TEKNOLOGJI USHQIMORE

REPUBLIKA E SHQIPËRISËMINISTRIA E ARSIMIT DHE SHKENCËSAgjencia Kombëtare e Arsimit, Formimit Profesional dhe KualifikimeveSKELETKURRIKULIPër Drejtimin MësimorTEKNOLOGJI USHQIMORENiveli III(1 vjeçar)Kodi: A-III-12Miratoi:MINISTRIMYQEREM TAFAJTiranë, 20121

Përmbajtja:I. Qëllimet e arsimit profesional në drejtimin “Teknologji ushqimore”, niveli III.II. Profili profesional i nxënësve në përfundim të arsimit profesional në drejtimin“Teknologji ushqimore”, niveli III.1. Kërkesat e pranimit të nxënësve në arsimin profesional në drejtimin “Teknologjiushqimore”, niveli III.2. Kompetencat e përgjithshme të nxënësve në përfundim të arsimit profesional nëdrejtimin “Teknologji ushqimore”, niveli III.3. Kompetencat profesionale të nxënësve në përfundim të arsimit profesional në drejtimin“Teknologji ushqimore”, niveli III.4. Mundësitë e punësimit dhe të arsimimit të mëtejshëm në përfundim të arsimitprofesional në drejtimin “Teknologji ushqimore”, niveli III.III. Plani mësimor për drejtimin “Teknologji ushqimore”, niveli III.IV. Udhëzime për planin mësimor.V. Udhëzime për procesin mësimor.VI. Udhëzime për vlerësimin dhe provimet.VII. Të dhëna për certifikatën që fitohet në përfundim të arsimit profesional nëdrejtimin “Teknologji ushqimore”, niveli III.VIII. Programet e përgjithshme të lëndëve teorike profesionale.IX. Përshkruesit e moduleve të praktikës profesionale të detyruar.2

I. Qëllimet e arsimit profesional në drejtimin “Teknologji ushqimore”,niveli III.Qëllimi kryesor i arsimit profesional në drejtimin “Teknologji ushqimore”, niveli III, është“zhvillimi i personalitetit të nxënësve për të jetuar në përshtatje me botën që i rrethon dhepërgatitja e tyre për t’u punësuar në veprimtaritë profesionale që lidhen drejtpërdrejt meorganizimin e ndërmarrjeve ushqimore dhe me analizat e produkteve ushqimore, si dhe për tëvijuar arsimin dhe formimin në nivele më të larta”. Për të realizuar këtë, shkolla profesionaleu krijon nxënësve: mundësi të përshtatshme për të nxënë, pavarësisht nga gjinia, raca, besimi dhe aftësitë; mundësi për të gjithë, për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë,shprehitë, qëndrimet dhe vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhepërparimin drejt formimit profesional dhe arsimit të mëtejshëm; mbështetje për t’u njohur me parimet e zhvillimit të qëndrueshëm, me rregullat esigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit në përputhje me standardet ndërkombëtare dhepër t’i zbatuar ato me rreptësi; mbështetje për t’u njohur me teknologjitë e proceset teknologjike bashkëkohore e tëperspektivës, që lidhen me kualifikimin profesional përkatës; mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e disiplinës, kuriozitetin intelektual dhe profesional,aftësitë sipërmarrëse dhe menaxhuese, si dhe vlerat morale; mbështetje për t’u zhvilluar psikologjikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë qëdo të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme profesionale dhe akademike; mbështetje për të zhvilluar frymën e tolerancës dhe të mirëbesimit nëpërmjet përvojës sëpunës.II. Profili profesional i nxënësve në përfundim të arsimit profesional nëdrejtimin “Teknologji ushqimore”, niveli III.1. Kërkesat e pranimit të nxënësve në arsimin profesional nё drejtimin “Teknologjiushqimore”, niveli III.Në shkollat që ofrojnë arsimin profesional në drejtimin “Teknologji ushqimore”, niveli III.kanë të drejtë të regjistrohen të gjithë të rinjtë që: kanë mbaruar arsimin profesional në një nga profilet e nivelit II të drejtimin mësimor“Teknologji ushqimore”; janë të aftë fizikisht dhe mendërisht të përballojnë kërkesat e këtij niveli të arsimitprofesional. kanë aftësi të kufizuara, por për të cilët shkolla krijon kushte dhe përshtat programin nëpërputhje me paaftësitë që shfaqin.Në raste të veçanta kur kërkesat për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se kapacitetetreale të këtyre shkollave, atëherë, MASH përgatit udhëzime të veçanta me kritere të posaçmepranimi për këto shkolla.2. Kompetencat e përgjithshme të nxënësve në përfundim arsimit profesional nëdrejtimin “Teknologji ushqimore”, niveli III.Në përfundim të arsimit profesional në drejtimin “Teknologji ushqimore”, niveli III, nxënësido të zotërojë këto kompetenca të përgjithshme kryesore:3

