Gusht 2010 - Gazeta "Korça"

„Kur merr PUSHTETIN, mos mblidh rreth vehtes njerëz të këqinj dhe tëpaaftë, se për tërë dështimet do të akuzojnë Ty.“SOLONINjoftim!Faqe INTERNETIGazeta “Korça”+ Suplement “Vëzhguesi”www.rda-korca.org2010Nëse një shoqëri demokratike nuk ndihmon shumicën,që janë të varfërit, nuk mund të shpëtojëpakicën që janë të pasurit.J.F.Kenedy-Ish President i SHBAGazetë e pavarur: Social patriotike, letrare, kulturore-artistike, satirike, humoristike, sportive.e përmuajshmeNr. 172 gusht 2010 Çmimi 30 lekë 1 Euroe-mail gazetakorca@yahoo.co.uk Internet:www.gazetakorca.comMBLIDHET KËSHILLI I QARKUT KORÇËTË GJITHË SË BASHKU T’A FITOJMË LUFTËNKUNDER KORRUPSIONIT NË SEKTORIN PUBLIKfaqe 2DITË VERE NË PRESPËPRESPAFERMA E BLETËVE“MORAVA”faqe 4faqe 6-7faqe 3LetërsiTregime:FUNDI I MIRËA. P. ÇEHOVTOKA është pasuri e paçmuar, t’a ruajmë, et’a menaxhojme me efektivitet.FUSHA E MBETURINAVE URBANEQYTETI KORÇËQershor 2010SHFRYTËZIM ARGJILE NË TOKËBUJQËSORE, FSHAT MALIQ KORÇËQershor 2010faqe 10faqe 9

2 -Korça- gusht 2010Kronika e Kohes9 korrik 2010MBLIDHET KËSHILLI I QARKUT KORÇËe te ardhurave kryesisht të transfertëssë pakushtëzuar dhe fondit tëzhvillimit të rajoneve. Në këtë grupshpenëzimesh hyjnë shpenëzimetoperative për administratën, shpërblimete këshilltarëve të këshillit tëQarkut, shpenëzimet për mirmbajtjene rrugëve rurale si dhe shpenëzimetpër investime kryesisht këto në infrastrukturë.Gjatë hartimit të programitbuxhetor afatmesëm rëndësii është dhënë planifikimit të shpenëzimevepër mirmbajtjen e rrugëverurale, fondet e të cilave këto vitet efundit kanë qenë në nivel të ulëtpërshkat të nivelit të ulët të realizimittë të ardhurave nga kontributi finan-6 mujore si dhe kërkesën për financimine vlerës së kolaudimit për dyobjekte tëprokuruara gjatë vitit 2009,propozojmëndryshime si më poshtë:- Kolaudim i punimeve në objektin“Rikonstruksion, asfaltim i rrugësnga rruga nacionale Pogradec – Korcë– fshati Gurras” me vlerë 43065lekë.-Kolaudim i punimevenë objektin“rikonstruksion, sistemim, asfaltimi rrugës Pika turistike Moravë Faza3 I I + segmenti rrugor “Stefania” –“Shën Thodri” me vlerë 70203 lekë.Fondet që do të përdoren për këtëMbi Hartimin e Programit Buxhetorafatmesëm për Këshillin e QarkutKorcëNën kryesinë e kryetarit të Këshillit tëQarkut Z.Ilia Milo u mblodh këshillii Qarkut i cili:VENDOSI1. Miratoj Programin Buxhetor Afatmesëm2011-2013 për Këshillin eQarkut.2. Miratoj Formularin 1 “Parashikimii të ardhurave për periudhën 2011-2013” dhe Formularin 2 “Parashikimii Shpërndarjes së Burimeve Financiarepër periudhën 2011-2013”,bashkangjitur këtij vendimi.3. Ngarkohet Drejtoria e Financëstë dërgojë në Ministrin e Financavematerialin e Programit BuxhetorAfatmesëm 2011-2013 brenda afatittë përcaktuar ne Udhëzim.4. Ky vendim hyn në fuqi menjëherë.2-Viti 2011 programi buxhetor165910 mijë lekë- Viti 2012 programi buxhetor183617 mijë lekë- Viti 2013 programi buxhetor204410 mijë lekëNë planifikimin e të ardhuravepeshën kryesore vazhdon ta ketëTransferta e pakushtëzuar e cila përvitin 2011 është parashikuar të rritetme 3%, për vitin 2012 me 7% dhepër vitin 2013 me 9%, rritje keto telejuara sipas Udhëzimit. Sipas llogaritjevetë bëra ky fond kap rreth 52%të buxhetit në total.Gjithashtu një vend të rëndësishëmnë programin buxhetor afatmesëmkap dhe Fondi i zhvillimit të rajonevei cili sipas udhëzimeve të deritanishmedo të përdoret kryesisht përinvestime. Ky fond së bashku metransfertën e pakushtëzuar për vitin2010 rritet me 9.3%, për vitin 2012me 14.2% dhe për vitin 2013 me15%. Sipas llogaritjev të bëra fondipër zhvillimin e rajoneve kap rreth25% të buxhetit total.Në planifikimin e të ardhurave vazhdontë ketë peshë dhe planifikimii të ardhurave të vetë institucionitku vendin kryesor e kap kontributifinanciar i bashkive dhe komunave.Planifikimi i këtij kontributi për trevitet e ardhshme është në të njëjtinnivel në vlerë absolute me vitin 2010.të ardhura të tjera sipas kompetencavtë përcaktuara me ligj, janë të ardhuratnga taksa e ndikimit në infrastrukturënga ndërtimet e reja, tarifapër shërbime të tjera administrative,si të ardhurat nga shërbimet e zyrëssë kadastrës, të ardhurat nga lejat etransportit etj, si dhe të ardhurat ngaqeraja e ndërtesave. I gjithë ky gruptë ardhuras ështe planifikuar në niveline relizimit të tyre neë vite. Theksojmëse planifikimi i këtij grupi tëardhurash nuk ka bazë llogaritjeje përvetë natyrën e tyre. Të ardhurat e vetëinstitucionit në totalin e të ardhuravellogariten te 25-30% për tre vitet e ardhshme.Planifikimi i shpenëzimeve është bërëmbi bazën e realizimit të tyre për vitin2009, si dhe planit të vitit 2010.Shpenëzimet e personelit janë bërëmbi bazën e nivelit të pagave dhesigurimeve shoqërore të llogariturapër 2010 sipas akteve ligjore në fuqi.Ndryshimet që mund të pësojnë këtoakte ligjore do të pasqyrohen në buxhetete cdo viti.Shpenëzimet e tjera korrente janëparashikuar me një rritje të vogël ngaviti në vit, e lidhur kjo edhe me rritjenciar i bashkive dhe komunave. Mendojmeqë në përmirësimin e nivelittë mirëmbajtjes së rrugëve rurale tëndihmojë dhe fondi për zhvillimin erajoneve i planifikuar për tre vitet eardhshme po qe se ky fond të të lejohettë menaxhohet nga ana jonë.3- M i r a t o j s h t e s ë n ë l i n j a trrethqytetëse të transportit të mësuesvedhe nxënësve për vitin 2010të propozuar nga Zyra Arsimore Devollsi më poshtë:Nr. 1EMERTIMI I Vernik - BilishtLINJESDistanca 5kmIKategoriae rrugësIIIII 5IV4- Duke patur parasysh nivelin e realizimittë investimeve për periudhënqëllim janë nga fondet e trasheguaranga viti 2009.4-1.Të miratojë ndryshime në programine investimeve të Këshillit tëQarkut për vitin 2010 si më poshtë:- Pakësim në zërin e investimeve“Blerje paisjeje kompiuterike” për113268 lekë.- Shtesë në zërin e kolaudimeve për113268 lekë me objekt.a. Kolaudimi i punimeve në objektevenë objektin “Rikonstruksion,asfaltim i rrugës nga rruga nacionalePogradec – Korcë – fshati Gurras mevlerë 43065 lekë.b. Kolaudimi i punimeve në objektin“Rikonstruksion, sistemim, asfaltim irrugës pika turistike Moravë faza e I I+ segmenti rrugor “Stefania” – ShënThodri me vlerë 70203 lekë.2. Për zbatimin e ketij Vendimi ngarkohenDrejtoria e Financës, DrejtoriaInvestimeve e Shërbimeve dhe DrejtoriaJuridike e Personelit.3. Ky vendim hyn në fuqi menjëherë.

3 -Korça- gusht 2010ReklamacionOFERTËEksperiencëFERMA E BLETËVE “MORAVA”PRESIDENT: GËZIM SKERMAPRODHIMBIOMJALTE akacie mevlera ushqyese dhekurative të cilesisë së lartë200 koshere moderne me rendiment të lartëMJALTI rritJetëgjatesinëPRODHIMBIOOFERTË!Tregëtojmë mjaltë me shumicëdhe pakicë:- Vazo 1000 gr- Vazo 500 gr- Vazo 250 gr- Korniza me mjaltë- Qumësht hoje blete- Propolis- Ferma e bletëve Morava është epajisur me PUNISHTE modernepër paketim dhe amballazhimmjalti bashkëkohor me teknologjieuropiane.VINI RE!-Përdorimi i ETIKETËS, sëprodhimit të mjaltës Morava ngasubjekte të tjera prodhuese ndëshkohetme ligj.JENI TË MIRËPRITUR!Adresa: Gëzim Skerma - Plasë - Korçë - cel. 0692099013

4 -Korça- gusht 2010Kronika e kohes:-30 qershor 2010Në sallën e Këshillit të QarkutKorçë u zhvillua ceremoniae dhënies së Titullit“Personalitet i Shquari Qarkut” z. Mihallaq AN-DREA, kantautor i njohuri Serenatës korçare. Nëkëtë ceremoni morën pjesëqytetarë korçarë, adhurues tëmuzikës, miq e dashamirëspersonalitete të letërsisë,arteve e kulturës, drejtues tëpushtetit vendor, etj. Fjalëne hapjes e mbajti Z. PëllumbBEQIRI, Sekretar i Këshillittë Qarkut, i cili pasi i njohutë pranishmit me qëllimin eorganizimit të këtij aktiviteti,vlerësoi kontributin e vyer tëz. Mihallaq Andrea në kultivimindhe çuarjen përparatë traditave qytetare korçarenë fushën e muzikës dheveçanërisht të "Serenatëskorçare". Pastaj, Kryetarii Këshillit të Qarkut Z. IliaMILO ja dorëzoi Dekoratëne Titullit “ Personalitet iShquar i Qarkut “ kantautorittë njohur të Serenatës MihallaqAndrea, mes duartrokitjevetë pjesmarrësve mekete motivacion:Artist i përmasave tëmëdha, i cili edhe pse regjimikomunist e persekutoi ubë simbol i luftës për mbijetesë.Pasioni i fshehur për letërsinëbëri që me stilistikën e tijai të tregoje jetën e tij dhetriumfin mbi të keqen.Me interpretimin dhe aktivitetine tij artistik ai kaprekur zemrat e të gjithëartdashesve që me të drejtëe kanë quajtur ikonë të“Serenatës Korçare”Mbresa dhe kujtime ngajeta dhe veprimtaria e z. MihallaqAndrea sollën FatosBitincka dhe Ylber Merdani,të cilët përçuan emocione tëndjera tek të pranishmit.Këngëtari Mihallaq Andreashprehu mirënjohjen përkëtë vlerësim të lartë, dukekënaqur miqtë dhe adhuruesite tij me këngët më të mira tërepertorit, të cilat kanë brendadashurinë e madhe të autoritpër Korçën dhe njerëzite saj. Në fund të pranishmitvazhduan bisedat me kantautorindhe kujtimet e kohës sëshkuar, në një "koktej", përgatiturme këtë rast.Hysen KobellariKronika e kohës:17 korrik 2010Ambasadori i OSBE-së Robert Boch, në Korcë- Ambasadori i OSBE-së, Robert Boch, gjatë vizitës së tij në qytetin e Korcës, u takua e bisedoi vecmas me prefektin Z.Andrea Mano, Kryetarin e Këshillit të QarkutZ.Ilia Milo dhe me Kryetarin e Bashkisë Z.Niko Peleshi.- Pushtetarët e qeverisjes vendore e informuan Z.Boch për historinë, traditat, zhvillimin social-ekonomik dhe kulturor, turizmin, projektet zhvilluese përintegrim, marrdhëniet e mira ndërajonale me fqinjët, autonominë lokale, si dhe vështirësitë e rritjes të rajonit të Korcës.- Z.Boch – Duke i falenderuar ata për informacionin dhe ekspozenë e hollësishme dhe interesante, midis të tjerave theksoi: - Rritja e kopetencave të Pushtetit vendor, asistenca profesionale që ata duhet t’u japin njësive të vogla të qeverisjes vendore, sidomos për grantet konkuruese, si dhe përzgjedhjen e projekteve prioritare, tëcilat janë më të domosdoshme dhe efektive për komunitetin.