks ponad 2000 ha - przypada 76,85% gruntów obrębu,556,44 ha tj. 6,82% przypada na 1 kompleks (500,01-2000,00 ha), na 2 kompleksy (200,01-500,00 ha) przypada 8,43% i 162,34 ha (1,99%) przypada na 1 kompleks (100,01-200,00 ha).Na pozostałe 129 kompleksów przypada 5,91% powierzchni nadleśnictwa.Rozproszenie lasów nadleśnictwa na wiele kompleksów oraz brak poszanowania prawaprzez społeczeństwo, sprzyja przestępczości leśnej, przede wszystkim zagarnianiu drewna,wycinaniu i kradzieżom choinek oraz pozyskiwaniu gałęzi (głównie jodłowych) na stroisz.W związku z rozdrobnieniem części lasów, jednym z ważniejszych zagadnień nadleśnictwajest ochrona zasobów leśnych oraz ochrona znaków granicznych i pomiarowych. Obowiązeki odpowiedzialność za znaki graniczne i geodezyjne wynika z ustawy z dnia 17 maja 1989 r.,Prawo geodezyjne i kartograficzne ( Tekst jednolity Dz. U. Nr 100 poz. 1086 z 2000 rokuz późniejszymi zmianami.Granice kompleksów leśnych oznaczone są granicznikami, a największe z nich częściowookopane rowami granicznymi. Drobne kompleksy leśne rozmieszczone są wśród gruntów37

olnych lub lasów prywatnych, do których często brak dróg dojazdowych. W uroczyskachKoluszki, Pustułka, Kołacin i Kołacinek należących do obrębu Brzeziny, naturalną granicę nadługości ok. 2,5 km stanowi rzeka Mroga. Pozostała część lasów obrębu graniczy z gruntamiornymi i częściowo z lasami stanowiącymi własność prywatną a także z gruntami miasta Łodzi.Lasy obrębu Regny na długości ok. 4,5 km graniczą z obrębem Lubochnia Nadleśnictwa Spała.poniżej.Lp.1.2.3.4.5.6.7.Ekonomiczne wskaźniki gospodarki leśnejEkonomiczne wskaźniki gospodarki leśnej przedstawiono w tabeli XIXa, zamieszczonejTab. nr 6. [XIXa] Ekonomiczne wskaźniki gospodarki leśnejWyszczególnienieUbiegły okresgospodarczyPlanna bieżącyokresgospodarczy1 2 3 4Powierzchnia leśna (stan na 1.01. pierwszego rokuobowiązywania planu ul) - haZasoby drzewne na powierzchni leśnej (stan na 1.01.pierwszego roku obowiązywania planu ul) – m 3Zasobność drzewostanów (stan na 1.01. pierwszego rokuobowiązywania planu ul) – m 3 /hawartość drzewostanów (wgtablic) – tys. złWartość majątkunadleśnictwawartość gruntów leśnych(20% wartości drzewostanów– tys. zł14 877,18 14 869,673 748 025 4 298 455256 289- -- -wartość środków trwałych– tys. zł- -Razem tys. zł - -użytki rębne – m 3 netto 354 263 447 447użytki przedrębne264 090 272 563– mEtat 10-letni (grubiznanettonetto)razem użytki główne618 353 720 010– m 3 nettoudział użytkówprzedrębnych - %42,71 37,86Okresowy przyrostm 3 1 323 790 1 429 912w 10-leciuprzeciętnie m 3 /ha/rok 8,42 9,62użytkowanie rębne: m 3 /hapow. les./rok2,82 3,62użytkowanie przedrębne:Wskaźniki gospodarki m 3 /ha pow. les./rok2,10 2,29zasobami (grubizna brutto) użytkowanie główne:m 3 /ha pow. les./rok4,92 5,91użytkowanie główne% zasobów/rok2,06 2,0538

Lp.WyszczególnienieUbiegły okresgospodarczyPlanna bieżącyokresgospodarczy1 2 3 4użytkowanie główne% przyrostu/rok8,82 10,04Przeciętne roczne przychody nadleśnictwa (2009-2011)r.,8. bez dopłat z funduszu leśnego) – tys. zł12 649,2 Xw tym ze sprzedaży drewna – tys. zł 11 709,5 XPrzeciętne roczne koszty nadleśnictwa ogółem (2009-2011),9. bez dopłat z funduszu leśnego) – tys. zł11 186,5 Xw tym podatek leśny – tys. zł 294,4 X10. Przeciętny roczny wynik finansowy – tys. zł (netto) 1 059,9 X11. Wskaźnik rentowności (10:9) - % 95% X12.Udział powierzchni prawnie wyłączonych z użytkowaniarębnego - % (udział w powierzchni leśnej)- -13. Udział lasów ochronnych - % (udział w powierzchni leśnej) 58,81 61,8414.Udział gospodarstwa przebudowy -% (udział w powierzchni leśnej)0,43 2,6315.Powierzchnia lasów nadzorowanych - ha 2 902 3 350% udziału w powierzchni lasów nadleśnictwa 19,51 22,533. PROPOZYCJA PLANU GOSPODARKI LEŚNEJ NA PRZYSZŁY OKRES GOSPODARCZY3.1. STAN POSIADANIAZestawienie łączne powierzchni nadleśnictwa, wg stanu na 1.01. 2013 r., wg grupi rodzajów użytków oraz kategorii użytkowania z podziałem na województwo powiat, gminai obręby ewidencyjne, przedstawia załączona w części tabelarycznej elaboratu - tabela nr I,w której powierzchnię poszczególnych kategorii gruntów podano z dokładnością do 1 m 2 .Podobnie baza danych opisów taksacyjnych zawiera powierzchnię wydzieleń określonązarówno w arach jak i w m 2 . Natomiast we wszelkiego rodzaju zestawieniach, tabelach (zawyjątkiem tabeli nr I), planach oraz opisach taksacyjnych zawartych w planie urządzenia lasu,powierzchnia podana jest wyłącznie w arach.Różnice między powierzchnią ogólną wynikającą z tabeli I, a opisami taksacyjnymi planuurządzenia lasu powstały na skutek:- powierzchnia wydzieleń w arach, w bazach opisów taksacyjnych wynika z przeliczeniametrów kwadratowych na ary (po zaokrągleniu do pełnych arów), w ramachposzczególnych działek ewidencyjnych,- suma zaokrąglonych powierzchni działek daje powierzchnie w arach: wydzieleń,oddziałów, obrębów leśnych, a w konsekwencji nadleśnictwa.39

Różnice między powierzchnią ogólną wynikającą z tabeli I, a wynikającą z planuurządzenia lasu przedstawia tabela nr 6.Tab. nr 6. Różnice w powierzchni wynikające z zaokrągleńPowierzchnia w haWg tabeli I Wg operatu urządzenia lasu RóżnicaObręb Brzeziny7 540,9353 7 540,91 - 0,0253Obręb Regny8 155,1970 8 155,67 + 0,4730Nadleśnictwo Brzeziny15 696,1323 15 696,58 +0,4477Zestawienie łączne powierzchni nadleśnictwa, wg stanu na 1.01.2013 r., wynikającez tabeli I zestawiono w tabeli nr 7.NadleśnictwoTab. nr 7. Zestawienie łączne powierzchni nadleśnictwaLeśna zalesionai niezalesionaLeśnazwiązanaz gosp. leśnąRazem lasy Nieleśna Ogółemha % ha % ha % ha % ha %1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11Razem 14 869,67 94,73 472,31 3,01 15 341,98 97,74 354,60 2,26 15 696,58 100,00Nadleśnictwo na dzień 31 grudnia 2012 r., posiada księgi wieczyste dla powierzchni14 655 ha, co stanowi 93,36% gruntów w zarządzie nadleśnictwa.Nadleśnictwo posiada grunty sporne. Wykaz działek stanowiących grunty spornezamieszczono w tabeli nr 8.Tab. nr 8 Wykaz działek stanowiących grunty sporneLeśnictwoOddz.Poddz.Nr działki Pow. działki [ha] Uwagi1 2 3 4 5Obręb BrzezinyPowiat Łódzki Wschodni, gmina Nowosolna, obręb ewidencyjny Lipiny, Wiączyń Dolny, Borowo I330/1Wiączyń 178/183/354 144/23,415591/6Razem 3,4155Grunty te zostały opisane i ujęte w planie urządzenia lasu zgodnie z obowiązującąinstrukcją urządzenia lasu.40

W zarządzie nadleśnictwa występują również grunty stanowiące własność SkarbuPaństwa i osób fizycznych. Ogólna powierzchnia gruntów pozostających we współwłasnościwynosi: 0,4580 ha. Wykaz działek stanowiących współwłasność zamieszczono w tabeli nr 9.Tab. nr 9. Wykaz działek znajdujących się we współwłasnościNr działki Udział Pow. działki [ha] Rodzaj użytku Pow. użytku [ha]1 2 3 4 5Obręb RegnyPowiat Łódzki Wschodni, gmina Koluszki, obręb ewidencyjny Miasto Koluszki III345 8898/21112 0,1184 Inne budynki 0,1184Powiat Łódzki Wschodni, gmina Koluszki, obręb ewidencyjny Redzeń Nowy291/8 2/15 0,3396 Inne budynki 0,3396Razem 0,4580Powierzchnia i opis taksacyjny tych gruntów jest uwzględniony w tomie obejmującymopisy dla obrębu. Wykaz pododdziałów znajdujących się na tych gruntach i ich skrócony opistaksacyjny przedstawiono w tabeli nr 10.Tab. nr 10. Wykaz pododdziałów znajdujących się we współwłasnościLeśnictwoOddz.SkróconyDziałkaPow. haPoddz.opis taksacyjny1 2 2 2 2Obręb RegnyZieleń 226i 345 0,1184BudynekmieszkalnyZieleń 73Ad 291/8 0,3396DrogadojazdowaRazem 0,4580Ogólna powierzchnia nadleśnictwa wraz z gruntami we współwłasności wynosi15 696,1323 ha. W uzgodnieniu z nadleśnictwem, postanowiono powierzchnię gruntówpozostających we współwłasności, ująć w zestawieniach tabelarycznych (Tab. I).Szczegółowe dane powierzchniowe uwzględniające podział administracyjny, zestawionesą w Tabeli nr 10 „Zestawienie powierzchni gruntów nadleśnictwa wg rodzajów użytkówgruntowych, kategorii użytkowania i grup rodzajów powierzchni, zgodnie z podziałemadministracyjnym kraju”.41

Tab. nr 10. [1] Syntetyczne zestawienie powierzchni gruntów nadleśnictwa wgrodzajów użytków gruntowych, kategorii użytkowania i grup rodzajów powierzchniGrupa i rodzaj użytku oraz kategorii użytkowania Pow. ha %1 2 31. Lasy - razem 15 341,9874 97,741.1. Grunty leśne zalesione - razem1) drzewostany - razem2) plantacje drzew - razemw tym:- plantacje nasienne- plantacje drzew szybkorosnących14 825,911114 812,223113,688012,02001,668094,4694,370,090,080,011.2. Grunty leśne niezalesione - razem1) w produkcji ubocznej - razemw tym:- plantacje choinek i krzewów- poletka łowieckie2) do odnowienia - razemw tym:- halizny- zręby- płazowiny3) pozostałe leśne niezalesione - razemw tym:- przewidziane do naturalnej sukcesji- objęte szczególnymi formami ochrony- przewidziane do wyłączenia z produkcji1,3. Grunty związane z gospodarką leśnąw tym:1) budynki i budowle2) urządzenia melioracji wodnych3) linie podziału przestrzennego lasu4) drogi leśne5) tereny pod liniami energetycznymi6) szkółki leśne7) miejsca składowania drewna8) parkingi leśne9) urządzenia turystyczne43,734112,24062,30579,93495,53891,74893,790025,954615,10719,53451,3130472,342214,088470,8534149,7645196,714123,016511,93003,83901,11071,02560,280,080,010,070,030,010,020,170,100,060,013,010,090,450,951,250,150,080,020,010,012. Grunty zadrzewione i zakrzewione - razem 6,5637 0,04Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione - razem 15 348,5511 97,7842

Grupa i rodzaj użytku oraz kategorii użytkowania Pow. ha %1 2 33. Użytki rolne - razem3.1. Grunty orne - razemw tym:1) role2) plantacje, poletka, składy drewna i szkółki na gruntach rolnych3) ugory, odłogi3.2. Sady3.3. Łąki trwałe3.4. Pastwiska trwałe3.5. Grunty rolne zabudowane3.6. Grunty pod stawami rybnymi3.7. Grunty pod rowami rolnymi147,573895,979093,97902,00007,468224,935818,13761,05324. Grunty pod wodami - razemw tym:4.1. Grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi4.2. Grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi4.3. Grunty pod morskimi wodami wewnętrznymi1,09861,09860,940,610,600,010,050,160,110,015. Użytki ekologiczne - razem 24,3531 0,166. Tereny różne - razemw tym:1) grunty przeznaczone do rekultywacji oraz niezagos. gruntyzrekult.2) wały ochronne nie przystosowane do ruchu kołowego3) grunty wyłączone z produkcji (poza gruntami pod zabudowę)4) różne inne10,163110,16310,060,067. Grunty zabudowane i zurbanizowane - razemw tym:7.1. Tereny mieszkaniowe7.2. Tereny przemysłowe7.3. Tereny zabudowane inne7.4. Zurbanizowane tereny niezabudowane7.5. Tereny rekreacyjno wypoczynkowe - razemw tym:1) ośrodki wypoczynkowe i tereny rekreacyjne2) tereny zabytkowe3) tereny sportowe4) ogrody zoologiczne i botaniczne5) tereny zieleni nieurządzonej7.6. Użytki kopalne7.7. Tereny komunikacyjne razemw tym:1) drogi2) tereny kolejowe1) inne tereny komunikacyjne160,24221,7446152,24281,41011,41014,84473,25981,58490,010,011,020,010,970,010,010,030,020,0143

Grupa i rodzaj użytku oraz kategorii użytkowania Pow. ha %1 2 38. Nieużytki - razemw tym:1) bagna2) piaski3) utwory fizjograficzne4) wyrobiska nieprzeznaczone do rekultywacji4,15040,67003,48040,030.000,03Razem (2-8) Grunty niezaliczone do lasóww tym: - grunty przeznaczone do zalesienia354,14490,002,260,00Ogółem (1-8) 15 696,1323 100,003.2. KATEGORIE OCHRONNOŚCILasy Nadleśnictwa Brzeziny są lasami wielofunkcyjnymi - obok funkcji gospodarczychspełniają również funkcje ochronne, dydaktyczne, rekreacyjno-turystyczne, historyczne,ekologiczne, krajobrazowe i kulturowe. W zdecydowanej większości, lokalizacja lasówochronnych została przyjęta zgodnie z Decyzją Ministra Środowiska (DL.Lp-02333-JJ-16/03)z dnia 29 maja 2003 r. Ze względu jednak na zaistniałe zmiany (utworzenie obszarów Natura2000), dokonano aktualizacji zasięgu lasów ochronnych. Zaktualizowana lokalizacja lasówochronnych w formie wniosku, została przekazana do Ministra Środowiska do zatwierdzenia.Uwzględniając powyższe, można wyodrębnić trzy zasadnicze grupy lasu, tj.: rezerwaty, lasyochronne i lasy gospodarcze. W elaboracie zostanie zamieszczony wykaz zawierającypowierzchnię lasów ochronnych, zestawiony obrębami leśnymi, wg numerów oddziałów.Zaktualizowana powierzchnia lasów ochronnych w nadleśnictwie wynosi 9 196,13 ha.w Obrębie Brzeziny lasów ochronnych wyodrębniono 5 065,79 ha, w następującychkategoriach:lasy wodochronne,lasy wodochronne stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody,wodochronne, stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody, położone w odległoścido 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców,wodochronne, położone w odległości do 10 km od granic administracyjnych miastliczących ponad 50 tys. mieszkańców,lasy stanowiące drzewostany nasienne, w odległości do 10 km od granicadministracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców,lasy położone w granicach miast,lasy położone w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad50 tys. mieszkańców,lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody44

lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody, położone w odległości do 10 kmod granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców,lasy mające szczególne znaczenie dla obronności i bezpieczeństwa państwa, położonew odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys.mieszkańców.w Obrębie Regny lasów ochronnych wyodrębniono 4 130,34 ha w następujących kategoriach:lasy glebochronne,lasy glebochronne, położone w odległości do 10 km od granic administracyjnych miastliczących ponad 50 tys. mieszkańców,lasy wodochronne, położone w odległości do 10 km od granic administracyjnych miastliczących ponad 50 tys. mieszkańców,lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody,lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody w odległości do 10 km od granicadministracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców,lasy znajdujące się na stałych powierzchniach badawczych i doświadczalnych,lasy znajdujące się na stałych powierzchniach badawczych i doświadczalnych, położonew odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys.Mieszkańców.lasy stanowiące drzewostany nasienne,lasy mające szczególne znaczenie dla obronności i bezpieczeństwa państwa,lasy położone w granicach administracyjnych miast,lasy położone w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad50 tys. mieszkańców,Dokładna lokalizacja i powierzchnia wyodrębnionych kategorii ochronności będzieprzedstawiona w opisie ogólnym planu urządzenia lasu.Zestawienie powierzchni (grunty leśne niezalesione i zalesione) rezerwatów, lasówochronnych i lasów gospodarczych, wg obrębów leśnych i łącznie dla nadleśnictwa zestawionow tabeli nr 11.Tab. nr 11.Procentowy udział głównych grup lasuObręb Brzeziny Obręb Regny NadleśnictwoWyszczególnieniePowierzchnia % Powierzchnia % Powierzchnia %Rezerwaty 200,94 2,80 3,40 0,04 204,34 1,37Lasy ochronne 5 065,79 70,56 4 130,34 53,71 9 196,13 61,84Lasy gospodarcze 1 912,32 26,64 3 556,88 46,25 5 469,20 36,79Ogółem 7 179,05 100,0 7 690,62 100,0 14 869,67 100,045

Procentowy udział ww. kategorii gruntów, obrębami oraz łącznie w nadleśnictwieprzedstawia poniżej zamieszczony wykres:3.3. PRZYJĘTY PODZIAŁ GOSPODARCZYZgodnie z wytycznymi zawartymi w § 82 Instrukcji u.l., postanowieniami KZP,w ramach obrębów leśnych wyodrębniono następujące gospodarstwa:■ specjalne (S),■ lasów ochronnych (O),■ zrębowe w lasach gospodarczych (GZ),■ przerębowo-zrębowe w lasach gospodarczych (GPZ),■ przebudowy w lasach w lasach ochronnych i gospodarczych (R).Na spotkaniu w Nadleśnictwie Brzeziny w dniu 9.07.2012 r., z udziałem przedstawicieliNadleśnictwa Brzeziny, RDLP w Łodzi i Wykonawcy Planu ul., określono sposób kwalifikowaniado odpowiednich gospodarstw - obszarów uciążliwych pędraczysk. Ze spotkania została spisanaNotatka Służbowa. Przyjęto następujące ustalenia:1. Drzewostany rębne i bliskorębne ujęte w planie cięć, położone na obszarze silnychpędraczysk, w których zaplanowano zagospodarowanie rębniami zupełnymi, należyzaliczyć do gospodarstwa zrębowego.2. Drzewostany rębne i bliskorębne ujęte w planie cięć, położone na obszarze silnychpędraczysk, w których zaplanowano zagospodarowanie rębniami złożonymi, należyzaliczyć do gospodarstwa przebudowy.3. Pozostałe drzewostany rębne i bliskorębne nie ujęte w planie cięć oraz drzewostanymłodszych klas wieku, położone na obszarze słabych i silnych pędraczysk, należyzaliczyć do właściwych gospodarstw zgodnie z zasadami ujętymi w IUL, orazszczegółowymi wytycznymi przyjętymi przez KZP.46

Powierzchnię (leśną zalesioną) i zapas poszczególnych gospodarstw obrębami zestawionow tabeli nr 12.Tab. nr 12. Zestawienie gospodarstwami powierzchni i zapasuGospodarstwoBrzezinypow. zal. ham. brutto m 3 %ObrębNadleśnictwoRegnyBrzezinypow. zal.ha % pow. zal. ha %m. brutto mm. brutto m 3 31 2 3 4 5 6 71. Specjalne (S)336,45 4,71 1 864,96 24,29 2 201,41 14,85130 325 6,22 556 190 25,37 686 515 16,012. Lasów ochronnych (O)4 902,63 68,58 2 159,06 28,12 7 061,69 47,631 380 795 65,86 582 925 26 60 1 963 720 45,793. Zrębowe w lasach gospodarczych896,16 11,67 896,16 6,04- -(GZ)244 595 11,16 244 595 5,704. Przerębowo-zrębowe w lasachgospodarczych (GPZ)1 909,72585 42526,7127,922 367,37677 79530,8430,924 277,091 263 22028,8529,465. Przebudowy w lasach ochronnych389,60 5,08 389,60 2,63- -i gospodarczych (R)130 335 5,95 130 335 3,04Razem7 148,80 100,0 7 677,15 100,0 14 825,95 100,02 096 545 100,0 2 191 840 100,0 4 288 385 100,0Procentowy udział gospodarstw obrębami oraz łącznie w nadleśnictwie przedstawiająponiżej zamieszczone wykresy:47

Do gospodarstwa specjalnego zaliczono:w Obrębie Brzeziny - 336,45 ha, w tym:a) rezerwaty,b) lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody: siedliska bagienne,c) lasy stanowiące drzewostany nasienne wraz z otuliną,d) plantacje nasienne,e) lasy mające szczególne znaczenie dla obronności i bezpieczeństwa państwa,w Obrębie Regny - 1 864,96 ha, w tym:a) rezerwaty,b) lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody: siedliska bagienne, świetlistedąbrowy,c) lasy glebochronne,c) lasy stanowiące drzewostany nasienne wraz z otuliną,d) plantacje nasienne,e) wyłączone powierzchnie badawcze i doświadczalne (IBL, SGGW),f) grunty sporne,Do gospodarstwa lasów ochronnych (O) zaliczono wszystkie lasy ochronnez wyjątkiem zaliczonych do gospodarstwa specjalnego lub przebudowy.Do gospodarstwa zrębowego (GZ) zaliczono drzewostany (nie ujęte w gospodarstwiespecjalnym lub w gospodarstwie przebudowy), w których ze względu na typ siedliskowy lasu,silne zapędraczenie gleby, GTD i aktualny skład gatunkowy - przyjęto zrębowy sposóbzagospodarowania rębnią zupełną. W Obrębie Brzeziny z uwagi na małą powierzchnięgospodarstwa zrębowego (ok. 37 ha), powierzchnie te zostały przypisane do gospodarstwaprzerębowo-zrębowego.Do gospodarstwa przerębowo-zrębowego (GPZ) zaliczono drzewostany, które ze względuna typ siedliskowy lasu oraz docelowy i aktualny skład gatunkowy, zagospodarowane będąrębniami częściowymi, gniazdowymi lub stopniowymi z okresem odnowienia do 40 lat, a niezostały zaliczone do gospodarstwa specjalnego lub gospodarstwa przebudowy.Do gospodarstwa przebudowy zaliczono drzewostany zarówno lasów ochronnych jaki lasów gospodarczych, ale bez drzewostanów zaliczonych do gospodarstwa specjalnego, naobszarze silnych pędraczysk użytkowanych rębniami złożonymi, silnie uszkodzonei o składzie niezgodnym z siedliskiem (zwane też drzewostanami źle produkującymi).49

3.4. WIEKI RĘBNOŚCIZgodnie z postanowieniem KZP, przeciętne wieki rębności dla sosny, świerka, jodły, bukai dębu, wyznaczające przeciętny wiek osiągania celu gospodarowania wg panujących gatunkówdrzew w drzewostanach nadleśnictwa, przyjmuje się z dopuszczalnego zakresu sprecyzowanegow wykazie opracowanym przez Instytut Badawczy Leśnictwa, stanowiącym załącznik nr 1 doZarządzenia nr 36 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 19 maja 2004 r.So110 latŚw80 latDb140 latBk, Jd,120 latWieki rębności dla pozostałych gatunkówMd, Dg, Js, Jw120 latBrz, Ol, Gb, Lp, Dbcz80 latOs50 latTp40 latPrzyjęte wieki rębności stanowiły podstawę do wyliczenia etatów użytkowania rębnegow gospodarstwach: O, GZ, GPZ.Przeznaczenie poszczególnych drzewostanów do wyrębu i ujęcie ich w wykazie cięćrębnych uzależnione było od:- dojrzałości technicznej i potrzeb hodowlanych,- osiągniętego przyrostu,- położenia w ostępie zapewniającym zachowanie ładu przestrzennego,- stanu młodego pokolenia (KO),- jakości technicznej oraz stanu zgodności z gospodarczym typem drzewostanu,- rzeczywistego wieku (drzewostany przeszłorębne i rębne).3.5. PROJEKTOWANY ETAT UŻYTKOWANIA RĘBNEGO I PRZEDRĘBNEGOa) Zestawienie obliczonych etatów użytkowania rębnegoObliczenia etatu użytkowania rębnego dokonano zgodnie z ustaleniami KZP dotyczącymipodziału lasu na gospodarstwa oraz zgodnie z wytycznymi zawartymi w instrukcji urządzanialasu z 2003 r. (§ 87-93), programem komputerowym - z uwzględnieniem okresów odnowienia.Wysokość obliczonych etatów użytkowania rębnego i przedrębnego zostałaprzeanalizowana i wstępnie zaakceptowana na spotkaniu w siedzibie RDLP w Łodzi w dniu 25września 2012 r. oraz 5.listopada 2012 r., w obecności przedstawicieli: RDLP w Łodzi,Nadleśnictwa Brzeziny i wykonawcy Planu urządzenia lasu. Została spisana Notatka Służbowa.50