Të komunikojë në mënyrë korrekte me shkrim e me gojë për të shprehur mendimet endjenjat e tij dhe për të argumentuar opinionet për çështje të ndryshme. Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme të mbledhjes dhe të shfrytëzimit tëinformacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional. Të nxisë potencialin e tij të brendshëm në kërkim të vazhdueshëm për zgjidhje të reja mëefektive dhe më efiçente. Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në kryerjen e detyrave tëndryshme në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror. Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin eintegrimeve lokale, rajonale dhe ndërkombëtare. Të manifestojë guxim dhe aftësi sipërmarrëse e menaxhuese për të ardhmen e tij. Të tregojë vetëkontroll dhe përshtatshmëri gjatë ushtrimit të veprimtarive të tij. Të organizojë drejt procesin e të nxënit të tij dhe të shfaqë gadishmërinë dhe vullnetin përtë nxënë gjatë gjithë jetës. Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen eobjektivave të pranuara. Të vlerësojë dhe vetvlerësojë nisur nga kritere të drejta si bazë për të përmirësuar dheçuar më tej arritjet e tij.3. Kompetencat profesionale të nxënësve në përfundim të arsimit profesional nëdrejtimin “Teknologji ushqimore”, niveli III.Në përfundim të arsimit profesional në drejtimin “Teknologji ushqimore”, niveli III, nxënësido të jetë i aftë të zhvillojё mё tej kompetencat profesionale tё fituara nё njërin nga profiletmësimore të nivelit II, si dhe tё ushtrojë kompetenca tё tjera profesionale, si më poshtë: Tё hartojë një plan-bisnesi që lidhet me veprimtaritё profesionale pёrkatёse. Tё kryejё llogaritje ekonomike qё lidhen me veprimtaritё profesionale pёrkatёse. Të kryejë menaxhimin e burimeve njerëzore, materiale dhe financiare gjatë veprimtariveprofesionale përkatëse. Të interpretojë, plotësojë dhe përgatisë dokumentacion qё lidhen me veprimtaritёprofesionale pёrkatёse. Të zbatojë bazën ligjore që i referohet veprimtarive profesionale pёrkatёse. Të zbatoje standartet teknike të profesionit përkatës. Të zbatojë parimet e etikës gjatë ushtrimit të veprimtarive profesionale pёrkatёse. Të kryejë analizat e lëndëve të para dhe ndimëse për prodhimin e produkteve ushqimore. Të kryejë analizat e produkteve ushqimore. Të përdorë teknologjinë e informimit dhe komunikimit për qëllime të profesionitpërkatës. Të përdorë dhe mirëmbajë veglat, pajisjet dhe materialet e punës Të kryejë saktë veprimet kryesore për të dhënë ndihmën e shpejtë Të zbatojë rregullat e sigurisë në punë dhe të mbrojtjes së mjedisit.4. Mundësitë e punësimit dhe të arsimimit të mëtejshëm në përfundim të arsimitprofesional në drejtimin “Teknologji ushqimore”, niveli III.Përfundimi me sukses i arsimit profesional nё drejtimin “Teknologji ushqimore”, niveli III, epajis nxënësin me Diplomën e Maturës Shtetërore Profesionale, si dhe me Çertifikatën eteknikut/menaxherit në veprimtaritë në fushën e teknologjisë ushqimore. Ky kualifikim i jepnxënësit mundёsinë që t’i drejtohet tregut të punës për punësim nё të gjitha bizneset që4

disponojnë baxho, kantina, minifabrika, fabrika për prodhimin e produkteve ushqimore.Gjithashtu, nxënësi mund të vetëpunësohet në kuadrin e një biznesi individual në fushën emanaxhimit dhe të analizimit të produkteve ushqimore.Me përfundimin e këtij niveli, nxënësi ka mundësi për vazhdimin e arsimimit në nivelin pastë mesëm ose në nivelin e studimeve universitare.III. Plani mësimor për drejtimin “Teknologji ushqimore”, niveli III.Plani mësimor për drejtimin “Teknologji ushqimore”, niveli III.Nr Kodi Lëndët dhe modulet mësimoreOrëtjavore/vjetoreKlasa 13A. Lëndët e përgjithshme (Gjithsej) 15/17(510/578)1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 22 Gjuhë e huaj 23 Gjuhë e huaj 2 (me zgjedhje të lirë) (2)4 Histori 25 Gjeografi 26 Matematikë 27 Biologji 28 Teknologji informimi e komunikimi 19 Lëndë me zgjedhje të detyruar2(Fizikë; Kimi; Biologji; Histori arti)B. Lëndët profesionale (Gjithsej) 9 (306)1 L-17-197-11 Bazat e sipërmarrjes 22 L-05-198-12 Mjedisi dhe zhvillimi i qëndrueshëm 13 L-17-296-12 Organizimi dhe ligjshmëria në teknologjinë ushqimore 24 L-08-297-12 Kontrolli tekniko-kimik në teknologjinë ushqimore 4C. Module të detyruar të praktikës profesionale 6 (204)(Gjithsej)1 M-08-861-12 Analizat e ujit të pijshëm 332 M-08-862-12 Analizat e pijeve alkoolike 333 M-08-863-12 Analizat e qumështit dhe të nënprodukteve të tij 364 M-08-864-12 Analizat e drithrave dhe të nënprodukteve të tyre 335 M-08-865-12 Analizat e fruta-perimeve dhe të nënprodukteve të tyre 336 M-08-866-12 Analizat e mishit, sallameve dhe peshkut 36Gjithsej A+B+C 30/32(1020/1088)IV.Udhëzime për planin mësimorNë klasën 13, viti shkollor ka gjithsej 36 javë (34 javë mësimore + 2 javë provime).Një javë mësimore ka jo më shumë se 32 orë mësimore (teorike dhe praktike).Një orë mësimore zgjat 45 minuta.5