- Në shpërndarjen e granteve konkuruese, duhet marrë parasysh numri i popullsisë dhe ku është më e domosdoshme, këtë qeveria e bën me konsulencën tuaj.- Decentralizim do të thotë, sa më afër lokaliteteve – pushtetit të qeverisjes vendore – komunë – bashki.- Duke qenë, se kam qenë dhe një planifikues rajonal, mendimi im personal është se, mënyra më e mirë është që vendimi të merret nga qeveria qëndrore nëlidhje me sasinë e investimeve që ju jepen rajoneve të vecanta dhe pastaj këto investime të menaxhohen nga vetë rajonet.- Një rol të rëndësishëm ka aktivizimi i shoqërisë civile, si partner shum i rëndësishëm në zbatimin e projekteve zhvilluese rajonale.Lëngu i mollës kuron veshkatMolla jo pa qëllim quhet “fruti i artë”, pasi përdoret jo vetëm si frut freskues, por shërben edhe për pregatitjen e lëngjeve të uthullës. Fruti i mollës për shkak të përbërjeve tëpazëvendësueshme që përmban ndikon pozitivisht në kurimin e shumë sëmundjeve.Duhet theksuar se pirja e rregullt e lëngut të mollës nuk lejon formimin e gurëve në veshka dhe ndikon mirë tek njerëzit, që kanë vuajtur nga verdhëza. Mjeku rekomandon pirjene cajit të mollës tre herë në dite nje gotë, por gjithmonë pas buke. Lulet e mollës përdoren në formën e cajit që qetëson kollën. Për kollën e butë këshillohet nje kokerr molle,lengu i një kokrre limoni, dy lugë mjaltë dhe pak ujë. Molla pritet në kubikë të vegjël dhe zihet me ujë së bashku me lëngun e limonit. Më pas shtohet mjalti dhe lihet derisa tëformohet një masë e trashe si qull. Kura e përgatitur përdoret disa herë në ditë nga nje lugë gjelle. Një grusht nga këto gjethe hidhen në dy litra ujë dhe lihen të zihen për 20min.Caji pihet dy herë në ditë nga gjysëm gote para buke. Molla zvogëlon kolesterinën në gjak dhe preferohet si preventive për arteriosklerozën dhe hipertensionin në gjak. Është mirëtë konsumohen tre kokrra mollë në ditë.Shitet një truall 5000m2 – Lagjia Nr. 6 në Korcë. Rruga e fshatit Qatrom. E hipotekuarqë në vitin 1930 me dokumentacion të rregullt, Brenda vijës së verdhë.Cmimi i arsyeshëm.Jeni të mirëpritur.- Për informacion më të zgjeruar telefononi +(355) 822 42728Ofertë shitje trualliShitet një truall 5000m2- Lagjia Nr. 6, në Korcë. Tek ish-Ndërmarrja artistike, ngjiturme Fabrikën e Duhanit.Prona është me dokumenta të rregullta, e hipotekuar që në vitin 1930 – Trualli ështëBrenda vijës së verdhë. Cmimi i arsyeshëm.Jeni të mirëpritur.- Për informacion më të zgjeruar telefononi +(355) 822 42728

5 -Korça- gusht 2010Këshilli shqiptar për marrëdhëniet me jashtë(KSHMJ)TAKIMI RAJONALQëndra e Zhvillimit të Shoqërisë CivileKorçë(CSDC)TË GJITHE SE BASHKU TA FITOJMË LUFTËN KUNDER KORRUPSIONIN NE SEKTORIN PUBLIK-Në një nga sallat eB i b l o t e k ë s “ T h i m iMitko” Korçë-Këshillipër marrëdhëniet mejashtë në bashkëpunimme Qëndrën e zhvillimittë Shoqërisë Civile-Korçë, organizuantakimin në kuadër tëProjëktit: -Formëzimi imosbindjes masive ndajmbizotërimit të korrupsionit,nëpërmjet ndërgjegjësimit,advokacisë,edukimit publik dhemonitorimit, mbështeturnga delegacioni i BashkimitEuropian në Tiranë-AC#R dhe CSDC-Korcë.-Merrnin pjesë përfaqësuesnga shëndetsia,arsimi, biznesi, shoqëriacivile, media, etj.-Takimin e çeli Z.PetraqPojani-Këshilltar i“Këshilli Shqiptarpër marrëshëniet mejashtë, i cili foli mbiqëllimin e takimitdhe të projektit, mbingritjen e opinionit tëgjerë shoqëror në luftënkundër korrupsionit sidhe përqëndrimin në dyfusha kryesore, ne luftënkundër korrupsionitnë arsim e shëndetsi,të mundim të ngrejmësa më mirë opinioninpublik poshtë në bazë,kundër korrupsionit, sinjë e keqe e madhe përzhvillimin e shoqërisë.Jam i bindur dhe seshumë aktorë të tjerë nëShqipëri luftojnë kundërkëtij fenomeni. Pjesëmarrësitnë këtë takim tëshpien tek njerëzit këtëzë, këtë shqetësim tëmadh për të bërë këtëndërgjegjësim shoqërorpër të mirën e përgjithshme.-Në fjalën e tij sekretarii p ë r g j i t h s h ë m iI n s t i t u c i o n i t t ëPrefektit Z.Bujar Vila,theksoi: -Lufta kundërkorrupsionit ka qënë dheështë një nga prioritetetmë të rëndësishme tëqëverisë shqiptare, qyshnë fillimet e saj dhe nëvazhdim i ka bërë luftë pakompromis korrupsionit.-Projekti juaj do të jetënjë mbështetje e këtyrepër-pjëkjëve kaq tëmëdha.-Unë kam punuar vetë nëarsim dhe i ndjej problemet,por do të thosha sejo vetëm arsimi, shëndetësia,por ka dhe sektorëtë tjerë të jetës politike,ekonomike, shoqërore qëpërballen me problemete tilla.-Institucioni i Prefektitka prioritet në punën etij luftën kundër korrupsionit,çdo informacion,ankesë e ardhur ështëtrajtuar me një seriozitettë jashtëzakonshëm dhepothuajse për të gjitharastet e paraqitura neju kemi dhënë drejtimine duhur duke bërëzgjidhje institucionaleligjore. Lufta kundërk o r r u p s i o n i t ë s h t ëdetyrë e gjithë shoqërisë,prandaj sensibilizimii vazhdueshëm ështëshumë i nevojshëm dheaktual. Shoqëria civiledo te jetë një komponentshumë i rëndësishëm dheefektiv në këtë luftë. Ju tëgjithë jeni dëshmimtarëpër denoncimin që uka bërë qeveria aktevekorruptive të cilat janëbërë prezente dhe nëmedia. Këto tregojnëforcën me të cilën qeveriapo godet korrupsionin.Z.Sotiraq Filo-Zëvendëskryetar i Bashkisë Korçë.Midis të tjerave tha:-Nëemër të Bashkisë Korçëdua të falenderoj organizatorëte këtij takimisi dhe pjesëmarësit përtemën e rëndësishme qëdo të diskutohet.-Korrupsioni është njënga fenomenet më shqetësueseqë ka shoqëruarvendin tonë gjetë 20viteve të fundit, të periudhëssë tranzicionit dhenjë nga problemet qëështë shtruar për zgjidhjepër të mos u bërë pengesëe proçeseve intgruese nëEuropë.-Korrupsioni ekziston jovetëm tek ne, por dhe nështete të tjera, në vartësitë zhvillimeve progresivedemokratike të cilatsjellin si rrjedhim dheminimizimin e tij.-Raportet e pushtetit lokalme korrupsion, për sai përket administratëslokale në Shqipëri ngamonitorimi i publikutnuk është sektor nga mëtë prekurit nga fenomenii korrupsionit. Kjo nuk dotë thotë se nuk ka prekurdhe administratën lokale.Ne si Bashki i kemi vënërëndësi transparencës nëraport me publikun nëthjeshtimin e proçedurave,sepse mungesa e transparencësnxit korrupsionin.M ë p a s u s h f a q ë np ë r t ë p r a n i s h m i tdokumentarët: Mbikorrupsionin në sektorine arsimit: “Në udhëkryq’dhe ai për shëndetsinë:-Mjekësi e sëmurë.Në panelin e dytë tëtakimit diskutuan:Z.Ylli Qirinxhi-Drejtor iShëndetit Publik KorçëZnj.Ereandra Taipllari-Drejtore exexutive CDSC-KorçëZnj.Rina Pëllumbi-Përfaqësuesee Qarkut KorçëZnj.Klara Çelo-Kryetaree S h o q a t ë s G r u a j akorçare”Z. Vngjel Tërrova-Përfaqësuesi Shoqatës sëBiznesit KorçëZnj. Merita Nurçe-Zv/drejtore e shëndetitpublik KorçëZ.Arjana Pupa-Antare eKëshillit Bashkiak KorçëZ.Vehbi Furxhi-Botuesi Gazetës së pavarurrajonale “Korça”.“Gazeta e PavarurRajonale “Korca” dhelufta kunder korrupsionitnepermjet faqeve te saj tehapura.”Gazeta e Pavarur Rajonale“Korça”, është një nga gazetate para pluraliste në Shqipëri, ecila ka 18 vjet që del në menyreperiodike.-Ajo është një nga gazetat e vetmelokale në Shqipëri që shperndahetme shërbimin postar, në komuna,bashki, institucione, biznes etj,është edhe në shitje të lirë dhenë internet.-Gazeta e Pavarur “Korça” dukeiu përmbajtur ligjit: - “Shtypiështë i lirë, liria e shtypitmbrohet me ligj,” nëpërmjetfaqeve të hapura të saj dheinvestigimit gazetaresk, ështëinkluduar si pjesë organike eluftës kundër korrupsionit; sikomponent i rëndësishëm nëkonsolidimin e demokracisë’për edukimin e komunitetit,në krijimin e një fronti unik,për mosbindjen masive, ndajmbizotërimit të korrupsionit nësektorin publik.-Cfare ka treguar eksperiencae deritanishme në këtë fushëkaq sensible për publikun i ciliështë dhe objekt dhe subjekt ikëtij procesi kompleks, por iprekshem dhe aktual.E para: Të gjitha institucionetshtetërore rajonale, ose lokaleqë kanë pasur konceptin teorikdhe praktik, për progres demokratikmbi rolin e medias sëshkruar dhe asaj radiotelevizive-private,e publike sipartnere të fuqishme në luftënkundër korrupsionit, kanë bërëtransparencë të veprimtarisësë tyre nëpërmjet Gazetës sëPavarur Rajonale “Korça” –televizioneve lokale, privatedhe publike. Këto institucione,ndërmarrje, komuna ose bashki,kanë ecur të sigurt drejt minimizimittë veprimeve korruptive.E kundërta ka ndodhur me atoinstitucione – ndërmarrje –komuna, ose bashki, që duantë bëjne një punë të mbyllurnepotike, jotransparente dukefilluar nga tenderat, projektet,emërimet, ekstremizmi politiketj.Kuptohet se tek ato mbasi jane“majisur” shume, abuzimet kavepruar “bisturia” e ligjit.E dyta: - Shoqata e biznesitte vogel dhe sidomos AgjensiaRajonale e Zhvillimit, me drejtorekzekutiv Z.Aurel Grabocka,jo vetem transparencës dheefektivitetit të projekteve, pornjë shëmbull sinjikativ ishtebotimi ne Gazetën “Korça” tësumplementit “Vëzhguesi”, prejtetë faqesh me siglën “BiznesiKorçar Kundër Korrupsionit”– që ndërgjegjësoi komunitetine biznesit, por dhe konsumatorët,si pjesëtarë aktivë nëluftën kundër informalitetit dhekonkurrencës të pandershmenë ndryshim me disa shoqata(OJF), informale, fantazmëqë “bluajnë” për interesat etyre korruptive mijëra euro osedollarë me një pune joproduktivepër shoqërine civile, sikur tëishin në “ilegalitet”. – Në këtërast nuk duhet vetëm shtypi ishkruar dhe ai elektronik, lokala rajonal të veprojë, por edheorganet kompetente të vihen nëlëvizje për të vepruar sipas ligjitnë këtë drejtim.Në zbatim të ligjit drejtoria e tëardhurave në bashkinë Korçë,me drejtor Z. Petrika Tollkucibëri transparente nëpër faqete Gazetës « Korça » taksatvendore mbi biznesin e vogëlnë Korçë për vitin 2010, gjë qësë bënë bashkitë e Pogradecit,Bilisht, Ersekës.E treta: - Gazeta e PavarurRajonale “Korça” nëpërmjetfaqeve të saj të hapura përveçtë tjerave, për problemin që podiskutojmë, ka pasur parasyshinvestigimin për parandalimine veprimeve korruptive, përndërgjegjësimin komunitardemokratik, si dhe zgjidhjen eproblemeve në dobi të shoqerisë.