Zestawienie obliczonych i proponowanych etatów użytkowania rębnego przedstawiatabela nr 13.Tab. nr 13 (XIV). Zestawienie obliczonych i przyjętych miąższościowych etatówużytkowania rębnegoGospodarstwoEtaty wg dojrzałościd-stanówz ostat.klasywiekuz 2-chostat.klaswiekuEtaty cząstkowe (średnio na rok)Etat wgzrównaniaśredniegowiekuEtatoptymalnyEtatzpotrzebprzebudowyEtatwgokresówuprzątnięciaw KOi KDOEtatz potrzebhodowlanychnaokres obowiązywaniaplanuEtatproponowanyna okresobowiązywaniaplanu1 2 3 4 5 6 7 8 9m 3 bruttopowierzchnia w haObręb Brzeziny1. Specjalne (S) etatu nie oblicza się 1 753 2 159 2 1592. Ochronne (O) 29 118 25 573 x x x 17 252 174 262 174 2623. Zrębowew lasach gosp. (GZ)0 0 0 0 x 0 04. Przeręb.- zręb.w lasach gosp. GPZ)10 402 9 569 6 237 9 569 x 8 388 78 255 78 2555. Przebud. w lasachochron. i gosp. (R)x x x x 0 0 0 0Razem 39 520 35 142 x x 27 393 254 676 254 676Obręb Regny1. Specjalne (S) etatu nie oblicza się 4 839 56 526 56 5262. Ochronne (O) 8 746 9 513 x x x 5 572 61 327 61 3273. Zrębowe1 840 3 991 3 045 3 04532 773 32 773xxw lasach gosp. (GZ) 5,41 12,20 8,92 8,92103,51 103,514. Przeręb.- zręb.w lasach gosp. GPZ)12 210 12 627 7 702 12 210 x 7 571 85 994 85 9945. Przebud. w lasachochron. i gosp. (R)x x x x 7 720 4 025 44 379 44 379Razem 22 796 26 131 x x 7 720 22 007 280 999 280 999Nadleśnictwo Brzeziny1. Specjalne (S) etatu nie oblicza się 6 592 58 685 58 6852. Ochronne (O) 37 864 35 086 x x x 22 824 235 589 235 5893. Zrębowe1 840 3 991 3 045 3 04532 773 32 773xxw lasach gosp. (GZ) 5,41 12,20 8,92 8,92103,51 103,514. Przeręb.- zręb.w lasach gosp. GPZ)22 612 22 196 13 939 21 779 x 15 959 164 249 164 2495. Przebud. w lasachochron. i gosp. (R)x x x x 7 720 4 025 44 379 44 379Ogółem 62 316 61 273 x x 7 720 49 400 535 675 535 67510-lecie.Poniżej przedstawiono krótką charakterystykę etatów cięć rębnych proponowanych na51

Etat użytkowania rębnego dla gospodarstwa specjalnego przyjęto w wysokości sumymiąższości drzewostanów projektowanych do użytkowania w 10-leciu, w oparciu o stwierdzonena gruncie potrzeby hodowlane tych drzewostanów z uwzględnieniem pełnionych przez niefunkcji i wynosi on w nadleśnictwie 58 685 m 3 brutto na 10-lecie (w tym: w Obrębie Brzeziny2 159 m 3 i w Obrębie Regny 56 526 m 3 ).Etat użytkowania rębnego dla gospodarstwa w lasach ochronnych przyjętow nadleśnictwie według potrzeb hodowlanych poszczególnych drzewostanów, w wysokości235 589 m 3 brutto na 10-lecie, (w tym: w Obrębie Brzeziny 174 262 m 3 i w Obrębie Regny61 327 m 3 ).Etat użytkowania rębnego dla gospodarstwa zrębowego przyjęto w nadleśnictwiew wysokości 32 773 m 3 brutto na 10-lecie (całość w Obrębie Regny). Etat przyjęto na podstawiezlokalizowanych cięć - wynikających z potrzeb hodowlanych poszczególnych drzewostanów,ujętych w wykazie cięć użytków rębnych, w wysokości przekraczającej nieznacznie etatoptymalny miąższościowy (o 2 323 m 3 ) i powierzchniowy etat optymalny (o 14,31 ha).Etat użytkowania rębnego dla gospodarstwa przerębowo-zrębowego przyjętow nadleśnictwie w wysokości wynikającej z potrzeb hodowlanych poszczególnychdrzewostanów i wynosi on w nadleśnictwie 164 249 m 3 grubizny brutto na 10-lecie, (w tym:.w Obrębie Brzeziny 78 255 m 3 i w Obrębie Regny 85 994 m 3 ).Etat użytkowania rębnego w gospodarstwie przebudowy wynoszący w nadleśnictwie44 379 m 3 brutto na 10-lecie (całość w Obrębie Regny), wynika z potrzeb hodowlanychdrzewostanów.Użytki rębne niezaliczone na poczet etatu, zaprojektowano w ramach oczyszczeniaposzerzenia linii oddziałowych, przebudowy dróg oraz usunięcia przestojów z powierzchnileśnej. Wynoszą one na 10-lecie – łącznie w nadleśnictwie – 3 104 m 3 grubizny brutto(w Obrębie Brzeziny 1 749 m 3 grubizny brutto i w Obrębie Regny 1 355 m 3 grubizny brutto).b) Projektowany orientacyjny etat użytkowania przedrębnego w wymiarzemiąższościowymEtat użytkowania przedrębnego w wymiarze miąższościowym na 10-lecie został ustalonyw oparciu o § 94-95 Instrukcji Urządzania Lasu z 2003 r. - sumarycznie dla całego obrębu, wgrodzajów cięć, bez szczegółowego rozdziału na gospodarstwa, gatunki drzew, i klasy wieku.Zgodnie z § 94 punkt 4 Instrukcji u.l., orientacyjny rozmiar użytkowania przedrębnegoustalono na podstawie:a) wyników uzyskanych w nadleśnictwie (przeciętna z wykonania zabiegów pielęgnacyjnychi użytków przygodnych w 10-leciu – 33,8 m 3 /ha i 35,3 m 3 /ha w ostatnim 5-leciu,52

) tabel klas wieku spodziewanego bieżącego rocznego przyrostu miąższości wg gatunkówpanujących - przyrost tablicowy spodziewanego przyrostu w 10-leciu, dla drzewostanów nieobjętych użytkowaniem rębnym.Tab. nr 14. Zestawienie spodziewanego bieżącego przyrostu miąższościw drzewostanach nie objętych użytkowaniem rębnym50%Przyr. m 3 Pow. d-stan. Przyr. brutto75%przyrostuLp Obręb leśny brutto przedr. użyt. w 10-leciuprzyrostumw 10-leciu w 10-leciu m 3 /ha3 /hamnetto[0,8]3 /ha netto1 Brzeziny 303 850 3 822,27 79,57 31,83 47,742 Regny 329 450 4 999,56 65,91 26,36 39,55Razem 633 300 8 821,83 71,82 28,73 43,09c) zestawienia zbiorczego powierzchni drzewostanów zaprojektowanych do użytkowaniaprzedrębnego we wskazaniach gospodarczych opisu taksacyjnego, wg rodzajów cięći gatunków panujących oraz klas i podklas wieku – 8 821,83 ha (Obręb Brzeziny 3 822,27ha, Obręb Regny 4 999,56 ha).Maksymalna miąższość projektowana w użytkowaniu przedrębnym nie może przekraczać75% spodziewanego przyrostu bieżącego w 10-leciu w drzewostanach nie objętychużytkowaniem rębnym.Proponuje się przyjęcie dla nadleśnictwa wskaźnika intensywności użytkowaniaprzedrębnego w wysokości: 35 m 3 /ha grubizny netto dla trzebieży i 2 m 3 /ha grubizny nettodla czyszczeń późnych (CP-P), w obu obrębach. Wartości te stanowią 53,79% przyrostu i nieprzekraczają 75% spodziewanego bieżącego przyrostu w drzewostanach nie objętychużytkowaniem rębnym.Po uwzględnieniu powyższych wskaźników, łączne pozyskanie użytków przedrębnychw nadleśnictwie (na pow. 8 821,83 ha) wyniesie: - 272 563 m 3 (w Obrębie Brzeziny -115 602 m 3 grubizny netto i w Obrębie Regny – 156 961 m 3 grubizny netto).Ostateczne ustalenie wskaźników intensywności cięć pielęgnacyjnych oraz wielkości etatuużytkowania przedrębnego, pozostawia się decyzji NTG.3.6. WYTYCZNE W ZAKRESIE UŻYTKOWANIA RĘBNEGO I PRZEDREBNEGOa) Planowanie cięć użytkowania rębnegoZgodnie z postanowieniami KZP, został sporządzony wykaz projektowanych cięćużytkowania rębnego I 10-lecia, wg oddziałów i pododdziałów.53

W ogólnej powierzchni manipulacyjnej 4 419,30 ha projektowanych powierzchnizrębowych w nadleśnictwie, rębnie zupełne stanowią: 256,75 ha – 5,81%, rębnie częściowe:4 162,55 ha – 94,19% ( w tym cięcia uprzątające na powierzchni 857,48 ha – 19,40%).Rębnie zupełne (Ib, Ic), zastosowano tam - gdzie stosowanie innych rodzajów rębni, nieprzynosi pozytywnych rezultatów odnowieniowych. Rębnię Ic zaprojektowano głównie nauporczywych pędraczyskach - w warunkach - gdzie stosowanie innych rodzajów rębni, nieprzynosi pozytywnych rezultatów odnowieniowych.Głównym celem projektowania rębni częściowych było - w miarę istniejących możliwości,wykorzystanie naturalnego odnowienia lasu.Użytkowanie rębne w gospodarstwie specjalnym i lasów ochronnych wynikało zestwierdzonych na gruncie potrzeb hodowlanych. Przyjęto zasadę, że rodzaj rębni w tymgospodarstwie musi być dostosowany do funkcji, z racji, których drzewostany te zaliczono dotych gospodarstw.Ponadto, zgodnie z ustaleniami KZP, ze względów ekologicznych oraz pełnione funkcje:glebochronne, wodochronne, z użytkowania rębnego wyłączono drzewostany rosnące nasiedlisku Bb, BMb i LMb oraz drzewostany rosnące wąskimi smugami wzdłuż cieków wodnychna siedliskach Ol, OlJ.Podczas realizacji planu cięć, koniecznym będzie przestrzeganie wytycznych zawartychw Zasadach hodowli lasu z 2012 roku. Na zrębach zupełnych (powyżej 1,0 ha), należypozostawiać około 5% drzew na oddalonej od linii drzewostanu części zrębu, najlepiej w formiegrup i kęp wraz z istniejącymi dolnymi warstwami lasu. W rębniach złożonych (wyłącznie IIIa),należy pozostawiać do 5% starych drzew, w formie 5-10 arowych kęp do wieku fizjologicznejstarości, a nawet do ich całkowitego naturalnego rozpadu. W pozostałych rębniach częściowych(w cięciach uprzątających) - zgodnie z nowymi zasadami hodowli lasu, nie projektowanopozostawiania kęp starego drzewostanu (za wyjątkiem Obszarów Natura 2000.) Szczególnąuwagę należy zwrócić na ochronę starych drzew dziuplastych ze względu na możliwośćzasiedlenia ich przez pachnicę dębową. Próchnicowiska które zasiedla pachnica - pojawiają sięzwykle na wiekowych dębach (powyżej 150 lat). W przypadku stwierdzenia występowaniapachnący, należy pozostawić w tym miejscu kępy drzew. Drzewa dziuplaste są równieżschronieniem dla nietoperzy. Wzdłuż głównych szlaków komunikacyjnych (dróg krajowych),bezpośrednio przy ciekach i zbiornikach wodnych, w oddziałach przylegających do rezerwatóworaz na styku las-powierzchnia otwarta, zaprojektowano również strefy ekotonowe o szerokości20-40 m.Konieczność przebudowy, czyli zmiana dotychczasowego składu gatunkowego, powinnaodbywać się poprzez stosowne cięcia rębne i odnowienie drzewostanu. Wszelkie zabiegi54

pielęgnacyjne preferujące gatunki pożądane w składzie drzewostanu, poprawiające jego budowę(w tym wprowadzanie II piętra, dolesianie luk i przerzedzeń), będą poprawiać jakośćdrzewostanów i jego odporność na czynniki szkodotwórcze. Przy rozpiętości wiekowej,w pierwszej kolejności przebudową winny być objęte drzewostany starsze. Przewidywany długiokres przebudowy, zmusza jednak do odpowiednio wcześniejszego wkroczenia z nią dodrzewostanów młodszych. Kolejność drzewostanów do przebudowy określona w planieurządzenia lasu, powinna być korygowana przez nadleśniczego, stosownie do aktualnego stanulasu. Drzewostany jednogatunkowe i jednowiekowe, powinny być przekształcane stopniowow drzewostany wielogatunkowe o zróżnicowanej budowie. Przemiany te, można uzyskać zapomocą wszystkich znanych zabiegów pielęgnacyjnych, odpowiednio modyfikowanych w celuosiągnięcia założonego celu.W tabeli nr 15 zamieszczono planowane do usunięcia użytki rębne niezaliczone na poczetetatu (m 3 netto) - według kategorii.Lp.Tab. nr 15. Zestawienie użytków rębnych niezaliczonych na poczet etatuKategoria gruntuBrzezinyObrębyRegnyNadleśnictwoBrzeziny1 Uprzątnięcie przestojów 1 380 1 064 2 444Razem 1 380 1 064 2 444Największą pozycję stanowią użytki rębne niezaliczone wynikające z poszerzeniai przebudowy dróg.Zaplanowane cięcia użytków rębnych zostaną wniesione na mapę przeglądową cięćnadleśnictwa w postaci numerycznej.b) Planowanie cięć użytkowania przedrębnegoWysokość użytkowania przedrębnego wynika z potrzeb hodowlanych drzewostanów.W drzewostanach młodszych klas wieku, w uzgodnieniu z nadleśnictwem, projektowanotrzebież wczesną w jednym nawrocie. W niektórych drzewostanach, będących na przejściu odmłodnika do tyczkowiny, które wymagają przeprowadzenia czyszczeń późnych, a pod koniec10-lecia trzebieży wczesnej, zaprojektowano obydwa zabiegi.Zabiegi pielęgnacyjne winny być intensywniejsze w drzewostanach niezgodnychi częściowo zgodnych z GTD, jednakże we wczesnych fazach przemiany, tj. w okresie czyszczeńpóźnych i trzebieży wczesnych nie należy trwale przerywać zwarcia. W okresie trzebieżypóźnych należy stosować w takich drzewostanach intensywne zabiegi pielęgnacyjne, w tym doodsłonięcia istniejących odnowień lub zainicjonowania nowych. Zabieg taki nazywamy trzebieżą55

przkształceniową. W powstających lukach i przerzedzeniach należy wprowadzać sukcesywniemłode pokolenie, najkorzystniej w grupach i drobnych kępach.W uzasadnionych przypadkach nie planowano cięć pielęgnacyjnych. Dotyczy to główniedrzewostanów starszych klas wieku nie planowanych do użytkowani rębnego, w których niestwierdzono potrzeby wykonywania cięć pielęgnacyjnych. Cięć pielęgnacyjnych niezaprojektowano również: w rezerwatach, na powierzchniach Referencyjnych, w drzewostanacho niskim zadrzewieniu oraz ze względu na małą powierzchnię pododdziału. Powierzchniadrzewostanów bez wskazań gospodarczych wynosi –982,88 ha (Obręb Brzeziny – 631,13 ha,Obręb Regny - 351,75 ha).Tab. nr 16. Zestawienie zaproponowanego etatu łącznego na 10-lecie (w m 3 netto).WyszczególnienieObręb BrzezinyObrębyObręb RegnyNadleśnictwo BrzezinyUżytki rębne213 101 231 902 445 003zal. na etat*Użytki ręb.nie zal. na etat1 380 1 064 2 444Razem użytki rębne 214 481 232 966 447 447Użytki przedrębne** 115 602 156 961 272 563Ogółem 330 083 389 927 720 010*Wysokość użytkowania rębnego podano z 5% spodziewanym przyrostem**Wysokość użytkowania przedrębnego wynika z przyjęcia zaproponowanego wskaźnika wwysokości 35 m 3 /ha grubizny netto dla trzebieży i 2 m 3 /ha grubizny netto dla czyszczeńpóźnych (CP-P), w obu obrębachZestawienie powierzchni i miąższości brutto użytków rębnych zaliczonych na etatw nadleśnictwie, w poszczególnych kategoriach drzewostanów zestawiono w tabeli nr 17.Tab. nr 17. Zestawienie powierzchni i miąższości użytków rębnych zaliczonych na etatKategoriadrzewostanówOgółemw N-ctwiepowm 3Zaprojektowano%powm 356Pozostajepowm 31 2 3 4 51. KO + KDO 3 295,11833 0602 292,44257 98069,5730,971 002,67575 0802. Przeszłorębne 465,92172 235243,2732 07052,2118,62222,65140 1653. Rębne 2 009,90713 4101 607,37219 86679,9730,82402,53493 5444. Bliskorębnei młodsze9 055,022 569 680276,2228 8633,051,128 778,802 540 817R-m w N-ctwie14 825,95 4,419,3029,81 10 406,654 288 385 538 77912,56 3 749 606

Duża część nie użytkowanych drzewostanów przeszłorębnych znajduje się w rezerwatach- 95,76 ha (Obręb Brzeziny - 95,76 ha), 61,53 ha stanowią wyłączone drzewostany nasienne.Pozostałą powierzchnię (65,36 ha), zajmują drzewostany na powierzchniach referencyjnych,oraz na terenie jednostek wojskowych.Porównanie zaproponowanego łącznego etatu użytkowania rębnego i przedrębnego(w m 3 brutto) z przyrostem bieżącym w 10-leciu, na powierzchni leśnej zalesionej (tab. VI),w drzewostanach nie objętych użytkowaniem rębnym) - przedstawiono w tabeli nr 18.Tab. nr 18. Porównanie zaproponowanego łącznego etatu z przyrostem bieżącymWyszczególnienieZasobyogółemm3 bruttoSpodz.przyrostbieżącym 3 brutto57Przyjęty etatbrutto/nettoRelacjaetatówdo zasobów%Relacjaetatówdo przyrostu%1 2 3 4 5 6Obręb BrzezinyDrzewostany256 425909 995 121 750rębne214 48128,17 210,62Drzewostany144 5021 186 550 303 850przedrębne115 60212,18 47,55Razem 2 096 545 425 600400 927330 08319,12 94,20Obręb RegnyDrzewostany282 354808 710 120 800rębne232 96634,91 233,74Drzewostany196 2011 383 130 329 450przedrębne156 96114,18 59,55Razem 2 191 840 450 250478 555389 92721,83 106,28Nadleśnictwo BrzezinyDrzewostany538 7791 718 705 242 550rębne447 44731,35 222,13Drzewostany340 7032 569 680 633 300przedrębne272 56313,26 53,80Ogółem 4288 385 875 850879 482720 01020,51 100,41Zaproponowany etat łączny stanowi 100,41% bieżącego przyrostu miąższości. Etatużytkowania rębnego stanowi 222,13% przyrostu bieżącego w drzewostanach rębnych a etatużytkowania przedrębnego 53,80% przyrostu bieżącego w drzewostanach przedrębnych.Zaprojektowana łącznie masa użytków rębnych i przedrębnych, nie stanowi zagrożenia dlatrwałości lasu, powoduje natomiast zmniejszenie średniego wieku drzewostanu.W planie urządzenia lasu sporządzonym na lata 2003-2012 zaplanowano pozyskaniedrewna w ilości: użytki rębne – 354 263 m 3 netto, użytki przedrębne – 264 090 m 3 netto,łącznie – 618 353 m 3 netto. Zaproponowany obecny łączny etat (720 010 m 3 netto) wzrastao 16,44%), w tym użytki rębne o – 26,30% a użytki przedrębne o 3,21%.

3.7. PROGNOZA STANU ZASOBÓW DRZEWNYCH NA KONIEC OKRESU GOSPODARCZEGOSyntetyczne zestawienie poszczególnych parametrów charakteryzujących powierzchnięleśną i zasoby drzewne w kolejnych planach urządzenia lasu, przedstawiono w tabeli nr 19.Tab. nr 19 (XIII) Porównanie powierzchni leśnej i zasobów w kolejnych planachurządzenia lasuStan na rok:L.P. Wyszczególnienie Jedn.1.01.1979 1.01.1993 1.01.2003 1.01.2013 1.01.20231 2 3 4 5 6 7 8Obręb Brzeziny1Powierzchnia leśnazalesiona i niezalesionaha 4 784,39 4 955,98 7 293,23 7 179,05 7 179,052 Zasoby miąższości tys. M 3 943 638 1 030 310 1 852 813 2 101 771 2 121 218- IIa m 3 113 106 151 105 107- IIb m 3 181 172 209 250 254- IIIa m 3 209 200 231 272 277- IIIb m 3 249 232 233 288 293- IVa m 3 263 241 268 287 2923Przeciętna zasobnośćdrzewostanów na 1 haw klasach wieku- IVb m 3 283 254 292 350 356- Va m 3 309 275 298 362 368- Vb m 3 282 278 301 361 367- VI m 3 248 283 295 378 385- VII i st. m 3 204 278 280 394 401- KO m 3 153 198 255 258 262- KDO m 3 216 171 243 272 2774Przeciętna zasobność na 1hapow. zalesionej i niezalesionej- BP m 3 - - - - -m 3 197 209 255 293 2955 Przeciętny wiek drzewostanów lat 49 58 75 80 73678910Spodziewany bieżący przyrostdrzewostanów na 1 ha - tablicowySpodziewany bieżący przyrostdrzewostanów na 1 ha - zredukowanyPrzeciętna roczna miąższość użytkówrębnych na 1 ha (za okres ubiegły)Przeciętna roczna miąższość użytkówprzedrębnych na 1 ha (za okres ubiegły)Uzyskany w ubiegłym okresie bieżącyroczny przyrost drzewostanów na 1 ham 3 - 5,83 5,73 5,95 5,95m 3 - 5,15 - - -m 3 1,43 0,48 0,98 3,43 3,57m 3 1,32 2,50 2,83 1,88 2,01m 3 5,85 4,18 8,41 9,11 6,0858

Tab. nr 19 (XIII) Porównanie powierzchni leśnej i zasobów w kolejnych planachurządzenia lasuStan na rok:L.P. Wyszczególnienie Jedn.1.01.1979 1.01.1993 1.01.2003 1.01.2013 1.01.20231 2 3 4 5 6 7 8Obręb RegnyPowierzchnia leśna1ha 8 056,24 8 364,51 7 493,95 7 690,62 7 690,62zalesiona i niezalesiona2 Zasoby miąższości tys. m 3 1 906 419 1 846 524 1 895 212 2 196 684 2 163 535- IIa m 3 102 91 117 133 131- IIb m 3 184 149 184 192 190- IIIa m 3 247 210 235 257 254- IIIb m 3 265 253 266 297 293- IVa m 3 283 260 291 307 3033Przeciętna zasobnośćdrzewostanów na 1 haw klasach wieku- IVb m 3 339 277 292 350 345- Va m 3 346 289 332 353 348- Vb m 3 327 297 319 355 350- VI m 3 332 284 349 369 364- VII i st. m 3 286 277 321 390 385- KO m 3 199 208 238 242 239- KDO m 3 186 178 285 255 2514Przeciętna zasobność na 1hapow. zalesionej i niezalesionej- BP m 3 - - - - -m 3 239 224 253 286 2815 Przeciętny wiek drzewostanów lat 58 65 72 77 69678910Spodziewany bieżący przyrostdrzewostanów na 1 ha - tablicowySpodziewany bieżący przyrostdrzewostanów na 1 ha -zredukowanyPrzeciętna roczna miąższość użytkówrębnych na 1 ha (za okres ubiegły)Przeciętna roczna miąższość użytkówprzedrębnych na 1 ha (za okresubiegły)Uzyskany w ubiegłym okresie bieżącyroczny przyrost drzewostanów na1 ham 3 - 5,82 5,81 5,86 5,86m 3 - 4,36 - - -m 3 1,61 0,95 1,57 2,82 3,67m 3 1,37 2,53 3,60 2,27 2,55m 3 10,48 1,98 8,37 8,39 5,8259

Tab. nr 19 (XIII) Porównanie powierzchni leśnej i zasobów w kolejnych planachurządzenia lasuStan na rok:L.P. Wyszczególnienie Jedn.1.01.1979 1.01.1993 1.01.2003 1.01.2013 1.01.20231 2 3 4 5 6 7 8Nadleśnictwo Brzeziny1Powierzchnia leśnazalesiona i niezalesionaha 12 840,63 13 320,49 14 787,18 14 869,67 14 869,672 Zasoby miąższości tys. m 3 2 850 057 2 876 834 3 748 025 4 298 455 4 284 753- IIa m 3 108 97 135 125 125- IIb m 3 182 159 201 219 219- IIIa m 3 227 205 233 266 266- IIIb m 3 260 244 248 292 292- IVa m 3 276 253 280 298 2983Przeciętna zasobnośćdrzewostanów na 1 haw klasach wieku- IVb m 3 321 269 292 350 350- Va m 3 336 284 314 357 357- Vb m 3 320 292 306 357 357- VI m 3 323 284 322 373 373- VII i st. m 3 275 269 297 392 392- KO m 3 192 206 248 252 252- KDO m 3 199 177 258 261 2614Przeciętna zasobność na 1hapow. zalesionej i niezalesionej- BP m 3 - - - - -m 3 222 218 256 289 2885 Przeciętny wiek drzewostanów lat 54 63 74 78 71678910Spodziewany bieżący przyrostdrzewostanów na 1 ha - tablicowySpodziewany bieżący przyrostdrzewostanów na 1 ha - zredukowanyPrzeciętna roczna miąższość użytkówrębnych na 1 ha (za okres ubiegły)Przeciętna roczna miąższość użytkówprzedrębnych na 1 ha (za okres ubiegły)Uzyskany w ubiegłym okresie bieżącyroczny przyrost drzewostanów na 1 ham 3 - 5,82 5,77 5,91 5,91m 3 - 4,66 - - -m 3 1,70 0,77 1,35 3,11 3,62m 3 1,61 2,52 2,74 2,08 2,29m 3 - 2,89 7,89 8,49 5,9160