Kurrikuli i arsimit profesional në në drejtimin “Teknologji ushqimore”, niveli III, përbëhetnga 3 grupe elementesh kurrikulare:- Lëndët e kulturës së përgjithshme, të përbashkëta për drejtimet e ndryshme të këtij niveli(programet e detajuara të tyre jepen në një dokument të veçantë të MASH).- Lëndët e kulturës profesionale (programet e përgjithshme janë pjesë e këtijskeletkurrikuli).- Modulet e praktikave profesionale të detyruara (përshkruesit e tyre janë pjesë e këtijskeletkurrikuli).Rekomandohet që modulet e praktikës profesionale të realizohen në ndarje ditore 3 orësheose 6 orëshe.V. Udhëzime për procesin mësimor.Mësuesit e lëndëve teorike profesionale dhe instruktorët e moduleve të praktikaveprofesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që tënxisin maksimalisht të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin te ta, tëkompetencave profesionale dhe menaxheriale, të plota dhe të qëndrueshme.E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analizefillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve,përmbajtja e hollësishme e lëndëve profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale tëparashikuara dhe shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitëreale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimore etj. Për këtë planifikim duhet njëbashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit mësimdhënës dhe drejtues të shkollës.Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohjae vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre përbënnjë mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësuesit.Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit.Parimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit nëshkollat profesionale të drejtimit mësimor “Teknologji ushqimore”, niveli III.Mësuesit dhe instruktorët duhet të përdorin metoda të tilla të të mësuarit që zhvillojnë jovetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet etyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janëdy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik ose praktik) për të zhvilluar kompetencatkyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionalenë veçanti dhe jetën e profesionistit të ardhshëm, në përgjithësi. Rekomandohet përdorimi imetodës së “lojës me role”, ku nxënësve tu jepen përgjegjësi në kryerjen e funksionevemenaxhuese dhe drejtuese.Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënit nukndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe punakërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistëtë ardhshëm të drejtimit profesional “Teknologji ushqimore”.Në rastin e nxënësve me aftësi të kufizuara, mësuesit duhet të përshtasin programet e lëndëvedhe përshkruesit e moduleve në përputhje me mundësitë e tyre, si dhe të krijojnë kushte përzbatimin e tyre.VI. Udhëzime për vlerësimin dhe provimet përfundimtare.Vlerësimi vjetor i nxënësve në lëndët teorike profesionale dhe modulet e praktikaveprofesionale bëhet nga vetë mësuesit dhe instruktorët përkatës, me metoda dhe instrumentevlerësimi të përgatitura ose përzgjedhura nga vetë ata. Vlerësimi i nxënësve të bëhet me nota6

(4-10) si për lëndët teorike, ashtu edhe për modulet praktike, si gjatë vitit, ashtu edhe nëprovimet përfundimtare.Në përfundim të klasës sё 13-tё, nxënësi i arsimuar në drejtimit mësimor “Teknologjiushqimore”, niveli III, i nёnshtrohet provimeve të Maturës Shtetërore Profesionale si dheProvimit të Praktikës Profesionale të Integruar, sipas Udhëzimeve të MASH.VII. Të dhëna për çertifikatën që fitohet në përfundim të arsimitprofesional në drejtimin mësimor “Teknologji ushqimore”, niveli III.Me përfundimin e suksesshëm të arsimit profesional në drejtimin mësimor “Teknologjiushqimore”, niveli III, shkolla profesionale e pajis nxënësin me Diplomën e MaturësShtetërore Profesionale, si dhe me Çertifikatën e teknikut/menaxherit të veprimtarive nëfushën e teknologjisë ushqimore, të cilat njihen në territorin e Republikës së Shqipërisë. Sipasmodeleve të miratuara nga MASH, këto dëshmi përmbajnë:a) Të dhënat për nxënësin, shkollën, vitin e përfundimit, kualifikimin e fituar, etj.b) Të dhëna për rezulatet e arrritura nga nxënësi:- rezultatet në lëndët e përgjithshme, lëndët profesionale dhe modulet profesionale të klasës13-të;- rezultatet e provimeve të Maturës Shtetërore Profesionale dhe të Praktikës Profesionale tëIntegruar.7

VIII. Programet e përgjithshme të lëndëve teorike profesionale.1. Lënda “Bazat e sipërmarrjes” (L-17-197-11). Kl. 13 – 68 orë Synimet e lëndës “Bazat e sipërmarrjes”, kl. 13.Në përfundim të trajtimit të lëndës “Bazat e sipërmarrjes”, kl.13, nxënësit duhet: Të shpjegojnë lidhjen dhe ndryshimin midis sipërmarrjes dhe menaxhimit Të shpjegojnë kuptimin filozofik të kompanisë dhe misionin i saj në tregun e biznesit. Të përshkruajnë aktivitetet e biznesit të kryera nga sipërmarrësit në menaxhimin ebiznesit Të fitojnë aftësitë themelore dhe teknikat për të udhëhequr dhe menaxhuar një biznes nëkontekst të kërkesave aktuale shoqërore. Të dallojne tiparet dhe aftësitë menaxheriale që lidhen me punën e suksesshmesipërmarrëse. Të shpjegojnë funksionet dhe teknikat e menaxhimit. Të shpjegojnë kuptimin dhe nevojen për menaxhimin e burimeve njerëzore (personelit). Të menaxhojnë stafin profesional, duke promovuar talentet dhe zhvillimin e mundësive tëkarrierës Të dallojnë konceptet, sistemet, dhe mjetet e nevojshme për të sigurimin, ruajtjen,vlerësimin dhe shpërndarjen e informacionit për vendim-marrjen në biznesin.Të shpjegojnë nevojën e vlerësimit të tregut dhe dobinë e marketingut në biznes, si dhemënyrën për të arritur objektivat e tij. Të shpjegojnë konceptet financiare dhe mjetet e përdorura për menaxhimin financiar. Të hartojnë një plan efektiv biznesi sipas profilit përkatës. Të përshkruajnë procesin e financimit nëpërmjet krijimit të planit të biznesit dheanalizën e burimeve të financimit. Të vlerësojnë qëndrueshmërinë ekonomike për të ardhmen e kompanisë. Të dallojnë kuadrin ligjor dhe detyrimet përkatëse si pjesë aktive e vendimarrjes në njëbiznes.Përmbajtjet e përgjithshme të lëndës “Bazat e sipërmarrjes”, kl.13 - 68 orëTema 1 Sipërmarrja dhe menaxhimi 4 orëTema 2 Sipërmarrja dhe biznesi 5 orëTema 3 Aftësitë menaxheriale 8 orëTema 4 Funksionet dhe teknikat e menaxhimit 5 orëTema 5 Menaxhimi i burimeve njerëzore 7 orëTema 6 Menaxhimi i informacionit 6 orëTema 7 Menaxhimi marketing 5 orëTema 8 Menaxhimi financiar 9 orëTema 9 Zhvillimi i një plani biznesi 7 orëTema 10 Objektivat e biznesit dhe treguesit e menaxhimit 7 orëTema 11 Kuadri ligjor dhe taksat 5 orë8