-Po e ilustroj vëtem me dyshëmbuj:1). Nga investigimi që bëmëpara dy vjeteve na rezultoi, sedogana e Goricës së Vogël nëPrespë dhe e Tushemishtit nëPogradec, dy porta hyrëse meshtetin maqedonas kishin nganje kioske si dogane, kur fqinjetkishin dogane bashkekohore.Investigimi vazhdoi dhe rezultoise, “Cards” kish suvencionuarfonde për ngritjen e këtyredy doganave – Investigiminëpërmjet Gazetës së Pavarur“Korça” dhe interesimit tëqeverisë bëri që të ç’bllokohenfondet dhe ka filluar ndërtimi,mbetet që drejtuesit e pushtetitvendor të inspektojnë cilësinëe ndërtimit të doganave dhetë rrugës Zëmblak – Goricëe Vogël e cila është asfaltuarvetëm 1/3, dhe firma e ndërtimitka kohë që nuk punon dukezvarritur punimet.2).Një shëmbull tjetër: Kryetarëte komunave të abonuar ju japindisa gazeta dhe kryepleqëve tëcilët i cojne në fshat. Një fermërmë vjen në zyrë dhe më ftonpër kafe. Në bisedë e sipër metha: - “Kur mora gazetën këtërradhë më përvëluan duart dhem’u skuq fytyra para fshatit dhefemijëve. Në faqen e Gazetëssë Pavarur “Korça” që botonndërmarrja pyjore Korçë, përprerjet e paligjshme administrativee penale në pyje, ishtedhe emri im .Nuk do ta bej me...No Comment!Çfarë duhet bërë në tëardhmen?-Drejtuesit e pushteti vendorlokal e rajonal, organizatate shoqerise civile, biznesi ivogël dhe i madh, qytetarët efermerët nëpërmjet faqeve tëhapura të Gazetës së Pavarur“Korça”, të shkruajnë duke bërëtranspa-rencë, të parandalojnë etë kritikojnë veprimet abuzivekorruptive për të krijuar atëklimë e front unik të domosdoshëmpër të luftuar korrupsioninsi pjesë e punësintegruese për në Evropë.-Ky mision rrit obligimin dhepërgjegjësinë e gazetarëve,në zbatimin e Kodit etik tëmedias shqiptare dhe jo vetemtë asaj... -Gazetari duhet tëketë parasysh: jo atë që ështëinteresante për publikun, poratë që ka interes publik.Vehbi Furxhi

6 -Korça- gusht 2010DITË VERE NË PRESPË(shënime udhëtimi) nga VEHBI FURXHI- Ishte një ditë korriku, kutemperatura shënonte 38gradë celcius, kur “benzi”, iLadit doli nga Korca dhe ufut në autostradë.Në të dyja anët e rrugës gjelbëroninparcelat të mbiellame perime, dhe pemëtoreku midis gjetheve dukeshinmollët, të cilat ishin rritur,por akoma nuk ishin skuqure zverdhur. Gruri dhe elbime kallinjtë e mbushur plot,zverdhonte dhe ishte gatipër t’u korrur. Kjo pamjee bukur na u prish, sapolamë autostradën e asfaltuardhe makina mori kethesëntek gryka e Cangonjit.Një rrugë e paasfaltuar dheme disa gurore që ndotninambjentin me pluhurin etyre. Rruga zig-zake ishtee mërzitshme dhe Ladishoferi mbylli xhamet përtë mos hyrë pluhur mbytësdhe hapi kondicionerin. Mbirrugë ngrihej mali Ivan, neformë konike, që të lintepërshtypjen e një mali vullkaniktashmë të shuar.Në faqen e malit të hirtë, pabimësi gjarpëronte një rrugëe paasfaltuar.- Ladi e theu heshtjen dhem’u duk sikur rënkoi dhefoli duke medituar: - “Kamqenë ushtar tek reparti iPlasës, isha shofer me kamion.Saherë e kam bërë atërrugë të rrezikshme”... Saherë që dilnin grupe puciste,ndryshonte dhe strategjia embrojtejes dhe kuptohet dhellojet e armëve luftarake...Po të shkuara të harruara... –I mbyll kujtimet Ladi, dukeparë rrugën që gjarpërontenga baza konike e malit derinë majën e tij që dukej sikurdo cante qiellin me shtullungaresh te bardha.Pa vajtur tek lapidari qëndruamtek Taverna “Dardaza”.Preferuam të qëndrojmëjashtë lokalit ku ishinvendosur tavolina dhe karrigeplastike.I zoti i lokalit mori nga frigoriferii madh, i vendosurdhe ky jashte, birra “Skopskja”dhe u ul me ne në tavolinë.- Unë quhem Vangjush Palime origjinë nga Pusteci,por ne Korce banoj që nëmoshën 14 vjecare, - foli Ai.Lokalin e ka djali, se unëjam pensionist por sot kishca punë ai...- Duke pirë birrë te ftohtë“Skopskja” para neshshpalosej me tërë bukurinë etij, fusha e gjelbëruar me dyauze mes saj, fshati i bukur iLiqenasit, me shumë shtëpitë reja, dhe me një kodër qëe përvëlonte dielli – Diellasi.Diellas (shulin nga Sole diellku s = me sh dhe 0 =me u).Mes liqenit të kaltëer dukej sindonje vapor i stacionuar nëngjyrë gri të zbardhur ishullishkëmbor i Maligradit ( përbëhetnga dy emra në gjuhënsllavisht: - Mallo = i vogëldhe Grad = qytet ose kala)(N.TH).Para disa viteve, me disa miqnga Prespa, kishim shkuar mevarkë në ishullin e Maligradit.Mjeshtërit e pikturës muralembasi ngjiteshin me disashkallë druri në guvë kishinpikturuar në faqet e saj mepenelin e tyre prej artisti virtuoz.Kisha e “Shën Mërisë”(shek XIV) është e përmendurpër ansamblin me piktura muralebizantine të stilit paleolog.Mbas vizitës në kishë peshkatarëtna poqën ngjala. Ishteshum interesant ky lloj gatimi.Ngjala 2–3 kg mbahej nëdorën e majtë nga peshkatari,me dorën e djathtë me njëthikë të mprehtë, i bëhej njëprerje në kokë, dhe pastaj metë dy duart lëkura e ngjalëstërhiqej dhe zhvishej kollajpër një njeri që e di këtë“ustallëk”. Ngjala e zhveshur“nudo” i bëhej një prerje evogël për së gjati në barkku dilte një si zorrë e hollë,pastaj pritej copa-copa, laheje kriposej – shkohej në hell icili vihej në dy drunj të hollënë formë V – (si druri i lastikësse fëmijëve që gjuajnëzogj) anash prushit. Ngjalafillonte të pikonte yndyrënderisa merrte një ngjyrë portokalli,kjo servirej, kuptohetnë kushte pikniku me verëne kuqe “Otello”, që vetëm nePrespë mund ta gjesh (sepsevetëm këtu klultivohej ky llojrrushi) – ky piknik i bukur mefrymëzoi të shkruaja tregimine bukur “Heremiti”, që flistepër një dashuri të një heremitime cupën e bukur të mbretit...- Vangjushi, i zoti i lokalit, mëpërmendi nga kujitimet e hershme...- T’u ngroh birra, po e le dhepak me këtë të nxehtë duhet taderdhësh.- Duke ditur që isha gazetarVangjushi m’u drejtua mua,sikur unë të isha presidentii firmës ndërtuese të rrugësnga lapidari i Liqenasit derinë Zëmlak: - “Nuk e kuptojpse nuk punohet, po zvaritetasfaltimi i kësaj rruge... –dhe pastaj vazhdon shtetiqë i jep para firmëes dheduhet ta kontrrolijë, që punëttë bëhen në kohë dhe mecilësi...- Ke të drejtë – i them Vangjushit,për në komunë jeminisur. Aty do të bisedojmeme kryetarin si qëndron kjopunë...- I them Vangjushit si për tëndryshuar muhabet: - Pse jakeni vënë emrin “TavernësDardaza”? – Ku di unë thotëVangjushi, unë rrallë vij,djali i di këto... thotë Ai dhei ve kapak muhabetit.Vazhduam rrugën për në Liqenas(Pustec nga Pusto (sll) = ivarfër ose i braktisur – tokë elënë dierë) (N.TH).Në qendrën shëndetësore,që është karshi shkollës sëmesme, takuam mjekun SofokliLeka. Sofua është ngaKorca, ka mbi 30 vjet që shërbennë këtë qendër shëndetësore.Njeri shum i përkushtuar,prespiotët e duan dhe nuk elëshojnë por dhe ai jau shpër-

7 -Korça- gusht 2010blen këtë respekt e dashuri mepunë me sjelljen e tij.- Sofua na tregoi qendrënshëndetësore të komunës sëPrespës ku ka 15 punonjës për4600 banorët që ka Prespa.Dy mjekë, unë dhe një ngakjo zonë. Në të nëntë fshatrat:Liqenas (pustec) – Diellas(shulinë) – Lajthize (leska)– Zaroshka (zmosko) – Cerja- Gorica e vogël (doina gorica)– Gorica e madhe (gornagorica) – Kallamas (tuminec)– Gollomboc (globocen), kaKa infermierë dhe mami,kemi makinë ambulancë përcdo nevojë. Qëndra shëndetësoreështe e pajisur meaparaturat e nevojshme dhetë kompletuara, si për sisteminiperfuzione intravenoze.Përvec shërbimit mjekësor tëpërgjithshën kemi konsultorene gruas – fëmijëve – planifikimifamiljar etj.I gjith personeli mjekësor qëpunojnë nëpër fshatëra janëpo nga fshati, duke siguruarkështu shërbimin mjekësor 24orë.- U ndamë nga mjeku i apasionuarSofo dhe vajtëm nëkomunë, ku takuam kryetarinZ. Edmond Themelko. Aisi gjithmonë i përkushtuar nëpunë na priti miqësisht megjith administratën e tij, tëcilët punonin me impenjim nëdetyrat e tyre.- Mondi na informoi me modestidisa nga punët e bëra këtomuaj dhe për ato qe do tëbëhen deri në fund të vitit:- Ujësjellësi i qëndrës së komunës– fshati Liqenas, siguronujë 24 orë për familjet ekëtij fshati i cili ka vuajturgjithmonë për ujë.- Rruga a asfaltuar – Diellas –rruga nacionale.- Rruga e asfaltuar – LiqenasZona e Prespës shtrihet në juglindje të Shqipërise, në brigjet perëndimore të liqenit tëPrespës së Madhe (pjesa e Shqipërisë) është zonë kodrinore- malore.Lartësia mbi nivelin e detit është 850m. Mali i Thatë, që e rrethon nga ana perëndimoreka lartësinë 2286m. Zona e Prespës hyn në zonën e klimës mesdhetare malore. Liqenet:Prespa e Madhe dhe Prespa e Vogël janë me prejardhje tektonike karstike.Thellësia e liqeneve 54m.Sipërfaqja e përgjithshme e pasqyrës së ujit është 328m2 (Prespa e Madhe 285km2 dhePrespa e Vogël 44km2), nga të cilat 49.5km2 ndodhen brenda territorit të Republikësë Shqipërisë.-Ujërat e tepërta shkarkohen nëpërmjet të carave, zgavrave dhe shpellave karstike(Zaver kryesisht në liqenin e Pogradecit i cili ndodhet 157m më poshtë si dhe në fushëne Devollit ku ato shpërthejnë në burimet e Zvezdës.Në zonën e Prespës rriten rreth 1500 lloje bimësh, nga të cilët 71 specie, drurëshdhe shkurresh. Ka 6 specie gjitarësh – 10 amfibesh – 15 reptilë – 183 shpendësh – 11peshqish nga të cilët 8 specie janë endemikë.Plazhet e Prespës së Madhe konsiderohen si më të pastrit në vendin tonë.Për ujërat, florën, faunën dhe vlerat e rralla të Prespës janë angazhuar qeveriashqipëtare, greke dhe ajo maqedonase.