Z porównania poszczególnych wskaźników przedstawionych w tabeli, wynika, żew Nadleśnictwie Brzeziny sukcesywnie wzrasta powierzchnia gruntów leśnych oraz zasobymiąższości - pomimo zwiększenia pozyskania z użytków głównych (rębnych i przedrębnych). Naprzestrzeni 34 lat (1979-2013) - wzrost powierzchni leśnej wyniósł 2 029,04 ha, tj. o 15,80%,a zasoby miąższości wzrosły o 1 448 840 tys. m 3 , tj. o 50,82%.Wzrost bieżącego przyrostu rocznego o 0,09 m 3 /ha, wynika z dużej dynamiki rozwojowejdrzewostanów.Biorąc pod uwagę powyższą analizę, można stwierdzić, że dzięki prawidłowej gospodarceleśnej w minionych okresach gospodarczych, lasy Nadleśnictwa Brzeziny ulegają pozytywnymzmianom, które gwarantują ich trwałość.Stan zasobów drzewnych na koniec okresu gospodarczego obliczono na podstawie wzoru.V k = V p + Z v – Ugdzie:V k – suma miąższości grubizny spodziewana na koniec okresu gospodarczegoV p – suma miąższości grubizny na początku okresu, na powierzchni zalesionejZ v – spodziewany przyrost miąższości grubizny na okres obowiązywania planu u.l.U – suma miąższości grubizny brutto drewna przewidzianego do pozyskania w planie u.l.Obręb BrzezinyV k = 2 096 545 + 425 600 – 400 927 = 2 121 218 m 3 bruttoObręb RegnyV k = 2 191 840 + 450 250 – 4 78 555 = 2 163 535 m 3 bruttoNadleśnictwo BrzezinyV k = 4 288 385 + 875 850 – 879 482 = 4 284 753 m 3 bruttoPo wykonaniu planowanych cięć (rębnych i przedrębnych), stan zasobów drzewnych nakoniec okresu gospodarczego spadnie w nadleśnictwie z 4 288 385 m 3 do 4 284 753 m 3grubizny brutto, tj. o 3 632 m 3 – 0,08%.W Obrębie: Brzeziny stan zasobów wzrasta z 2 096 545 m 3 do 2 121 218 m 3 grubiznybrutto, tj. o 24 673 m 3 – 1,18%.W Obrębie Regny stan zasobów spada z 2 191 840 m 3 do 2 163 535 m 3 grubizny brutto tj.o 28 305 m 3 – 1,30%.Po wykonaniu planowanych cięć (rębnych i przedrębnych), przeciętny wiekdrzewostanów zmniejszy się w nadleśnictwie o 7 lat i wyniesie 71 lat a przeciętny zapasspadnie o 1 m 3 /ha i wyniesie 288 m 3 /ha.61

3.8. WYTYCZNE W ZAKRESIE TECHNIKI HODOWLANEJZgodnie z postanowieniami KZP, w oparciu o Zasady hodowli lasu dla poszczególnychtypów siedliskowych lasu przyjęto następujące typy gospodarcze drzewostanów orazorientacyjne składy gatunkowe odnowień:Tab. nr 20. Zestawienie GTD, składów gatunkowych upraw, rodzaju rębni i okresówodnowieniaTSLGTDOrientacyjny składodnowieniowyupraw w %wiodącaRębniazastępczaOkresodnowienia1 2 3 5 6 7Bs So So 80, Brz i inne 20 - - -Bśw So So 80, Brz i inne 20 Ib Ic, II 3-5 latBw So So 70, Brz, Św i inne 30 Ib -Bb So So 70, Brz, Św i inne 30 - - -BMśwSo So 70, Db, Bk i inne 30 Ib Ic, II 3-5 latDb So So 60 Db 30, Bk, Md i inne 10 III II 10-20 latBMw So So 70, Db, Św i inne 30 Ib Ic, II 3-5 latBMb So So 70, Brz, Św i inne 30 - - -LMśwJd So* So 40, Jd 30, Db, Bk i inne 30 III, IV - 20-40 latDb So So 40, Db 30, Md, Bk, Jd i inne 30 III, IV - 10-20 latDb Jd Jd 50, Db 30, Md, Bk i inne 20 III, IV - 20-40 latBk So* So 40, Bk 30, Db, Md i inne 30 III, IV II 10-20 latSo Jd* Jd 50, So 30, Md, Bk i inne 30 III, IV - 20-40 latLMw So Db Db 50, So 30, Jd i inne 20 III, IV - 10-20 latLśwBk Db* Db 50, Bk 30, Md i inne 20 III, IV - 10-20 latDb Jd* Jd 50, Db 30, Bk, Md i inne 20 III, IV - 20-40 latDb-Bk Bk 50, Db 30, Md i inne 20 III, IV II 10-20 latLw Db Db 60, Gb 20, Jd i inne 20 IV II 20-40 latOl Ol Ol 80 Brz inne 20 Ib Ic 3-5 latOlJ Js Ol** Ol 60, Db, Wz i inne 40 IV Ic 10-20 lat* w drzewostanach z udziałem Bk, Jd oraz w ich sąsiedztwie** do czasu ustania choroby jesionu gatunek ten można zastąpić np. Ol, Brz, Wz, Jw,Proponuje się przyjęcie dodatkowych gospodarczych typów drzewostanu:BMśw – Bk So - So 60, Bk 30, Db, Md i inne 10,LMśw – Db Bk So – So 40, Bk 30, Db, Md, Jd i inne 30.Jako dodatkowy sposób odnowienia w trudnych warunkach (silne pędraczyska), należywykorzystywać pojawiające się odnowienia naturalne gatunków nie koniecznie zgodnychz gospodarczym typem drzewostanu.W elaboracie zostanie umieszczony zapis o potrzebie dwukrotnego wchodzenia w ciąguroku, z pielęgnacją upraw na żyznych siedliskach.62

Lp.123456Dla siedlisk przyrodniczych Natura 2000 proponuje się następujące typy drzewostanów:Tab. nr 21. Typy drzewostanów ustalone dla siedlisk przyrodniczych Natura 2000Kod i nazwa siedliskaprzyrodniczego9110Kwaśne buczyny9170Grądy środkowoeuropejskiei subkontunentalne91D0Bory i lasy bagienne91E0Łęgi olszowe, olszowojesionowei topolowe91I0Ciepłolubne dąbrowy91T0Bory chrobotkowe*w drzewostanach z udziałem Bk i JdTyp siedliskowylasuTypdrzewostanuSkład gatunkowyupraw w %LMśwBkBk 70, Dbb 20, Soi inne 10LMśwGb-So-DbDb 50, So 30, Gbi inne 20LMwGb-DbDb 80, Gb, Lp, Jwi inne 20LśwBk-Jd-Db * Db 50, Jd 20, Bk 20,Gb i inne 10LwLp-Gb-DbDb 60, Gb 20, Lp, Jw.i inne 20BbSoSo 90, Brzomi inne 10Ol Ol Ol 90, Js, Brz i inne 10OlJJs-OlOl 60, Js 30, Brzi inne 10Wz-Ol-JsJs 50, Ol 30, Wzi inne 20BMśwDb-SoSo 50, Db 40, Lp, Mdi inne 10LMśwSo-DbDb 60, So 20, Mdi inne 20Lśw Db Db 90, Md i inne 10BsBśwSo So 90, Brz i inne 10Typy drzewostanów dla siedlisk przyrodniczych Natura 2000, zostały przekazane donadleśnictwa do uzgodnienia i wymagają przedyskutowania na NTG.W bieżącym 10-leciu, nie planuje się zalesień gruntów porolnych.Podstawą opracowania wykazu zadań z hodowli lasu - będą wskazania gospodarczezawarte w opisach taksacyjnych oraz dane wynikające z wykazu cięć użytków rębnych I-go 10-lecia.Zadania z zakresu hodowli lasu, tj. odnowienia lasu, zalesień, poprawek i uzupełnień,dolesień, podsadzeń, wprowadzenia podszytów, pielęgnowania upraw i młodników orazmelioracji leśnych, zestawione zostaną w tabeli XVIII „Zestawienie zbiorcze wskazańgospodarczych z opisów taksacyjnych w zakresie hodowli lasu”.W tabeli tej zostanie ujęta powierzchnia zabiegów bez podawania powierzchni powtórzeńtych zabiegów w 10-leciu. Faktyczną ilość nawrotów wynikającą z potrzeb poszczególnychupraw i młodników ustali i zrealizuje nadleśnictwo.63

Przy odnowieniu lasu należy w pierwszej kolejności wykorzystywać już istniejąceodnowienia, drzew i krzewów - zgodnych z celami hodowli lasu, a także inicjować, utrwalaći rozwijać nowe odnowienia naturalne pożądanych gatunków. Do odnowienia naturalnegomożna przeznaczać również gatunki światłożądne (So, Md, Brz).Z uwagi na występowanie na terenie Nadleśnictwa Brzeziny stałych uciążliwychpędraczysk, w miejscach tych nie projektuje się wprowadzania II piętra.Spodziewany rozmiar prac z zakresu hodowli lasu (wyciąg z tabeli nr XVIII) przedstawiatabela nr 23.Tab. nr 22. Spodziewany rozmiar prac z zakresu hodowli lasuWyszczególnienieBrzeziny64ObrębyRegnyPow. [ha]NadleśnictwoBrzeziny1 2 3 4703,26856,52 1 559,78I. Odnowieniaw tym:1) odnowienia otwartea) halizny, zręby przelegująceb) grunty nieleśnec) zręby projektowane2) odnowienia pod osłonąa) przy rębniach złożonychb) podsadzenia produkcyjnec) dolesienia lukII. Poprawki i uzupełnieniaw tym:a) w uprawach i młodnikachb) na gruntach proj. do odn.i zal *III. Wprowadzanie podszytuIV. Pielęgnowaniew tym:a) glebyb) upraw (CW) **c) młodników (CP)V. Melioracjea) agrotechniczne70,824,49-66,33632,44619,4910,152,8080,356,5573,80-2 094,62873,40670,38550,84690,39690,39191,471,05-190,42665,05628,9731,594,49106,3810,0396,35-2 249,20988,83714,22546,15834,68834,68* przy założonym procencie poprawek 10% (na uporczywych pędraczyskach 20%)** Łącznie w nadleśnictwieCW na powierzchni upraw istniejących = 927,50ha262,295,54-256,751 297,491 248,4641,747,29186,7316,58170,15-4 343,821 862,231 384,601 096,991 525,071 525,07CW na powierzchni planowanej do odnowienia (30% od powierzchni planowanychprojektowanych zrębów i zalesień + pow. halizn i zrębów przelegujących) = 457,10 haRazem CW = 1 384,60 ha

**Razem w Obrębie BrzezinyCW na powierzchni upraw istniejących = 460,14 haCW na powierzchni planowanej do odnowienia (30% od powierzchni planowanychprojektowanych zrębów + pow. halizn i zrębów przelegujących) = 210,24 haRazem CW = 670,38 ha**Razem w Obrębie RegnyCW na powierzchni upraw istniejących = 467,36 haCW na powierzchni planowanej do odnowienia (30% od powierzchni planowanychprojektowanych zrębów + pow. halizn i zrębów przelegujących) = 246,86 haRazem CW = 714,22 haW klasach odnowienia - w cięciach uprzątających (w drzewostanach z uznanymodnowieniem naturalnym), w wyniku spodziewanych zniszczeń, proponuje się poprawkiw wysokości 20%. Ostateczny rozmiar projektowanych poprawek pozostawia się pod rozwagęNTG.3.9. ZAGADNIENIA NASIENNICTWA I SELEKCJINadleśnictwo Brzeziny realizowało „Program zachowania leśnych zasobów genowychi hodowli selekcyjnej drzew leśnych w Polsce na lata 1991-2010”. W gospodarce nasiennejobowiązuje przestrzeganie zasad regionalizacji określonych w art. 52. ustawy z dnia7 czerwca 2001 r. o leśnym materiale rozmnożeniowym, dokumentowanie i rejestrowaniepochodzenia nasion i sadzonek. Obecnie do realizacji przyjęto nowy „Program zachowanialeśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew w Polsce na lata 2011-2035”.65

Lasy Nadleśnictwa Brzeziny leżą w regionie pochodzenia leśnego materiałupodstawowego nr 651.Wykazy obiektów bazy nasiennej w poszczególnych obrębach wg wzoru nr 2 zostanieprzedstawione w części tabelarycznej elaboratu.Tab. nr 23. Zestawienie obiektów bazy nasiennej w Nadleśnictwie BrzezinyTyp obiektuObręb Brzeziny Obręb Regny NadleśnictwoPowierzchnia [ha]Wyłączone drzewostany nasienne 48,33 22,19 70,52Gospodarcze drzewostany nasienne 206,42 291,11 497,53Plantacyjne uprawy nasienne - 10,51 10,51Plantacje nasienne 12,02 12,02Upraw pochodne 94,69 97,51 192,20Drzewa mateczne 5 szt. 11 szt. 16 szt.Źródła nasion 3,53 (84 szt.) - 3,53 (84 szt.)a) Wyłączone drzewostany nasienneW nadleśnictwie występują cztery wyłączone drzewostany nasienne które posiadająaktualne plany zagospodarowania – dwa sosnowe położone w obrębie Regny (oddz. 17a,117c) o łącznej pow. 22,19 ha, jeden drzewostan bukowy (obręb Brzeziny oddz. 50a, b, 51a,54c, d - 44,79 ha, jeden drzewostan jodłowy (obręb Brzeziny oddz. 350c - 3,54 ha). Łącznapowierzchnia drzewostanów nasiennych wyłączonych wynosi 70,52 ha.b) Plantacyjne uprawy nasienneNa terenie obrębu Regny istnieje założona w 1996 r. w oddz. 97c na pow. 10,51 haplantacyjna uprawa nasienna Md, gdzie reprezentowane jest generatywne potomstwo 52drzew pochodzących z plantacji nasiennej zlokalizowanej w obrębie Brzeziny.c) Plantacje nasienneNa terenie obrębu Brzeziny w oddz.132h, na powierzchni 12,02 ha istnieje plantacjamodrzewia polskiego założona w latach 1970, 1984, 1987, 1989. Na plantacjireprezentowane jest wegetatywne potomstwo 86 drzew doborowych pochodzącychz Nadleśnictw: Suchedniów, Bliżyn oraz miejscowych klonów.d) Drzewa mateczneNa terenie nadleśnictwa zlokalizowanych jest 16 szt. drzew matecznych (13 szt. drzewsosny zwyczajnej - w Obrębie Brzeziny 2 szt., w Obrębie Regny 11 szt.). oraz 3 szt. brzozybrodawkowatej (Obręb Brzeziny). Drzewa te są w terenie w specjalny sposób oznaczoneemalią koloru żółtego wraz z numerem drzewa. Drzewa mateczne podlegają szczególnejochronie. Szczegółowa lokalizacja została zamieszczona w tabeli nr 24.66

Tab. nr 24. Wykaz drzew matecznychNr Rejestrowy Gatunek Numer Adres LeśnictwoObręb BrzezinyMP/3/35479/05 Pinus sylvestris 5803 270f GałkówMP/3/35480/05 Pinus sylvestris 5805 332f RokicinyObręb RegnyMP/3/35481/05 Pinus sylvestris 5807 94b ZieleńMP/3/35482/05 Pinus sylvestris 4867 85c ZieleńMP/3/35483/05 Pinus sylvestris 5806 85c ZieleńMP/3/35484/05 Pinus sylvestris 4868 85c ZieleńMP/3/35485/05 Pinus sylvestris 4870 7b RedzeńMP/3/35486/05 Pinus sylvestris 5809 117c ZieleńMP/3/35487/05 Pinus sylvestris 5808 117c ZieleńMP/3/35488/05 Pinus sylvestris 4871 20c RedzeńMP/3/35489/05 Pinus sylvestris 185 17a RedzeńMP/3/35490/05 Pinus sylvestris 5810 168b BudziszewiceMP/3/35491/05 Pinus sylvestris 4869 57c RedzeńBetula verrucosa 10335 290Aa ZieleńBetula verrucosa 10336 290Aa ZieleńBetula verrucosa 10337 290Aa ZieleńW bieżącym 10-leciu nadleśnictwo planuje uznanie dodatkowo 3 drzew matecznych brzozybrodawkowatej.e) Gospodarcze drzewostany nasienneLokalizację drzewostanów nasiennych gospodarczych – do opisów taksacyjnychniniejszego planu u.l. – przyjęto na podstawie wykazu sporządzonego przez nadleśnictwo.W wykazie tym znajdują się drzewostany uzgodnione z Wydziałem Zagospodarowania LasuRDLP w Łodzi oraz zgłoszone przez nadleśnictwo - wymagające uzgodnienia. Szczegółowalokalizacja zostanie zamieszczona – zgodnie z wzorem nr 2 - w elaboracie.Gospodarcze drzewostany nasienne w Nadleśnictwie Brzeziny występują na łącznejpowierzchni 497,53 ha, w tym w obrębie Regny 206,42 ha, i w obrębie Brzeziny 291,11 ha.Wśród opisywanych drzewostanów przeważają drzewostany sosnowe, których powierzchniawynosi 238,68 ha, w tym: w obrębie Brzeziny 64,82 ha, a w obrębie Regny 173,86 ha. Ponadto126,66 ha powierzchni zajmują drzewostany dębowe, bukowe; 89,24 ha, jodłowe; 23,77 ha,olszowe; 8,34 ha, brzozowe; 5,96 ha, oraz 4,88 ha - sosny czarnej.Zbiór nasion w drzewostanach nasiennych gospodarczych odbywa się z drzew ściętych,w związku z czym użytkowanie rębne tych drzewostanów powinno odbywać się w latachdobrego urodzaju nasion.Baza nasienna nadleśnictwa nie powinna ulegać zmniejszeniu, wskazane jest więc,poprzez selektywne cięcia pielęgnacyjne, sukcesywne przygotowywanie młodszychdrzewostanów do spełniania w przyszłości roli drzewostanów nasiennych.67

f) Uprawy pochodneNadleśnictwo posiada 63 uprawy pochodne, o łącznej powierzchni 192,20 ha. Ichlokalizację i krótką charakterystykę zawarto w poniższej tabeli.Tab. nr 25. Wykaz upraw pochodnychLp.Oddz.poddz.Gatunek Pow. ha Rok zał.Pochodzenie(nadleśnictwo – mikroregion)RodzajuprawyObręb Brzeziny1 20b So 3,15 1975/80 N-ctwo Spała WDN 122c Blok upraw poch.2 20c So 4,50 1980 N-ctwo Łęczno WDN 21g Blok upraw poch.3 20d So 4,48 1989 N-ctwo Spała WDN 122c Blok upraw poch.4 20f So 5,39 2004 N-ctwo Brzeziny 17a Blok upraw poch.5 26b So 5,75 2000 N-ctwo Brzeziny 17a Blok upraw poch.6 26c So 4,70 2010 N-ctwo Brzeziny 17a Blok upraw poch.7 207i So 2,97 1996 N-ctwo Łąck PN 150-151 Upr. poch. rozpr8 259a So 3,60 2004 IBL Upr. poch. rozpr9 259b So 3,00 2008 N-ctwo Brzeziny 117c Upr. poch. rozpr10 267a So 3,00 2009/10 N-ctwo Brzeziny 17a Upr. poch. rozpr11 268a So 3,60 2005 N-ctwo Brzeziny 17a Blok upraw poch.12 275c So 3,51 2004 N-ctwo Brzeziny 17a Blok upraw poch13 276a So 3,38 2009/10 N-ctwo Brzeziny 17a Blok upraw pochRazem 51,0314 51d Md 1,82 1989 N-ctwo Brzeziny PN 132h Upr. poch. rozpr.15 270h Md 1,74 1993 N-ctwo Brzeziny PN 132h Upr. poch. rozpr.17 296 f Md 1,75 2006 N-ctwo Brzeziny PUN 97c Upr. poch. rozpr.18 304a Md 3,15 2006 N-ctwo Brzeziny PUN 97c Upr. poch. rozpr.19 363i Md 3,40 2006 N-ctwo Brzeziny PUN 97c Upr. poch. rozpr.Razem 11,8620 50a Bk 4,64 2003 Odnowienie naturalne Upr. poch. rozpr.21 50b Bk 6,43 2003 Odnowienie naturalne Upr. poch. rozpr.22 51a Bk 4,97 2003 Odnowienie naturalne Upr. poch. rozpr.23 54c Bk 2,50 2003 Odnowienie naturalne Upr. poch. rozpr.24 54d Bk 1,30 2003 Odnowienie naturalne Upr. poch. rozpr.25 73a Bk 1,50 2009 N-ctwo Brzeziny WDN Janinów Upr. poch. rozpr.Razem 21,3426 338k Jd 2,00 2003 Odnowienie naturalne Upr. poch. rozpr.27 350b Jd 2,10 2003 Odnowienie naturalne Upr. poch. rozpr.28 350c Jd 2,10 2003 Odnowienie naturalne Upr. poch. rozpr.29 350y Jd 1,95 2003 Odnowienie naturalne Upr. poch. rozpr.30 351a Jd 2,31 2003 Odnowienie naturalne Upr. poch. rozpr.Razem 10,46Ogółem Obręb Brzeziny 94,6968

Tab. nr 25. Wykaz upraw pochodnychLp.Oddz.poddz.GatunekPow.haRok zał.Pochodzenie(nadleśnictwo – mikroregion)RodzajuprawyObręb Regny31 6b So 2,74 1974 N-ctwo Łęczno WDN 140f Blok upraw poch.32 6c So 2,14 1980 N-ctwo Łęczno WDN 21g Blok upraw poch.33 6g So 1,41 1974 N-ctwo Łęczno WDN 140f Blok upraw poch.34 6h So 1,98 1980 N-ctwo Łęczno WDN 21g Blok upraw poch.35 6k So 0,63 1980 N-ctwo Łęczno WDN 21g Blok upraw poch.36 19a So 4,47 1976 N-ctwo Spała WDN 122c Blok upraw poch.37 19d So 1,29 1976 N-ctwo Spała WDN 122c Blok upraw poch.38 54a So 4,44 1976 N-ctwo Piotrków WDN 70d Blok upraw poch.39 54b So 4,52 1980 N-ctwo Łąck PN Blok upraw poch.40 55a So 3,75 1977 N-ctwo Spała WDN 122c Upr. poch. rozpr.41 79a So 1,07 1974 N-ctwo Spała WDN 96g Blok upraw poch.42 79b So 8,10 1992 N-ctwo Skierniewice PN Rylsk Blok upraw poch.43 79f So 4,96 1993/94 N-ctwo Skierniewice PN Rylsk Blok upraw poch.44 89b So 7,93 1994 N-ctwo Skierniewice PN Rylsk Blok upraw poch.45 89h So 4,00 1993/94 N-ctwo Skierniewice PN Rylsk Blok upraw poch.46 180a So 0,70 1973 N-ctwo Piotrków WDN 70d Blok upraw poch.47 180b So 2,70 1976 N-ctwo Spała WDN 122c Blok upraw poch.48 180c So 2,19 1980 N-ctwo Łąck PN Blok upraw poch.49 181a So 5,80 1974 N-ctwo Łęczno WDN 140f Blok upraw poch.50 181b So 3,62 1976 N-ctwo Spała WDN 122c Blok upraw poch.51 218c So 0,88 2005 N-ctwo Brzeziny WDN 17a Upr. poch. rozpr.Razem 69,3252 73Aa Md 2,93 1992/3/6 N-ctwo Brzeziny PN 132h Upr. poch. rozpr.53 136j Md 1,04 1994/95 N-ctwo Brzeziny PN 132h Upr. poch. rozpr.54 137c Md 0,80 1994/95 N-ctwo Brzeziny PN 132h Upr. poch. rozpr.55 137k Md 3,49 1994/95 N-ctwo Brzeziny PN 132h Upr. poch. rozpr.56 142d Md 0,64 1990 N-ctwo Brzeziny PN 132h Upr. poch. rozpr.57 143c Md 1,90 1991 N-ctwo Brzeziny PN 132h Upr. poch. rozpr.58 164b Md 5,42 2006 N-ctwo Brzeziny PUN 97c Upr. poch. rozpr.59 225bx Md 1,50 1996 N-ctwo Brzeziny PN 132h Upr. poch. rozpr.60 225fx Md 6,01 1996 N-ctwo Brzeziny PN 132h Upr. poch. rozpr.61 242f Md 0,24 2006 N-ctwo Brzeziny PUN 97c Upr. poch. rozpr.62 242m Md 0,47 2006 N-ctwo Brzeziny PUN 97c Upr. poch. rozpr.63 290Ad Md 2,52 1996 N-ctwo Brzeziny PN 132h Upr. poch. rozpr.Razem 26,9664 5a Jd 1,23 2009 N-ctwo Brzeziny WDN 350c Upr. poch. rozpr.Razem 1,23Ogółem Obręb Regny 97,51Ogółem N-ctwo Brzeziny 192,20w tym: So 120,35Md 38,82Jd 11,69Bk 21,3469