2. Lënda “Mjedisi dhe zhvillimi i qëndrueshëm” (L-05-198-12). Kl.13 – 34 orë Synimet e lëndës “Mjedisi dhe zhvillimi i qëndrueshëm”, kl. 13.Në përfundim të trajtimit të lëndës “Mjedisi dhe zhvillimi i qëndrueshëm”, kl.13, nxënësitduhet: Të shpjegojnë kuptimin për “mjedisin” dhe “mbrojtjen e mjedisit”. Të shpjegojnë kuptimin për “zhvillimin e qëndrueshëm” Të tregojnë se si ndikon veprimtaria e njeriut në mjedisin rrethues. Të përshkruajnë burimet kryesore të mjedisit jetësor. Të analizojnë marrëdhëniet midis zhvillimeve demografike dhe mjedisit jetësor. Të tregojë dhe japin shembuj të ndikimit të mbetjeve në mjedisin jetësor Të përshkruajnë mekanizmat e monitorimit të burimeve mjedisore. Të përshkruajnë kuadrin ligjor dhe institucional ndërkombëtar, kombëtar dhe vendor nëlidhje me mjedisin dhe zhvillimin e qëndrueshëm Të përshkruajnë sistemet e menaxhimit të mjedisit. Të hulumtojnë dhe analizojnë problemet mjedisore në mjedisin vendor. Të planifikojnë dhe realizojnë veprimtari praktike për mbrojtjen e mjedisit vendor. Përmbajtjet e përgjithshme të lëndës “Mjedisi dhe zhvillimi i qëndrueshëm”, kl.13 -34 orëTema 1 Njohuri të përgjithshme për mjedisin dhe zhvillimin e qëndrueshëm 2 orëTema 2 Burimet kryesore të mjedisit dhe degradimi mjedisor 3 orëTema 3 Ndikimi i veprimtarisë së njeriut në mjedis. 3 orëTema 4 Zhvillimet demografike dhe mjedisi 4 orëTema 5 Shoqëria e konsumit dhe mbetjet 4 orëTema 6 Monitorimi i burimeve mjedisore 4 orëTema 7 Kuadri ligjor dhe institucional për mjedisin dhe zhvillimin e 2 orëqëndrueshëm.Tema 8 Sistemet e menaxhimit të mjedisit 3 orëTema 9 Veprimtari praktike për analizën e problemeve dhe planifikimin e 3 orënismave mjedisore në nivel lokal.Tema 10 Veprimtari praktike për mbrojtjen e mjedisit lokal 6 orë3. Lënda “Organizimi dhe ligjshmëria në teknologjinë ushqimore” (L-17-296-12). Kl. 13– 68 orë Synimet e lëndës “Organizimi dhe ligjshmëria në teknologjinë ushqimore”, kl. 13.Në përfundim të trajtimit të lëndës “Organizimi dhe ligjshmëria në teknologjinë ushqimore”,kl.13, nxënësit duhet: Të tregojnë prioritetet, vizioni dhe objektivat strategjike në strategjinë sektoriale tëushqimit. Të tregojnë llojet e subjekteve prodhuese në teknologjinë ushqimore dhe dispozitat ligjorepër funksionimin e tyre. Të përkufizojnë nocionin e tregut. Të shpjegojnë kërkesën dhe ofertën e produkteve ushqimore.9

Të identifikojnë faktorët e prodhimit dhe shpjegojnë funksionimin e tyre në teknologjinëushqimore Të tregojnë procedurat e hapjes së në biznesi të ri Të tregojnë format e garantimit të cilësisë, standardeve dhe funksionimit të kodit tëetikës në teknologjisë ushqimore. Të shpjegojnë politikat fiskale që funksionojnë në teknologjinë ushqimore. Të analizojnë ndikimet e zhvillimit të bujqësisë në teknologjinë ushqimore. Të përshkruajë forma të ndryshmë të marketingut në teknologjinë ushqimore. Të analizojnë të drejtat që ka konsumatori gjatë blerjes së produkteve ushqimore,pasqyruar kjo në legjislacionin kombëtar dhe ndërkombëtar. Të analizojë format e ndryshme të mbikqyrjes së tregut të produkteve ushqimore. Të njohin procedurat dhe kërkesat e përgjithshme që duhet të plotësojë ndërmarrja për tëeksportuar produktet ushqimore.Përmbajtjet e përgjithshme të lëndës “Organizimi dhe ligjshmëria në teknologjinëushqimore”, kl.13 - 68 orëTema 1 Legjislacioni shqiptar në industrinë ushqimore (prioritetet, vizionidhe objektivat strategjike në strategjinë sektoriale të ushqimit) 6 orëTema 2 Subjektet prodhuese (llojet). Dispozitat e përgjithshme përaktivitetin e tyre dhe për produktet ushqimore.6 orëTema 3 Tregu i produkteve ushqimore (kërkesa dhe oferta) 8 orëTema 4 Tregu i faktorëve të prodhimit në teknologjinë ushqimore 7 orëTema 5 Hapja e nje biznesi të ri në teknologjinë ushqimore 4 orëTema 6 Siguria ushqimore (garantimi i cilësisë, standardet ushqimore, kodi 7 orëi etikës)Tema 7 Politikat fiskale në teknologjinë ushqimore 4 orëTema 8 Ndikimi i zhvillimit të bujqësisë në industrinë ushqimore 8 orëTema 9 Marketingu në teknologjinë ushqimore 4 orëTema 10 Mbrojtja e konsumatorit dhe legjislacioni kombëtar dhendërkombëtar në mbrojtje të tij6 orëTema 11 Mbikqyrja e tregut të produkteve ushqimore 6 orëTema 12 Bazat e eksportit për produktet ushqimore 2 orë4. Lënda “Kontrolli tekniko-kimik në teknologjinë ushqimore” (L-08-297-12). KL.13 -136 orë Synimet e lëndës “Kontrolli tekniko-kimik në teknologjinë ushqimore”, kl. 13-136orëNë përfundim të trajtimit të lëndës “Kontrolli tekniko–kimik në teknologjinë ushqimore”,kl.13, nxënësit duhet:- Të përshkruajnë rëndësinë e KTK në industrinë ushqimore- Të shpjegojnë parimet mbi të cilat bazohen metodat instrumentale të analizës:polarimetria, viskozimetria, refraktometria, kolorimetria, mikroskopia, dendësia.- Të tregojë ndërtimin dhe parimet e funksionimit të: polarimetrit, viskozimetrit,refraktometrit, mikroskopit, kolorimetrit dhe aerometrave.- Të përshkruajnë metodat për përcaktimin e treguesve organo-leptike dhe fiziko-kimike të10