– Kodra- Sistemimi i sheshit në qendërtë fshatit Liqenas – lulishte –shatrivan...Po punohet për Projektet:- Rrugë e asfaltuar – Kallamas– rrugë nacionale- Rrugë e asfaltuar – Gollomboc– rrugë nacionale- Ujësjellësi i Gollombocit- Gorica e Vogël – ujësjellëskanalizime- Asfaltimi i rrugës Goricë eMadhe – rruga nacionale- Asfaltimi i rrugëve – Lajthizë– Liqenas – Zaroshkë –Cerje- Pyjet komunale të cilatjanë në vartësi të komunës emenaxhohen nga “Shoqata eMenaxhimit të Pyejeve Komunaletë Prespës” ka sjellëqë të minimizohen prerjet epaligjshme, të caktohen kufinjtëe pyjeve komunale në bazëfshati. – Nga Banka Botërorenëpërmjet shoqatës së pyjevekomunale janë dhënë 30 mijëdollarë (faza e parë).- Kemi ndërtuar lera në Cerje– Goricë të Madhe – 4 hektarpastrim pyjesh.15 tabela informative për turizminfamiljar.20-30 familje nëpërmjet“Crhic”, fondacion italian,janë trajnuar për turizminfamiljar.Tani në fshatrat Liqenas –Zaroshkë – Goricë e Vogëldhe e Madhe – Kapllamas– Lajthize ka ambjente bashkëkohorepër akomodim turistëshnga shqipëria e bota, nëtë ardhme do të ketë akomamë shumë.Pastaj Mondi tregon fotot qëka dalë gjatë takimit me kryeministrinSali Berisha – ambasadorinamerikan – presidentiGruevski etj dhe nesërdo presim ambasadorin e OS-BE-së Z.Robert Bochi, i cilindodhet në Korcë dhe ka bërëtakime me prefektin Z.AndreaMano dhe Kryatari e Këshillittë Qarkut Z. Ilia Milo, si dhekryetarin e Bashkisë KorcëZ.Niko Peleshi.Ndahemi me kryetari e komunësZ.Edmond Themelko dhevazhdojmë rrugën nga Liqenasipër në Goricën e Vogël.1/3 e kësaj rruge nuk ështëpërfunduar nga firma ndërtuese,ndërsa 2/3 e saj janëasfaltuar e vizuar me cilësishum të mirë.Gorica e Vogël është vendosurnë një kodër të butë, meshtëpi 2-3 katëshe, të ndërtuarapjesa më e madhe këto dyvitet e fundit. Po të ngjiteshnë kodër liqeni ka një pamjemahnitëse.Vasil Nikolla – peshkatar, natregon se si janë inkuadruarnë Shoqatën e Menaxhimit tePeshkimit me kryetar KostaTrajce – antarësimi bëhet medokument duke paguar secili4 mijë lek te reja në vit.Problem për këtë lloj biznesitë vogël është si për të gjithëbizneset e vogla informalitetie konkurenca e pandershme.Këtë vit si rezultat i shiraveniveli i ujit në liqenin e Prespessë Madhe ështe rritur1.80cm.Në doganë firma “Guri” mepresident Z.Gojart Laci – vazhdontepunimet, ato duhenshpejtuar e të bëhen me cilësi– donatori dhe supervizorinuk duhet të bëjnë lëshimenë këtë drejtim, se është njënga portat hyrëse në Shqipëri,sidomos nga Maqedonia.- Marrim rrugën e kthimit meshpresën për të ardhur përsëri,për ta gjetur Prespën akomamë të bukur, me më shumshtëpi të reja, me më shumujësjellësa e rrugë të asfatuara,me më shumë prodhime dhemë shumë begati e zhvillimsocial-kulturor e mirëqënie.

8 -Korça- gusht 2010KURIOZITETENga bota e kafshëve• Lepujt i pëlqejnëëmbelsirat por nukmund t’i hanë sepseorganizmi i tyre nukmund t’i tresë sheqernat.• Kërmijtë kanë 4hundë: 2 për të marrëfrymë dhe 2 për tënuhatur.• Bletët kanë qimeedhe mbi sy në mënyrëqë të mund të kapin samë shumë pjalm që tëjetë e mundur.• Këmba e djathtëe pulës është më endjeshme se këmbae majtë e saj, e cilaështë më muskulozedhe më e fortë.• Spermatozoidi imiut është më i madhse spermatozoidi ielefantit.• P l e s h t a t k a n ëshkaktuar një numërmë të madh vdekjeshse të gjithë luftërat etë gjitha kohërave.• Përsëri për pleshtat.Ato kanë qënë shkaku ivdekjes së një të trëtëssë popullsisë në Europënë shekullin XIV.• M a c e t p ë r d o r i nmustaqet për të maturgjërësinë e vrimave apovëndeve të ngushta dhepër të kuptuar nëse trupii tyre është në gjëndje tëkalojë në keto vrima.• Peshqit ngjyrë florirido t’a humbnin ngjyrëne tyre pa dritën e diellit.Ata kanë nevojë përpraninë e dritës së diellitpër të mbajtur pigmentine tyre karakteristik.• Albatroset janë nëgjëndje të fluturojnë përmijëra e mijëra kilometrapa u ndalur.• Disa aligatore (llojkrokodili) Kinezë dheAmerikanë, gjatë stinëvetë ftohta futen poshtëdëborës dhe qëndrojnëaty për muaj me radhëduke lënë jashtë vetëmnofullat për të marrëfrymë.• Delfinet, kur flenë,mbajnë një pjesë të truritzgjuar dhe në të njëjtënmënyre mbajnë edhe njësy hapur.• Disa luanë janë nëgjëndjë të riprodhohenderi në 50 herë në ditë.• Në qoftë se i ngrihetbishti një kanguri, ainuk mund të kërcejë mësepse bishti i shërben përtë balancuar peshën.• Krokodili nuk mundt’a nxjerrë gjuhën jashtvnga goja.• Elefantet janë gjitarëte vetëm që nuk mund tëkercëjnë.Nga arti dhe kultura• Picasso mund tëlexonte përpara se tëecte dhe fjala e tij eparë ishte fjala lapsnë Spanjisht.• Sumerianët shpikënshkrimin në shekullin ekatërt para Krishtit.• Libri i pare historik,H i s t o r i a e M a d h eUniversale u publikuanga Rashid-Eddin iPersisë ne vitin 1311.• Bibla është akomalibri me i shitur në botë.• N e 1 0 9 7 , To r t u l anjë grua nga Salerno,shkroi librin Sëmundjete Grave- ai u perdor nëshkollat e mjeksise për600 vjet.• F i l o z o f i G r e kAristoteli shkroi librinMeteorologjia në vitin350 para Krishtit – aingeli si libri standart përmotin për 2000 vjet.• L i b r i i p a r e iilustruar për femije upublikua në Gjermaninë vitin 1658.• Barbara Cartlandshkruante një novelëçdo dy javë dhe publikoigjithsej 723 novela.• Fjala “novele” nëfillim rrodhi nga fjalaLatine novus që do tëthotë “e re”.• Statuja me e madhenë botë është “MaliR u s h m o r e ” , K o k a te k a t ër p r e s i d e n t ëv eAmerikanë të gdhenduranë kodrat e zeza afërKeystone. Kokat janë 18metra të larta.• Statuja me e madhenë botë e me kalë ështëmonumenti i Zizkov nëPrage 9 metra e lartë.• Thuhet se nëse statujae një personi mbi kalëkur kali i ka të dyjakëmbët e përparme tëngritura, personi kavdekur në betejë. Nesekali ka njërën këmbëtë përparme të ngritur,personi ka vdekur sirezultat i plagëve të marranë betejë. Nese kali i kate katra këmbët në tokësi monumenti i Zizkov,personi ka vdekur ngafaktorë natyralë.• Novela e parë eshitur nga një makinëautomatike në metronee Parisit ishte “Vrasje nëOrient Express”.• Kur Mona Lisa eLeonardo da Vincit uvodh ne Louvre ne 1912,6 kopje u shitën përorigjinalen, secila menje çmim shumë të lartë,në 3 vitet e para para segjendëj origjinalja.• Vincent van Gogh,piktori më i vlerësuar nëbotë, i shiti vellait të tij icili kishte një galeri artivetëm një pikturë gjatë tëgjithë jetës.Piktura quhej“Red Vineyard at Arles”.• Novela e vitit 1939 eErnest Vincent Wright’ska 50,110 fjalë dheasnjëra nga ato nuk epermban shkronjen “e”.• Teatri më i shkurtërështë “Breath” i SamuelBeckett – 35 sekondabërtitje dhe frymëmarrjee rëndë.Të ndryshme• Macet kanë më tepërse 100 tinguj vocal,ndërsa qentë vetëm 10.• Sytë e njeriut kanë tënjëjtën madhësi që ngalindja, ndërsa hundëtdhe veshët nuk reshtin sërrituri kurrë.• Shkurt 1865 ështëmuaji i vetëm që ështëregjistruar në historisi muaji që ska pasurasnjëherë një hënë tëplotë.• Montpelier, Vermontështë i vetmi U.S statecapital që nuk ka njëMcDonalds.• P e n t a g o n i n ëArlington Virgina kadyfishin e banjovetë nevojshme. Kjovjen për arsye se kur undërtua në 1940, shteti iVirginias akoma kishteligje që kerkonin banjottë qenë të ndara për tëbardhët dhe te zinjtë.• Makinat e para Fordk a n ë p a s u r m o t o r rD o d g e .• Leonardo Da Vincishpiku gërshërët.• Në 4000 vitet e funditasnjë kafshë nuk ështëzbutur.• Bebet lindin pa gjunjv.Gjunjtë shfaqen vetëmrreth moshës 2-6 vjeçare.• Në zjarrin e madhtë Londrës në 1666,gjysma e qytetit u dogj,por vetëm 6 njerëz udemtuan.• Vetëm një njeri në 2bilion do të jetojë 116vjet ose më shumë.• N e s e ‘ h e d h ’ n j ëmonedhë 10 000 herënuk do të jetë ‘kokë’5000, por afërsisht mëtepër 4950. Pjesa e‘kokës’ peshon më tepërprandaj bie nën.• Orgazma e derritvazhdon deri në 30minuta.• K o n d o m e t ‘ T h eRamses’ e kanë marrëemrin nga faraoni i madhRamses i dytë, i cili ishtebabai i 160 fëmijëve.• Kalorësit e armatosurngrinin pjesën efytyrës kur kaloninpërpara mbretit që tëidentifikoheshin. Kyzakon sot është bërëpershendetja militaremoderne gjithkund.• Sylvia Miles kishteperformancën më tëshkrutër të nominuarndonjëherë për Oscartek ‘Midnight Cowboy’.Gjithë roli i saj zgjativetëm 6 minuta.• Charles Lindberghmori me vete vetëm 4sandwiche në fluturimine famshëm transatlantic.• Stomakut tuaj i duhettë prodhojë një shtresëtë re mukusi çdo dyjavë përndryshe do tresivetveten.• 101 Dalmantet dheP e t e r P a n ( We n d y )jane filmat e vetëm ngaDisney që të dy prindëritjanë prezentë dhe nukvdesin gjate filmit.Të zgjerojmëhorizontin tonë• Në tokë ekzistojnë4 oqeane dhe 56detëra që së bashkue formojnë “DetinBotëror” I cili përfshin71% të sipërfaqës sëpërgjithshme të tokës(316 mil.km2)• Për nga sasia e kripësmë së shumti ka deti IKuq ndësa më së pakudeti Baltik• Oqeani më i madhështë oqeani i Qetë,pastaj oqeani Atlantik,oqeani Indian dhe oqeanii Ngrirë i Veriut.• Lumi Amazona ështëi vetmi lum që nuk ka tëndërtuar asnjë urë mbi të.• Një grek maratonistka vrapuar 42 km pa undalur. Më së shumtinë bote ka vrapuar përtë dytën herë që mbanrekordin 42 km e 195 m,• Në Evropë patatajaështë sjellë nga Amerikanë vitin 1536. Në fillime mbillnin për shkaktë lulës së bukër që ka,kurse më vonë filluan tapërdorin për ushqim.• Peshku “Pegava”është lloj ngjallashqë mund të qëndrojëv ë r t i k a l i s h t . K u rpeshkon, ajo ngritet,kurse me bishtinpërforcohet mbi shkëmbose ndonjë trup tjetër.• Gjethet më të mëdhai ka një lloj palme equajtur “Rafia”, rritet nëbrigjet e lumit Amazon.Gjethet e saj të blertaarrin gjatësi deri 22metra dhe gjereësi afër12 metra, kurse bishtine gjethës e ka 5 metra tëgjatë.• Një gjethë e tillë mundtë shtrehoj 10 njerëz.• N ë B r a z i l g j a t ëshek. XX-të është vrarëgjarpëri më i madh nëbotë, Anakonda, gjatësiae të cilit arrinte ne 35metra. Për ta vrarë këtëgjigant u desh që tëgoditej me 500 plumba.• Druri i cili e mbanrekordin e trshësisë nëbotë është “Baobabi”,i cili gjendet në Tanganikeme moshë rreth30 shekuj. Ky druperimetrin e trungut eka 47 m, lartesinë 22metra, ndërsa perimetrine kurorës 145 metra.