W ogólnej powierzchni upraw pochodnych, 31,80 ha (16,54%) stanowią uprawypochodne podokapowe, pochodzące z odnowień naturalnych.W latach 2013-2015 w celu realizacji „Programu leśnych zasobów genowych i hodowliselekcyjnej drzew w Polsce na lata 2011-2035”, w Nadleśnictwie Brzeziny planuje się założenieok. 10,0 ha bloków upraw pochodnych sosny pospolitej, jodły pospolitej ok. 10,0 ha oraz ok. 10,0ha buka pospolitego. Uprawy zostaną odnowione sadzonkami z własnych WDN.g) Źródła nasionW Krajowym Rejestrze Leśnego Materiału Podstawowego został dodatkowozarejestrowany leśny materiał podstawowy, będący w zarządzie Nadleśnictwa Brzeziny jako„źródło nasion”. Źródła nasion stanowią nowy rodzaj leśnego materiału podstawowego (LMP),służącego do produkcji leśnego materiału rozmnożeniowego (LMR) kategorii I „zezidentyfikowanego źródła”. Źródła nasion stanowią grupy drzew na określonym obszarze,mogące się ze sobą krzyżować, których cechy fenotypowe są zbliżone - wybierane przedewszystkim dla gatunków domieszkowych i uzupełniających. Drzewa te o zbliżonym wieku,zlokalizowane są w takiej odległości, aby możliwe było krzyżowe zapylanie. Ich charakterystykęprzedstawiono w tabeli nr 26.Tab. Nr 26. „Wykaz źródeł nasion”Nr KRLMP Oddz. poddz. Lesnictwo Nazwa botaniczna Ilość LMPObręb BrzezinyMP/1/40603/05 152b Gałków Acer pseudoplatanus 0,67 [ha]MP/1/48913/09 356b Rokiciny Prunus avium L 0,03 ha [2 szt.]MP/1/48132/08 140b Tadzin Tilia cordata 2,78 ha [80 szt.]MP/1/49609/10 172d, g Wiączyń Acer platanoides 0,05 ha [2szt.]h) Produkcja szkółkarskaProdukcja szkółkarska prowadzona jest w szkółce leśnej „Mikołajów”, zlokalizowanejw obrębie Regny, w oddz. 96b, na pow. manipulacyjnej 11,93 ha. Powierzchnia zredukowana(produkcyjna) szkółki wynosi 3,66 ha i jest podzielona na 6 kwater:⦁ Nr 1 - 0,90 ha – 0,04 * ha – 0,02 1) ha = 0,84 ha,⦁ Nr 2 - 0,78 ha – 0,02 * ha - 0,02 1) ha = 0,74 ha,⦁ Nr 3 - 0,60 ha – 0,06 * ha = 0,54 ha,⦁ Nr 6 - 0,32 ha – 0,02 * ha = 0,30 ha,⦁ Nr 7 - 0,65 ha – 0,02 * ha = 0,63 ha,⦁ Nr 8 - 0,63 ha – 0,02 * ha = 0,61 ha.* powierzchnia nieprodukcyjna pod ciągami wodnymi1) powierzchnia nieprodukcyjna przylegająca do obsadzonych kulis70

Szkółka zaopatrzona jest w niezbędny sprzęt oraz w stałą deszczownię. Nadleśnictwozaopatruje się głównie w nasiona z własnej bazy nasiennej - oprócz nasion świerkasprowadzanych z zewnątrz.Produkcja szkółkarska prowadzona jest również w dziewięciu namiotach foliowych napowierzchni zredukowanej 0,17 ha. Całkowita powierzchnia (manipulacyjna) pod namiotamiwynosi 0,189 ha.Zgodnie z ustaleniami KZP, planu produkcji szkółkarskiej nie sporządza się.3.10. WYTYCZNE W ZAKRESIE UŻYTKOWANIA UBOCZNEGOa) użytkowanie uboczneUżytkowanie uboczne prowadzone przez nadleśnictwo w bieżącym 10-leciu, będzieobejmować pozyskiwanie choinek świerkowych. W bieżącym 10-leciu planuje się pozyskiwaćrocznie ok. 300 choinek świerkowych – głównie z plantacji choinkowych oraz w drzewostanachgospodarczych przy okazji wykonywania cięć pielęgnacyjnych. Stroisz jodłowy i świerkowyplanuje się pozyskiwać w niewielkich ilościach jedynie z drzew ściętych w trakcie pozyskaniadrewna, z wyłączeniem rezerwatów przyrody.Na terenie nadleśnictwa istnieje duża baza runa leśnego (szczególnie borówki czernicy).Na dzień dzisiejszy nadleśnictwo nie zajmuje się zbieraniem lub skupem płodów runa leśnego.b) Gospodarka łąkowo-rolnaNadleśnictwo nie prowadzi i nie planuje prowadzić gospodarki łąkowo-rolnej. Strukturęużytkowania gruntów rolnych będących w stanie posiadania nadleśnictwa (wg stanu na 1.012013 r.), przedstawiono w tabeli nr 27.Tab. nr 27. Struktura użytków rolnych w Nadleśnictwie BrzezinyRoleGrunty ornePlantacjePolet.łow.OdłogiSadyŁąkitrwałePastwiskatrwałeGruntyrolnezabudowaneGruntypodrowamiUżytkirolne -razem93,9790 2,0000 - 7,4682 24,9358 18,1376 1,0532 - 147,5738Nadleśnictwo wydzierżawiło osobom postronnym 100,6212 ha gruntów rolnych, 46,9526ha stanowią grunty, za które nadleśnictwo pobiera dopłaty.Na części gruntów odłogujących na powierzchni ok. 2,00 ha planuje się w 10-leciuzałożenie plantacji choinkowych. Pewną część gruntów odłogujących można pozostawić nanaturalne poletka karmowe dla zwierzyny, oraz ze względów ekologicznych i krajobrazowych.W bieżącym 10-leciu nie planuje się zalesienia gruntów porolnych.71

c) Gospodarka łowieckaGospodarka łowiecka jest integralną częścią gospodarki leśnej i jako taka musiuwzględniać jej podstawowe cele określone w ustawie o lasach.Zasady gospodarki łowieckiej regulują:a) Prawo łowieckie - ustawa z dnia 13 października 1995 r.,b) Rozporządzenie Ministra OŚZNiL z dnia 9 maja 1997 roku, w sprawie szczegółowychzasad sporządzania i zatwierdzania wieloletnich łowieckich planów hodowlanychi rocznych planów łowieckich.Podstawowym zadaniem racjonalnie prowadzonej gospodarki łowieckiej jestdostosowanie liczebności populacji zwierzyny, do określonej zasobności bazy pokarmowejłowiska oraz regulacja tej liczebności do stanu umożliwiającego osiągnięcie zamierzonych celóww hodowli lasu. Zmienione ekologicznie środowisko leśne, a także silna penetracja lasu przezczłowieka, zakłócają dobowy rytm życia zwierząt i zmieniają ich zwyczaje pokarmowe, cow konsekwencji prowadzi do zwiększenia się rozmiaru szkód wyrządzanych przez zwierzynę –zarówno w lesie, jak i na terenach rolniczych.Nadleśnictwo nadzoruje gospodarkę łowiecką na terenie 17 obwodów, dzierżawionychprzez 15 kół łowieckich. Nadleśnictwo samo prowadzi Ośrodek Hodowli Zwierzyny (OHZ) naterenie obwodu nr 120. Łączna powierzchnia użytkowa obwodów nadzorowanych przeznadleśnictwo -(wraz z OHZ) - wynosi 89 239 ha, w tym 14 245 ha lasów nadleśnictwa.Na podstawie Decyzji Ministra Środowiska z dnia 26.02.2003 r. (DL.gł-675/03/03GM)oraz porozumienia zawartego pomiędzy Dyrekcją Generalną Lasów Państwowycha Dowództwem Wojsk Lądowych w dniu 07.02.2003 r., na terenie jednostki wojskowejw Regnach, nadleśnictwo prowadzi Zachowawczą Hodowlę Daniela. Zagroda zlokalizowana jestw Obrębie Regny, w Leśnictwie Wykno (oddz.; 301-318) i obejmuje obszar 732,96 ha.Zachowawczą Hodowlę Daniela utworzono z zagranicznych hodowli: węgierskieji słowackiej w celu utrzymania wzorcowych cech osobniczych i wzbogacenia puli genowejistniejących krajowych populacji daniela. Na dzień 10 marca 2012 r., w zagrodzie przebywały173 szt. danieli. W latach 2006-2012, odłowiono i przekazano ośrodkom hodowli zwierzynylasów państwowych w całej Polsce 248 szt. danieli.Na terenie zagrody zlokalizowane są następujące urządzenia łowieckie:- 7 poletek żerowych o łącznej powierzchni 4,88 ha,- 5 ambon obserwacyjnych,- 5 paśników,- 17 lizawek,- 5 sztucznych zbiorników wodnych,72

Na terenie pozostałych obwodów łowieckich nadzorowanych przez nadleśnictwo -zlokalizowanych jest: 176 paśników, 163 ambony, 274 lizawki, 15,15 ha poletek łowieckich,9 pasów zaporowych i 3,90 ha zagospodarowanych łąk śródleśnych i przyleśnych. Łącznapowierzchnia poletek łowieckich w obwodach administrowanych przez nadleśnictwo wynosi –19,15 haNa podstawie inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej w OHZ na dzień 10.03.2011 r.stwierdzono, że na terenie ww. obwodu przebywało łącznie: 65 danieli, 255 saren, 75 dzików,90 zajęcy, 40 kuropatw i 40 lisów.W pozostałych obwodach łowieckich stwierdzono przebywanie w tym samym czasie:13 łosi, 108 jeleni, 9 danieli, 1 793 sarny, 571 dzików, 3849 zajęcy, 2 509 kuropatw i 685 lisów.Jest to wielkość optymalna i biorąc pod uwagę plan odstrzałów - utrzymanie jej na tympoziomie zapewnia znośny poziom szkód łowieckich w gospodarce leśnej.Plan i wykonanie odstrzału zwierzyny grubej w OHZ za okres 2011/2012: (jeleni, danieli,saren i dzików), przedstawia poniższy wykres:Według danych zawartych w rocznym planie łowieckim OHZ, za okres 2011/2012planowano pozyskać 248 szt. zwierzyny łownej - w tym:danieli - 17 szt.,saren - 61 szt.,dzików - 100 szt.lisów - 60 szt.,zajęcy - 10 szt.W sezonie 2011/2012 odstrzelono:danieli -7 szt.,74

saren - 58 szt.,dzików - 50 szt.,Lisów - 30 szt.,Zajęcy - 0 szt.W stosunku do planu - pozyskanie zwierzyny łownej wykonano w 63,31% (daniel –41,18%, sarna – 95,08%, dzik - 50%, lis 50% i zając 0,00%).Plan i wykonanie odstrzału zwierzyny w pozostałych obwodach łowieckich łącznie:przedstawia poniższy wykres:Według danych zawartych w rocznych planach łowieckich w pozostałych obwodachłowieckich - za okres 2011/2012 - planowano pozyskać 2 034 szt. zwierzyny łownej - w tym:jeleni - 24 szt.,saren - 309 szt.,dzików - 454 szt.,lisów - 868 szt.,zajęcy - 379 sz.W sezonie 2011/2012 odstrzelono:jeleni - 12 szt.,saren - 267 szt.,dzików - 212 szt.,lisów - 477 szt.,zajęcy - 75 szt.75

W stosunku do planu - pozyskanie zwierzyny łownej wykonano w 51,28% (jeleń - 50%,sarna – 86,41% i dzik – 46,70%, lis – 54,95% i zając – 19,79%).Realizując kierunki działania określone w ramowym planie gospodarki łowieckiejnadleśnictwa na bieżące 10-lecie, należy - przy realizacji łowieckich planów hodowlanych,w szczególności zwrócić uwagę na:1. Systematyczne poprawianie naturalnych warunków żerowych i osłonowych zwierzyny,poprzez:- zakładanie nowych i zagospodarowanie istniejących poletek łowieckich,- wykładanie drzew do spałowania (w czasie prowadzenia cięć pielęgnacyjnych) w okresiezimowo-wiosennym, szczególnie w miejscach zimowej koncentracji jeleniowatych oraz ichszlaków migracyjnych,- zapewnienie spokoju zwierzynie – wyłączenie stałych ostoi zwierzyny (w tym wyłączeniez zabiegów pielęgnacyjnych miejsc szczególnie preferowanych przez zwierzynę) orazodpowiednie ukierunkowanie ruchu turystycznego,- zachowanie i ułatwienie dostępu do naturalnych wodopojów, a w przypadku ich braku,tworzenie wodopojów sztucznych.2. Prawidłowe zagospodarowanie łowisk przez koła łowieckie poprzez wyposażenie ichw odpowiednią ilość urządzeń łowieckich służących dokarmianiu zwierzyny (paśniki,lizawki, itp.) oraz stała ich obsługa - szczególnie w okresie zimowym. Ważną rzecząbezpośrednio wiążącą się z możliwościami realizacji planów odstrzału jest utrzymanie przezkoła łowieckie, w należytym stanie i w odpowiedniej ilości ambon dla myśliwych.3. Dostosowanie liczebności populacji zwierzyny płowej do wielkości umożliwiającychrealizację zadań w zakresie hodowli lasu.Ważnym zagadnieniem jest, i nadal pozostanie – ochrona łowisk przed szkodamiw populacji zwierzyny wyrządzanymi przez kłusowników. Koniecznym będzie podejmowaniewspólnych akcji leśników, myśliwych i policji w zakresie przeciwdziałania temu procederowi,jak też zwiększenie nadzoru nad łowiskiem przez służbę leśną.W czasie prac urządzeniowych stwierdzono, że w nadleśnictwie 1 202,17 ha.drzewostanów wykazuje cechy uszkodzeń przez spałowanie i zgryzanie. Szkody te dotycząw głównej mierze zgryzania - przede wszystkim upraw podokapowych. Niewielka ilośćspałowań w drzewostanach Ib-IIa klasy wieku pochodzi z ubiegłych okresów gospodarczych.Nadleśnictwo chcąc zminimalizować szkody od zwierzyny, zmuszone jest do stosowaniana nowo zakładanych uprawach - zarówno na powierzchniach otwartych jak i podokapowych -osłonek z tworzyw sztucznych, jak również do grodzenia upraw. Grodzenie upraw wymagadużych nakładów finansowych. Najskuteczniejszą jednak metodą ochrony lasu i gruntów76

olnych przed nadmiernymi szkodami ze strony zwierzyny leśnej, jest utrzymywanie populacjizwierzyny na poziomie odpowiadającym bazie pokarmowej lasu.3.11. WYTYCZNE W ZAKRESIE OCHRONY LASU3.11.1. Ochrona lasuW trakcie prac terenowych zaewidencjonowano występujące w drzewostanachuszkodzenia natury biotycznej i abiotycznej. Strukturę rodzaju oraz wielkości poszczególnychuszkodzeń ujętych w opisie taksacyjnym lasu, dla nadleśnictwa przedstawia tabela nr 29.Tab. nr 29. Struktura rodzaju uszkodzeń w Nadleśnictwie BrzezinyPowierzchnia – w ha – wg procentu uszkodzeńGłówna przyczyna lub(stopni)Ogółemrodzaj uszkodzenia11-25% 26-60% ponad 60%do 10% (0)(1) (2)(3)owady 12,44 40,31 42,73 22,15 117,63grzyby 10,86 5,78 0,68 17,32zwierzyna 847,76 306,91 38,59 8,91 1 202,17od pożarów 25,13 25,13klimatyczne 153,73 21,52 7,40 182,65inne 2,78 2,78Ogółem 1 027,57 399,65 89,40 31,06 1 547,68W związku z brakiem odpowiedniego Zarządzenia Dyrektora Generalnego LasówPaństwowych odnośne aktualizacji stref uszkodzeń (§ 10 ust.6 Instrukcji u.l.), uszkodzeniawynikające z oddziaływania przemysłu nie zostały określone.Zagrożenia środowiska można podzielić na trzy zasadnicze grupy: biotyczne, abiotycznei antropogeniczne.Z grupy zagrożeń abiotycznych na terenie Nadleśnictwa Brzeziny największe znaczeniemają: gwałtownie wiejące wiatry oraz okiść (powodujące powstawanie wiatrołomówi śniegołomów) a także wczesne i późne przymrozki. Najsilniejsze szkody powstały na przełomie2007 r., - czego konsekwencją w 2007 r., było pozyskanie posuszu, wywrotów i złomów na masę19 500 m 3 grubizny netto. Łączna ilość pozyskanego drewna z sanitarnego porządkowania lasuw latach 2003-2012 wyniosła 52 654 m 3 grubizny netto Znaczące dla trwałości lasów są takżewystępujące okresowo stany suszy fizjologicznej, związane z obserwowanym od wielu latobniżaniem się opadów atmosferycznych, w połączeniu z występowaniem wysokich temperatur.Spośród czynników biotycznych do najpoważniejszych zagrożeń dla lasów NadleśnictwaBrzeziny należy zaliczyć: zagrożenie ze strony pierwotnych i wtórnych szkodników owadzich,grzybów pasożytniczych oraz zagrożenia ze strony ssaków roślinożernych.77

Z grupy szkodników pierwotnych najbardziej znaczące szkody, w gospodarczej szkółce,powodują pędraki chrabąszczy: majowego i kasztanowca, guniaka czerwczyka, ogrodnicyniszczylistki, listnika zmiennobarwnego, wałkarza lipczyka, skoczogonki oraz gąsienice rolnici larwy sprężykowatych. Problem szkód powodowanych przez pędraki przestał być problememlokalnym. Sytuacja jest na tyle poważna, że już oficjalnie mówi się o zagrożeniu trwałości lasu naterenach, na których pędraki występują. Na terenie leśnictw: Redzeń, Wykno Budziszewicei Żeromin (Obręb Regny) - istnieją uporczywe pędraczyska, gdzie nadmierna ilość pędrakauniemożliwia sztuczne odnowienie lasu. W roku 2011 zastosowano chemiczne zwalczanie tegoszkodnika na powierzchni 1 865 ha, dokonując oprysku. W ramach podjętych działańprofilaktycznych stosowano: czarny ugór, zagęszczano więźbę sadzenia, zabezpieczanochemicznie sadzonki oraz stosowano orkę z ręcznym wymieraniem pędraka. Działania te nieprzyniosły jednak pozytywnych efektów. Na terenie pędraczysk rośnie dużo dębapodokapowego, więc baza żerowa dla stadium imago jest dość pokaźna. Samica chrabąszcza, abyzłożyć jaja, jest w stanie przelecieć ok. 5 km. Owady doskonałe chrabąszczy, mimo że żyją krótko(kilka tygodni), są obiektem łatwiejszym do zwalczania podczas żeru uzupełniającego niżstadium larwy ukryte w glebie. Nikt już dzisiaj nie ma wątpliwości, że zabieg chemiczny nierozwiąże radykalnie problemu chrabąszcza. Nigdy jednak nie było tylu czynników jednocześnie,które by mu sprzyjały. Ubogie siedliska w wymienionych leśnictwach, wieloletni deficyt wodyoraz brak skutecznych metod szybkiego i znacznego ograniczenia jego populacji. Działanialeśników w Nadleśnictwie Brzeziny nie mogą się skupiać tylko na zabiegach chemicznych, leczrównież na zabiegach profilaktyczno-ochroniarskich. Ważnym jest, aby wysadzany materiałsadzeniowy był nieuszkodzony, z dobrze wykształconym systemem korzeniowym i wsadzonyw odpowiednim terminie. Należy zastanowić się również nad zagęszczeniem więźby sadzeniaoraz wykorzystaniem pojawiających się odnowień naturalnych, gatunków nie konieczniezgodnych z GTD. Istnieje wtedy prawdopodobieństwo (w momencie pojawienia się pędraków),przeżycia większej ilości sadzonek. Biorąc powyższe pod uwagę należy oprócz metodmechanicznych i biologicznych - poszukiwać nowych środków ochrony roślin opartych nasubstancjach aktywnych, akceptowanych do stosowania w państwach Unii Europejskiej. Wynikibadań terenowych nad skutecznością nowych środków ochrony sadzonek sosny przedpędrakami chrabąszczy, przeprowadzone w latach 2006-2008 przez IBL, są obiecujące.Zanurzenie sadzonek sosny z zakrytym systemem korzeniowym w emulsjach wodnychinsektycydów (preparatu Apacz 50 WG) przez kilka minut, skutecznie chroni je przedpędrakami. Podlewanie sadzonek pochodzących z otwartych szkółek, również daje pozytywnewyniki. Zaprezentowany wynik nie należy traktować jako zalecenia do praktycznegostosowania, gdyż stanowią one jedynie materiał informacyjny o kierunkach prowadzonychbadań.78

Na terenie Nadleśnictwa Brzeziny nie stwierdzono ognisk gradacyjnych i zagrożenia odczynników pierwotnych w tym szczególnie szkodników sosny (brudnicy mniszki, poprochacetyniaka, strzygoni choinówki, barczatki sosnówki czy borecznikowatych. Nadleśnictwo nabieżąco prognozuje występowanie szkodników pierwotnych.Do najważniejszych szkodników wtórnych występujących na terenie nadleśnictwa należą:cetyńce, przypłaszczek granatek oraz lokalnie kornik drukarz, a także szkodniki wtórnegatunków liściastych.Zamieranie drzewostanów liściastych: dębowych, jesionowych, brzozowych i olszowychma charakter ogólnoeuropejski. Zjawisko te charakteryzują pewne cechy wspólne u wszystkichgatunków, niemniej można dostrzec pewną specyfikę dla każdego gatunku. Wśród powodówzamierania każdego z gatunków można wyróżnić przyczyny abiotyczne i biotyczne.Drzewostany dębowe obumierają wszędzie tam, gdzie poziom wody gruntowej nawskutek suszy obniżył się, a także tam gdzie wiosną w zagłębieniach terenu wody jest za dużo.Z kolei w sezonie wegetacyjnym w tych miejscach wody brakuje. Osłabione drzewa padają ofiarąszkodników owadzich i licznych patogenów.Zamieranie drzewostanów olszowych obserwuje się od końca lat osiemdziesiątych.Najczęstszym objawem chorobowym jest przerzedzenie koron, zamieranie i obecność martwychgałęzi, zamieranie całych drzew, wycieki na pniach, drobnienie liści, zamieranie kory na pniach,ciemne plamy i zamieranie cienkich gałęzi. Wśród czynników przyczyniających się dozamierania drzew należy wymienić: susze, mrozy, podniesienie poziomu wody gruntowej,a nawet podtopienia. Nie ma jednak jednoznacznych objawów specyficznychi charakterystycznych dla biotycznych i abiotycznych czynników powodujących zamieranieolszy.Zamieranie jesionu nie jest zjawiskiem stosukowo nowym. Problem ten występuje już naterenie całego kraju zarówno w szkółkach, uprawach jak i w starych drzewostanach.Z chorych tkanek pędów i pni drzewek uzyskano izobaty grzybów rodzajów Phomopsis,Cytospora i inne, jednak na szczególną uwagę zasługuje grzyb Chalara fraxinea jako gatunekzupełnie nowy. Grzyb ten żyje także w zdrowych jesionach jako endofit i atakuje tkanki swojegogospodarza, gdy wystąpią sprzyjające warunki (np. osłabienie drzew przez suszę).W drzewostanach brzozowych od początku lat osiemdziesiątych obserwuje się tzw.„śluzotok brzóz”. Towarzyszy temu drobnienie, żółknięcie i wczesne (w ciągu pełni lata)opadanie liści, a w bardziej zaawansowanych stadiach choroby obumieranie koron od szczytui ich zewnętrznych partii do wewnątrz. Po zdjęciu kory w miejscach wysięku soków możnaczasami znaleźć żerowiska korników (zwłaszcza drwalników), ale najczęściej tylko rozległenekrozy tkanek.79

Drzewostany liściaste i mieszane niezależnie od wieku, są, co kilka lat nawiedzane przezpiędziki, powodujące uszkodzenia dębu, buka, klonu, jaworu i lipy, oraz w mniejszym stopniubrzozy i osiki. Od roku 2004 w drzewostanach dębowych obserwuje się wzmożony pojawszkodników z rodzaju, opiętków, które przyczyniają się do obumierania drzewostanówz udziałem tego gatunku. Do niedawna opiętek nie był problemem, bo liczba owadów żyjącychw dąbrowach nie była zbyt duża. Jednak od kilku lat warunki klimatyczne (obniżanie siępoziomu wód gruntowych, ciepło i susze), spowodowały - że opiętków zaczęło gwałtownieprzybywać. Obecnie liczba opiętków jest już tak duża, że leśnicy mówią już o epidemii, opiętka.Można powiedzieć, że opiętek skazuje dęby na śmierć głodową. Młode larwy chrząszcza żerującpod korą przecinają łyko, przez które drzewo transportuje wodę i substancje odżywcze odkorzeni do korony. Niestety nie ma żadnego sposobu, by zniszczyć, opiętka pod korą drzewa,w którym przebywa. Jedyną metodą walki z rozprzestrzenianiem się epidemii jest wycinaniezainfekowanych drzew i utylizowanie ich kory razem z owadem.Wśród czynników biotycznych, zagrażających trwałości lasów nadleśnictwa, poważneznaczenie ma zagrożenie ze strony grzybów pasożytniczych. Choroby grzybowe występującew szkółkach leśnych i uprawach, powodowane są przez zgorzel siewek, mączniaka dębu i osutkęsosny. Choroby grzybowe w drzewostanach (głównie rosnących na gruntach porolnych),powodowane są przede wszystkim przez opieńkę miodową i hubę korzeniową. Aby zapobiectym szkodom, nadleśnictwo stosuje preparat biologiczny PG-IBL, którym smarowane są pniakiściętych drzew. W latach 2003-2011 zabezpieczono w ten sposób 58,85 ha.Poza wymienionymi czynnikami duże znaczenie ma zagrożenie ze strony zwierzyny,powodującej szkody w postaci spałowania i zgryzania, obniżające jakość hodowlaną uprawi młodników. Na zgryzanie najbardziej narażone są uprawy z dużym udziałem gatunkówliściastych. Spałowanie dotyczy głównie młodników sosnowych. W trakcie prac urządzeniowychstwierdzono występowanie szkód od zwierzyny w drzewostanach na powierzchni 1202,17 ha.W latach 2003-2012 ogrodzono 65,72 ha upraw. Łącznie w minionym 10-leciu, zabezpieczonouprawy (chemicznie, mechanicznie, palikowanie, grodzenia), na powierzchni 941,22 ha.Kolejną grupą zagrożeń są czynniki antropogeniczne: zanieczyszczenie powietrza i wód,niewłaściwa gospodarka odpadami, zagrożenia związane z infrastrukturą komunikacyjną orazzagrożenie pożarowe.Problem zanieczyszczenia powietrza został opisany w rozdziale „Zanieczyszczeniepowietrza i uszkodzenia przemysłowe”, a zagrożenie pożarowe w rozdziale „Kierunkowewytyczne z zakresu ochrony przeciwpożarowej”.80