ujit të pijshëm (temperatura, era, shija, fortësia, prania e amoniakut, nitriteve, nitrateve,klorureve, e acidit sulfhidrik.)- Të tregojnë mënyrën e përcaktimit të analizave mekanike të rrushit.- Të përshkruajnë mënyrën e përcaktimit të analizave organo-leptike (shija aroma, ngjyra,kthjelltësia), fiziko-kimike dhe mikrobiologjike të verës (dendësinë, aciditetin, fundërrinë,përmbajtjen e alkoolit, të sheqerit, ekstraktit të përgjithshëm, aciditetit fluror, SO 2 ).- Të shpjegojnë metodat e përcaktimit të treguesve organo-shqisore të distilateve dhe pijevetë forta e ëmbla alkoolike (shija aroma, ngjyra, kthjelltësia)- Të përshkruajnë mënyrën e përcaktimit të gradës alkoolike, fundërrive, turbullirave,metanolit dhe korrigjimit të fortësisë të rakisë dhe pijeve të tjera alkoolike.- Të tregojnë metodat e përcaktimit të treguesve organo-shqisore dhe fiziko- kimik tëbirrës (shijen, aromën, ngjyrën shkumën, kthjelltësinë, dendësinë, alkoolin, aciditetin epërgjithshëm, aciditetin fluror).- Të tregojnë metodat e përcaktimit të treguesve organo-leptik, fiziko-kimik dhe biologjiktë qumështit dhe nënprodukteve të tij (ngjyra, aroma, shija, konsistenca, densiteti,aciditeti, përqindja e lyrës, fermentet, freskia e qumështit, papastërtitë mekanike, hira,kripa, lagështira).- Të përshkruajnë mënyrat e përcaktimit të treguesve organo-leptik, fiziko-kimik dhemikrobiologjik të mishit, peshkut dhe nënprodukteve të tyre (ngjyrën aromën, freskinë,kripën, amoniakun, amidonin, nitritet)- Të tregojnë metodat e përcaktimit të lagështirës, lëndës së thatë, aciditetit të përgjithshëm,lëndëve tanike e ngjyruese, si dhe pektinat e frutave dhe perimeve.- Të përshkruajnë mënyrat e përcaktimit të dendësisë dhe pH të lëngjeve të frutave.- Të tregojnë metodat e përcaktimit të treguesve organo-leptik të koncentrateve me sheqer(reçel, prevede, marmelat) dhe të turshive (shija, ngjyra, aroma, konsistenca).- Të përshkruajnë mënyrat e përcaktimit të vetive fiziko-kimike të koncentrateve me sheqerdhe turshive (sheqeri, lënda e thatë, aciditeti, kripa).- Të përshkruajnë mënyrat e përcaktimit të treguesve organo-leptik, fiziko-kimik tëdrithrave dhe nënprodukteve të tyre (shija, aroma, ngjyra, shkalla qelqore, peshahektolitrike, lagështira, përmbajtja e hirit, aciditeti, freskia dhe përmbajtja e glutenit).- Të përshkruajnë mënyrën e përcaktimit të treguesve teknik, mekanikë dhe kimikë tëambalazhevePërmbajtjet e përgjithshme të lëndës “Kontrolli tekniko-kimik në teknologjinëushqimore”, kl.13 – 136 orëTema 1 Njohuri paraprake për KTK në industrinë ushqimore 2 orëTema 2 Njohuri të përgjithshme mbi metodat instrumentale të analizës 12 orëTema 3 Analizat e ujit të pijshëm 8 orëTema 4 Analizat mekanike (karpometrike) të rrushit 6 orëTema 5 Analizat e mushtit dhe të verës. 15 orëTema 6 Analizat e distilateve dhe pijeve të forta e të ëmbla alkoolike 7 orëTema 7 Analizat e birrës 8 orëTema 8 Analizat e qumështit 12 orëTema 9 Analizat e gjalpit dhe kosit 8 orëTema 10 Analizat e djathit 8 orëTema 11 Analizat e mishit dhe peshkut dhe nënprodukteve të tyre 18 orëTema 12 Analizat e fruta – perimeve dhe nënprodukteve të tyre 15 orë11

Tema 13 Analizat e drithrave dhe të nënprodukteve të tyre 12 orëTema 14 Analizat e ambalazheve 5 orë12

X. Përshkruesit e moduleve të detyruar të praktikës profesionale1. Moduli “Analizat e ujit të pijshëm”Drejtimi: Teknologji ushqimoreNiveli: IIIKlasa: 13PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe Kodi ANALIZAT E UJIT TË PIJSHËM M-08-861-12Qëllimi imodulitKohëzgjatja emodulitNiveli iparapëlqyerpër pranimRezultatet e tëmësuarit (RM),përmbajtja dheprocedurat evlerësimitNjë modul praktik që aftëson nxënësit për të kryer analizat organoshqisore,fizike dhe kimike të ujit të pijshëm.33 orë mësimoreNxënësit duhet të kenë përfunduar një nga profilet mësimore të nivelittë II, të drejtimit mësimor Teknologji ushqimore.RM 1 Nxënësi kryen analizat organo-shqisore dhe fizike të ujit tëpijshëm.Përmbajtja- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës- Dezinfektimi i mjeteve dhe i mjedisit të punës.- Marrja e kampionit për analizë të ujit të pijshëm.- Matja e temperaturës së ujit të pijshëm.- Përcaktimi i treguesve organo shqisorë të ujit të pijshëm.- Përcaktimi i kthjelltësisë së ujit të pijshëm.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- të përgatisë solucione dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparatura, për kryerjen e analizave organo shqisorë tëujit të pijshëm;- të dezinfektojë mjetet dhe mjedisin e punës, sipasrregullave higjieno-sanitare;- të marrë kampionin për analizë të ujit të pijshëm, sipasvendit ku merret (burim, pus, rezervuar) dhe sipasanalizave që do të kryhen;- të matë temperaturën e ujit të pijshëm, me termometër,sipas metodikës dhe llojit të termometrit të përdorur;- të përcaktojë treguesit organo shqisorë (erën, shijen dhengjyrën) të ujit të pijshëm;- të përcaktojë kthjelltësinë e ujit të pijshëm, duke e13