9 -Korça- gusht 2010TOKA është pasuri e paçmuar, t’a ruajmë, e t’a menaxhojmë me efektivitet.Gjatë periudhës Janar –Qershor2010, Inspektoriati i Mbrojtjes sëTokës pranë Këshillit të Qarkut,ka ushtruar aktivitetin e punëssë tij pothuajse në të gjithë teritorine shtrirjes zonale të çdonjësie të qeverisjes vendore nësecilin rreth brënda qarkut të Korçës.Gjatë kësaj periudhe ështëkryer kontrolli në 34 Komuna, 4Bashki dhe 1 Institucion që kanënë juridiksion tokë bujqësore.Gjatë kontrollit u respektuanprocedurat e përcaktuara përverifikimin dhe evidentimin eelementëve dhe të faktorëve,të cilët shkaktojnë dëmtimin efunksioneve që përmbush tokabujqësore sipas nenit 21 të ligjitnr 9244 datë 17.6.2004 “Përproblemet e mbrojtjes së tokësbujqesore” Për çdo Komunë,Bashki ose Institucion të kontrolluar,grupi i kontrollit hartoiakt-kontrolle sipas përcaktimittë pikës 8, kreu IV i VKMnr. 80 datë 28.1.2005 duke iabërë prezent titullarit të pushtetitvendor ose të institucionit përkatës.Në këto akt - kontrolle ,pasqyrohet problematika e mbrojtjessë tokës dhe detyrat që udalin organeve dhe strukturavetë mbrojtjes së tokës për çdoKomune, Bashki ose Institucionpër përmirësimin e punës, nëdrejtim të marrjes së masave përmbrojtjen e tokës. Pamvarësishtnga dimensioni i problemeve tëkonstatuara dhe përgjegjësivetë organeve dhe strukturave tëmbrojtjes së tokës në organet eqeverisjes vendore dhe institucioneve,të cilat gjejnë mishërimnë akt-kontrollet e mbajtura,shumë nga këto dobësi dhe tëmeta lidhen direkt ose indirektme respektimin e detyrimeveligjore të instancave të ndryshmeshtetërore që kanë ndajorganeve të pushtetit vendor dhemungesa e bashkëpunimit midistyre, si domosdoshmëri përkapërximin e disa prej dobësiveqë evidentohen në masat mbrojtjësendaj tokës. Ndaj mendojmëse duke i bërë prezent këtoprobleme pranë Komisionit tëMbrojtjes së Tokës në Këshilline Qarkut, sipas gjykimit tonë ,shumë nga këto probleme dotë gjejnë zgjidhje. Po trajtojmëmë poshtë disa nga problemettë cilat I gjykojmë si nevojë përpërmirësim :1.Në të gjitha Komunat dheBashkitë e Qarkut, funksionojeZyrat e Menaxhimit dheMbrojtjes së Tokës të ngrituranë zbatim te VKM nr 532 datë31.10.2002 “Për mënyrat e ushtrimittë funksioneve nga SAMTnë Qark dhe ZMMT në Komunëdhe/ose Bashki”. Vihet re njëpërmirësim i punës së këtyrezyrave për problemet e mbrojtjessë tokës. Por me keqardhjekonstatojmë se në disa komunaproblemet e mbrojtjes së tokësmbulohen nga specialistë jashtëprofilit, si në komunat Progër,Gore, Udënisht, e bashkitë Korçë,Leskovik funksionim jo korekt Izyrave të MMT-ve, për të cilëtju është lënë detyrë drejtuesve tëmeremetojnë këtë funksion.2. Dokumentacioni i domosdoshëmpër problemet e mbrojtjessë tokës megjithëse povlerësohet në shumicën e komunavedhe bashkive vërejme se kangadalësim në përpilimin e plotëtë këtij dokumentacioni, sidomospërsa i përket librit të ngastrave,librave te tokës, hartave kadastraletë shkallëve të ndryshme, etj.Në këtë aspekt përveç përgjegjësiveqë kanë Zyrat e Menaxhimitdhe Mbrojtjes së Tokës ose vetëadministrata e pushtetit vendor,ne konstatojmë se pergjegjësi kanëedhe strukturat shtetërore që meligj ngarkohen për të bashkepunuarnë realizimin e këtyredetyrave me keto struktura tebazës. Gjatë kontrollit të ushtruarnëpër organet e qeverisjes vendore,vërehej një zbehje në ndjenëne përgjegjësisë në zyrat eAMT nëpër rrethe për realizimine këtyre detyrave që percaktojneligjet dhe VKM. Pra zyrës sëAdministrimit dhe Mbrojtjes sëTokës në Qark i takon për detyrëqë disa mangësi dhe të metavetë cilat po konstatojmë në bazëduhet t’ja u plotesojnë, pasi ështëe nevojshme tu pergjigjen kërkesavetë strukturave të qeverisjesvendore për kompletimin me dokumentacioninkadastral që vetedisponojne dhe nuk e venë nëfunksion të ZMMT në Komunadhe Bashki.3. Në pjesën më të madhe të Komunavedhe Bashkive ka problememe evidentimin e saktë tëpronësisë së tokave , mungojnëdokumentat e pronësisë si printimet,hartat e shkallës 1:2500, formularëtnr 6 , diku këto janëtë pjesëshme , diku me gabimetë mëdha për shkak të azhornimevetë gabuara etj. ShumëKomuna dhe Bashki nisur ngaky realitet u janë drejtuar degëvetë ZRPP nëpër rrethe dheZyrës Qëndrore të RPP Tiranëpër plotësim të dokumentacionittë tyre. Ky problem nuk po gjenzgjidhje sepse akoma ZRPP-tëpo mbajnë monopolin e këtijdokumentacioni.Sipas vendimeve në fuqi ështëdetyre e këtyre Zyrave të bashkëpunojnëdhe te shkëmbejnëdokumentacion me të gjithastrukturat shteterore për problemete pronësisë. E ngreme meKonkluzionet e një kontrollishumë shqetësim këtë problempasi të gjitha strukturat e qeverisjesvendore e përjetojnë meshume vështirësi këtë mungesëdokumentacioni tepër të domosdoshëmnë veprimtarinë e tyretë përditeshme në kontaktin edrejtpërdrejtë me komunitetitin.Në kushtet aktuale administratae qeverisjes vendore duhet të ketëtë dixhitalizuara këto dokumentedhe është detyrë e ZRPP e ciladuhet të furnizojnë periodikishtme informacion keto njësi, dukepasqyruar ndryshimet që pësonpronësia. Pa këtë dokumentacionnëpër Komuna dhe Bashki nukmund të flitet për problemet etokës, për masat mbrojtëse ndajsaj për përgjegjesitë e pronarëvedhe poseduesve të tokës.Nga ana e IMT po jepet ndihmesëpër ndonjë asistencëtekniketë kërkuar por nuk mundtë kërkohet dokumentacioni siRegjistri i Mbrojtjes së Tokës,hartat kadastrale të pronësisë , etjkur ato janë të pa kompletuara.4. Puna në terren, nga konstatimettona le për të deshiruar nëgjëndjen e rrjetit vaditës dhekullues, gjëndjen e veprave tëartit, mirëmbajtja e shtretërvetë lumenjve dhe përrenjve.Të gjitha këto, duke shtuar dhelagështinë e madhe të dimrit qëkaloi, kanë patur dhe kanë ndikimine tyre në përmbytjen dhedëmtimin e tokës , raste të cilatjanë pasqyruar në akt-kontrollete mbajtura. Veç përcaktimit tëpërgjegjësive dhe detyrave përçdo pronar dhe strukturë të bazespër kujdesin që duhet treguarpër kullimin dhe vaditjen e tokave,këtu duhet të theksojmëpërgjegjësinë që ka Bordi i Kullimitsi institucion i specializuardhe i ngarkuar për mirëmbajtjene veprave të artit, të kanaleve tëpara e të dyta vaditëse dhe kulluesedhe të shtretërve të lumenjeve.Problematike mbetet gjëndjanë kanalin e Ventrokut, i cili ngambushja me aluvione dhe mbeturinashbujqesore, ka humbur funksionete veta, nga mosndërhyrja eBordit te Kullimit. Gjatë këtij vitikemi konstatuar të meta e dobësinë pastrimin e kanaleve në Kom.Bulgarec,Voskop, Liqenas, Vreshtas,Pojan, Pirg, Drenovë, Libonik,Mollaj të rrethit Korçë, në Hocisht,K.Q.Bilisht, Progër të rrethitDevoll, Mollas të rrethit Kolonjë,Buçimas, të rrethit Pogradec, në tëgjitha bashkitë e kontrolluara, siedhe në Qëndrën e Transferimit tëTeknologjive Bujqesore.-Gjithashtu kemi konstatuardëmtime në shtretërit e lumenjvenë Çërravë dhe në zonënGore-Moglice,lumin Devoll përzonën e Cangonjit, Bitinckës dheHocishtit.-Gjatë dimrit që kaloi, pati përmbytjenë një sipërfaqe rreth 3230ha, kryesisht në fushën e Korçësdhe konkretisht 2500 ha në komunënVreshtas, 100 ha në komunënÇërravë ( Nizhavec ),100 ha nëkomunën Pirg Sovjan),400 hanë komunën Libonik ( Drithas eLibonik),80 ha në komunën Pojan( ShënGjergj ),50 ha në bashkinëMaliq. Përmbytja erdhi jo vetëmsi pasojë e rënies së rreshjeve tëshumta ( 80% e rreshjeve vjetore),por edhe nga ulja e nivelit tëtorfës, nga mbushja me aluvionedhe mbeturina bujqësore i kanalevekulluese e vaditëse dhe mosmbajtja në gatishmëri e tyre ngavetë fermerët ,komunat. Bordii Kullimit gjatë këtij 6 mujorika përqëndruar punën e tij në:pastrimin e lumit Dunavec nëkaskadën e Vashtëmisë-Ura e Bulgarecitduke investuar 1.811.000lekë. Objekte të tjera ku po punohetjanë tek proi Oshtec, Ura eÇetës, në rrethin Devoll, në gjatesinëe lumit Devoll në fushën eMaliqit, në kaskada e Vashtëmisë,ku për këto punime do të shpenzohen18 milion lekë ndërsa përpunimet në krahun e djathtë tëGjançit do të investohen 6 milionlekë. Pastrimi i lumit Devoll pasurës së Maliqit do të realizohetme fondet e Ministrisë Bujqësisënë shumën prej 5 milion lekë.Këto të dhëna janë dhënë ngavet Bordi i Kullimit.5. Problemi i ndërtimeve me dhepa lejë në tokat bujqësore, ështëçfaqur dukshëm në akset kryesorerrugore të komunave Qëndër Bilisht,Bulgarec, Libonik , Pirg. Nengremë me shqetësim këtë problem, për Keshillat e Rregullimittë Territorit të Komunave dheBashkive në drejtim të miratimittë shesheve dhe lejëve të ndërtimit.Sigurisht që këto Keshillazbatojnë ligjin e Urbanistikës , poredhe ligji nr 9244 date 17.6.2004“Për problemet e mbrojtjes sëtokës bujqësore” ka sanksione tëforta ligjore për zënien e tokësbujqesore me ndërtime. Eshtëfakt që ZMMT po e ndjekimme shqetësim këtë problem,por situatë nuk është plotësishtnën kontroll, sidomos në komunat,ku kalojnë akset kryesore tërrugëve nacionale. Problem mbetetgjithashtu mbjellja e argjinaturësse lumit Devoll,sidomos ne komunatPojan e Libonik. Është detyrë eBordit të Kullimit në bashkëpunimme komunat të cilët duhej tëndërhyjnë në mos lejimin e futjesnën kulturë të këtyre sipërfaqeve.6. Gjatë kontrollit metodik dy mujorkemi konstatuar raste të depozitimittë materialeve inerte mbitokën bujqësore ose të shfrytezimittë karrierave për marrje argjiledhe inertesh. Probleme ka pasur nëkomunen Drenovë me firmën Favinanë rëzë të Moravës, firmën eprodhimit të tullave Kapurani nëQatrom, në komunën Qëndër Bilishtdhe bashkinë Maliq me firmëne prodhimit të tullave XBP, në komunatPirg e Bulgarec e bashkinëKorçë (superstradë) nga depozitimii inerteve. E pakontrolluar vazhdontë mbetet hedhja e mbeturinave urbane,të cilat po inondojnë tokënbujqësore, përrenjtë dhe lumenjtë,sidomos në komunat Bulgarec(ish fusha e aviacionit dhe në fshatinDishnicë ), Pirg, Mollaj,Vreshtas,bashkinë Korçë etj.7. Një nga kërkesat kryesore qëpërcakton ligji nr 9244 eshte rehabilitimii tokave bujqësore tëdëmtuara. Megjithë insistimin eIMT në Qark, shumë toka tëdëmtuara ose të shfrytëzuara përqëllime tregëtare dhe prodhuesenuk po rehabilitohen . Në gjendjekatastrofike është zona e depozitimittë mbeturinave urbanedhe ngastrat përreth në Korçë, qënjihen si zonë ujëmbajtëse , ngahapja e gropave për marrjen eargjilës që arrijnë në thellësi 7-8m dhe zenë siperfaqe nga 1-4dyn tokë, ose sasia e tokës sedëmtuar vlerësohet rreth 20 ha.8. Në shumicën e Komunavedhe Bashkive gjatë këtij viti pozbatohet kërkesa ligjore për planifikiminnë buxhet të masës40 % të fondit të tatimeve qëpronarët e tokave paguajnë.Megjithatë bashkitë Korçë eLeskovik, që kanë tokë bujqësorejashtë vijës së verdhë, nuke mbledhin tatimin e tokës, e përrrjedhojë, nuk investojnë në tokënbujqësore.