3.11.2. Ocena stopnia zgodności drzewostanów z warunkami siedliskNa podstawie kryteriów określonych w instrukcji w sprawie sporządzenia planuurządzenia lasu dla nadleśnictwa, wyróżniono drzewostany zgodne, częściowo zgodne i niezgodne z siedliskiem, przedstawione w poniższej tabeli nr 30.Tab. nr 30. Zestawienie zgodności składu gatunkowego wg siedliskObrębPow.Drzewostany o składzie gatunkowymleśna Zgodnym Częściowo zgodnym Niezgodnymzal. ha % ha % ha %Brzeziny 7 148,80 4 299,50 60,14 2 522,17 35,28 327,13 4,58Regny 7 677,15 4 573,31 59,57 2 878,63 37,50 225,21 2,93Nadleśnictwo 14 825,95 8 872,81 59,85 5 400,80 36,43 552,34 3,72Drzewostany niezgodne z celami gospodarki leśnej o powierzchni 552,34 ha zostanąprzebudowane poprzez wykonanie: posadzeń, cięć rębnych i trzebieży przekształceniowych.Drzewostany częściowo zgodne z celami gospodarki leśnej przebudowywane będą wewszystkich fazach rozwojowych w ramach poprawek, uzupełnień, dolesień i podsadzeń, cięćpielęgnacyjnych o charakterze przekształceniowym oraz prowadzenia rębni złożonych.3.11.3. OCHRONA PRZECIWPOŻAROWAZgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2010 r., -w uzgodnieniu z nadleśnictwem - ustalono następujące czynniki różnicowania zagrożenia lasuprzez pożary i określono ich punktację:a) średnia ilość pożarów lasu z lat 2003-2012- 111 w 10-leciu w lasach nadleśnictwa -przyjęto 14 pkt.,81

) procentowy udział powierzchni drzewostanów rosnących na siedliskach: Bs, Bśw, Bw,BMśw, BMw – przyjęto - 3 pkt.,c) średnia wilgotność względna powietrza i procentowy udział, dni z wilgotnością ściółkimniejszą od 15% o godzinie 9 00 - przyjęto 4 pkt.,d) Średniej liczbie mieszkańców przypadających na 0,01 km 2 powierzchni leśnej – przyjęto- 3 pkt.Sumaryczna ilość punktów przyznana za poszczególne kryteria wynosi 24. Na tejpodstawie lasy nadleśnictwa zalicza się do II-ej kategorii (dużego zagrożenia pożarowego).Z uwagi na duże zagrożenie pożarowe, wynikające z rosnącej penetracji lasów przez ludność,należy temu zagadnieniu nadal poświęcać dużo uwagi.Proponuje się wykonanie mapy ochrony przeciwpożarowej w skali 1:50 000, łącznie dlaobu obrębów.Całość zagadnień dotyczących ochrony przeciwpożarowej w Nadleśnictwie Brzezimyzostanie ujęta, w opracowaniu ogólnym planu urządzenia gospodarstwa leśnego.4. WYTYCZNE W SPRAWIE ZAGOSPODAROWANIA REKREACYJNEGO I „PROGRAMUOCHRONY PRZYRODY”Ochrona przyrody oznacza zachowanie, właściwe wykorzystanie oraz odnawianiezasobów i składników przyrody.Realizacja celów ochrony przyrody powinna w szczególności dotyczyć ekosystemów leśnych,będących ostatnimi wielkopowierzchniowymi ekosystemami o znacznym stopniunaturalności.W celu ochrony środowiska naturalnego, Sejm RP uchwalił 10 maja 1991 r. (MP nr 18 poz.118) „Politykę ekologiczną państwa”, której kontynuacją jest opracowany w grudniu 1999 r.projekt „Nowej polityki ekologicznej państwa”. W dokumentach tych kryteria ekologiczne postawionezostały na równi z kryteriami gospodarczymi, a wyrazem realizacji założeń w nichzawartych są m. in.:Polityka leśna państwa przyjęta przez Radę Ministrów 22 kwietnia 1997 r.ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach, z późniejszymi zmianami, ( w tym obowiązeksporządzania programu ochrony przyrody w ramach planu urządzenia lasu),ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880,zarządzenie nr 11 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 14 lutego 1995 r.w sprawie doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych,zarządzenie nr 11A Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 11 maja 1999 r.zmieniające zarządzenie nr 11 w sprawie doskonalenia gospodarki leśnej na podstawachekologicznych.82

Obowiązek sporządzenia „Programu ochrony przyrody w nadleśnictwie” zainicjowanyprzez Departament Leśnictwa Ministerstwa Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnychi Leśnictwa, jest od 1998 r. obowiązkiem wynikającym z ustawy o lasach.4.1. CELE PROGRAMU OCHRONY PRZYRODYProgram ochrony przyrody sporządzany jest w celu:zdefiniowania i wskazania działań zmierzających ku poprawie warunków ochronyi w miarę możliwości wzbogacenia zasobów przyrodniczych ekosystemów leśnych,a w szczególności zachowania różnorodności biologicznej na wszystkich poziomachorganizacji (genowym, populacyjnym, ekosystemowym i krajobrazowym),zinwentaryzowania i zobrazowania walorów przyrodniczych oraz zagrożeń przyrodynadleśnictwa (głównie ekosystemów leśnych) na tle regionu i kraju,ustalenia hierarchii grup funkcji poszczególnych (całych lub części) kompleksów leśnych,doskonalenia gospodarki leśnej i sprawowania ochrony przyrody,preferowania technologii prac leśnych przyjaznych dla środowiska przyrodniczego,umożliwienia w przyszłości wykonania szeregu analiz porównawczych dotyczącychzmian stanu lasu i środowiska przyrodniczego,ochrony zabytków kultury materialnej,opracowania propozycji do planów zagospodarowania przestrzennego.Program ochrony przyrody w Nadleśnictwie Brzeziny sporządzono w oparciuo „Instrukcję sporządzania programu ochrony przyrody w nadleśnictwie” z 1996 r. orazo „Instrukcję urządzania lasu” z 18.04.2003 r.4.2. SZCZEGÓŁOWY PROGRAM OCHRONY PRZYRODYLasy stanowiące własność Skarbu Państwa - należące do Nadleśnictwa Brzeziny stanowią– 72,26%, powierzchni lasów leżących w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa, lasy LZD Rogów –7,45%, lasy własności prywatnych i inne - zajmują 20,29%. Biorąc pod uwagę wszystkiekategorie własności lasów, wskaźniki lesistości przedstawiają się następująco: Polska – 29,20%,województwo łódzkie – 20,60%, RDLP Łódź – 21,00%, Nadleśnictwo Brzeziny - 17,28%.W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brzeziny funkcjonują formy ochrony przyrody,wchodzące w skład krajowego systemu ochrony przyrody. Należą do nich:rezerwaty przyrody (na gruntach nadleśnictwa): Gałków, Parowy Janinowskie,Wiączyń, Struga Dobieszkowska, Łaznów i Rokiciny,rezerwaty przyrody (poza gruntami nadleśnictwa): Doliska, Zimna Woda, Górkii Popień,83

Obszary Natura 2000: - Buczyna Gałkowska (PLH 100016), Buczyna Janinowska(PLH 100017), Dąbrowy Świetliste Koło Redzenia (PLH 100019), Wola Cyrusowa(PLH 100034),Parki Krajobrazowe – Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich,Obszary Chronionego Krajobrazu: - OCHK Mrogi i Mrożycy, OCHK Górnej Rawki,OCHK Dolina Miazgi pod Andrespolem i Dolina Wolbórki,Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe: - ZPK Dolina Mrogi, ZPK Górna Mrożyca, ZPKRochna i ZPK Źródła Neru,Uzupełnienie stanowią formy ochrony indywidualnej:Pomniki przyrody,Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt.Ponadto, ochroną konserwatorską objęte są liczne zabytki kultury materialnejzlokalizowane w zasięgu nadleśnictwa.4.2.1. Rezerwaty przyrody (na gruntach Nadleśnictwa Brzeziny)Dla rezerwatów przyrody sporządza się i realizuje plan ochrony, który ustanawia sięw terminie 5 lat od dnia uznania obszaru za rezerwat. (art. 18 ust. 1 i 2 o ochronie przyrody).Projekt planu ochrony dla rezerwatu przyrody na okres 20 lat sporządza dyrektor RDOŚ lub pouzgodnieniu z nim - zarządzający rezerwatem albo sprawujący nadzór nad rezerwatem (art. 19ust. 1 pkt. 2 ustawy o ochronie przyrody).a) Obręb Brzeziny - Rezerwat „Gałków”Został utworzony na podstawie Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnegoz dnia 18 lipca 1958 r. (M. P. Nr 63 z dnia 20 sierpnia 1958 r.), zmienionego ZarządzeniemMinistra Ochrony Środowiska ZasobówNaturalnych i Leśnictwa z dnia 10 maja1989 r. (M. P. Nr 17 §18 z dnia 30 maja1989 r. poz. 360) w sprawie uznaniaza rezerwat przyrody. Rezerwatstworzono w celu „(…) zachowaniaze względów naukowych i dydaktycznychfragmentu lasu bukowo-jodłowegoo cechach pierwotnych, położonegona granicy Wyżyny Łódzkiej i WysoczyznyRawskiej”. Wg aktu powołującegopowierzchnia rezerwatu wynosiła58,60 ha, a w jego skład weszły oddziały84

172; 173 oraz 176 a, b, c w leśnictwie Gałków Nadleśnictwa Państwowego Brzeziny. Granicerezerwatu do dziś pozostały praktycznie bez zmian, jednak w wyniku pomiarów geodezyjnychnastąpiła korekta jego powierzchni, jak również zmieniła się numeracja oddziałów leśnych.Obecnie, zgodnie z obowiązującym Zarządzeniem nr 11/2010 Regionalnego Dyrektora OchronyŚrodowiska w Łodzi, powierzchnia rezerwatu wynosi 57,85 ha i obejmuje w całości oddziały 240,241, oraz część oddziału 244 (wydz. a, b, c, d, f, ~d, ~f, ~g) w obrębie leśnym Brzeziny.Zarządzenie określa następujący rodzaj, typ i podtyp rezerwatu:1) rodzaj - leśny (L)2) ze względu na dominujący przedmiot ochrony:typ - fitocenotyczny (PFi),podtyp - zbiorowisk leśnych (zl);3) ze względu na główny typ ekosystemów:typ - lasów i borów (EL),podtyp - lasów wyżynnych (lwż).Na nowo zdefiniowany został cel ochrony: „(…) zachowanie lasu bukowego z udziałem jodłyna granicy zasięgu obu gatunków”.Dominującym zbiorowiskiem roślinnym na terenie rezerwatu jest chronione siedliskoprzyrodnicze z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej – kwaśna buczyna (kod 9110). Dla ochronytego siedliska powołany został Obszar Natura 2000 Buczyna Gałkowska (PLH100016) –omawiany rezerwat znalazł się w jego zasięgu.Rezerwat posiada plan ochrony ustanowiony Zarządzeniem Nr 19/2011 RegionalnegoDyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 31 marca 2011. Cały rezerwat podlega ochronnieczynnej. Przewidzianymi w planie ochrony działaniami są:kontynuacja pielęgnacji odnowień jodłowych,założenie stałych powierzchni kontrolnych i monitoring kwaśnej buczyny LuzuloFagenion (9110),monitorowanie procesów naturalnych oraz ocena skutków zabiegów sztucznych.85

) Obręb Brzeziny - Rezerwat „Łaznów”Aktem prawnym powołującym ten rezerwatjest Zarządzenie Ministra Leśnictwai Przemysłu Drzewnego z dnia 19 kwietnia1978 r. (M.P. Nr 13 z 1978 r. poz. 77). Wg tegodokumentu jako rezerwat „Łaznów” uznanoobszar lasu o powierzchni 60,83 ha,zlokalizowany w leśnictwie ŁaznówNadleśnictwa Brzeziny. Celem jegoutworzenia było „(…) zachowanie fragmentulasu jodłowego naturalnego pochodzenia nagranicy zasięgu jodły.” Obowiązującymobecnie aktem jest Zarządzenie Nr 10/2010Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska wŁodzi z dnia 11 lutego 2010 r. w sprawierezerwatu przyrody "Łaznów". Powierzchnia jest zgodna z aktem założycielskim (60,83 ha)i obejmuje następujące wydzielenia: 333 d, f, ~a; oddz. 334 – cały; 335 b, d, ~b; 345 b, d, ~b;346 a, b, c, ~b w obrębie leśnym Brzeziny. Na nowo zdefiniowany został cel ochrony rezerwatu:„(…) zachowanie zróżnicowanych zbiorowisk leśnych z dominacja jodły na granicy zasięgu.” orazokreślony został rodzaj, typ i podtyp:1) rodzaj - leśny (L)2) ze względu na dominujący przedmiot ochrony:typ - fitocenotyczny (PFi),podtyp - zbiorowisk leśnych (zl);3) ze względu na główny typ ekosystemów:typ - lasów i borów (EL),podtyp – borów wyżynnych (bwż).W rezerwacie zdecydowanie dominuje jodła, występująca we wszystkich warstwachdrzewostanu. Górne piętro tworzą przeważnie ponad stuletnie jodły i sosny. Naturalneodnowienie jodły (nalot i podrost) zajmuje od 50 do 80% powierzchni drzewostanówi charakteryzuje się dobrą dynamiką.Rezerwat posiada plan ochrony ustanowiony Zarządzeniem Nr 10/2011 RegionalnegoDyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 23 marca 2011 r. Cały rezerwat podlega ochronnieczynnej. Przewidzianymi w planie ochrony działaniami są:monitorowanie, i w miarę możliwości ograniczanie ekspansji robinii akacjoweji czeremchy amerykańskiej,86

monitorowanie procesów naturalnych oraz ocena skutków zabiegów sztucznych.c) Obręb Brzeziny - Rezerwat „Parowy Janinowskie”Został utworzony w oparciu o RozporządzenieNr 10/2000 Wojewody Łódzkiego z dnia13 marca 2000 r, w sprawie uznania zarezerwat przyrody projektowany rezerwat„Parowy Janinowskie” (Dz. Urz. Nr 35/2000,poz. 183). Ochroną objęto 41,66 ha lasuw północnej części uroczyska Janinów, w oddz.37 b, c; 38 a, b; 39 a, b, f; 43 b; 44 a, b; obrębuleśnego Brzeziny. Główny walor rezerwatustanowi zespół parowów erozyjnych w strefiekrawędziowej Wzniesień Łódzkich. Łącznadługość wąwozów to ok. 2,5 km, głębokośćdochodzi do 8 m, a szerokość waha się od kilkudo kilkudziesięciu metrów. Rezerwat leży na terenie Obszaru Natura 2000 Buczyna JaninowskaPLH100017 (szerzej omówionego w dalszej części rozdziału), gdzie głównym przedmiotemochrony jest siedlisko przyrodnicze kwaśna buczyna Luzulo-Fageion (9110). Wg SDF Obszarusiedlisko to zajmuje 60% jego powierzchni. W rezerwacie większe płaty dobrze wykształconejbuczyny występują głównie na stokach wąwozów (oddz. 37 c i 38) oraz na fragmentachwydzieleń w oddz. 43 b i 44 a, b. W rezerwacie dominującym zbiorowiskiem leśnym jest grądsubkontynentalny Tilio-Carpinetum – również chronione siedlisko przyrodnicze, o kodzie9170. Najlepiej zachowane grądy znajdują się w oddz. 39 a, b.Rezerwat posiada plan ochrony zatwierdzony Zarządzeniem Nr 25/2011 RegionalnegoDyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 31 marca 2011 r. Na całości rezerwatu obowiązujeochrona częściowa. Przewidzianymi w planie ochrony działaniami są:usuwanie obcych gatunków inwazyjnych,monitorowanie procesów naturalnych oraz ocena skutków zabiegów sztucznych.założenie stałych powierzchni kontrolnych i monitoring siedliska przyrodniczegokwaśnej buczyny Luzulo Fagenion (9110).87

d) Obręb Brzeziny - Rezerwat „Struga Dobieszkowska”Został powołany Zarządzeniem MinistraOchrony Środowiska Zasobów Naturalnychi Leśnictwa z dnia 25 czerwca 1990 r. (M.P. nr31 poz. 248). W chwili utworzenia rezerwatuobjęty ochroną obszar 37,65 ha leżałna gruntach Nadleśnictwa Grotniki,w leśnictwie Zimna Woda. Celem ochronybyło „(…) zachowanie naturalnego krajobrazustrumienia leśnego z interesującymi formamimorfologicznymi, m. im. jarami i misamiźródliskowymi, oraz dobrze wykształconymizbiorowiskami leśnymi, głównie łęgowymii grądowymi”. W 2002 roku zostało wydaneZarządzenie nr 77 Dyrektora Generalnego LPz dnia 25 września 2002 roku, w sprawie wprowadzenia zmian w powierzchniach i zasięgachnadleśnictw Brzeziny, Grotniki i Kutno oraz ich obrębach leśnych. W konsekwencji tegoZarządzenia rezerwat znalazł się w granicach Nadleśnictwa Brzeziny. Cele ochronyi powierzchnia rezerwatu pozostały bez zmian. Zarządzenie określiło rodzaj, typ i podtyprezerwatu:1) rodzaj - leśny (L)2) ze względu na dominujący przedmiot ochrony:typ - fitocenotyczny (PFi),podtyp – zbiorowisk leśnych (zl);3) ze względu na główny typ ekosystemów:typ - lasów i borów (EL),podtyp – lasów mieszanych nizinnych (lmn).Rezerwat położony jest w kompleksie leśnym „Dobieszków”, na prawym brzegu górnegoodcinka rzeki Młynówki, dopływu Moszczenicy. Teren jest tu bardzo urozmaicony – Młynówkaw większości płynie u podnóża stromych stoków, poprzecinanych głębokimi dolinkaminiewielkich dopływów, miejscami oddala się meandrując, tworząc rozlewiska lub zmieniając sięw rzekę wielokorytową. Na wypłaszczeniach stoków znajdują się liczne niecki ze źródliskami.Zbocza doliny porastają ponad stuletnie drzewostany dębowo-sosnowe z domieszką lip,jaworów, wiązów, klonów zwyczajnych, świerków i brzóz. Dominującym zbiorowiskiemna stokach jest chronione siedlisko przyrodnicze – grąd subkontynentalny Tilio-Carpinetum(9170), jednak często zniekształcony zbyt dużym udziałem sosny. Najlepiej wykształcone grądy88

znajdują się w wydzieleniach: 65 c; 67 c; 72 f. Dno doliny zajmują łęgi olszowe i jesionowe –również siedlisko chronione, mające znaczenie priorytetowe (91E0). W ramach tego siedliskaszczególnie cenne przyrodniczo są fragmenty olsów źródliskowych, występujące w nieckach nastokach doliny. Stan olsów w większości jest zadowalający, jedynie niewielkie fragmentyzniekształcone są, wypierającymi typowe runo, mozgą trzcinowatą lub jeżyną. Uzupełnieniemozaiki siedlisk stanowią niewielkie płaty zbiorowisk nieleśnych – szuwarów i ziołoroślinadrzecznych.Rezerwat „Struga Dobieszkowska” posiada plan ochrony na lata 1999-2018, opracowanyprzez Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe „Forestdom” z Lublina.Na terenie rezerwatu stwierdzono ogółem 260 gatunków roślin, w tym 21 gatunkówmszaków, 184 gatunki zielne, 17 gatunków krzewów i 38 gatunków drzew. W rezerwacieobserwuje się postępującą naturalizację fitocenoz łęgowych i grądowych. Zwiększoną dynamikęodnawiania w ostatnich latach wykazuje lipa drobnolistna, jawor i klon zwyczajny.W fitocenozach szuwarowych i łąkowych rozpoczyna się sukcesja lasu olszowego.e) Obręb Brzeziny - Rezerwat „Wiączyń”Został utworzony w oparciuo Zarządzenie Ministra Leśnictwai Przemysłu Drzewnego z dnia 4 lutego1958 r. (MP Nr 16 poz. 103). Wg tegoaktu za rezerwat pod nazwą „Wiączyń”uznano obszar o pow. 8,40 ha, położonyw obrębie Brzeziny, NadleśnictwaBrzeziny w oddz. 7 a, b; oraz północnozachodniączęść wydzielenia 8 a; zgodniez planem urządzenia gospodarstwaleśnego na okres 1947-1958. Obecnieobowiązującym aktem prawnym jestZarządzenie Nr 42/2010 RegionalnegoDyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 10 czerwca 2010 r. w sprawie rezerwatu przyrody"Wiączyń". Powierzchnia i granice rezerwatu nie uległy zmianie. Głównym celem powstaniarezerwatu jest „(…) zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu lasuliściastego o cechach grądu subkontynentalnego na granicy zasięgu buka i jodły”. Zarządzenieokreśla rodzaj, typ i podtyp rezerwatu:rodzaj - leśny (L)ze względu na dominujący przedmiot ochrony:89

typ - fitocenotyczny (PFi),podtyp – zbiorowisk leśnych (zl);ze względu na główny typ ekosystemów:typ - lasów i borów (EL),podtyp – lasów mieszanych nizinnych (lwż).Dominującym zbiorowiskiem, występującym na całej powierzchni rezerwatu, jest grądsubkontynentalny Tilio-Carpinetum (9170) – siedlisko chronione, wymienione w załącznikuI Dyrektywy Siedliskowej. We wschodniej części rezerwatu występuje wariant grądu z bukiem,zaś w zachodniej (170 a) gatunkami głównymi są sosna i grab, nieco mniejszy jest udział dęba.Jako domieszki występują: jodła, brzoza, świerk i osika. Na przynależność tego siedliska dogrądów wskazuje runo – m.in. gwiazdnica wielkokwiatowa (Stellaria holostea) i przytuliaSchultesa (Galium schultesii). Drzewostany są zróżnicowane wiekowo, jednak we wszystkichwydzieleniach drzewa ponad stuletnie zajmują ponad połowę powierzchni. Najstarsze,chronione jako pomniki buki występują w oddz. 170 c mają ponad 300 lat.Rezerwat ten posiada plan ochrony na lata 1999-2018, opracowany przez LubelskiePrzedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe „Forestdom”f) Obręb Regny - Rezerwat „Rawka”Został powołany Zarządzeniem MinistraLeśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia24 listopada 1983 r (M.P. nr 39 z 1983, poz.230). Wg tego aktu celem ochrony jest tu„(…) zachowanie w naturalnym stanietypowej rzeki nizinnej średniej wielkościwraz z krajobrazem jej doliny, orazśrodowiska życia wielu rzadkichi chronionych roślin i zwierząt.” Rezerwatobejmuje dolinę rzeki Rawki, od źródeł doujścia (97 km), wraz ze starorzeczami,rozgałęzieniami i dolnymi odcinkami częścidopływów. Rzeka ta jest największym,prawobrzeżnym dopływem Bzury.Całkowita powierzchnia rezerwatu wynosi487,00 ha, z czego na gruntach Nadleśnictwa Brzeziny leży jedynie 3,40 ha. Znajdują się tuźródła tzw. Rawki Południowej. Źródła Rawki Północnej znajdują się ok. 5 km na północnywschód od tego miejsca, również w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa, w okolicy wsi90

Turbowice i Wierzchy. Dopływy źródłowe łączą się w okolicach Kochanowa i dalej tworzą jużwłaściwą Rawkę.Rezerwat wodny rzeka „Rawka” posiada plan ochrony na lata 1996-2015, opracowanyw Zakładzie Ochrony Przyrody Instytutu Ekologii i Ochrony Środowiska UniwersytetuŁódzkiego. Wg tego opracowania celem jego ochrony jest zachowanie w naturalnym stanietypowo nizinnej, średniej rzeki wraz z krajobrazem jej doliny, środowiskiem życia wodnego,z chronionymi roślinami i zwierzętami. W granicach rezerwatu występuje niezwykłe bogactwosiedlisk: wodnych, łąkowych, okrajkowych, szuwarowych i leśnych, w tym wielu siedliskchronionych, wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej. Z punktu widzeniaNadleśnictwa Brzeziny najistotniejsze znaczenie ma tu, występujące w rezerwacie na gruntachnadleśnictwa, siedlisko 91E0 – Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, do którychzaliczane są również olsy źródliskowe. Rezerwat posiada otulinę wyznaczoną w częściśrodkowego i dolnego biegu rzeki – poza zasięgiem terytorialnym nadleśnictwa.Poza rezerwatami leżącymi na gruntach Nadleśnictwa Brzeziny w jego zasięguterytorialnym znajdują się jeszcze 4 rezerwaty. Wszystkie zlokalizowane są na terenie LeśnegoZakładu Doświadczalnego w Rogowie, i wszystkie zostały powołane zarządzeniami MinistraLeśnictwa i Przemysłu Drzewnego w dniu 12 maja 1954 roku. Posiadają plany ochronysporządzone w 2011 r. przez Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra” z Poznania.Rezerwat „Doliska”Rezerwat został utworzony w oparciu o Zarządzenie Ministra Leśnictwa i PrzemysłuDrzewnego z 12 maja 1954 roku (M.P. Nr 54 poz. 744). Wg tego aktu celem ochrony jestzachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych „(…) lasu mieszanego z udziałem jodłybędącej tu poza granicą swego zasięgu”. Rezerwat zlokalizowany jest w oddz. 82 c, a jegopowierzchnia wynosi 3,10 ha. Jodła rośnie tu zarówno w górnym piętrze, gdzie najstarszei najgrubsze drzewa tego gatunku osiągają 165-170 cm obwodu, jak i pod okapem, gdziemiejscami tworzy 2 piętro lub występuje w kępach podrostu. Niestety, w ostatnich 20 latachwidać postępujący regres jodły, szczególnie w głównym piętrze drzewostanu.Rezerwat „Zimna woda”Podstawą prawną utworzenia rezerwatu było Zarządzenie Ministra Leśnictwa i PrzemysłuDrzewnego z 12 maja 1954 roku (M.P. Nr 54 poz. 745). Rezerwat powstał w celu „(…) zachowaniaze względów naukowych i dydaktycznych lasu dębowego o cechach zespołu naturalnego, typowegodla lasów tej części kraju”. Wg tego aktu powierzchnia rezerwatu wynosiła 5,58 ha, jednakw wyniku dokładniejszych pomiarów geodezyjnych powierzchnia została zaktualizowanai obecnie wynosi 5,83 ha. Rezerwat, zlokalizowany w oddz. 128c; 129b, obejmuje najstarszew Nadleśnictwie Rogów drzewostany z panującym dębem bezszypułkowym. W rezerwacie jestwiele grubych drzew w wieku 140-200 lat, w tym 88 dębów o pierśnicy od 70 do100 cm.91