krahasuar me ujin e distiluar ose duke përdorur aparaturatë ndryshme;- të pastrojë vendin dhe mjetet e punës, duke respektuarrregullat higjieno-sanitare;- të zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.RM 2 Nxënësi kryen analizat kimike të ujit të pijshëm.Përmbajtja- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës.- Dezinfektimi i mjeteve, instruemntave, aparaturave dhe imjedisit të punës.- Marrja e kampionit për analizë të ujit të pijshëm.- Përcaktimi i pH të ujit të pijshëm.- Përcaktimi i shkallës së oksidimit (treguesi ioksidueshmërisë) të ujit të pijshëm.- Përcaktimi cilësor i pranisë së amoniakut në ujin e pijshëm- Përcaktimi cilësor ose sasior i përafërt i pranisë së nitritevenë ujin e pijshëm.- Përcaktimi cilësor i pranisë së nitrateve në ujin e pijshëm.- Përcaktimi cilësor i klorureve.- Përcaktimi i pranisë së acidit sulfhidrik në ujin e pijshëm.- Përcaktimi i fortësisë së ujit të pijshëm.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- të përgatisë solucione dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparaturat, për kryerjen e analizave kimike të ujit tëpijshëm;- të dezinfektojë mjetet, instruemntet, aparaturat dhemjedisin e punës, sipas rregullave higjieno-sanitare;- të marrë kampionin për analizën e ujit të pijshëm, sipasvendit ku merret (burim, pus, rezervuar) dhe sipasanalizave, që do të kryhen;- të përcaktojë pH e ujit të pijshëm, sipas metodës sëpërzgjedhur, për të kontrolluar nëse uji është acid, alkalinose neutral;- të përcaktojë shkallën e oksidimit të ujit të pijshëm, dukepërdorur tretësirë permanganat kaliumi KMnO 4 0.01N dheacid oksalik 0.01N, për të kontrolluar përshtatshmërinë etij në industrinë ushqimore, deri në kufirin 4mg O 2 /l ;- të përcaktojë praninë e amoniakut me tretësirë të kripës sëSenjetit dhe me tretësirë Nessler, për të kontrolluar nëseuji është i përshtatshëm për nevojat e industrisëushqimore, deri në kufirin 0.1mg/l;- të përcaktojë praninë e nitriteve me anë të shtimit të acidit14

fosforik dhe tretësirës së amidonit të jodurit të zinkut, përtë kontrolluar praninë e nitriteve në bazë të ndryshimit tëngjyrës së ujit ose me aparatura;- të përcaktojë praninë e nitrateve të ujit të pijshëm me anëtë shtimit të acidit sulfurik të përqëndruar dhe tretësirëbrucine, për të treguar sasinë e saj në bazë të ndryshimit tëngjyrës, deri në kufirin 45mg/l;- të përcaktojë praninë e klorureve të ujit të pijshëm, dukeshtuar acid nitrik të holluar HNO 3 dhe tretësirë nitratargjendi AgNO 3 0,1N ose me metodën kolorimetrike tëMoohrit, për të kontrolluar nëse është brenda standartit,deri në kufirin 250mg/l;- të përcaktojë praninë e acidit sulfhidrik në ujin e pijshëm,duke vendosur një letër dëftuesi me etanat plumbi, mbiujin e acidifikur që ngrohet, për të kontrolluar praninë e tijnë bazë të ngjyrës;- të përcaktojë fortësinë e ujit të pijshëm, duke matur sasinëe kripërave që përmban, për të kontrolluar nëse ai ështëbrenda standardit, sipas proçesit teknologjik që do tëpërdoret, në kufirin 10-20 o Gj;- të pastrojë vendin dhe mjetet e punës, duke respektuarrregullat higjieno-sanitare;- të zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Udhëzime përzbatimin e modulitKushtet ee domosdoshmepër realizimin emodulit- Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në laboratorin e kontrollittekniko- kimik- Instruktori i praktikës, duhet të përdorë sa më shumë të jetë emundur ilustrime dhe demonstrime konkrete të proçeseve përanalizat e ujit të pijshëm- Nxënësit duhet të angazhohen në veprimtari konkrete pune, përkryerjen e analizave organo shqisore, fizike, kimike dhebakteriologjike të ujit të pijshëm.- Instruktori i praktikës duhet të mbikqyrë respektimin erregullave të sigurimit teknik, të mbrojtjes së mjedisit dhemirëmbajtjes së enëve dhe pajisjeve laboratorike.- Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimii shkallës së arritjes së shprehive praktike, për realizimin eanalizave të ujit të pijshëm.Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme tësigurohen mjediset, mjetet, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- repart i kontrollit tekniko- kimik;- mjete, solcione dhe reagent kimike, instrumenta dhe pajisjetlaboratorike për kryerjen e analizave të ujit të pijshëm;- kampione të ndryshme për analizën e ujit të pijshëm;- skema për sigurimin teknik, udhëzuesa, katalogë, manuale,materiale të shkruara, kushte teknike dhe standarde shtetërore,në mbështetje të çështjeve, që do të trajtohen në këtë modul.15