Është konstatuar se në disa komunajanë përcaktuar objektedhe hartuar projekte konkrete përndërhyrje të mundëshme në drejtimtë mobilimit dhe mbrojtjen etokës, qoftë me fondet e komunësapo me grandet e qeverisë,etj si ne Kom. Çërravë, Dardhas,Mollaj,Vithkuq,Pojan,Drenovë,Mollas, Qëndër Leskovik, QendërBillisht , Progër etj.Duke vlerësuar dhe konstatuarnë këtë periudhe, se ka njëndjenjë më të lartë përgjegjësienga ana e strukturave shtetëroretë ngarkuara për mbrojtjen etokës, shprehim bindjen se edhedetyrat e përcaktuara nga KSH-MT për këtë vit do të realizohenme përparësi.Josif XHERAKryeinspektori I M T

10 -Korça- gusht 2010LetërsiTregime:FUNDI I MIRËA. P. ÇEHOVNë shtëpinë e zyrtarit tëlartë Suçkinit, në një ditëpushimi, trokiti në portëLubov Grigorievna,një grua e mbajturmirë, trupmadhe dhedërdënge, rreth tëdyzetave, që merrej melajmësi dhe me shumëpunë të tjera, për të cilatështë berë zakon të flitetvetëm me psherëtimëdhe vesh më vesh. Efutën brenda. Stiçkini uturbullua kur iu paraqit,por sakaq e mori në dorëveten, u mbajt rëndë, ifoli shtruar, fjalët sikuri ngulte, dhe vazhdoi tëecte nëpër dhomë dhe tëpinte duhan. Serioz dhei përmbajtur i tha:-Më vjen shumë mirë tënjihem me ju.Ju thirra me rekomandimtë Semion Ivanoviçit,mund të mëndihmoni në një çështjedelikate, shumë të rëndësishme,që ka të bëjëme lumturinë time. Imbusha të pesëdhjetat;shokët e mi i kanë fëmijëtburra. Shërbej në postetë rëndësishme, pasurikam, ndonëse jo shumëtë madhe, sidoqoftë, përtë mbajtur gruan dhefëmijët arrin dhe mbetet.Po ju them sa për taditur se, përveç rrogës,kam para në bankë,kursime, rrjedhojë ejetës së rregullt që bëj.Gëzoj emër të mirë, s’evë në gojë pijen, jetojme mend në kokë,me sjelljen time faremirë mund të shërbejshembull për të tjerët.Më mungon vetëm një:ngrohtësia familjare,shoqja e jetës. Kur mëzë mëngjesi, s’më zëdreka e darka, nuk ndiejmë kurrfarë kënaqësienga kjo jetë, s’kam mekë të këmbej një fjalëzemre, për arsye dhe tëmoshës, ka filluar të mëtrembë vetmia. Përveçkësaj, Lubov Grigorievna,familjari ka mëshumë peshë në shoqërise beqari… Bëj pjesë nëelitën e shoqërisë, paradhe emër kam, por po tashohësh qënien time metamam, vetiu bën pyetje:“Kush jam?” Një kokëe shkretë dhe asgjë mëtepër. Më është mbushurmendja të lidhem memartesë me një grua, ecila ta meritojë nderinqë i bëhet.-Punë të mirë paskenimenduar!-ia mbështetimendimin lajmësja dhepsherëtiu.-Rroj i vetmuar, nukhyj e dal te njeri. S’kamkujt t’i drejtohem përndihmë, më mirë se jus’kam ku gjej, se jinii specializuar, dini sibëhen këto punë. Juabesoj juve, LubovGrigornievna, fatintim, se ju i njihni mirëkandidatet e mundshme,mund të ndërmjetësoni.-Pse jo, punë që bëhetështë…-Merrni pak nga kjoqë ju është shtruar, julutem…Lajmësja mori gotënme votkë, si e mësuar nëkësi punësh, piu pa iurrudhur fytyra.-Bëhet, -përsëriti. –Pikësë pari, Nokollai Nikollajeviç,ju lutem të mëflisni për shijen tuaj.-Shijen? Si të jetë eshkruar nga Zoti.-Ashtu është, por njerëzitkanë parapëlqime, kushe do zeshkane, kush bardhoshe.-E dini ç’dua t’ju them,Lubov Grigorievna?-iaktheu Stiçkini dhe psherëtiuthellë. –Jam njeriserioz dhe me karakter.Për mua bukuria, paraqitjae jashtme në përgjithësi,është e dorëssë dytë, se vetë e dini,gruaja e bukur të haptelashe… Për mendimintim, gruaja duhet çmuarjo vetëm nga pamja,por nga shpirti e ngakarakteri. Po ju merrni,pini pak… Të vjenmirë ta kesh gruan tëshëndetshme, topolake,rrumbullake, por s’ështëkjo që e përcakton lumturinëe dyanshme, kryesorembetet mendja.Ta shohësh hollë-hollë,gruaja dhe mendja nukduhet të ketë shumë,se do të fluturonte nëre me idealet e saj, porshkollë duhet të ketë,frëngjisht po duhet tëdijë të flasë, por dhendonjë nikoqirepsjeshtëpie duhet të dijë, tëqepë komçën, të rregullojërrobat. Vetë jamme shkollë, kam mikprinc Kanitelin, por përnga karakteri jam njerii thjeshtë. Më duhet njëfemër sa më thjeshtë.Kryesor mbetet respektidhe ndjenja, të jetë evetëdijshme sa jam unëajo që e lumturoj duke ikërkuar dorën.-E po sigurisht.-Dhe tani të flasim përmë kryesoren… Nukdua nuse të pasur.Nuk ia lejoj vehtes njëtë tillë poshtërsi, që tëmartohem për para. Nukdua të ha bukën e simeshoqeje, këtë ajo duhetta dijë mirë. Por dhevarfanjake s’e dua.Martohem jo për interes,jam vetë i kamur, martohem,sepse ndjejnevojë të kem një shoqejete, ama me varfanjakenuk dua të martohem,se ju dhe vetë e dini sishtrenjtohet çdo ditëjeta, pastaj do të bëhemime fëmijë.-Gjejmë dhe me pajë,-esiguroi lajmësja.-Merrni, pini pakvotkë…Heshtën nja pesë minuta.Lajmësja psherëtiu, pame bisht të zyrit zyrtarine lartë dhe e pyeti:-Po ndonjë, si beqarqë jeni?... Kam ca tëmira… Njëra ështëfranceze… tjetra ështëgreke… Vajza për tëqënë.Zyrtari qëndroi disaçaste i mensuar pastaji tha:-Jo faleminderit. E çmojkujdesin që tregoni…Tani më lejoni t’ju pyes:sa do të më merrni përmundimin?-Pak. Njezet e pesë rubladhe një copë për fustan,siç e do zakoni i lajmësisë,dhe falenderimin…Kurse për prikën kahesap tjetër.Stiçkini kryqëzoi nëkraharor krahët dheqëndroi i menduar.Psherëtiu dhe i tha:-Shtrenjtë më kërkuat…-Nuk është shtrenjtëNikollai Nikollajeviç!Më parë, kur bëheshinshumë martësa melajmësi, merrnim mëlirë, por ja që erdhënkohë të tjera, s’para kapunë. Në i futsh në xhepdy martesa me njëzet epesë rubla secilën gjatëmuajit, kush është aisi ti. Nuk na mbajnëmartesat në doni ta dini.Stiçkini e pa qejfprishurdhe ngriti supet.-Hm!... Po pse pak i quanidy njëzetepeshëshe ju?-epyeti.-Pak! Më përparafitonim njëqind rublanë muaj.-Hm!... Nuk e prisjaqë me ca punë si këtou fituakan shumë tëtilla. Pesëdhjetë rublanë muaj! Nuk janë tëshumtë meshkujt që imarrin… Po ju pini dhenjë gotë…Lajmësja e ktheu gotënme fund dhe nuk u rrudh.Stiçkini e shihte në heshtje,po e peshonte mesyrin e njohësit nga kokaderi në këmbët. I tha:Pesëdhjetë rubla…Domethënë gjashtëqindrubla në vit… Merrni julutem. Pini dhe një gotë…Me këto të ardhura,Lubov Grigorievna, judhe vetë fort mirë mundta lumturoni tjetrin…-Unë?-qeshi me tëmadhe lajmësja. – Unëjam plakë…-Aspak… Jeni aq embajtur, grua për sëmbari, fytyrën si hënapesëmbëdhjetëshe ekeni, të bardhë qumësht,pale trupin…Lajmësja u turbullua.E d h e S t i ç k i n i uturbullua, por iu ulpranë.-Me të dhënat tuaja si tëmos ju pëlqeni burrave,-itha. –Në ju del përparandonjë burrë i mbajturdhe me peshë, nikoqirdhe i sjellshëm, me rrogëtë mirë, me të ardhuratqë paskeni, s’ka si të mosju pëlqejë, me të mundtë rroni mirë e më mirë.-Një Zot e di, ç’jeni dukethënë, Nikollai Nikollajeviç…-Pse? S’fola keq…Ra heshtja. Stiçkinishfryu zhurmshëm hundët,lajmësja u bë lulekuqe, e pa gjithë turp,pastaj e pyeti:-Po ju sa merrni, NikollaiNikollajeviç?-Unë? Shtatëdhjetërubla në muaj, pashpërb-limet… Përveçkëtyre kam të ardhuradhe nga qirinjtë eparafinës dhe nga lepujt.-U marrkeni me gjueti?-Jo. Lepuj quhen pasagjerëtqë udhëtojnë pabileta.Kaloi dhe një minutëheshtjeje. Stiçkiniu ngrit dhe eci nëpërdhomë i emocionuar.-Nuk më duhet gruae re,-i tha. –Jam imoshuar, më duhet njëqë… të ketë paraqitjentuaj…-Një Zot e di ç’jeni dukethënë… -kukurisi lajmësjadhe e mbuloi fytyrëne ndezur flakë me shami.-E pse u dashka menduargjatë? Më pëlqyet, mëshkoni për shtrat me tëgjitha ç’keni… Jam irregullt, s’ve pije në gojë,në qoftë se ju pëlqej…Më mirë prishet! Mëkërkoni t’ju kërkojdorën!Lajmësja u përlot, qeshidhe në shenjë pëlqimi uputhën në faqe.-Atëherë,-i tha zyrtarii lartë i lumtur. –Tanimë lejoni t’ju shpjegojç’sjellje dhe ç’mënyrëjetese kërkoj nga ju…Jam serioz, i mbajtur,njeri me mendje tëessëllt, gjërat unë ikuptoj drejt dhe duaqë gruaja ime të jetëserioze, ta kutpjë mirëse jam unë bamirësi i saj,jam unë njeriu i parë nëfamilje…Stiçkini u ul, psherëtiuthellë dhe iu vu parashtrimit përpara nusestë pikëpamjeve të vetapër jetën familjare dhepër detyrimet e bashkëshortes.1887Përktheu:Jorgji Doksani