Rezerwat „Górki”Podstawę prawną tego rezerwatu stanowi Zarządzenie Ministra Leśnictwa i PrzemysłuDrzewnego z 12 maja 1954 roku (M.P. Nr 54 poz. 747). Rezerwat powstał w celu „(…) zachowaniaze względów naukowych i dydaktycznych stanowiska zimoziołu północnego (Linnea borealis)występującego tu w drzewostanie sosnowym”. Wg tego aktu rezerwat o powierzchni 0,17 hautworzono w oddz. 30 h. Obecnie, po zmianie numeracji oddziałów, jest to oddz. 111 b. Początkiochrony stanowiska zimoziołu w tym miejscu sięgają roku 1931. Niestety, na terenie rezerwatuten borealny gatunek wyginął. Można go jeszcze znaleźć w pobliżu rezerwatu.Rezerwat „Popień”Rezerwat został utworzony w oparciu o Zarządzenie Ministra Leśnictwa i PrzemysłuDrzewnego z 12 maja 1954 roku (M.P. Nr 54 poz. 747). Rezerwat utworzono w celu „(…)zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych lasu mieszanego występującego na bardzozróżnicowanym pod względem ekologicznym terenie o charakterystycznych dla poszczególnychtypów siedlisk drzewostanach”. Powierzchnia rezerwatu wynosi 8,06 ha. Głównym przedmiotemochrony są tu okazy starych, 200-letnich sosen. Należy jednak zauważyć, że sosny te osiągnęłynaturalny wiek dożywania i w sposób naturalny wypadają. Ich ilość znacznie się zmniejszyła:z ponad 700 w latach 70. XX w., do dziś pozostało zaledwie kilkadziesiąt osobników.4.2.2. Parki KrajobrazoweParki krajobrazowe są terenami chronionymi ze względu na walory krajobrazowe orazwartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe. Ich celem jest zachowanie tych wartościw warunkach racjonalnego gospodarowania. Wszelkie działania na obszarach parkówkrajobrazowych powinny respektować ich funkcje ekologiczne. Na gruntach nadleśnictwazlokalizowany jest Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich.Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich powstał w 1996 na pograniczu ówczesnychwojewództw łódzkiego i skierniewickiego. Aktem powołującym było wspólne RozporządzenieWojewody Łódzkiego i Wojewody Skierniewickiego z dnia 31 grudnia 1996 r. Jego obszar zawierasię pomiędzy miejscowościami: Łódź, Stryków i Brzeziny. Ochroną w formie parkukrajobrazowego objęto 10 747 ha w gminach: Łódź, Stryków i Nowosolna w województwiełódzkim, oraz Brzeziny i Dmosin w województwie skierniewickim. Aktualnie obowiązującymdokumentem, regulującym sprawy powierzchni, granic, celów ochrony oraz zakazówobowiązujących na terenie PKWŁ jest Uchwała nr LV/1545/10 Sejmiku Województwa Łódzkiegoz dnia 27 kwietnia 2010 r. Po korekcie granic powierzchnia Parku Krajobrazowego WzniesieńŁódzkich wynosi 11 580 ha, a otuliny – 3 083 ha. Wg obecnie obowiązującego podziałuadministracyjnego park wraz z otuliną położony jest w województwie łódzkim, w powiatach:łódzkim miejskim, łódzkim wschodnim, zgierskim i brzezińskim, na terenie gmin: miasto Łódź,92

miasto Brzeziny, Nowosolna, Zgierz, Stryków, Brzeziny i Dmosin. Park posiada plan ochronyustanowiony Rozporządzeniem nr 5/2003 Wojewody Łódzkiego z dnia 3 lipca 2003 roku.W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brzeziny, powierzchnia parku wynosi 8 814 ha, costanowi 76% jego powierzchni całkowitej. Powierzchnia leśna na gruntach nadleśnictwa wynosi2 043,60 ha.W parku zdecydowanie dominują tereny rolnicze, które zajmują ponad 6300 ha, costanowi 59% jego powierzchni. W ostatnich latach wyraźna jest jednak tendencja zmniejszaniasię areału gruntów ornych – wiele z nich pozostaje nieuprawianych, a na tereny takie wkraczasukcesja, często w postaci zapustów brzozowych. Lasy zajmują 34% powierzchni parku, w tymgrunty Nadleśnictwa Brzeziny – 17,5% (2022,72 ha). Wody zajmują łącznie ok. 46 ha, tj. 0,4%.Pozostałą powierzchnię stanowią obszary zurbanizowane i drogi – ok. 4%.Do najcenniejszych walorów przyrodniczo-krajobrazowych parku należą:Rzadki w Polsce Środkowej, wyżynny krajobraz strefy krawędziowej WzniesieńŁódzkich. Deniwelacje sięgają tutaj 100 m na odcinku 3 km. Bardziej urozmaicona jestczęść południowa i zachodnia parku, gdzie znajduje się najwyższy punkt – 284 m n.p.m.w pobliżu Dąbrowy. Wysokości względne wzgórz w tej części wynoszą od 40 do 70metrów. Część północno-wschodnia, w okolicach Poćwiardówki, od doliny Mrożycy dogranic parku, charakteryzuje się łagodniejszą rzeźbą, a deniwelacja wynosi 5-15metrów. Krajobraz uzupełniają doliny rzek: Mrożycy z Grzmiącą, Moszczenicy ze StrugąDobieszkowską i Młynówką, oraz Bzury z Łagiewniczanką. Najniższy punkt parkuznajduje się w dolinie Mrożycy w okolicach Strykowa.Unikalne fragmenty szaty roślinnej, zwłaszcza leśnej, do której należą: największyw Polsce Środkowej kompleks bukowy Janinów, lasy bagienne w inicjalnych strefachrzek i strumieni z bujną i różnorodną florą (np. rezerwat „Struga Dobieszkowska”) czyrzadkie zespoły leśne, takie jak świetlista dąbrowa w rezerwacie „Las Łagiewnicki”.Stare, zabytkowe drzewa w lasach, parkach, przy drogach i przy kościołach – łącznie naterenie PKWŁ znajduje się ponad 40 pomników przyrody.Różnorodna i bogata flora i fauna. Na terenie parku zinwentaryzowano 24 gatunkiobjętych ochroną ścisła roślin nasiennych i paprotników oraz 173 ściśle chronionegatunki fauny (1 pająk – tygrzyk paskowany, 23 gatunki owadów, minóg strumieniowy,strzebla potokowa, 12 płazów, 3 gady, 112 gatunków ptaków i 22 ssaki). Wśród nich sągatunki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej lub w Załączniku II DyrektywySiedliskowej: pachnica dębowa, minóg strumieniowy, traszka zwyczajna, kumaknizinny, bocian biały, trzmielojad, błotniak stawowy, derkacz, lelek, zimorodek, dzięcioł93

czarny, dzięcioł średni, jerzyk, lerka, świergotek polny, jarzębatka, muchołówka mała,muchołówka białoszyja, gąsiorek, ortolan, mopek i nocek duży.Pachnica dębowa (Osmoderma eremita)4.2.3. Zespoły Przyrodniczo-KrajobrazoweZespoły przyrodniczo-krajobrazowe wyznacza się w celu ochrony wyjątkowo cennychfragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego, dla zachowania jego wartości estetycznych.Tworzy się na obszarach wyróżniających się cennymi, elementami krajobrazu naturalnego.a) ZPK Dolina MrogiZespół Przyrodniczo-Krajobrazowy Dolina Mrogi utworzony został RozporządzeniemNr 19 Wojewody Skierniewickiego z dnia 2 lipca 1997 r. Obejmuje dolinę rzeki Mrogi na odcinkuod Helenówka do Kołacina. Jego całkowita powierzchnia wynosi 493 ha, z czego gruntyNadleśnictwa Brzeziny to 77,39 ha w Leśnictwie Tadzin (oddz. 92-96).Celem ochrony ZPK jest zachowanie krajobrazu głębokiej doliny rzecznej na krawędziWzniesień Łódzkich. Dolina ma charakter przełomu o wysokich, stromych, zazwyczajzalesionych brzegach, często poprzecinanych bocznymi parowami. Do istotnych walorów,podnoszących wartość Zespołu, należy zaliczyć liczne źródliska oraz głazy narzutowe.W lokalnych rozszerzeniach wytworzyły się podmokłe łąki stanowiące urozmaicenie krajobrazu.Poza lasami Nadleśnictwa Brzeziny Zespół obejmuje kompleksy leśne Leśnego ZakładuDoświadczalnego w Rogowie.94

) ZPK Górna MrożycaZespół Przyrodniczo-Krajobrazowy Górna Mrożyca został powołany Rozporządzeniem Nr7 Wojewody Skierniewickiego z dnia 6 marca 1998 r. Powierzchnia zespołu wynosi 105 ha,z czego 81,61 ha to grunty Nadleśnictwa Brzeziny w oddziałach 106, 107, 108 i 114w Leśnictwie Tadzin. (gdzie 66,28 ha stanowi powierzchnia leśna, a 9,90 ha powierzchnianieleśna) użytki rolne 26,02 ha, a wody 3,10 ha. Ochroną objęto fragment dorzecza Mrożycymiędzy Tadzinem a Szymaniszkami.Celem ochrony jest zachowanie walorów krajobrazowych doliny Mrożycy. Rzeka w tymmiejscu meandruje w dość szerokiej dolinie, ograniczonej od wschodu, należącymi do ZPK,wzgórzami. Jej dno zajmują wilgotne łąki i łęgi, a pagórki porośnięte są lasem z dominującąsosną. Walory krajobrazowe doliny najlepiej prezentują się na przełomie wiosny i lata (V-VI),kiedy na łąkach zakwitają firletki, jaskry, storczyki, krwawnica, kaczeńce, kosaćce i wiele innychgatunków.Na terenie ZPK stwierdzono występowanie 11 zespołów roślinnych: od wilgotnych łąk,szuwarów, ziołorośli i zarośli łozowych po leśne łęgi, grądy, bory i lasy mieszane. ZespółPrzyrodniczo-Krajobrazowy Górnej Mrożycy jest istotnym elementem systemu ochronyprzyrody w województwie łódzkim, z uwagi na istniejące tu, jedno z największych w regionie,stanowisko kukułki szerokolistnej (Dactylorhiza majalis) – gatunku podlegającego ochronieścisłej.ZPK Górnej Mrożycy leży w granicach Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich.c) ZPK RochnaZostał utworzony w oparciu o Rozporządzenie Nr 26 Wojewody Skierniewickiego z dnia 17listopada 1998 r. Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Rochna” o powierzchni 21,95 ha, położonyjest na gruntach Nadleśnictwa Brzeziny w Leśnictwie Tadzin, w oddziałach: 138 c, f, g, część d;139 a,c,f; 143 a,b,c,d. Celem ochrony jest zachowanie, posiadającego wybitne walorykrajobrazowe, fragmentu doliny Mrogi w jej górnym biegu. Zespół ten znajduje się na wysokościwsi Rochna, między zbiornikami retencyjnymi w Rochnie i w Lisowicach. Obejmuje fragmentdna i stoku doliny po prawej stronie rzeki oraz głęboką, boczną dolinkę cieku, z licznymiwysiękami.Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy znajduje się w północno-wschodniej części strefykrawędziowej Wyżyny Łódzkiej. Jest to teren o bogatej rzeźbie, w której dominują pagórki,wysokości ponad 15 m, opadające w kierunku rzeki Mrogi stromymi skarpami. Prawie w całościpokryty jest wielogatunkowym lasem mieszanym, z pasami łęgów olszowo-jesionowych wzdłużcieków, i z niewielkimi powierzchniami łąkowo-szuwarowymi.95

Z punktu widzenia ochrony przyrody istotny walor stanowią występujące tu chronionerośliny i siedliska przyrodnicze – na grądach i w łęgach występują m. in.: wawrzynek wilczełyko,bluszcz pospolity, barwinek pospolity i lilia złotogłów.e) ZPK Żródła NeruNajmłodszy Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy w zasięgu terytorialnym NadleśnictwaBrzeziny. Ustanowiony Uchwałą Nr XCI/1603/10 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 7 lipca 2010 r.Obejmuje tereny źródliskowe rzeki Ner w okolicach Andrespola i Wiśniowej Góry. Jegocałkowita powierzchnia wynosi 134,069 ha. Grunty nadleśnictwa na obszarze ZPK to zaledwie0,81 ha – jedno wydzielenie w Leśnictwie Kraszew – 217A n. Teren jest tu lekko pofalowanyi łagodnie opada w kierunku południowym. Urozmaicony krajobraz tworzy mozaika póluprawnych, łąk, bagienek, odłogów w różnym stadium sukcesji oraz niewielkich kompleksówleśnych. Cenny walor przyrodniczy stanowią chronione siedliska przyrodnicze: łęgi olszowojesionowe,olszyny źródliskowe oraz ekstensywnie użytkowane świeże i wilgotne łąki.4.2.4. Obszary chronionego krajobrazuObszary chronionego krajobrazu są przestrzenną formą ochrony, obejmującąwyróżniające się krajobrazowo tereny o różnych typach ekosystemów, którychzagospodarowanie powinno zapewnić stan względnej równowagi ekologicznej systemówprzyrodniczych. Stanowią uzupełnienie sieci obszarów chronionych, której głównymielementami są rezerwaty przyrody i parki krajobrazowe.a) Obszar Chronionego Krajobrazu „Mrogi i Mrożycy”Został utworzony w oparciu o Rozporządzenie Nr 36 Wojewody Skierniewickiego z dnia28 lipca 1997 r. w sprawie wyznaczenia obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urz. Woj.Skierniewickiego Nr 18). Obejmuje dolinę rzeki Mrożycy i Mrogi oraz teren między lasema autostradą A-1, o powierzchni 16 600 ha. Obszar ten powołano w celu ochrony wartościprzyrodniczych i walorów krajobrazowych dolin Mrogi i Mrożycy, z przyległymi dolinamii lasami tworzącymi korytarze powiązań ekologicznych, o znaczeniu ponadregionalnym. Istotneznaczenie miało zachowanie naturalnych fragmentów szaty roślinnej, dla ochrony przednadmiernym zurbanizowaniem oraz ochrona czystości wód. Powierzchnia gruntównadleśnictwa na terenie tego OCHK wynosi 1 972,10. Są to lasy zlokalizowane w leśnictwachPoćwiardówka, Janinów, Tadzin, Gałków i Wiączyń.b) Obszar Chronionego Krajobrazu „Górnej Rawki”OChK Górnej Rawki został utworzony na podstawie Uchwały nr XIV/93/86 WojewódzkiejRady Narodowej w Skierniewicach z 1986 r. Obecnie obowiązującym aktem prawnym jestRozporządzenie Nr 36 Art. Skierniewickiego z dn. 28.07.1997 (Dz. Urz. Nr 18, poz.113).Jest to obszar o urozmaiconej rzeźbie, położony w całości w dorzeczu Rawki96

i obejmuje jej tereny źródliskowe na terenie Wzniesień Łódzkich. O jego walorachkrajobrazowych decyduje urozmaicona rzeźba z mozaiką niewielkich kompleksów leśnych, łąki gruntów rolnych.Omawiany Obszar Chronionego Krajobrazu położony jest w gminach Jeżów, Głuchówi Rawa Mazowiecka. Jego całkowita powierzchnia wynosi 8 400 ha, z czego 2 854,03 ha znajdujesię w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brzeziny. Łączna powierzchnia gruntów nadleśnictwana terenie omawianego OChK wynosi 13,57 ha. Obejmuje on tereny źródliskowe Rawkiw leśnictwach Redzeń (oddz. 7A, cz. oddz. 8) i Tadzin (oddz. 134A).c) Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Miazgi pod Andrespolem”Utworzony został 6 czerwca 2006 roku Uchwałą Rady Gminy Andrespol nr XLIX/466/06,z aktualizacją w sierpniu 2006 (Uchwała nr LI/496/06 z dnia 3 sierpnia 2006). Obejmuje ondolinę rzeki Miazgi położoną między Andrespolem a Bedoniem. Obszar stanowią głównienadrzeczne łąki, w środkowej części uzupełnione kompleksem stawów oraz niewielkimfragmentem lasu.Obszar ten w całości leży w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brzeziny a jegopowierzchnia wynosi 142,80 ha, z czego 19,01 ha to grunty nadleśnictwa – w oddziałach 201i 202 w leśnictwie Gałków.d) Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Wolbórki”Obszar „Dolina Wolbórki” znajduje się w południowej części nadleśnictwa. Utworzonyzostał na mocy Rozporządzenia Nr 41/2007 Wojewody Łódzkiego z dnia 21 sierpnia 2007 r.(Dz.U.W.Ł. Nr 273, poz. 2514 z dnia 30.08.07r.). Całkowita powierzchnia tego obszaru wynosi2 272 ha, z czego w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brzeziny znajduje się 1 659 ha. Gruntynadleśnictwa w granicach obszaru zajmują łącznie 70,07 ha. Zlokalizowane są w leśnictwieŻywocin w oddziałach 284-288, 297 i 298.Obszar obejmuje dolną część doliny rzeki Wolbórki, od linii kolejowej Częstochowa-Koluszki, do jej ujścia do Pilicy. Utworzony został w celu ochrony krajobrazu niewielkiej nizinnejrzeki, utrzymania trwałości ekosystemów i zachowania ciągłości korytarzy ekologicznych.4.2.5. Obszary chronione sieci NATURA 2000Sieć obszarów Natura 2000 została stworzona, aby w sposób skoordynowany chronićsiedliska przyrodnicze oraz gatunki ważne dla Wspólnoty Europejskiej. Podstawą prawnątworzenia sieci Natura 2000 są dwa akty prawne uchwalone przez Radę Wspólnot Europejskich:Dyrektywa Rady 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków, zwanaDyrektywą Ptasią oraz Dyrektywa Rady 92/43/EWG z 21 maja 1992 roku w sprawie ochronysiedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, zwana Dyrektywą Siedliskową. Przewidują onestworzenie systemu obszarów połączonych korytarzami ekologicznymi, czyli fragmentami97

krajobrazu zagospodarowanymi w sposób umożliwiający migrację, rozprzestrzenianiei wymianę puli genetycznej gatunków. Zadaniem sieci jest utrzymanie różnorodnościbiologicznej przez ochronę nie tylko najcenniejszych i najrzadszych elementów przyrody, ale teżnajbardziej typowych, wciąż jeszcze powszechnych układów przyrodniczychcharakterystycznych dla regionów biogeograficznych.a) Buczyna Gałkowska (PLH100016)Ogólna powierzchnia OZW Buczyna Gałkowska wg SDF wynosi 101,34 ha. Głównym celemochrony jest tu zachowanie kwaśnej buczyny 9110 (Luzulo-Fagetum - siedliska wymienionegow Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej. Buczyny występują na ponad 90% powierzchniwyznaczonego Obszaru i w większości charakteryzują się odpowiednią strukturąi właściwym składem gatunkowym (stan A i B). W północno-wschodniej częścizinwentaryzowano również niewielki fragment innego siedliska chronionego – grądusubkontynentalnego 9170 (Tilio-Carpinetum). Z roślin chronionych występują tu: widłakjalowcowaty (Lycopodium annotinum) – ochrona ścisła, oraz bluszcz pospolity (Hedera helix)i marzanka wonna (Galium odoratum) – ochrona częściowa.Obszar w całości leży na gruntach Nadleśnictwa Brzeziny. W jego centralnej częściznajduje się, omówiony wcześniej, rezerwat „Gałków”.b) Buczyna Janinowska (PLH100017)Obszar „Buczyna Janinowska” w całości znajduje się na gruntach Nadleśnictwa Brzeziny.Obejmuje kompleks leśny Janinów, z największym w centralnej Polsce stanowiskiem buka. WgSDF powierzchnia obszaru wynosi 531,90 ha. Około 60% stanowią dobrze wykształconekwaśne buczyny 9110 (Luzulo-Fagetum), w tym prawie 50 ha drzewostanów w wieku 130-150lat, wydzielonych jako wyłączone drzewostany nasienne (WDN). Z chronionych siedliskprzyrodniczych zinwentaryzowano tu również grądy 9170 (Tilio-Carpinetum) – ok. 5%powierzchni, oraz, w południowo-wschodniej części kompleksu – łęgi źródliskowe 91E0(poniżej 1%).Z gatunków zwierząt wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej występują tunietoperze: mopek (Barbastella barbastellus) i nocek duży (Myotis myotis), oraz traszkagrzebieniasta (Triturusa cristatus). SDF Obszaru wymienia również gatunki ptakówz Załącznika I Dyrektywy Ptasiej: trzmielojad (Pernis apivorius), dzięcioł czarny (Dryocopusmatius), lerka (Lullula arborea), muchołówka mała (Ficedula parva), gąsiorek (Lanius culurio),ortolan (Embriza hortulana) oraz zimorodek (Alcedo athis). Występowanie tego ostatniegogatunku, z uwagi na brak typowego dla niego środowiska, należy jednak zweryfikować.Obszar „Buczyna Janinowska” znajduje się w granicach Parku Krajobrazowego WzniesieńŁódzkich. Dodatkowym walorem, podnoszącym wartość tego Obszaru, jest wcześniej omówionyrezerwat „Parowy Janinowskie”, zlokalizowany w północnej części kompleksu.98

c) Dąbrowy świetliste koło Redzenia (PLH 100019)Podobnie jak poprzednie Obszar „Dąbrowy świetliste koło Redzenia” położony jestcałkowicie na gruntach Nadleśnictwa Brzeziny. Stanowią go dwie, niestykające się ze sobąpowierzchnie w leśnictwie Redzeń: oddział 29 oraz część oddziału 56. Całkowita powierzchniaObszaru wynosi 42,38 ha. Wg SDF występujące tu siedliska chronione to grądsubkontynentalny 9170 (Tilio-Carpinetum), zajmujący około 40% powierzchni, orazciepłolubna dąbrowa 91I0 (Potentillo albae-Querctum) – 30%. Właśnie dla ochrony tegodrugiego, mającego priorytetowe znaczenie, siedliska wyznaczono Obszar Natura 2000.Większość zinwentaryzowanych dąbrów wykazuje lekkie zniekształcenia (stan B),a dobrze zachowane płaty występują jedynie na niewielkich powierzchniach. Główne zagrożeniedla ich stabilności stanowią procesy grądowacenia – nadmierny rozwój podszytu, wkraczanieleszczyny i graba, a w konsekwencji – eliminowanie z runa charakterystycznych gatunkówświatłolubnych, takich jak (wymienione w SDF): pięciornik biały (Potentilla alba), turzycapagórkowa (Carex montana), dziurawiec skąpolistny (Hypericum montanum), centuria pospolita(Centaurium erythraea) czy gorysz siwy (Peucedanum cervaria). Niezwykle cennym gatunkiemzinwentaryzowanym na terenie Obszaru jest dzwonecznik wonny 4068 (Adenophora lilifolia).Gatunek ten jest wymieniony w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, a wg Czerwonej ListyRoślin i Grzybów Polski posiada kategorię E – gatunek wymierający. Miejscowa populacja jestniezbyt liczna (wg SDF z roku 2009 9 roślin), ale stabilna – ocena ogólna B.Występujące na Obszarze grądy charakteryzują się mniejszym (stan B) lub większym (stanC) zniekształceniem. Główną przyczyną zniekształcenia są procesy pinetyzacji (borowacenia)i fruityzacji (wkraczanie jeżyny) wynikające z niewłaściwej gospodarki w przeszłości.W skrajnych przypadkach na potencjalnych grądach wykształciło się zastępcze siedlisko Pinus-Rubus.d) Wola Cyrusowa (PLH 100034)Całkowita powierzchnia Obszaru Natura 2000 Wola Cyrusowa wynosi 92,3 ha, z czegogrunty Nadleśnictwa Brzeziny to 17,93 ha (oddz. 32 f-m, Leśnictwo Poćwiardówka). Obszarobejmuje kompleks niewielkich, naturalnych oczek wodnych stanowiących miejsca rozrodui bytowania 11 gatunków płazów, w tym wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej:traszki grzebieniastej 1166 (Triturus cristatus) i kumaka nizinnego 1188 (Bombinabombina). Wg SDF populacja traszki szacowana jest na ok. 300, a kumaka – 200 osobników.Pozostałe występujące tu gatunki płazów to: ropucha szara, ropucha zielona, rzekotka drzewna,grzebiuszka ziemna, żaby: trawna, moczarowa, jeziorkowa i wodna, oraz traszka zwyczajna.W obrębie Obszaru stwierdzono także 7 gatunków nietoperzy, znajdujących tu znakomitąbazę żerową, w tym wymienionych w Załączniku II DS: mopka 1308 (Barbastella barbastellus)i nocka dużego 1324 (Myotis myotis). Listę gatunków chronionych konwencjamimiędzynarodowymi uzupełniają wymienione w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej: bocian czarny99

