PrzeglÄ daj publikację - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

S³owniki równie¿ podaj¹ to podwójneznaczenie przymiotnika przestępny:Ö ,,wystêpny, niemoralny’’ iÖ okreœlaj¹cy rok, miesi¹c, dzieñ, co, zdaniemdawnych autorów, lepiej by by³o nazwaæ,,przydany, wstawiony’’ (podyktowane na pewno³aciñskim intercalaris i niemieckim Schalt–odschalten ,,wtr¹ciæ, wstawiæ, w³¹czyæ’’).Od czasownika przestąpić pochodzi równie¿dawny rzeczownik przestęp o potrójnymznaczeniu:Ö ,,przejœcie’’,Ö ,,gatunek roœliny’’ iÖ w t³umaczeniu z hebrajskiego Pascha (odhebr. pesach ,,przejœcie’’), w Biblii greckiej(tzw. Septuagincie) niekiedy Pháse ,,przejœcie’’i ³aciñski Transitus (z czego i wspó³czesny tranzyt),,przejœcie’’, czyli realnie ,,Wielkanoc’’.Przymiotnik przestępny nawi¹zuje oczywiœciedo znaczenia ,,przejœcie, przekroczenie,przest¹pienie’’. Myœlano tu o przest¹pieniu jednegoczterolecia w nastêpne, po którym znowubêdzie przestęp, czyli rok, miesi¹c i dzieñ przestêpny.Œwiadectwem, ¿e tak myœleli dawniejPolacy, jest t³umaczenie dnia i roku przestêpnegoprzez jezuitê G. Knapskiego (1564–1639)na ³acinê transitus ,,przejœcie’’. Dodaæ mo¿na,¿e w dawnej polszczyŸnie dzieñ, miesi¹c i rokprzestêpny nazywane by³y przybyszem, b¹dŸmówiono tak¿e przybycień lubte¿ dzień, miesiąc,rok przybyszowy. Niektórzy wiêc Polacy,nosz¹cy nazwisko Przybysz, mog¹ je zawdziêczaæwyrazowi pospolitemu przybysz, któryw dawnej polszczyŸnie znaczy³ tak¿e ,,dzieñ,miesi¹c, rok przestêpny’’.(marzec 2000)Jan RusieckiWarszawa,,Ja mówić po anglo-polski’’ – czyli o polszczyźnieprzełomu tysiącleci 1)Gdy poczujesz Curly, po prostu pokaż to.Gdy poczujesz Curly, po prostu zdobądź to. Żebyświat Twój nabrał barw, poznaj ten chrupiącysmak. Czujesz się jak Curly? Zrób tak. Curly – tolekko chrupiąca fistaszkowa zabawa.(Reklama telewizyjna, wiosna 1997)Czy Pañstwo to rozumiej¹? Bo ja nieca³kiem; mimo ¿e znam angielski. Bezsensownezdanie Czujesz się jak Curly? to dos³owny – s³owow s³owo – przek³ad angielskiego zdania Doyou feel like Curly? – czyli ,,Czy masz ochotê naCurly?’’ Wyra¿enia pokaż to, zdobądź to, zróbtak brzmi¹ po polsku dziwacznie, b¹dŸ zgo³aniezrozumiale. T³umacz angielskiej reklamy najwyraŸniejnie zawraca³ sobie g³owy takimi drobiazgami,jak znaczenie u¿ytych przez niegowyrazów i zwrotów w jêzyku polskim, czy poprostu – sens.Czy wiêc maj¹ racjê ci, którzy bij¹ naalarm z powodu inwazji jêzyków obcych najêzyk polski – g³ównie zaœ inwazji jêzyka angielskiego?Czyni¹c to, maj¹ na myœli nie tyle takienieudolne reklamy, ile przede wszystkim zalewnowych obcych wyrazów w polszczyŸnie. Otoprzyk³ad z prasy:Dariusz Banaszek, z coraz większą przewagąlideruj¹cy od niemal dwóch miesięcy liścierankingowej polskich scrabblistów, wygrał prestiżowy15-rundowy turniej z okazji 10-leciaScrabble w Polsce. (...) Należy żałować, że nieprzyjechali silni gracze z Gorzowa Wielkopolskiego,ale zapewne pokażą się w ten weekendw Szczecinie.(Gazeta Wyborcza 19.4.1997)Wydaje siê wiêc, ¿e to prawda, i¿ polszczyznêzalewa fala wyrazów pochodzenia angielskiego.Tak – ale zaskoczê Pañstwa pewnie,gdy powiem, ¿e naprawdê istotnych zmian zachodz¹cychw jêzyku polskim pod wp³ywemangielszczyzny szukaæ trzeba nie w nowinkachs³ownikowych, lecz gdzie indziej. Gdzie – o tympotem. Tymczasem zajmijmy siê w³aœnie tym,1)Artyku³ ten ukaza³ siê – z drobnymi zmianami – w czasopismach Lingua legis nr 82000 i w Polonistyce nr 62000.5