11 -Korça- gusht 2010HISTORIA BOTËRORE E BLETËS DHE BLETËRRITJESFarmacist .Vet. Arben QafëzeziCel:0682059749e-mail:benikoal@yahoo.comVijon nga numrii kaluarBletët në historinë eshkruarReferencat për bletët të përmenduranë literaturën ehershme dhe klasike janë tëshumta. Përmendja e bletëveose mjaltit në mitologjinëgreke dhe romake ka qenëe zakonshme. Perëndesharomake Mellona ishte mbrojtësee bletëve dhe shtëpiae perëndive në samitin etyre në malin Olimp ishtevendi ku është shërbyernektari si një nga pijet mëtë favorizuara. Në Kuranka një kapitullt; veçantë përbletën të titulluar “bleta”.Brenda kapitullit lexojmë ;“Dhe Zoti yt frymëzoi bletëttë ndërtonin shtëpitë e tyrenë male e pemë, si dhe në(koshere) këto i ndërtuan përju. (e ka fjalën për qeniennjerëzore). Pastaj ha (merrose thith lëngun e bimëve)nektar nga të gjitha frutatqë Zoti juaj projektoi për junë mënyrë kaq preçize. Mëpas nga barqet e tyre vjen njëpije e ngjyrave të ndryshme(mjalti), e cila është veçshërim për njerëzit. Më tejthuhet;”Ngjyra dhe kombinimete saj tepër të larmishmedhe era e luleve ështëjo për njerëzit edhe pse atamund dhe duhet t’ i gëzojnëe kënaqen me ato, ato janëpër të tërhequr dhe joshurbletët si dhe për t’i siguruarlulet për mbijetesën e tyre.Dhe në qoftë se lulet nukprodhojnë nectar të ëmbëldhe polen, bleta nuk do tëmbijetojnë. Bletërritja ishtegjithashtu e dokumentuarnga mjaft shkrimtarë romakësi Virjgili, Juliusi, Gaiusietj.Por aspekte të jetës sëbletëve dhe bletarisë, janëdiskutuar gjatë nga Aristoteli.Ai, si përfaqësues tipik ifillozofisë greke në vëllimine tij “Historia e Kafshëve“ 300 vjet B.C. tregon seishte i pari që studioi dheregjistroi seriozisht sjelljene bletëve, megjithëse shumëprej teorive të tij sot tingëllojnëqesharake. Aristoteli icili jetoi në kohën e Aleksandrittë Madh dhe si mësuesi itij , pohonte se insektet si atome krahë dhe ato pa krahë ezbulojnë praninë e objektevearomatike që larg. Ai mendontegjithashtu se bletëtas çiftëzoheshin, as lindnin,por larvat i marrin nga lulete ullirit, kurse mjaltin ato emarrin të gatshëm nga vesanë lulet.Mbretëreshën edinte që ishte mashkull dhee quante mbret, pasi sipastij nuk mund të komandojënjë femër. U deshën të kalonin1800 vjet që të vërtetohejse teoria e mbretit përmbretë-reshën të ishte false.Përparimet në bletari.Shpikjet dhe zbulimet emëdha.Bletaria ndryshoi më tepërnë vitet 1500 dhe 1851.Gjeratëherë bletët mbaheshin prejbletarëve pa kuptuar ciklinbiologjik të tyre dhe pa paturnjë strukturë zgjoi. Në vjeshtëbletët vriteshin dhe shtrydhejpërmbajtja e kosherit që tëmerrej mjalti, vetëm disakoshere dimëronin për dimërpër të ripopulluar parkunpërsëri në pranverë. Zbulimii parë që bëri revolucion nëtë kuptuarit e ciklit biologjiktë bletës u bë më 1586 ngaspanjolli, Mendez Luis deTorres. Ai tha për herë të parëse mbretëresha është femër(siç u tha më lart më parëmendohej si mashkull) dhese ajo i pjell të gjitha vezëtdhe sipas (vendit) qelizës kui pjell dalin mëma,puntoreapo meshkuj. Në vitin 1609,Charles Butler, meshkujti identifikoi si meshkuj ,kurse në vitin 1637 Richardbëri të ditur se bletët puntoreishin femra. Kuptimii ciklit të bletës i ndihmoibletarët të kujdeseshin mëmirë për kolonitë e bletëve.Përparësia e ardhshme dotë kishte të bënte me atëqë të lejonte bletarin për tëhequr mjaltin me sa më pakdëme për zgjoin dhe bletët.Ndonjëherë, atëhere një koshershportëe ndërthurninme një tjetër kosh-shportëbosh, duke i kaluar bletëtnë ai që ishte bosh, pastajvilnin kollaj mjaltin, sepsepuntoret shkonin në zgjoin eri edhe pse mëma vritej. Përpjekjetë tjera ishin shtesa ekavano-zave si zgjerime lartnë koshere siç bëhet sot memagazinat, të cilat hiqeshinpa shqetësuar bletën. Kujtojmëqë bleta evropiane ështësjellë në Amerikën e Veriutnga Anglia në vitin 1622,por vargmalet që përshkojnëkëtë vend, bënë që kjo bletënë bregun perëndimor nëKaliforni të shfaqej në vitet1850 prej andej ato u shfaqënnë Oregon dhe Kanada. Tëkuptuarit e ciklit të jetës sëbletës dhe gjetjen e aftësisëpër të vjelë mjaltë pa eshqetësuar atë ,e bëri bletiminmë të lehtë. Megjithatë,për 200 vjet rresht kosheretnuk mund të menaxhoheshindrejt, pasi ishte e pamundur tëvështroje rregullisht se çfarëndodhte brenda në zgjua.Uskicuan koshere me kornizanga më të ndryshmet, porkishte gjithmonë një problemqë, bletët thurnin hoje midiskornizës dhe kosherit dhe evetmja mënyrë për marjene mjaltit ishte prerja e saj.Hapi i pare drej kornizavetë lëvizëshme ishin koshereme listela të baraslarguar nëpjesën e sipërme të kosherit(koshere top-bar) dhe të rrethuarnga mbrojtse e pjerrët qëluante rolin e kosherit, bletëtnuk e ngjitnin piten në fundme kosherin, kështu bletarihiqte listelën shikonte pjelljendhe vilte kur dëshironemjaltë pa ngacmuar bletënfigura 8. Në 1851, amerikaniLorenzo Langstroth projektoizgjoin me korniza të lëvizëshmei cili rëndom përdoretdhe sot , duke mbajtur emrine tij. Projekti i tij përmbankorniza katërkëndëshe tëvarura në një arkë dhe lejonnjë hapësirë mes kornizave3/8 inç ose 0.9 mm. Kjo distancë,e njohur hapësirë-blete,është gjerësia e një rrugë emjaftueshme për një bletë tëkalojë lirshëm nëpër të , porshumë të gjerë për ta propolizuaratë. Zgjoi është bërënga njësitë apo “depot” qëndryshojnë në lartësi, por medimensione të njëjta me korpusinqendror. Ky lloj zgjoii dizenjuar prej tij, lehtësoimjaft menaxhimin me bletëtdhe bletaria hyri në një erë tëre. Mëqe jemi tek zgjoi mundtë zgjerohemi pak për dy tipete zgjojeve dhe projektusit etyre. Figura 9. Lorenzo LorraineLangstroth (25 dhjetor1810 - 6 tetor, 1895), bletar,klerik dhe mësues, konsiderohetsi babai i bletarisëamerikane.Lindi në Filadelfia,SH.B.A. Ai u diplomuanë Universitetin Yale në vitin1831, dhe mbajti më pas njëpost mësimdhënie atje në1834-1835.Langstroth pranoi kontributine Huber dhe modelimi izgjoit të tij e kishte kënaqurdhe modeloi një zgjua qëlejonte heqjen e kornizavepa nga-cmuar bletët. Shpikjae tij qëndron në faktin senë qoftë se në zgjua lë njëhapësirë të vogël (më pak se1 / 4 inch ose 6,4 mm) midispiteve, ose midis piteve dheanëve të kosherit , bletët dota mbushin atë me propolis(e propoli-zojnë) dhe kështuforconen pitet në koshere.Nga ana tjetër, kur lë njëhapësirë më të madhe (mëshumë se 3 / 8 inch ose 9,5mm) bletët do ta mbushinatë me hoje jo me propolis(nuk e propolizojnë). Më 5tetor 1852 Langstroth morinjë patentë për prodhim zgjojesh.KosheretLangstrothjanë ende në përdorim dhesot.Në 1853, ai botoi librin“Zgjoi dhe Bleta “në të cilinka dhënë këshilla praktikembi menaxhimin e bletës.Bleu (40.000 m2) tokë ecila ishte një vend idealpër të mbajtur bletët atje aimbolli shumë bimë e luleqë prefe-ronin bletët dhe equajti kopshti i mjaltit.Pasvdekjes në shtëpnë e tij iështë ngritur një monumenti cili është përcaktuar siMonument Kombëtar. Figuranr.10. DADANTIT CharlesDadant (20 maj 1817-26korrik 1902) ishte një bletarfranko-amerikan. Dadantështë konsideruar si një ngaetërit themelues të bletarisëmoderne. Ai ka lindur nërajonin Ardenne të Francës,në moshën 46 vjeç, shkoinë Amerikë, ëndrronte tëbëhej vreshtar. Dadant pasibleu tokë në Hamilton, ku aindërtoi një shtëpi të thjeshtë.Pasi pagoi për familjen e tijpër të ardhur në Amerikë ngaFranca dhe blerjen e një ferme,ai ishte pa para. Dadantpasi nuk u bë dot shitës vere,ju kthye bletarisë, një hobiqë kishte mësuar në Francë.Dadant mësoi anglisht nganënshkrimet në New YorkTribune. Ai shpiku zgjoinDadant, që ka përmasat ekornizës 26,6 × 42 cm dhe uthemelua për here të parë nëHamilton në një nga fabrikate para për mjetet e bletëve.Fabrika Dadant është endepronë e familjes Dadant.Ai kontribuoi me artikujnë revista të ndryshme .Dadant importoi bletët ngaItalia , ai solli me anije 250mbretë-resha për në Shtetete Bashkuara më 1874, ainuk ishte i pari që silltembretë-resha nga Italia nëShtetet e Bashkuara, por ishiti me gjysmën e çmimit($ 12) dhe këtë kërkoi ngakonkurrentët e tij. CharlesDadant vdiq në Hamilton nëvitin 1902. Kosheret klasiketë dy llojeve kanë evuluarnë çdo shtet. Lloji Dadantka shumë karakteristika tëpërbashkëta me llojin Langstrothdhe është ngatërruarshpesh me të. Zgjoi dadantështë pak i përhapur në vendetanglisht folëse dhe dukeqënë më i madh se langstrothpo pakë-sohet. Egzistonende në France, Rusidhe gjithë Lindjen. Zgjoi iLangsroth u dizenjua dheperfeksionua më tej nga bletarëtdhe novatorët në të dyanët e Atlantikut si në Angli,Francë, Gjermani dhe Shtetete Bashkuara. Gjithashtu, meardhjen në shekullin e 20-tëme shfaqien e dëmtuesvesi varroa etj dyshemetë ezgjojeve janë pajisur shpeshme një rrjetë teli ose sirtartë lëvizshëm pastrimi . Nukmund të lemë pa përmendurvendin që zuri bleta në kohëne Perandorit NapoleonBonaparti në Francë. Nëkohën e pera-ndorisë së tijbleta u bë simboli i moralitdhe vizionit të kombit,përNapoleonin bleta ishte simbolii përku-shtimit, rregullit,vetësakri-fikimit dhe i besnikërisëshoqërore. Këto vetiai I kërkonte dhe tek ushtarëte tij d.m.th të ishin të përkushtuarnë betejë, të ishin tërregullt , të sakrifikoheshinpër vendin dhe të ishin besnikëndaj eprori apo mbretit.Napoleoni i cili në 1804 ukurorëzua perandor i Francësmanteli i kurorëzimit ishtezbukuruar me 300 bletëprej floriri. (shiko fotogratine Napoleonit). Bleta ishteikona më interesante dhe mëmadhështore mbretërisë sëNapoleonit.Historia natyrore dihet siçthamë më lart fillon meAristotelin dhe filozofët tëtjerë të lashtë që analizuandiversitetin e botës natyroreqë nga grekët e lashtë derinë studimet e natyralistit tëmadh Linnaeus Carolus (injohur ndryshe si Karl Linnaeus).Ky dhe natyra-listëte të tjerë të shekullit të 18,konceptin kryesor të historisënatyrore e bazonin tekZinxhiri i Madh i qenieve,që fillonte nga forma mëprimitive deri në përsosmëridhe arritjen e kulmit tëVijon në faqen 12

