<strong>KURRIKULA</strong> E KOSOVËS• krijon melodi, ritme, këngë e shoqërimeinstrumentale të këngëve• krijon lëvizje origjinale e kreative gjatëvallëzimit• Krijon elemente origjinale e kreative nёrolet,dialogjet sipas temёs sё caktuar44tekstit ose situatёs sё caktuar• Krijon dhe kontribuon në realizimin skeniktë teksteve për shfaqje të ndryshme(drame, komedi, mjuzikl)PREZENTIMIPrezantohet me sukses dhe vetëbesim në aktivitetet e ndryshme artistike individuale ose gruporene shkollë, komunitet dhe më gjerë.2 . PROCESET ,TEKNIKAT DHE MJETET SHPREHËSENxënësi/sja njeh dhe kupton elementet shprehese, proceset dhe teknikat themelore tëkrijimtarisë artistike në muzikë, arte pamore , art dramatik dhe në vallëzim.Njeh dhe kupton parimet themelore , format dheteknikat shprehese artistikeP.sh:• kupton parimet e ndërtimit të melodise,harmonisë, ritmit etj• kupton parimin e kontrastit, raportit hije-dritënë vizatim, etj• kupton aspektet e ndërtimit të rolit• kupton aspektet e shprehjes me anë tëlëvizjes ,mimikës, intonacionit të zërit ....etjNjeh dhe kupton përdorimin e mjeteve tëndryshme shprehese artistike për realizimin eveprave artistike të formave, gjinive e zhanrevee stileve të ndryshme artistike• p.sh: kuptojne menyren e ndertimit teformes se veprave muzikore ne stile tendryshme( fuga, sonata etj) e në zhanre tëndryshme( këngë popullore,muzike elehte, rok, pop,jazz etj)• kuptojne menyrat e ndryshme përmodelim, skulpturim etj3. TË SHPREHURIT DHE KOMUNIKIMI ARTISTIKNxënësi/sja demonstron aftësi për të përdorur mjetet e ndryshme shprehëse të artevezërin,instrumentet, ngjyrat, format , fjalët, lëvizjen etj) për të komunikuar dhe shprehur përjetimetdhe idetë e tyre shpreh idete,ndjenjat dhe perjetimet individuale duke perdorur nje ngaformat shprehese artistike ne muzike, arte pamore, drame ose vallezim• p.sh: vizaton,ngjyros, modelon për të shprehur përjetimin e muzikës së dëgjuar• leviz dhe vallezon permes muzikes se degjuar• shprehet me ese, poezi e krijime letrare nën ndikimin e muzikës ose për të shprehur perjetimetartistike në ekspozite, shfaqje teatrore etj,• perjeton nje veper artistike dhe shprehet per te permes fjaleve, eseut etj4. TË KUPTUARIT E RELACIONIT ART- SHOQËRI-ARTNxënësi/sja kupton zhvillimin, rolin dhe ndikimin e artit në shoqëri dhe anasjelltas në kontekstete ndryshme historike. sociale dhe kulturore• njohin vepra artistike dhe krijues , artiste tëshquar nga krijimtaria popullore dhe artistikekombëtare e boterore te periudhave tendryshme• kuptojnë zhvillimet stilistike në format endryshme të veprave artistike( p,sh. Portretine stile te ndryshme, opera ne stile eperiudha te ndryshme etj• njohin në mënyrë më të kompletuarkryeveprat artistike në nivel kombëtar dhebotëror ( p,sh. Simfonia e nente eBeethoven, poema simfonike“Skenderbeu” e F. Beqirit,etj)• kuptojnë ndërlidhjen në mes të zhvillimeveshoqërore në periudha të ndryshmekohore dhe ndikimit në stilet, zhanret,format, formacionet dhe elementeveshprehese artistike• p.sh ( Baroku, Klasika, Romantizmi etj dhekarakteristikat dalluese ose specifikat ekrijimtarisë artistike muzikore, figurative nëkëto stile)5. ÇMUARJA DHE VLERËSIMI ESTETIKNxënësi/sja cmon dhe vlerëson ne menyre te informuar dhe kritike krijimet artistikeindividuale dhe te te tjerёve në muzikë, arte pamore, art dramatik dhe vallëzim sipas prirjevedhe aftёsise
<strong>KURRIKULA</strong> E KOSOVËS• Reagojnë emocionalisht ndaj vepraveartistike përmes përjetimit , te vërejturit,vrojtim(observimit), dëgjimit dhe interpretimit• Cmojnë dhe vlerësojnë krijimet artistikevetanake dhe të tjerëve duke analizuarformën, elementet shprehëse dhe mënyrate teknikat e përdorimit të tyre në funksiontë shprehjes artistike6. IDENTITETI DHE KULTURANxёnёsi /sja kultivon identitetin(tet) përkatës (e): ( individual, grupor, social,kulturor(kombëtar, rajonal, Europian dhe global) përmes arteve• Perjetojnë dhe njohin kryeveprat e artitpopullor kombetar dhe komuniteteve të tjerap.sh interpretojne kenget, vallet kombetaredhe te popujve te tjere, perdorin motive figurativekombetare dhe te kulturave te tjera nepunimet e tyre• Shprehet në mënyrë artistike për• temat e ndryshme në nivel global dukeruajtur elemente të identitetit kulturorkombetar6. Çështjet ndërkurrikulareArtet ndërveprojnë në mes vete andaj edhe në procesin mësimor mund të ndërlidhen formate ndryshme të të shprehurit artistik p.sh. kënga me lëvizjen dhe vallëzimin, muzika dheshprehja figurative, muzika dhe shprehja letrare, shprehja figurative me shprehjen letrare,performance artistike sinkretike etj.Sidomos në këtë nivel, mund të aplikohet qasja e integruar e kombinimit të shprehjeveartistike për temat e ndryshme.Por artet mund të ndërlidhen edhe me lëndët tjera të fushave të tjera kurrikulareNdërlidhja e gjuhës (amtare dhe të huaj) me muzikën mund të jetë shumë e suksesshme.Poashtu dhe shprehja figurative e cila e vizualizon shprehjen gjuhësore (shkrimi, simbolet,figurat, ilustrimet etj) ndërlidhet me gjuhën.Artet mund të ndërlidhen suksesshëm edhe me lëndët e fushës kurrikulare Shkencat(natyrore dhe shoqërore), Matematikën, Shëndetin dhe Mirëqenien, jeta dhe puna etj.Cdo tematikë e vecantë dhe përmbajtje mësimore që përpunohet në këtë nivel bëhet më eqartë dhe e kuptueshme kur shoqërohet me shprehje artistike (ilustrimet,grafikat, hartat,kenga, muzika, vallëzimet, videoklipi, etj).7. Caktimi i kohësSipas Kornizës së Kurrikulës së Kosovës, në planin mësimor për nivelin e parë janëparaparë gjithsej 12 orë mësimore nga Fusha kurrikulare Artet.Në shkallën e trete të Kurrikulit, ( kl 6 dhe7) janë gjithsej 4 orë mësimore në jave tëplanifikuara nga 2 orë për secilën klase dhe njësoj janë planifikuar 4 orë mësimore për Artetnë shkallën e katërt të kurrikulit për secilën klasë.Meqë këtë fushë e përbëjnë dy lëndët e obligueshme –Edukatë figurative dhe Edukatëmuzikore, atëherë orët ndahen në mënyrë të barabartë në mes këtyre dy lëndëve. Porshkolla mund dhe duhet të ofrojë në kuadër të kurrikulit me zgjedhje hapësirë të45