PrzeglÄ daj publikację - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

niczego, bez podstawowej choæby znajomoœciangielskiego nie warto wyruszaæ na ¿eglugê poInternecie – i tak dalej. Walki z wp³ywem amerykañskiejpop-kultury nie warto przenosiæna grunt jêzykowy, bo mo¿emy na tym tylkostraciæ. Wyrazy i wyra¿enia angielskie przyswajanes¹ przez wiele jêzyków i staj¹ siê nowymiinternacjonalizmami. Jak zaœ po¿yteczne s¹ internacjonalizmy,stara³em siê pokazaæ poprzednio.Przypomnê jeszcze, ¿e te nowe, z jêzykaangielskiego pochodz¹ce internacjonalizmy maj¹bardzo czêsto Ÿród³os³ów grecko-³aciñski– ca³kiem tak samo, jak internacjonalizmy stare.Za przyk³ady pos³u¿yæ tu mog¹ znów kontener,faks i modem. Tym ³atwiej je wiêc zaakceptowaæ– chyba ¿e bêdziemy zaœlepieni niechêci¹do wszystkiego co angielskie.Ciekawe, ¿e w Niemczech, które przesz³yprzecie¿ w tym stuleciu ostr¹ chorobê jêzykowegonacjonalizmu, wydaje siê panowaæ du-¿a tolerancja na obce wtrêty do jêzyka niemieckiego.Telefon komórkowy nazywaj¹ z angielskaHandy (choæ termin ten wcale nie istnieje– w tym znaczeniu – w angielskim); popularnyprogram dyskusyjny w telewizji nazywa siê Talkim Turm ,,Talk – czyli rozmowa – w wie¿y’’,serial telewizyjny o ratownikach w helikopterzenazywa siê Medicopter – te¿ ca³kiem z angielska;inny program telewizyjny nosi nazwê Interaktivlive – i tak dalej. W magazynie ,,GazetyWyborczej’’ znalaz³em kiedyœ tak¹ reklamê:SIEMENSKein Problem, wenn Sie diese Headlinenicht verstehen.Ten telefon mówi po polsku.Headline, a wcale nie Kopfzeile, Titelzeile, czyTitelkopf!Rozwa¿aliœmy dotychczas g³ówniewp³yw angielszczyzny na polszczyznê mediów– prasy, radia, telewizji – i na polszczyznêtechniki – g³ównie komputerowej. Ale przecie¿najwa¿niejsze jest to, jak ludzie mówi¹; jakbrzmi jêzyk codziennego porozumiewania siê.I tu wyniki najnowszych badañ, przeprowadzonychw Warszawie przez dr Agnieszkê Otwinowsk¹-Kasztelanic,s¹ zaskakuj¹ce. Nagra³a ona15 rozmów Polaków w wieku od 19 do 35 lat,z wykszta³ceniem co najmniej œrednim. £¹cznad³ugoœæ nagrañ to ponad 70 000 s³ów. I co siêokaza³o? Otó¿ spoœród czterdziestu jeden osóbnagranych, czternaœcie w ogóle nie u¿y³o ¿adnychnowych wyrazów zapo¿yczonych, a wœródosób pozosta³ych dziesiêæ u¿y³o tylko jednegolub dwóch takich wyrazów. Zapo¿yczenia pojawia³ysiê w wiêkszych iloœciach g³ównie wtedy,gdy mowa by³a o komputerach. W jêzykumówionym m³odego pokolenia – czyli wœródludzi, którzy kszta³tuj¹ polszczyznê wspó³czesn¹– nie ma wiêc bynajmniej zalewu angielszczyzny!Nie dajmy siê przeto zwieœæ pe³nemuangielszczyzny jêzykowi reklam, radia, telewizjii prasy. Zapo¿yczenia do codziennego jêzykapolskiego przenikaj¹ powoli i na pewno nie mapowodów do paniki.Wspomnia³em jednak na pocz¹tku, ¿ejêzyk angielski doœæ silnie oddzia³uje na polszczyznê– lecz w inny sposób. Jest to wp³yw,który mo¿na by nazwaæ podstêpnym, gdy¿ prawiewcale nie jest przez u¿ytkowników jêzykapolskiego zauwa¿any. Dzieje siê tak w dziedziniezapo¿yczeñ semantycznych, czyli w dziedziniezmian znaczenia wyrazów i zwrotów polskichpod wp³ywem angielszczyzny, oraz – copewnie Pañstwa zaskoczy – w dziedzinie wp³ywuangielszczyzny na gramatykê polsk¹! Zmianyw tych dziedzinach nie s¹ zauwa¿ane z tegoprostego powodu, ¿e z pozoru nic siê nie dzieje:nic obco nie brzmi. A jednak, jeœli osobachc¹ca wyraziæ ca³kowit¹ zgodê z tym, co powiedzia³rozmówca,u¿ywa s³owa dokładnie, tojest to anglicyzm – ca³kiem tak samo jak anglicyzmamis¹ wyrazy market, biznes, modem,czy party. Ró¿nica jest ta, ¿e mamy tu takzwane zapo¿yczenie semantyczne.Ja jednak zapo¿yczenia semantycznepominê, bo chcê siê skupiæ na zmianach zachodz¹cychw gramatyce polskiej – a raczej najednej z tych zmian, dotycz¹cej gramatyki przymiotnika.Otó¿, w jêzyku polskim przymiotnikmo¿e staæ albo przed rzeczownikiem albo porzeczowniku, do którego siê odnosi. Przymiotnikstoj¹cy po rzeczowniku okreœla kategoriê,rodzaj, czy typ rzeczy nazywanych tym rzeczownikiem;na przyk³ad, język słowiański (a nieromañski, germañski, ugrofiñski i tak dalej),szkoła wyższa (a nie podstawowa czy œrednia),sklep rybny (a nie spo¿ywczy, warzywny, miêsnyi tak dalej). Przymiotnik stoj¹cy przed rzeczownikiemokreœla jak¹œ cechê rzeczy nazywa-8