12 -Korça- gusht 2010përsosmërisë tek njeriu.Karl Line (1707-1778)duke bërë ndarjen sistematiketë botës shtazore,njëkohësisht për-caktoipozicionin të bletës nëzinxhirin biologjik të qenieve.Është pikërisht kyqë në vitin 1758 i dha bletësemrin shkencor në latinishtApis mellifera,që do tëthotë api = bletë meli =mjaltë feri = sjell d.m.thbleta që sjell mjaltë. Pornjë emër më përshkruesApis. mellifica, ose “bletaqë bën mjaltë” u propozuamë 1761. Emëri i dytë ështëmë i saktë sepse e përshkruanbletën tamam (ajonuk sell mjaltë por nektardhe vërtet bën mjaltë),porpërparësi në nomenklaturatshkencore merr emri i parepavarësisht se emërtimiA. mellifica ende mundtë gjendet shpesh në literaturë.Emëri shken-cor ikafshëve u zgjidh përfundimishtnë Konresin e 15Ndërkombëtar për Zoologjidhe janë të dety-ruara tëzbatohen rregu-llat e tij,emërat janë në gjuhë latinedhe shkruhen në formënitalike ose të nënvizuar.Ja vendi që zë p.sh bletaevropiane në klasifikm. Ajobën pjesë në: Mbretëriakafshëanimali;Tipi-këmbë-nyjëtuarit-arthropoda:Klasa-insekte-heksapod;Rendi-krahë-ciporë-hymenopterasipas Greqishteshymen=cipë,pteron=krahFamilja-familje-bletësha p i d a e : N ë n f a m i l j a -Apinae. Gjinia-bletë nëshoqëri(sociale)-apis.Specia-mellifera;Nënspecia-raca-mellifera.Ka më shumë se 20.000 llojebletësh të egëra. Shumëlloje jetojnë të vetmuara(solitare) dhe shumë tëtjera në koloni ose quhenbletë sociale si familjetHalicitidae , Apidae. Bletëte gjalla sociale ndahen në4 raca; -Bleta shtegëtare(apis dorsata) jeton në Azi-Bleta e vogël(Apis florae)jeton si e egër po në AZI-Bleta indiane (Apis indicaose cerana) në AZI-Bletaevropiane (Apis melificaose mellifera) në EVROPEe jashtë saj.Kjo e funditndahet në këto nënlloje oseraca si: 1-Bleta perëndimore(Apis mellifera mellifica)është e zezë shtrihetnga perëndimi deri në urale,2-Karnika(Apis melliferacarnica) e ka origjinën nëjugu i Alpeve, Hungarie deri në Mesdhe, ështëleshatore,e urtë punon gjervonë dhe gjen kullotë melehtësi.3-Bleta italiane(Apismellifera ligustica), e kaorigjinën në GadishullinApenin dallohet për 2-3unazat e para të verdha,nukpërshtatet mire në vendet eftohta.4-Bleta e Kaukazitka origjinën në Evropa LindoreDeti i Zi, ka trombënme të gjatë në 4 nënracatrreth 7 mm. U zgjerovapak këtu për ta bërë më tëqartë rëndësinë e studimittë Karl Lineut. Meqë poflasim për histori dhe racate bletës nuk mund të mospërmend historinë e BletësAfrikane A.m. scute-llata;ose siç quhet ndryshe” bletavrasëse”. Bleta afrikane uimportua për në Amerikëne jugut në vitin 1956 ngagjeneticieni i shquar brazilian,Warwick Kerr.Aimendoi se ishte një mundësie mirë që duke e kryqëzuarkëtë me bletën europiane nëBrazil të nxirte një racë mëtë butë se afrikania ,por mëproduktive se evropiania ecila mezi ishte përshtaturnë këtë vend tropikal. Kerrsolli 63 mbre-tëresha ngaTanzania dhe i vendosinë karantinë në një zonëkërkomore shkencore përbujqësi afër Rio Claro, ku48 mbretëresha mbijetuanderi vitin e ardhshë.Përmesmbarështimit selektiv memeshkuj evropianë, Kerr dhebashkëpunëtorët e tij prodhuanhibridët e gjeneratëssë parë. Pas disa muajvetë këtij aktiviteti, numuri imëmave u reduktua në 29 tëcilat mba-heshin në koshereme dia-fragmë. Në tetor të1957 (sipas tregimit të Kerrit),ky i fundit nuk ndodhejnë Brazil për pak kohë dhenjë bletar lokal vagabondu çudit me diafragmat emëmave që kishte vendosurKerr dhe i hoqi ato. Kështuqë akside-ntalisht dolën nëpyjet për rreth 26 mëmaafrikane të shoqë-ruara ngaroitje të vogla karakteristikepër këtë bletë. Kerrshpresonte që këto bletë tëegëra ose do të humbninnëpër pyje ose do të çiftëzoheshinme bletë evropianeduke humbur karakterin etyre agresiv.Por nuk ndodhikështu brenda pak vitesh,filluan të vinin raportimenga zonat për rreth ku shumëfermerë të varfër dhe kafshëte tyre kishin rënë viktimatë këtyre bletëve dukeshkaktuar dhe humbje jete.Me fillim të viteve 1960, upa qartë se një zgjerim tëshpejtë kishte ndodhur mekëtë bletë vrasëse afrikanee cila ndryshe nga evropianiaroi i së cilës lëviz afër, iafrikanes shkon deri në 100km larg.Në vitin 1980 atoarritën deri në Meksikë dhemë 1990 e sot kanë arriturnë jug të SH.B.A. Kjo bletënuk mund të shkojë më tejREDAKSIAnë veri sepse klima e ftohtënuk i përshtatet dhe kjo epengon atë të shtrihet mëtej.Meqë jemi këtu kjo bletënuk është googol, thumbindhe sasinë e helmit e kapothuajse njëjt me bletëne zakonshme evro-piane(figura nr 11), por dallonse kjo,është pak më e vogël,rroit shpesh dhe me roitje tëvogla e shumë agre-sive ,ka shumë individë që rinënë mbrojtje të kosherit,acarohet shpejt dhe nganjë diçka e vogël, si dhe nësulm marrin pjesë shumëindividë , këto karakteristikae bëjnë atë më agresivese bleta evropiane. Siç kemithënë që shekulli i 18 ishteshekulli i zbulimeve tëmëdha, është kjo kohë kurfilozofët evro-pianë ndërmorënstudime shkencore tëbletëve dhe filluan të kuptoninbotën komplekse dhe tëfshehur të biologjisë së tyre.Ndër këta pionierë shkencoreshquajmë, Réaumurdhe shkencëtarin e verbërzviceran Francois Huber icili u verbua që në moshën15-vjeçare dhe vazhdoistudimet duke marrë njësekretar si ndihmës i quajtuFrancois Burnens për tëvazhduar studimet dhe për20 vjet të tjera me ndihmëne tij. Swammerdam ishtendër të parët që përdorimikro-skopin dhe kuptoibiologjinë e brendëshme tëbletës. Réaumur gjithashtuqe i pari që konstruktoizgjoin me mure xhami përtë pare më afër aktivitetin ebletëve dhe vuri në dukje sembretëreshat hedhin vezëtnë qelizat e hapura, endenuk kishte asnjë ide se sinjë mbretëreshë pllenohet,asnjëherë nuk pa çiftëzimine një mbretëreshe memeshkuj dhe mbështesteteorinë se mbretëreshatishin “vetë-pjellore”, ndërsatë tjerët besonin se njëavull i quajtur “miasma”Botuesi:Drejtore: Laura FurxhiAurel Grabocka-Drejtor i ARZH-së-KorçëVEHBI FURXHIProf.asc.dr.Bashkim Jahollari-historianBardhi Sejdarasi-Tiranë-Ylber Merdani-poet,Art Design:Kristaq Turtulli-shkrimtar-KanadaL.Furxhi -Skënder Demolli-(Athinë)-Mevisa Isallari (Berlin-Gjermani)Arben Caka-Kolonjë, Mihal Kuteli – Pogradec.që lëshojnë meshkujt nëajër pllenon mbretëreshatpa kontakt fizik direkt.Huber i verbër , i cili eperfeksionoi më tej kosherine Reaumur dheishte i pari që provoi ngavëzhgimet dhe eksperimentet,se mbretë-reshatinseminohen fizikisht ngameshkujt njëri pas tjetritjashtë kosherit ,në ajër dhedistancë të largët nga zgjoi.Huberi i cilësuar si: babai ishkencës moderne të bletarisëkonfirmoi se një rrojpërbëhet nga mbretëreshasi mëma e të gjitha femravedhe meshkujve në zgjua.Ai së bashku me Burnensanalizoi bletët në mikroskopdhe ishin ndër të parëtqë përshkruan, vezoretdhe qeskën e sperms nëmbretë-reshat si dhe penisine meshkujve. Pionierëte bletarisë praktike dhetregë-tare. Shekulli i 19prodhoi një sërë shpikjesqë përsosën projektimindhe prodhimin e zgjojeve,nxjerrjen e mjaltitdhe marketimin e bletës.Kështu Root Amos, autor iABC-ja e bletës udhëhoqiprodhimin e koshereve dheshpërndarjen e pakove tëbletëve në Shtetet e Bashkuar.Majori FrancescoDe Hruschka ishte njëoficer ushtarak në Austridhe më pas u këthye nëvend-lindjen e tij VenecieItali. Më 1865 ai shpikunjë makinë të thjeshtë përnxjerrjen e mjaltit ngapitet me anë të forcës centrifugale.Ai ishte aktivistnë Shoqatën e Bletarëve(Brno) dhe ndër aktivitetete shumta që mertepjesë ishte dhe ai i pjesëmarrjesnë një Ekspozitëtë Insekteve më 1868 nëParis ku Hrushka prezantoicentri-fugën e tij të pare,duke shënuar kështu zbuliminmë të rëndësishëmqë nxiti shumë industrinëtregëtare të mjaltit. Idejae tij fillestare ishte kapeljame gogla në formë shporteADRESA:Rr. „Ismail Qemali“KorçëPranë „Grand“ HotelKarshi Hotel „Regency“Tel:082242985Cel:0682459546që mbante djali i tij në kokëdhe kur rrotullohej koka nësajë të forcave centrifugaleato shpaloseshin. Ishte kjorastësia e cila e dha idenëpër të ndërtuar një pajisjecentrifuge ku bëhej thjeshtmbë-shtetja e kornizavenë një mbështetse metalikedhe pastaj duke ardhurrrotull rreth tyre brenda njëene mblidhet mjalti i dalënga pitet prej forcave centrifugale.Fillimisht paisjaishte si në figurën nr 12,më vonë ishte një pajisje kufuteshin kornizat e rrethuarame rrjetë metali në një enëtë rrumbullakët prej druri.Vendin e drurit më vonëe zunë enët e kallajisuradhe rripi i transmetimit tëlëvizjeve e zunë ingranazhet.Më pas novatorët etjerë në Amerikë dhe Anglibënë përshtatje dhe modifikimenga më të ndry-shmettë cilat vazhdojnë dhe sot.Shpikja e centrifuges bëriqë korniza e mbushur memjaltë mund të kthehet nëzgjua e padëmtuar, por bosh- duke ju siguruar bletëvekorniza bosh gati për punëdhe njëkohësisht bëhet kursimii kohës dhe i të materialevedi dru dyllë etj.Kyzbulim katalizoi tepër industrinëmoderne të mjaltit.Më pas zbulimet në bletari ubënë të shumëta dhe të panumurueshmepër të cilat dotë duhet një shkrim akomamë i zgjeruar se ky që lexuati cili shpresoj të mos ju ketëmërzitur pasi ishte shumë igjatë dhe vetëm kaq mundata paraqes në mënyre tëshkurtuar .Shtypshkronja„Kotti“Adresa:Rr. „Jovan Kosturi“Nr.1KorçëTel: 082242382