A030 (Ciconia nigra), bocian biały A031 (Ciconia ciconia), żuraw A127 (Grus grus), dzięciołczarny A236 (Dryocopus martius), lerka A246 (Lullula arborea) i potrzos A379 (Embrizahortulana).W części leśnej obszaru, na niewielkich powierzchniach, stwierdzone zostały chronionesiedliska przyrodnicze z Załącznika I DS. SDF wymienia bory i lasy bagienne 91D0 (2%) orazłęgi olszowo-jesionowe 91E0 (1%). W „Opracowaniu florystycznym lasów Leśnego KompleksuPromocyjnego »Lasy Spalsko-Rogowskie«” wykazano również punktowe występowanie grądusubkontynentalnego (Tilio-Carpinetum) – łącznie ok. 2% powierzchni Obszaru.Przez Obszar Wola Cyrusowa przechodzi granica Parku Krajobrazowego WzniesieńŁódzkich. W zasięgu Parku znajduje się południowa i zachodnia część Obszaru.4.2.6. POMNIKI PRZYRODYPomniki przyrody są ozdobą krajobrazu i stanowią jeden z cenniejszych elementówprzyrody o szczególnej wartości naukowej, kulturowej i historycznej. Są to zwykle pojedynczedrzewa, czasem aleje drzew o szczególnie okazałych rozmiarach, objęte z tej racji ochronąprawną.Wg Rejestru form ochrony przyrody RDOŚ w Łodzi z dn. 3.04.2012 r. w zasięguterytorialnym Nadleśnictwa Brzeziny znajduje się łącznie 579 drzew pomnikowych,zarejestrowanych jako 145 pomników przyrody. Pomnikami na omawianym tereniew większości są pojedyncze drzewa (131), rzadziej występują grupy od 2 do 42 drzew (10) lubaleje – od 7 do 163 drzew (4).Na gruntach Nadleśnictwa Brzeziny znajdują się 22 pojedyncze drzewa będące pomnikamiprzyrody.4.2.7. Użytki ekologiczneObecnie na terenie Nadleśnictwa nie ma zatwierdzonych użytków ekologicznych. Ochrona22 tego typu obiektów na powierzchni 24,35 ha, została zniesiona Rozporządzeniem Nr 57/2001Wojewody Łódzkiego z dnia 17 grudnia 2001 r. Ponowne objęcie ich ochroną jest w trakcieuzgadniania.Poza lasami, w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brzeziny, znajduje się 5 użytkówekologicznych:Łąka w Wiączyniu – półnaturalne zbiorowisko łąkowe o powierzchni 1,40 ha.Stawy w Nowosolnej – użytek o powierzchni 15,95 ha obejmuje naturalnei półnaturalne zbiorniki wodne z bogatą roślinnością, w północnej części Nowosolnej.Jeziorko Wiskitno – unikalna forma geomorfologiczna, lokalne zagłębieniewytopiskowe z jeziorkiem, o powierzchni 6,88 ha.100

Mokradła przy Pomorskiej – powierzchnia 0,61 ha, podmokły teren okresowozalewany wodą, po północnej stronie ulicy Pomorskiej między Łodzią a Mileszkami.Stawy w Mileszkach – śródpolne zbiorniki wodne z roślinnością wodnąi mokradłową, o powierzchni 6,77 ha.4.2.8. Stanowiska dokumentacyjneZgodnie z Ustawą o ochronie przyrody stanowiska dokumentacyjne są to „(…) ważne podwzględem naukowym i dydaktycznym, miejsca występowania formacji geologicznych,nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne wrazz namuliskami oraz fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowychi podziemnych.”.W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brzeziny jest jedno, zatwierdzone UchwałąNr XI/87/2003 Rady Miejskiej w Strykowie z dnia 29 sierpnia 2003 r., stanowisko dokumentacyjne– „Odsłonięcie geologiczne w Niesułkowie Kolonii”. Obejmuje ono fragment skarpy naprawym brzegu doliny Mrożycy, w miejscowości Niesułków Kolonia. Jest to odsłonięciepochodzenia antropogenicznego ukazujące profil geologiczny w formie osadów warstwowanychcharakterystycznych dla dolin obszaru podłódzkiego. Długość stanowiska wynosi prawie 50 m,a wysokość skarpy w tym miejscu dochodzi do 6 m. Stanowisko zlokalizowane jest na gruntachnadleśnictwa, na skraju niewielkiego kompleksu leśnego, w oddziale 16 d w leśnictwiePoćwiardówka.Odsłonięcie geologiczne w Niesułkowie Kolonii (fot. M. Siembor)101

Poza istniejącym, do objęcia tą formą ochrony, proponowane są następujące obiektyznajdujące się w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brzeziny:„Pagórek Janów” – wzgórze w okolicach Janowa 252 m n.p.m., stożkowata formageomorfologiczna dokumentująca przeszłość geologiczną regionu,„Żwirownia Moskwa” – cenne odsłonięcie geologiczne w nieeksploatowanymwyrobisku„Parowy Brzezińskie” – system rozgałęzionych parowów, o łącznej długościok. 1500 m, w północnej części miasta Brzeziny, na stoku doliny Mrożycy.4.2.9. Śródleśne bagna, oczka wodne,Bagna i śródleśne oczka wodne, są to również niewielkie powierzchniowo, lecz cenne podwzględem przyrodniczym elementy ekosystemów, które nie zostały zakwalifikowane jakoużytki ekologiczne. Elementy te, stanowiące oddzielne wydzielenia występują na gruntachnadleśnictwa na powierzchni 9,52 ha.4.2.10. Grunty przewidziane do naturalnej sukcesjiW trakcie prac urządzeniowych wyodrębniono grunty przewidziane do naturalnejsukcesji. Są to głównie nieużytki, bagna, tereny pokopalniane, czy małe rozlewiska położone nagruntach leśnych i miejscach potencjalnego bytowania zwierzyny. Obszary te nie uczestnicząbezpośrednio w procesie produkcji drewna, spełniają jednak ważną rolę w ekosystemie leśnym.Dzięki swojej odmienności od otoczenia, ze znacznym bogactwem florystycznym stanowią dużąwartość dla środowiska, a naturalna sukcesja pozwoli na dalsze wzbogacanie tych miejscpoprzez podniesienie walorów krajobrazowych i dydaktycznych lasu. Na terenie NadleśnictwaBrzeziny grunty te zajmują powierzchnię 15,11 ha.5. WALORY PRZYRODNICZO-LEŚNE5.1. DRZEWOSTANYW Nadleśnictwie Brzeziny dominują drzewostany jednogatunkowe, które zajmują 32,7%powierzchni tego obiektu, z czego w Obrębie Brzeziny takich drzewostanów jest mniej – 24,8%,a w Obrębie Regny więcej – 40,1%. Trochę mniej – 28,8% zajmują drzewostany dwugatunkowe,a drzewostany trzygatunkowe 18,1%. Drzewostany cztero i więcej gatunkowe zajmują 20,4%,z czego najwięcej występuje w Obrębie Brzeziny – 28,9%. W Obrębie Regny takichdrzewostanów jest 12,5%.Drzewostany w Nadleśnictwie Brzeziny są średnio zróżnicowane pod względem strukturypionowej. Wyraźnie dominują drzewostany jednopiętrowe, które zajmują 67,7%. Drzewostanówdwupiętrowych jest niewiele (tylko 10,1%), natomiast udział drzewostanów w KO i KDO wynosi22,2%.102

5.2. FORMY DEGENERACJI EKOSYSTEMU LEŚNEGOFormy degeneracji ekosystemu leśnego określono poprzez zestawienie powierzchnidrzewostanów, w których występuje borowacenie, neofityzacja lub monotypizacja. Stopnieposzczególnych form degeneracji przyjęto zgodnie z „Instrukcją sporządzania programuochrony przyrody w nadleśnictwie” z 1996 r., i Instrukcją urządzania lasu z 2003 r.a) Borowacenie (borowienie)Polega na degeneracji ekosystemów leśnych, spowodowanej zbyt dużym udziałem sosnyna siedliskach borów mieszanych, lasów mieszanych i lasów. Udział powierzchniowyi procentowy drzewostanów w poszczególnych stopniach borowacenia przedstawiono w tabeli(wzór nr 22).Wzór nr 22. Zestawienie powierzchni [ha] wg form degradacji lasu – borowacenie.Powierzchnia [ha]Obręb/nadleśnictwoStopieńborowaceniaWiek 80 latOgółemOgółem[%]Obręb BrzezinyObręb RegnyNadleśnictwoBrzezinybrak 146,73 305,77 282,97 735,47 12,6słabe 266,93 946,25 971,05 2 184,23 37,4średnie 114,21 625,86 1 226,68 1 966,75 33,6mocne 39,71 132,33 788,19 960,23 16,4brak 266,52 177,9 231,04 675,46 10,3słabe 373,48 1 091,34 1 419,69 2 884,51 44,1średnie 106,05 658,29 1 441,96 2206,3 33,8mocne 20,34 80,9 668,25 769,49 11,8brak 413,25 483,67 514,01 1 410,93 11,4słabe 640,41 2 037,59 2 390,74 5 068,74 40,9średnie 220,26 1 284,15 2 668,64 4 173,05 33,7mocne 60,05 213,23 1 456,44 1 729,72 14,0Z przedstawionych powyżej danych wynika, że w drzewostanach Nadleśnictwa Brzezinywystępują wszystkie stopnie borowacenia, w objętych grupach wiekowych. Ogółem procesborowacenia dotyczy 88,6% rozpatrywanych drzewostanów. Na 11,4% analizowanychdrzewostanów borowacenie nie występuje. Przeważają drzewostany wykazujące borowaceniesłabe 40,9%. Drzewostany o średnim borowaceniu zajmują 33,7%, i mocnym 14,0%powierzchni analizowanych drzewostanów.Pozytywnie wypada analiza tabeli pod kątem borowacenia w poszczególnych grupachwiekowych. Na podstawie danych zawartych w tabeli widać, że w młodszych klasach wiekuproces borowacenia jest zdecydowanie mniejszy niż w drzewostanach dojrzałych. Udziałdrzewostanów w wieku powyżej 80 lat, w których borowacenie nie występuje, wynosi tylko7,3%, zaś w drzewostanach do 40 lat – 31,0%. I, odpowiednio, drzewostany silnie103

spinetyzowane stanowią ponad 20% wśród drzewostanów ponad 80-letnich, a tylko 4,5%w I i II klasie wieku. Świadczy to o tym, że przy projektowaniu składów gatunkowychi zakładaniu upraw uwzględnia się warunki siedliskowe, a co za tym idzie – borowaceniew kolejnych latach powinno stopniowo zanikać.b) MonotypizacjaDotyczy drzewostanów ujednoliconych gatunkowo lub wiekowo, występujących nazwartych powierzchniach (ok. 100 ha), w ramach kompleksów nie mniejszych niż 200 ha.W żadnym obrębie drzewostany w jednej klasie wieku nie stanowiły nawet 50% powierzchniposzczególnych rozpatrywanych kompleksów leśnych, w związku z tym proces monotypizacjiw badanych drzewostanach nie zaznacza się nawet w stopniu częściowym. Patrząc ogólnie nadrzewostany nadleśnictwa należy stwierdzić, że mimo dominacji w tych drzewostanach sosny,są one dość mocno zróżnicowane wiekowo, dlatego proces monotypizacji na tym obszarze niezaznacza się w ogóle.c) NeofityzacjaWynika ze sztucznej uprawy lub samoistnego wnikania do składu drzewostanówgatunków obcych, takich jak: sosna banksa, sosna czarna, sosna smołowa, sosna wejmutka,czeremcha amerykańska, dąb czerwony i robinia akacjowa (akacja) i inne.Wykaz gatunków obcych występujących na terenie Nadleśnictwa Brzeziny.Obręb Lp Gatunek obcyBrzezinyRegny1 Sosna Banksa (Pinus banksiana)2 Sosna czarna (Pinus nigra)3 Sosna smołowa (Pinus rigida)4 Sosna wejmutka (Pinus strobus)5 Dąb czerwony (Quercus rubra)6 Robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia)7 Jesion amerykański (Fraxinus americana)8 Topola (Populus ssp.) – oprócz gatunków rodzimych9 Kasztanowiec biały (Aesculus hippocastanum)10 Klon jesionolistny (Acer negundo)11 Daglezja zielona (Pseudotsuga taxifolia)12 Żywotnik olbrzymi (Thuja plicata)13 Czeremcha amerykańska (Prunus serotina)1 Sosna Banksa (Pinus banksiana)2 Sosna czarna (Pinus nigra)3 Sosna smołowa (Pinus rigida)4 Sosna wejmutka(Pinus strobus)5 Dąb czerwony (Quercus rubra)6 Robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia)7 Jesion amerykański (Fraxinus americana)8 Topola (Populus ssp.) – oprócz gatunków rodzimych9 Kasztanowiec biały (Aesculus hippocastanum)104

10 Klon jesionolistny (Acer negundo)11 Daglezja zielona (Pseudotsuga taxifolia)12 Orzech czarny (Juglans nigra)13 Żywotnik zachodni (Thuja occidentalis)14 Czeremcha amerykańska (Prunus serotina)Wymienione gatunki obce w zdecydowanej większości przypadków występują pojedynczo lubmiejscami, a czasami są to przestoje pozostawione przy zalesianiu gruntów porolnych, lubzadrzewienia na gruntach nieleśnych. Gatunkami panującymi w drzewostanach są w nielicznychprzypadkach, w 26 wydzieleniach, na łącznej powierzchni 46,66 ha:topola na powierzchni 14,44 ha – Obr. Brzeziny: oddz. 97 d; 188 b; 189 b.Wszystkie te drzewostany to klasy odnowienia z zaplanowanym cięciemuprzątającym, tak że w ciągu obowiązywania niniejszego Planu Urządzenia Lasutopola powinna zniknąć z listy gatunków panujących..dąb czerwony na powierzchni 12,00 ha – Obr. Brzeziny: oddz. 2 d; 82 j; 199 j;358 g; Obr. Regny: 14 k; 68 b; 81 a. Dodatkowo gatunek ten dominuje w warstwie2 piętra w 10 wydzieleniach o łącznej powierzchni 58,37 ha.sosna czarna na powierzchni 10,22 ha – Obr. Brzeziny: oddz. 67 i; 74 b (KO); 75 b;Obr. Regny: 243 g (KO); 298 t.robinia akacjowa na powierzchni 7,16 ha – Obr. Brzeziny: oddz. 7 b; 93 c; 202 b, d;206 a; Obr. Regny: oddz. 222A c; 270 d; 272 f; 272A h; 282 d.daglezja zielona – w jednym wydzieleniu w Obr. Regny: 97 l, o powierzchni 2,84 ha(zalesienie porolne w wieku 14 lat).Poważny problem w skali nadleśnictwa stanowi czeremcha amerykańska dominującaw podszycie w prawie 400 wydzieleniach, na łącznej powierzchni ok. 940 ha, co stanowi ponad6% powierzchni leśnej Nadleśnictwa Brzeziny. Największe płaty jej występowania znajdująw leśnictwach: Żywocin (ok. 400 ha), oraz Kraszew (150 ha) i Wiączyń (130 ha).6. INNE WALORY PRZYRODNICZO-LEŚNEa) Drzewostany ponad 100-letnieWśród drzewostanów Nadleśnictwa Brzeziny, wiele z nich osiągnęło wiek ponad 100 lat,co wyróżnia je pośród innych drzewostanów nadleśnictwa. W tym przedziale wiekowymznajdują się drzewostany jednopiętrowe, dwupiętrowe, KO oraz KDO. Powierzchnia tychdrzewostanów wynosi 3 863,18 ha.105

) Powierzchnie referencyjne i lasy HCVFW ramach ochrony różnorodności biologicznej w ekosystemach leśnych na terenieNadleśnictwa Brzeziny zostały wyznaczone tzw. powierzchnie referencyjne, czyli ostojeorganizmów roślinnych i zwierzęcych związanych z rozkładającym się drewnem (ksylobionty).Są to fragmenty drzewostanów, w których szczególnie chronione są drzewa martwe, ulegającenaturalnemu procesowi rozkładu. Na terenie nadleśnictwa powierzchnie referencyjnewyznaczono na powierzchni 649,86 ha.Lasy HCVF - czyli lasy o szczególnych wartościach przyrodniczych (z ang. HighConservation Value Forest). Jest to związane z kryterium 6.4. Zasad i Kryteriów DobrejGospodarki leśnej FSC (z ang. Forest Stewardshship Council), które zakłada aby 5% obszaruposiadającego certyfikat tej instytucji było chronione właśnie jako HCVF. Powierzchnia lasówHCVF w nadleśnictwie wynosi 2 831,59 ha.Powierzchnie referencyjne w większości pokrywają się z lasami HCVF.c) Siedliska przyrodniczeW tabeli nr 31 przedstawiono wykaz siedlisk przyrodniczych zinwentaryzowanych nagruntach nadleśnictwa. Inwentaryzacja leśnych i nieleśnych siedlisk przyrodniczych Natura2000 oraz gatunków roślin oparta była na metodyce określonej w Decyzji Dyrektora GeneralnegoLasów Państwowych Nr 5 z dnia 30 stycznia 2007 r. (zn. spr. ZO-732-6-5/2007) w sprawiemetodyki inwentaryzacji siedlisk i roślin. Poniższe dane uwzględniają wyniki tej inwentaryzacji(zakończonej w 2008 roku) oraz, przy omówieniu zbiorowisk leśnych – wyniki Opracowaniaflorystycznego lasów Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Spalsko-Rogowskie”, wykonaneprzez BULiGl o/Warszawa w roku 2009.Spośród wymienionych siedlisk - trzy siedliska leśne są siedliskami priorytetowymi.Siedliska te to: ciepłolubne dąbrowy określane także jako „świetliste dąbrowy” i łęgi topolowe,wierzbowe, olszowe, jesionowe.Tab.nr 31. Wykaz typów siedlisk przyrodniczych Natura 2000 na gruntachnadleśnictwaLp. Adres leśny Kod12Niżowe i górskieświeże łąkiużytkowaneekstensywnieZmiennowilgotnełąki trześlicowePow.siedliska(ha)w tymna ObszarachN2000nazwaObszaru N2000% pow. n-ctwa6510 2,54 0,00 0,026410 2,74 0,00 0,02106

Lp. Adres leśny Kod3Torfowiskaprzejściowei trzęsawiskaPow.siedliska(ha)w tymna ObszarachN2000nazwaObszaru N2000% pow. n-ctwa7140 3,78 0,00 0,02Razem siedliska nieleśne 9,06 0,061 Kwaśne buczyny 9110 880,54 435,042Grądsubkontynentalny9170 3 614,83 80,67„Buczyna Janinowska”„Gałkówek”„Buczyna Janinowska”.„Buczyna Gałkowska”,„Wola Cyrusowa”,3 Kwaśne dąbrowy 9190 294,31 - 1,884 Bory i lasy bagienne 91D0 1,15 - 0,015,6223,15678Łęgi topolowe,wierzbowe, olszowei jesionowe*Ciepłolubnedąbrowy*Wyżynny bórmieszany jodłowySosnowy bórchrobotkowy91E0 98,87 2,9491I0 26,58 11,91„Wola Cyrusowa”.„Buczyna Janinowska”„Dąbrowy świetliste k.Redzenia”,0,630,1791P0 311,44 - 1,9991T0 5,58 - 0,01Razem siedliska leśne 5 233,30 530,56 33,39Łącznie powierzchnia siedlisk5 242,36 530,56 33,45przyrodniczych* siedlisko przyrodnicze o znaczeniu priorytetowym7. ZABYTKOWE PARKI WIEJSKIE I PODWORSKIEW zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brzeziny znajduje się 21 parków wiejskichpodworskich. Są to głównie pozostałości po dawnych parkach dworskich. Na skutek zniszczeń,spowodowanych brakiem właściwej gospodarki w latach powojennych, obiekty te częstozatraciły swój pierwotny charakter. Jednak z uwagi na swoją architekturę i walory botaniczne,mają one znaczenie dydaktyczno-rekreacyjne, jak również są świadectwem kultury i historiinarodu.8. WAŻNIEJSZE OBIEKTY KULTURY MATERIALNEJ I MIEJSCA PAMIĘCI NARODOWEJa) Ważniejsze obiekty kultury materialnejNa opisywanym obszarze znajduje się szereg obiektów stanowiących zabytki architekturyi budownictwa w postaci pojedynczych budowli, jak i układów przestrzennych miejscowościoraz zabytków techniki, cennych ze względów historycznych, naukowych i krajobrazowych.107

Obiekty te umieszczone są w rejestrze zabytków, bądź wpisane zostały do ewidencjikonserwatorskiej.W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brzeziny zlokalizowanych jest 69 obiektówzabytkowych.b) Miejsca pamięci narodowejDo miejsc pamięci narodowej należy zaliczyć historyczne cmentarze z zabytkowyminagrobkami, znajdujące się w ewidencji konserwatorskiej, jak również pamiątkowe figury,kapliczki i inne obiekty upamiętniające ważne wydarzenia z historii regionu. Informacje tezebrane zostały ze studiów zagospodarowania przestrzennego gmin.Na obszarze w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brzeziny wyodrębniono 19 obiektówzasługujących na szczególną uwagę.c) Obiekty archeologiczneObszar zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Brzeziny ma bardzo długą i bogatą historię,związaną głównie ze szlakami handlowymi jako źródłem transportu, energiii pożywienia. Pierwsze ślady świadczące o bytowaniu na tym terenie człowieka pochodząz okresu mezolitu (ok. 8-4,5 tys. lat p.n.e.), natomiast pierwsze dowody osadnictwa związane sąz późniejszym okresem epoki kamienia oraz wczesnej epoki brązu. Również późniejsze okresyznajdują swoje udokumentowanie w odkryciach archeologicznych. Według ArcheologicznegoZdjęcia Polski, na omawianym terenie na udokumentowanych stanowiskach, odkryto łącznieokoło 600 różnego rodzaju znalezisk. Należą do nich: osady, ślady i punkty osadnicze orazpracownie krzemienia. Znaleziska te pochodzą z różnych okresów: od mezolitu, poprzez neolit,epokę brązu, epokę żelaza aż do okresu nowożytnego.Interesujące w znaleziska archeologiczne w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brzezinyznajdują się w gminie Stryków. Ślad najstarszego osadnictwa z okresu paleolitu stwierdzono naterenie tej gminy. Pojedyncze ślady z okresu neolitu odnaleziono w Kalinowie, Nowostawachi Rokitnicy. Liczne stanowiska rozrzucone na terenie całej gminy pochodzą z okresu rzymskiegooraz wczesnośredniowiecznego. Największe skupiska stanowisk archeologicznych znajdują się:w Niesułkowie, Kolonii Niesułków i Kalinowie. Najpowszechniejszymi wśród znalezisk są osadyi ślady osadnicze, rzadziej występują cmentarze i punkty osadnicze a jedynie pojedynczopozostałe znaleziska.Niektóre spośród stanowisk archeologicznych znajdują się na terenie lasów NadleśnictwaBrzeziny, lub też w bezpośrednim ich sąsiedztwie.108

9. ZAGROŻENIAa) Zanieczyszczenia wódCzystość wód uwarunkowana jest przede wszystkim ilością i jakością przedostających siędo nich ścieków oraz stanem sieci kanalizacyjnej i funkcjonowaniem oczyszczalni ścieków.Z rzek płynących w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brzeziny, stałe punkty monitoringowesą jedynie na Piasecznicy (kod JCW: PLRW200017254689) i Mrodze (kod JCW:PLRW200019272349), jednak już poza granicami Nadleśnictwa Brzeziny (od połączeniaz Mrożycą do ujścia). W żadnym z tych punktów nie była w ostatnich nie był określanykompleksowo stan wód, oceniane były niektóre elementy. W roku 2010 badany był stanchemiczny Mrogi – oceniony został jako dobry. W 2009 r. oceniany był stan ekologiczny Mrogi.Na podstawie fitobentosu – uzyskała ocenę dobrą, a na podstawie makrofitów – klasę I. W tymsamym badaniu Piasecznica oceniona została na klasę III. W 2009 badano również stanbiologiczny Mrogi w jej górnym biegu – określony został jako umiarkowany.Raport WIOŚ z 2009 r. przedstawia również ocenę przydatności rzek do bytowania ryb.Wyniki tej oceny klasyfikują omawiane rzeki, zarówno Mrogę jak i Piasecznicę, jako „wodynieprzydatne do bytowania ryb” ze względu na zbyt dużą zawartość azotynów, fosforu ogólnegooraz tlenu rozpuszczonego.W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brzeziny w roku 2009 wykonano analizę wódpodziemnych w 4 punktach pomiarowych zlokalizowanych w Brzezinach, Rogowie i Dmosiniew powiecie Brzezińskim, oraz w Niesułkowie Kolonii w powiecie Zgierskim. Wyniki analizyprzedstawiają się następująco:Brzeziny – woda w poziomie stratygraficznym jury – I klasa czystości (wodybardzo dobrej jakości),Rogów – woda w poziomie stratygraficznym jury – I klasa czystości (wody bardzodobrej jakości),Dmosin – woda w poziomie stratygraficznym czwartorzędu – I klasa czystości(wody bardzo dobrej jakości),Niesułków Kolonia – woda w poziomie stratygraficznym trzeciorzędu – II klasaczystości (wody dobrej jakości),Gospodarka wodno-ściekowa w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brzeziny jestniewystarczająca w stosunku do potrzeb. W przeciwieństwie do wyjątkowo dobrze rozwiniętejsieci wodociągowej, niestety nie jest należycie rozwinięta sieć kanalizacyjna, jak równieżodpowiednia ilość oczyszczalni ścieków. W zasięgu terytorialnym nadleśnictwa,zlokalizowanych jest 9 oczyszczalni ścieków odprowadzających powyżej 0,06 do 0,48 hm 3ścieków na rok. Praktycznie wszystkie gospodarstwa indywidualne posiadają własne zbiorniki109

tzw. „szamba”. Większość z nich posiada odprowadzenie ścieków do gruntu lub ciekówpowierzchniowych.b) Zagrożenia związane z gospodarką odpadamiGospodarka odpadami na obszarze zasięgu terytorialnego nadleśnictwa polega głównie nagromadzeniu ich na składowiskach. Negatywny wpływ składowisk (wydzielanie biogazu, odciekiwysypiskowe, szpecenie krajobrazu), jest w zasadzie ograniczony do ich najbliższego otoczenia.Istniejące składowiska zlokalizowane są w bliskiej odległości od kompleksów leśnychnadleśnictwa, w związku z czym ich wpływ na stan zdrowotny lasów jest znaczący. W zasięguterytorialnym nadleśnictwa czynne są następujące czynne składowiska odpadów:składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne Zakładu UsługKomunalnych Sp. z o.o., ul. Przemysłowa 14, 95-060 Brzeziny,składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Jankowie GminaRokiciny,składowisko odpadów komunalnych w Będkowieskładowisko Przedsiębiorstwa Komunalnego, Sp. z o.o. ul. Kosowska 2.91-310 Moszczenica (tuż przy granicy nadleśnictwa),składowisko Łódzkiego Zakładu Usług Komunalnych w Łodzi, Nowosolna,ul. Kasprowicza 10 (nieczynne, w trakcie rekultywacji).Wszystkie składowiska, zarówno czynne, zlikwidowane jak i zrekultywowane, podlegająstałemu monitoringowi. Ocenie (metodą piezometyryczną) podlega jakość wód podziemnychw bezpośredniej bliskości składowisk. Wyniki oceny nie wskazują by składowiska stanowiłyzagrożenie dla wód podziemnych. Wg. Raportu o stanie środowiska w Województwie Łódzkimw roku 2010 r. większość badanych wód była II lub III klasy czystości. Jedynie w pobliżuskładowiska w Nowosolnej jeden z 6 czujników wykrył IV klasę.Znacznym problemem są nielegalne wysypiska śmieci oraz zaśmiecanie lasu przy drogachpublicznych i parkingach leśnych. Zaśmiecanie lasu wzmaga się w okresie letnim, kiedy to nasilasię penetracja obszarów leśnych przez okoliczną ludność.110

Dzikie wysypisko w oddz. 62 i leśnictwo Janinów (fot. M. Siembor)Zagrożenia związane z infrastrukturą komunikacyjną, poza opisaną wcześniej emisjąszkodliwych substancji, polegają na emisji hałasu i wibracji, tworzeniu barier ekologicznych orazzmianie naturalnego charakteru krajobrazu. Główne szlaki komunikacyjne, przebiegające przezobszar Nadleśnictwa Brzeziny zostały przedstawione w rozdziale „Charakterystyka warunkówekonomicznych nadleśnictwa”.c) Inne zagrożenia antropogeniczneDo innych zagrożeń antropogenicznych należy zaliczyć nadmierne i uciążliwepenetrowanie lasu wzdłuż dróg, w pobliżu tradycyjnych tras spacerowych oraz popularnychgrzybowisk i jagodzisk. W takich miejscach, szczególnie w czasie tzw. „długich weekendów”,nasila się zjawisko zaśmiecania lasu, płoszenia zwierzyny, zdarzają się akty wandalizmu(uszkadzanie infrastruktury technicznej), a w okresie wiosennym – niszczenie runa leśnego(zrywanie kwitnących roślin: konwalii majowej, zawilca, przylaszczki i in.). Ograniczenie tegozjawiska może być realizowane przez skierowanie ruchu na wyznaczone szlaki (ścieżkidydaktyczne, szlaki turystyczne) o odpowiedniej infrastrukturze (tablice z informacjamio konsekwencjach niewłaściwego zachowania, kosze na śmieci, miejsca odpoczynku).Przed Świętem Zmarłych i przed Bożym Narodzeniem pojawia się zagrożenie nielegalnegopozyskania stroiszu jodłowego i choinek. W Nadleśnictwie Brzeziny najwięcej drzewostanówz udziałem jodły występuje na terenie Leśnictwa Rokiciny. I tam właśnie, oraz w miejscach,gdzie w warstwie podrostu licznie występuje świerk (fragmenty leśnictw: Budziszewice, Redzeń,Rokiciny), powinno się wzmóc patrole Straży Leśnej w okresie największego zagrożenia.111

Przykład bezmyślnego wandalizmu. Miejsce postojowew pobliżu rezerwatu „Parowy Janinowskie” (fot. M.Siembor)Janinów, Żywocin i Budziszewice.Szkodnictwo leśne związanez nielegalną wycinką drzewwystępuje w pobliżu przylegającychdo kompleksów leśnych wsi. Abyograniczyć to zjawisko należylikwidować nielegalne wjazdy dolasu i odpowiednio zabezpieczaćistniejące drogi wjazdowe. Problemten najtrudniej opanować w małychkompleksach leśnych, gdzie częstodziałki Lasów Państwowychsąsiadują i przeplatają się z lasamiprywatnymi. Zagrożenie takiewystępuje w Leśnictwach: Kraszew,Kolejnym problemem jest zagrożenie ze strony bezpańskich lub włóczących się psów.W trakcie prac terenowych zwierzęta takie obserwowane były np. w kompleksie Janinów.Stwarzają one zagrożenie dla leśnej fauny, szczególnie w okresie lęgów, rozrodu i wychowaniamłodych. Problem stanowią także psy wyprowadzane przez właścicieli, często bez smyczyi kagańców. Zjawisko to nasila się w pobliżu nowych osiedli domków jednorodzinnych, np.w okolicach Kalonki, Nowosolnej, Bukowca czy Wiśniowej Góry. Jego ograniczenie powinno sięodbywać nie tylko przez bezpośrednie interwencje, ale również, a może przede wszystkim,przez kampanię uświadamiającą i edukację ekologiczną społeczeństwa.11. EDUKACJA EKOLOGICZNAWażnym czynnikiem umożliwiającym realizację ochrony przyrody, jest popularyzowaniewśród społeczeństwa zagadnień związanych z poszanowaniem jej zasobów. Istotnymdziałaniem dla zachowania wartości ojczystej przyrody jest edukacja. Celem edukacjiprzyrodniczo-leśnej jest kształtowanie właściwych postaw społecznych wobec problemówochrony przyrody i leśnictwa. Zagadnienia dotyczące zagrożeń i sposobów ochrony leśnejprzyrody prezentowane są w wielu folderach, informatorach i publikacjach okolicznościowychLasów Państwowych.Lasy Nadleśnictwa Brzeziny wchodzą w skład Leśnego Kompleksu Promocyjnego „LasySpalsko-Rogowskie” powołanego Zarządzeniem Nr 85 Dyrektora Generalnego LasówPaństwowych z 30 października 2002 roku. LKP są jednostkami funkcjonalnymi nieposiadającymioddzielnej administracji i obejmują duże, zazwyczaj zwarte kompleksy leśne charakterystyczne112

dla określonego obszaru. Ich celem jest promocja trwale zrównoważonej gospodarki leśnej,ochrona zasobów przyrody w lasach oraz edukacja leśna społeczeństwa. Nakłada to naadministrację Lasów Państwowych szczególne obowiązki związane z ochroną przyrody orazedukacją ekologiczną.Szczególnie ważne jest dotarcie z ideą ochrony przyrody do młodzieży. Lasy NadleśnictwaBrzeziny, ze swoim bogactwem przyrodniczym, stanowią interesującą bazę dydaktyczną, którapowinna być wykorzystana do kształtowania w społeczeństwie postaw przyjaznych środowiskunaturalnemu.Edukacja leśna w nadleśnictwie prowadzona jest głównie dla dzieci i młodzieży.Prowadzona jest w szkołach i przedszkolach, gdzie zapraszani przez nauczycielii wychowawców - leśnicy w czasie prelekcji i pogadanek, pokazują przyniesione z sobąeksponaty leśne i różnego rodzaju materiały dydaktyczne.Nadleśnictwo Brzeziny prowadzi działalność edukacyjną w szkołach, współpracujez harcerstwem, samorządami, strażą pożarną, domami kultury, parafiami i organizacjamipozarządowymi oraz propaguje wiedzę o lasach i przyrodzie w prasie, radiu i telewizji.W ramach promocji Leśnego kompleksu Promocyjnego „Lasy Spalsko-Rogowskie, nadleśnictwowydało szereg publikacji: Foldery o LKP, Mapa LKP, Przewodniki po ścieżkach edukacyjnych(w Będzelinie, Gałkowie i Budziszewicach), książkę („Szumi las wokół nas). Edukacja leśnaprowadzona w szkołach to głównie cykl prelekcji i pogadanek. W ramach opisywanejdziałalności edukacyjnej organizowane są również konkursy wiedzy o lesie („PrzyrodaOjczysta”), imprezy aktywizujące młodzież („Sprzątanie Świata”, „Dzień Ziemi”, „Dzień Drzewa”)oraz lekcje terenowe na ścieżkach edukacyjnych.Z bogactwem przyrodniczym lasu można się zapoznać na trasach ścieżek dydaktycznych,znajdujących się na terenie nadleśnictwa oraz w Izbie Edukacji Przyrodniczo-leśnejzlokalizowanej przy siedzibie nadleśnictwa.Na terenie Nadleśnictwa Brzeziny istnieją następujące ścieżki przyrodnicze:ścieżka edukacyjna z punktem edukacyjnym w Leśnictwie Gałków,ścieżka przyrodniczo-historyczna „Śladem Bitwy Łódzkiej w leśnictwie Gałków,ścieżka przyrodniczo edukacyjna „Tadzin-Szymaniszki”,ścieżka edukacyjna z punktem edukacyjnym w Leśnictwie Budziszewice,punkt edukacji „Hubertówka” w Leśnictwie Żywocin,punkt edukacji w Leśnictwie Wiączyń.113

W celu uzupełnienia odbywania zajęć w zakresie edukacji przyrodniczo leśnej, bazęedukacyjną uzupełniono o 5 wiat edukacyjno-rekreacyjnych zlokalizowanych w Leśnictwach:Janinów (2 wiaty), Tadzin, Poćwiardówka i Zieleń.Z okazji jubileuszu 80-lecia lasów państwowych, na skraju lasu wybudowano KaplicęŚwiętego Franciszka.12. ZAGOSPODAROWANIE TURYSTYCZNELasy nadleśnictwa są atrakcyjnym miejscem wypoczynku letniego i sobotnio-niedzielnegoludności oraz miejscem pozyskiwania runa leśnego. Przyroda coraz częściej staje się głównymmotywem uprawiania turystyki. Poznanie pomników przyrody, czy atrakcyjnych formśrodowiska przyrodniczego staje się obowiązkowym elementem programów wycieczekzarówno zbiorowych jak i indywidualnych. Rozwój turystyki jest ściśle związany z jakościązasobów przyrodniczych na danym terenie. Wiadomym jest, że lasy uważa się za te zasoby, którew skali kraju i Nadleśnictwa Brzeziny, dzięki racjonalnej gospodarce prowadzonej przezleśników zachowały się stosunkowo najlepiej. Dodatkowym świadectwem dobrego stanu ichzachowania, może być obecność w lasach nadleśnictwa - obszarów Natura 2000. Uznaje się, żeturystyka na obszarach Natura 2000 będzie stanowiła ważny dział lokalnej gospodarki.W teorii leśnictwa - rekreacja i turystyka kwalifikowane są jako społeczne,infrastrukturalne lub niematerialne funkcje lasów. Funkcje te przestają być jednak„niematerialne” dla instytucji i organizacji zajmujących się turystyką i wypoczynkiem w lesie lubteż organizacją polowań. Instytucje te przechwytują koszty zagospodarowania ponoszone przezleśnictwo i czynią z nich źródło własnego dochodu. Urynkowienie funkcji infrastrukturalnychlasów powinno być strategicznym celem polityki leśnej oraz warunkiem zrównoważonegorozwoju lasów i leśnictwa.Obszary leśne Nadleśnictwa Brzeziny - położone: w zasięgu miast: Łodzi, Brzezin,Koluszek i Tomaszowa Mazowieckiego oraz licznych terenów rekreacyjnych - podlegająwzmożonej presji wypoczywających, co stwarza konieczność podjęcia zintensyfikowanychdziałań w celu ich ochrony. Warunkiem prawidłowego zagospodarowania terenu o funkcjirekreacyjnej jest nie tyko ocena jego przydatności rekreacyjnej, ale również rozpoznaniepotrzeb wypoczywających.Drogi odgrywają szczególną rolę w rozwoju turystyki i rekreacji. Zapewniają dostępnośćobszarów atrakcyjnych turystycznie, umożliwiają turystom zwiedzanie i poznawanie nowychterenów. Drogi, ze względu na swoją funkcję powinny być tak prowadzone żeby przechodziłyobok miejsc atrakcyjnych turystycznie oraz nie przyczyniały się do dewastacji krajobrazu, niepowodowały szkód w środowisku. Dlatego też, leśnicy by dostosować się do nowych tendencji,starają się udostępniać lasy społeczeństwu, budując i konserwując obiekty turystyczne tj.114

parkingi leśne i miejsca na biwaki. Udostępnia się również niektóre drogi leśne, po to bykorzystający z lasu mieli do niego ułatwiony dostępJednym z podstawowych warunków umożliwiających pełną realizację niniejszego„Programu ochrony przyrody” jest potrzeba działalności nadleśnictwa w różnych formachinformacyjno - dydaktycznych, propagujących ekologiczną świadomość społeczeństwa. Powinnoto się odbywać w miarę możliwości finansowych nadleśnictwa poprzez:ustawianie tablic objaśniających poszczególne zagadnienia z zakresu ochronyprzyrody jak i zagospodarowania lasu,wyraźne oznaczenie granic obiektów szczególnie cennych,wydawaniu folderów,wydawaniu komunikatów w lokalnej prasie, radiu i telewizji oraz na tablicachogłoszeń i ewentualnie bilbordach,unikanie ustawiania znaków zakazu wstępu do miejsc przyrodniczoatrakcyjnych,ukierunkowaniu w wybrane punkty ruchu turystycznego poprzez wyznaczenieparkingów, miejsc postoju, ścieżek przyrodniczo - leśnych i odpowiedniego ichzareklamowaniu,prezentowaniu walorów lasów nadleśnictwa i zagadnień związanych z ochronąprzyrody przez internet,organizowaniu lub współorganizowaniu akcji propagujących ochronęśrodowiska w szkołach oraz akcji zbierania śmieci.Wiele materiałów turystyczno-krajoznawczych, pomocnych dla lepszego poznaniaobszaru leżącego w granicach zasięgu terytorialnego nadleśnictwa - wydanych zostało przezoddziały PTTK i Dyrekcję Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich.Przez lata tworzono na terenie zasięgu terytorialnego Nadleśnictwa Brzezinyinfrastrukturę turystyczną - aby zaspokoić potrzeby społeczeństwa w tym zakresie. Lasy tegoobszaru mają istotne znaczenie dla zagospodarowania turystycznego. Występuje tutaj znacznailość działek rekreacyjnych, których duża część należy do właścicieli pochodzących z aglomeracjiłódzkiej.W świetle powyższego oraz wobec faktu, iż turystyka w lasach będzie się coraz szerzejrozwijać, celowe jest podjęcie efektywnych działań mających na celu stworzenie relacjiturystyka-ochrona przyrody, na zasadzie wzajemnych korzyści. Drogą do tego jest tworzenieobiektów ukierunkowujących i regulujących ruch turystyczny. Na terenie Nadleśnictwa Brzezinyobiektami takimi są: ośrodki rekreacyjne, szlaki turystyczne, szlaki rowerowe, istniejące ścieżkirowerowe, szlaki konne oraz ścieżki dydaktyczne.115

12.1. Piesze szlaki turystycznePrzez zasięg terytorialny Nadleśnictwa Brzeziny przebiegają 4 piesze szlaki turystyczne doturystyki pieszej. Wyznaczone zostały przez pracowników PTTK przy współpracyz nadleśnictwem.zielony szlak pieszy po Parku Krajobrazowym Wzniesień Łódzkich,czarny szlak łącznikowy Moskwa-Byszewy-Boginia-Skoszewy stare,szlak łącznikowy Brzeziny-Tadzin,szlak łącznikowy Stryków-Warszewice.12.2. Trasy roweroweOkolice Brzezin sprzyjają uprawianiu turystyki rowerowej. Dobrze rozwinięta sieć dróg,ukształtowanie terenu i zdrowy klimat wręcz promują tę formę aktywnego wypoczynku.Miłośnicy jazdy rowerowej znajdą tu wiele tras pozwalających poznać historię, kulturęi przyrodę tego regionu. Przez teren nadleśnictwa przechodzi czarny szlak rowerowy długościok. 74 km.12.3. Szlaki konnePrzez zasięg terytorialny Nadleśnictwa Brzeziny przebiegają dwa szlaki konne: ŁódzkiSzlak Konny oraz szlak powstały w wyniku porozumienia i współpracy Lokalnych GrupDziałania (stowarzyszeń działających na rzecz rozwoju lokalnych społeczności). Każdy z tychszlaków ma kilka odgałęzień i wspólnie tworzą atrakcyjną sieć tras do uprawiania turystykikonnej. Przebieg szlaków na terenie Lasów Państwowych był konsultowany i uzgadnianyz Nadleśnictwem Brzeziny.12.3.1. Łódzki Szlak KonnyJest to najdłuższa w Europie zorganizowana trasa przeznaczona do uprawiania turystykikonnej - jej łączna długość wynosi 1 817 km.Fragmenty głównej pętli Łódzkiego Szlaku Konnego przebiegają przez zasięg terytorialnyNadleśnictwa Brzeziny.12.3.2. Szlak konny stowarzyszeń lokalnychSzlak ten powstał dzięki współpracy trzech Lokalnych Grup Działania (LGD): „Mroga”,„Dolina Pilicy” oraz „Tradycja, Kultura, Rozwój”. W zasięgu terytorialnym działania NadleśnictwaBrzeziny znajduje się 75 km tego szlaku.Przebieg tras wszystkich wymienionych szlaków turystycznych przedstawiony zostaniena mapie walorów przyrodniczych.116

12.3. Miejsca postojoweW celu umożliwienia aktywnego wypoczynku w lasach nadleśnictwa, w większościkompleksów leśnych są zorganizowane miejsca parkingowe oznaczone tablicami. Na wieluparkingach umieszczono ławki, stoliki i inne urządzenia niezbędne do wypoczynku. Koniecznajest stała kontrola stanu technicznego tych urządzeń oraz regularne opróżnianie śmietników,znajdujących się na terenach parkingowych.W Nadleśnictwie Brzeziny przewidziano 9 miejsc postojowych (w tym 1 parking) nagruntach zarządzanych przez Lasy Państwowe.Proponuje się, zagospodarowanie turystyczne zamieścić w Programie Ochrony Przyrody.Szczegóły związane z turystyką i rekreacją, zostaną zamieszczone na mapie walorówprzyrodniczych.13. PROMOCJA EKOLOGICZNAJednym z podstawowych warunków umożliwiających pełną realizację niniejszego„Programu” jest potrzeba działalności w różnych formach informacyjno – dydaktycznych,propagujących ekologiczną świadomość społeczeństwa. Powinno to się odbywać w miaręmożliwości finansowych nadleśnictwa poprzez m.in.:- ustawianie tablic objaśniających poszczególne zagadnienia z zakresu ochrony przyrody jaki zagospodarowania lasu,- wyraźne oznaczenie granic obiektów szczególnie cennych,- wydawaniu folderów,- wydawaniu komunikatów w lokalnej prasie, radiu i telewizji oraz na tablicach ogłoszeńi ewentualnie bilbordach,- unikanie ustawiania znaków zakazu wstępu do miejsc przyrodniczo atrakcyjnych,- ukierunkowaniu w wybrane punkty, szlaki, rejony ruchu turystycznego poprzez wyznaczenieparkingów, miejsc postoju, ścieżek przyrodniczo - leśnych i odpowiedniego ich zareklamowaniu,- prezentowaniu walorów lasów nadleśnictwa i zagadnień związanych z ochroną przyrody przezInternet,- organizowaniu lub współorganizowaniu akcji propagujących ochronę środowiska w szkołachoraz akcji zbierania śmieci.14. POTRZEBY INWESTYCYJNEInwestycje związane z infrastrukturą techniczną mogą być realizowane w miaręmożliwości finansowych nadleśnictwa. Na okres obowiązywania planu projektowane sąnastępujące inwestycje:budowa i modernizacja dróg (48,4 km),117

emonty i modernizacja osad, budynków usługowych i gospodarczych,budowa i renowacja urządzeń dla potrzeb turystyki i rekreacji, z uwzględnieniempotrzeb mieszkańców miast, odwiedzających teren nadleśnictwa w celach,rekreacyjnych (miejsca postojowe, ścieżki dydaktyczne itp.).budowa 3 zbiorników wodnych (małej retencji) - Leśnictwo Tadzin – 2 zbiorniki,Leśnictwo Rokiciny – 1 zbiornik.budowa 3 przepustów,konserwacja rowów, przepustów i zbiorników małej retencji,wykonanie utrzymanie szlaków zrywkowych.15. PODZIAŁ NA LEŚNICTWANadleśnictwo Brzeziny składa się z dwóch obrębów leśnych i 12 leśnictw. Podział naleśnictwa podano w tabeli nr 32. Podziału na leśnictwa dokonano zgodnie z uzupełnieniem doprotokołu Nadleśniczego z dnia 15.07.2011 r.Lp.Tab. nr 32. Podział na leśnictwaLeśnictwoGrunty zal.i niezal.118Powierzchnia - haGruntyzwiązanez gosp.leśnąGruntynieleśne1 2 3 4 5 6Obręb BrzezinyRazem1 Poćwiardówka 770,57 23,45 5,37 799,392 Janinów 817,04 22,24 5,99 845,273 Tadzin 874,82 32,76 10,12 917,704 Wiączyń 1 201,74 51,17 15,95 1 268,865 Kraszew 685,84 21,24 11,19 718,276 Rokiciny 1 504,51 39,66 15,45 1 559,627 Gałków 1 324,53 48,29 58,98 1 431,80Razem 7 179,05 238,81 123,05 7 540,91Obręb Regny8 Redzeń 1 604,75 59,62 12,11 1 676,489 Zieleń 1 634,61 61,83 59,98 1 756,4210 Wykno 1 459,92 26,17 117,63 1 603,7211 Budziszewice 1604,89 52,43 20,67 1 677,9912 Żywocin 1 386,45 33,45 21,16 1 441,06Razem 7 690,62 233,50 231,55 8 155,67Ogółem Nadleśnictwo 14 869,67 472,31 354,60 15 696,58

16. PROBLEMATYKA LASÓW NADZOROWANYCHLasy prywatne (nadzorowane) - położone w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Brzezinyzajmują łącznie 3 350 ha. Nadzór nad lasami prywatnymi powierzony jest Nadleśniczemu przezStarostwa Powiatowe w: Łodzi, Brzezinach i Tomaszowie Mazowieckim. Powierzchnia lasównadzorowanych w poszczególnych gminach przedstawia się następująco:Starostwo Łódź WschódAndrespolBrójceKoluszki MiastoKoluszki OWNowosolnaR-m- 75,0 ha.- 372,0 ha.- 5,0 ha.- 237,0 ha.- 148,0 ha.837,0 haStarostwo BrzezinyBrzeziny MiastoBrzeziny OWDmosinJeżówRogówR-m- 65,0 ha.- 326,0 ha.- 476,0 ha.- 226,0 ha.- 112,0 ha.1 205,0 haStarostwo Tomaszów MazowieckiBędków- 360,0 ha.Budziszewice- 46,0 ha.Rokiciny- 332,0 ha.Tomaszów Maz. – 49,0 ha.Ujazd- 504,0 ha.Żelechlinek- 17,0 ha.R-m1 308,0 haNadleśnictwo Brzeziny nie sprawuje nadzoru nad lasami prywatnymi w Starostwach:Łódź (525,0 ha), Zgierz (173,0 ha), i Piotrków Trybunalski (174,0 ha) oraz lasy komunalnemiasta Łódź Widzew (86,0 ha) – łącznie – 958,0 ha.17. ZESTAWIENIE PLANU URZĄDZENIA GOSPODARSTWA LEŚNEGOPlan urządzenia gospodarstwa leśnego N-ctwa Brzeziny, zgodnie z § 131 Instrukcjiurządzania lasu z 2003 r., będzie obejmował następujące części składowe:119

Ogólny opis lasów nadleśnictwa (elaborat), zawierający wszystkie zestawienia i tabeledotyczące całego nadleśnictwa oprawiony introligatorsko - w 3 egz.,Szczegółowe dane inwentaryzacji lasu (opisy taksacyjne) dla poszczególnych obrębówleśnych - w 2 egz. - w formacie A 4; dodatkowo 1 egz. opisów taksacyjnych dlaposzczególnych leśnictw (wszystkie egz. oprawione introligatorsko) oraz w formie bazydanych opisowych,Wykazy projektowanych cięć użytkowania rębnego na 10-lecie 2009-2018 dlaposzczególnych obrębów - w 3 egz., dodatkowo 1 egz. dla leśniczych (oprawione łącznieintroligatorsko),Wykazy projektowanych drzewostanów do użytkowania przedrębnego dlaposzczególnych obrębów oraz leśnictw - w 1 egz.,Wykazy wskazań gospodarczych w zakresie hodowli lasu dla poszczególnych obrębóworaz leśnictw - w 1 egz.Wykazy cięć rębnych, projektowanych drzewostanów do użytkowania przedrębnego orazwskazań gospodarczych z zakresu hodowli lasu (sporządzone dla poszczególnych leśnictw),zostaną oprawione łącznie z opisami taksacyjnymi.Program ochrony przyrody - w 3 egz.,Materiałami kartograficznymi planu urządzenia lasu, będą mapy numeryczne:mapy gospodarcze w skali 1:5000 - w 2 egz.,mapy gospodarczo-przeglądowe dla leśnictw w skali 1:10 000 ( w formie atlasuzafoliowane) - w 2 egz.,mapy cięć rębnych dla leśnictw w skali 1:10 000 (w formie atlasu zafoliowane) - w 2egz,mapa przeglądowa drzewostanów w skali 1:25 000 - w 3 egz., (1egz. podklejony napłótnie i zafoliowany),mapa przeglądowa cięć rębnych w skali 1:25 000 - w 3 egz., (1egz. podklejony na płótniei zafoliowany),mapa przeglądowa siedlisk w skali 1:25 000 - w 3 egz.,mapy przeglądowe nasiennictwa i selekcji w skali 1: 25 000 w 1 egz.,mapa przeglądowa gospodarki łowieckiej w skali 1:50 000 - w 2 egz.,mapa przeglądowa gospodarki łowieckiej w skali 1:25 000 z zaznaczoną infrastrukturą –w 2 egz.,mapa przeglądowa ochrony przeciwpożarowej w skali 1:50 000 - w 10 egz.,zbiorcza mapa sytuacyjna w skali 1:50 000 - w 3 egz.,mapa przeglądowa walorów przyrodniczo-kulturowych nadleśnictwa w skali 1:50 000,do Programu ochrony przyrody - w 3 egz.,mapy obrębów leśnych (czyste) w skali 1: 25 000 – w 5 egz.,120

mapy leśnictw (czyste) w skali 1: 10 000 po 2 egz. dla każdego leśnictwa.Mapę zagospodarowania rekreacyjnego - proponuje się opracować wspólnie z mapąwalorów przyrodniczo-kulturowych.Referat opracował:121