2. Moduli “Analizat e pijeve alkoolike”Drejtimi: Teknologji ushqimoreNiveli: IIIKlasa: 13PËRSHKRUESI I MODULITTitulli dhe Kodi ANALIZAT E PIJEVE ALKOOLIKE M-08-862-12Qëllimi imodulitKohëzgjatja emodulitNiveli iparapëlqyerpër pranimRezultatet e tëmësuarit (RM),përmbajtja dheprocedurat evlerësimitNjë modul praktik që aftëson nxënësit, për të kryer analizat organoshqisore,fiziko-kimike dhe mikrobiologjike të pijeve të ndryshmealkoolike.33 orë mësimoreNxënësit duhet të kenë përfunduar një nga profilet mësimore të nivelittë II, të drejtimit mësimor Teknologji ushqimore.RM 1 Nxënësi kryen analizat e verës.Përmbajtja- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës.- Dezinfektimi i mjeteve dhe i vendit të punës.- Marrja e kampionit për analizën e verës.- Përcaktimi i treguesve organo-shqisorë të verës.- Përcaktimi i kthjelltësisë së verës.- Përcaktimi i qëndrueshmërisë në ajër të verës.- Përcaktimi mikroskopik i fundërrive të verës.- Matja e dendësisë dhe përmbajtjes së sheqerit në verë.- Përcaktimi i përmbajtjes së alkoolit etilik të verës.- Përcaktimi i aciditetit të përgjithshëm në verë.- Përcaktimi i SO 2 të lirë në verë.- Përcaktimi i aciditetit fluror në verë.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- të përgatisë solucione dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparaturat, për kryerjen e analizave organo-shqisore,fiziko-kimike dhe mikrobiologjike të verës;- të dezinfektojë mjetet dhe mjedisin e punës, sipasrregullave higjieno-sanitare;- të marrë kampionin për analizën e verës nga ambalazhi osenga prodhimi, sipas standarteve dhe llojit të analizave qëdo të kryhen;- të përcaktojë treguesit organo-shqisorë, me degustim, duke16

e krahasuar me kampionin standard;- të përcaktojë kthjelltësinë e verës, duke e krahasuar me njëkampion krahasimi;- të përcaktojë qëndrueshmërinë në ajër të verës, duke embajtur për njëfarë kohe në ajër, për të kontrolluar nëseshfaqen turbullira;- të përcaktojë fundërritë mikroskopike të verës memikroskop, duke e krahasuar me katalogun përkatës;- të matë dendësinë dhe sheqerin në verë me mushtometërdhe piknometër, për të kontrolluar përfundimin efermentimit alkoolik;- të përcaktojë përmbajtjen e alkoolit etilik të verës medistilim ose ebuliometër, sipas metodave standarde;- të përcaktojë aciditetin e përgjithshëm në verë, me anëtitullimit me tretësirë NaOH 0.1N në prani tëfenolftaleinës 1%, për të vlerësuar cilësinë e saj;- të përcaktojë SO 2 e lirë në verë, me anë të titullimit metretësirë jodi 0.02N, për të vlerësuar shijen e verës;- të përcaktojë aciditetin fluror të verës, me titullim meNaOH (hidroksid natriumi) 0.1 N, në prani tëfenolftaleinës 1%, deri në ngjyrë rozë të çelët për 30sekonda, për të kontrolluar nëse është sipas standardit, mëpak se 1g/l;- të pastrojë vendin dhe mjetet e punës, duke respektuarrregullat higjieno-sanitare;- të zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.RM 2 Nxënësi kryen analizat e distilateve, pijeve të forta e tëëmbla alkoolike.Përmbajtja- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës.- Dezinfektimi i mjeteve dhe i vendit të punës.- Marrja e kampionit të distilateve dhe pijeve të forta e tëëmbla alkoolike.- Përcaktimi i treguesve organo-shqisorë të distilateve dhepijeve të forta e të ëmbla alkoolike.- Përcaktimi i kthjelltësisë së rakisë dhe pijeve të forta e tëëmbla alkoolike.- Përcaktimi i fundërrive dhe turbullirave të distilateve dhepijeve të tjera alkoolike.- Matja e përmbajtjes së alkoolit etilik (fortësisë) sëdistilateve dhe pijeve të tjera alkoolike.- Përcaktimi i alkoolit metilik (metanolit) në distilate.- Korrigjimi i gradës alkoolike (fortësisë) së rakisë.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Instrumentet e vlerësimit:17

- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- të përgatisë solucione dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparaturat, për kryerjen e analizave organo shqisoredhe fiziko-kimike të distilateve, pijeve të forta e të ëmblaalkoolike;- të dezinfektojë mjetet dhe mjedisin e punës, sipasrregullave higjieno-sanitare;- të marrë kampionin e distilateve dhe pijeve të forta e tëëmbla alkoolike nga ambalazhi ose nga prodhimi, sipaskushteve teknike, standardeve dhe llojit të analizave që dotë kryen;- të përcaktojë treguesit organo-shqisorë të distilateve dhepijeve të forta e të ëmbla alkoolike, me degustim;- të përcaktojë kthjelltësinë e distilatave dhe pijeve të tjeraalkoolike, duke e krahasuar me kampione standarde;- të përcaktojë fundërritë e distilateve dhe pijeve të tjeraalkoolike, për të marrë masat për mënjanimin e tyre;- të matë përmbajtjen e alkoolit etilik të distilateve dhepijeve të tjera alkoolike, me alkoolometër dhe piknometër,për të përcaktuar gradën alkoolike të tyre;- të përcaktojë përmbajtjen e metanolit në distilate, memënyrat kolorimetrike, për të kontrolluar nëse janë brendastandardit;- të korrigjojë gradën alkoolike të rakisë, nëpërmjetkupazhimit, me ujë të distiluar (për uljen e fortësisë) dheme raki me gradë më të lartë (për rritjen e fortësisë), përpërftimin e rakisë, sipas standardit;- të pastrojë vendin dhe mjetet e punës, duke respektuarrregullat higjieno-sanitare;- të zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.RM 3 Nxënësi kryen analizat e birrës.Permbajtja- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës.- Dezinfektimi i mjeteve dhe i vendit të punës.- Marrja e kampionit të birrës.- Përcaktimi i treguesve organo-shqisorë të birrës.- Përcaktimi i kthjelltësisë së birrës.- Përcaktimi i shkumës së birrës.- Përcaktimi i ngjyrës së birrës.- Përcaktimi i fundërrive dhe turbullirave të birrës.- Përcaktimi i dendësisë së birrës.- Përcaktimi i përmbajtjes së alkoolit në birrë.- Përcaktimi i aciditetit të përgjithshëm në birrë.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.18

Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- të përgatisë solucione dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparaturat, për kryerjen e analizave organo-shqisore,fiziko-kimike dhe mikrobiologjike të birrës;- të dezinfektojë mjetet dhe mjedisin e punës, sipasrregullave higjieno-sanitare;- të marrë kampionin për analizën e birrës nga ambalazhiose prodhimi, sipas standardeve dhe llojit të analizave qëdo kryhen;- të përcaktojë treguesit organo-shqisorë të birrës, medegustim;- të përcaktojë kthjelltësinë e birrës, me anë të vrojtimitpërkundrejt dritës;- të përcaktojë shkumën e birrës, në temperaturën 10-15 o C,duke e hedhur në gotën e provës, për të kontrolluarqëndrueshmërinë, kompaktësinë e saj dhe çlirimin mengadalë të flluskave të vogla të CO 2 ;- të përcaktojë ngjyrën e birrës, me anë të sasisë sëmililitrave të harxhuara të tretësirës së jodit 0.1 N, për tëtreguar tipet e ndryshme të birrës;- të përcaktojë fundërritë e birrës me mikroskop, duke ekrahasuar me katalogun përkatës;- të përcaktojë dendësinë e birrës me piknometër nëtemperaturën 15 o C ose 20 o C, për të kontrolluar nëse ështëbrenda standardit;- të përcaktojë përmbajtjen e alkoolit të birrës me anë tëdistilimit të saj, duke matur dendësinë dhe lexuarpërmbajtjen (%) e alkoolit nga tabela përkatëse, për tëkontrolluar fortësinë e saj;- të përcaktojë aciditetin e përgjithshëm të birrës metitullimi, me NaOH (hidroksid natriumi) 0.1 N dhe nëprani të fenolftaleinës 1%;- të pastrojë vendin dhe mjetet e punës, duke respektuarrregullat higjieno-sanitare;- të zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Udhëzime përzbatimin e modulit- Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në laboratorët e KTK-së- Instruktori i praktikës, duhet të përdorë sa më shumë të jetë emundur ilustrime dhe demonstrime konkrete të proçeseve përanalizat e pijeve të ndryshme alkoolike si verë, raki, distilate tëtjera, birrë, pije të forta dhe ëmbla alkoolike- Nxënësit duhet të angazhohen në veprimtari konkrete pune përtë kryer analizat e pijeve alkoolike.- Instruktori i praktikës duhet të mbikqyrë respektimin erregullave të sigurimit teknik, të mbrojtjes së mjedisit dhe19

mirëmbajtjes së pajisjeve laboratorike.- Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimii shkallës së arritjes së shprehive praktike, për realizimin eveprimeve dhe analizat e pijeve të ndryshme alkoolike.Kushtet ee domosdoshmepër realizimin emodulitPër realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme tësigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- laborator kontrolli tekniko- kimik;- mjete, kimikate, instrumenta dhe pajisje laboratorike përkryerjen e analizave të pijeve alkoolike;- pije të ndryshme alkoolike, për të kryer analizat organoshqisore,fiziko-kimike dhe mikrobiologjike të tyre;- skema të rregullave të sigurimit teknik, udhëzuesa, katalogë,manuale, materiale të shkruara, kushte teknike dhe standardeshtetërore, në mbështetje të çështjeve, që do të trajtohen në këtëmodul.20

3. Moduli “Analizat e qumështit dhe të nënprodukteve të tij”Drejtimi: Teknologji ushqimoreNiveli: IIIKlasa: 13Titulli dhe KodiPËRSHKRUESI I MODULITANALIZAT E QUMËSHTIT DHE TËNËNPRODUKTEVE TË TIJM-08-863-12Qëllimi imodulitKohëzgjatja emodulitNiveli iparapëlqyerpër pranimRezultatet e tëmësuarit (RM),përmbajtja dheprocedurat evlerësimitNjë modul praktik që aftëson nxënësit, për të kryer analizat organoshqisore,fiziko-kimike dhe biologjike të qumështit dhe tënënprodukteve të tij.36 orë mësimoreNxënësit duhet të kenë përfunduar një nga profilet mësimore të nivelittë II, të drejtimit mësimor Teknologji ushqimore.RM 1 Nxënësi kryen analizat organo-shqisore, fiziko-kimike dhebiologjike të qumështit të freskët.Përmbajtja- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës.- Dezinfektimi i mjeteve dhe i mjedisit të punës.- Marja e kampionit për analizë të qumështit.- Testi i blu metilenit.- Testi i Resazurinës.- Përcaktimi i qelizave somatike në qumësht.- Përcaktimi i pastërisë mekanike të qumështit.- Përcaktimi i freskisë së qumështit.- Vlerësimi i treguesve organo-shqisorë të qumështit tëfreskët.- Përcaktimi i dendësisë në qumësht.- Përcaktimi i aciditetit në qumësht.- Përcaktimi i yndyrës në qumësht.- Përcaktimi i lëndës së thatë në qumësht.- Përcaktimi i hirit të përgjithshëm.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- të përgatisë solucione dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparaturat, për kryerjen e analizave organo-shqisore,fiziko-kimike dhe biologjike të qumështit;- të dezinfektojë mjetet dhe mjedisin e punës, sipas21

egullave higjeno-sanitare;- të marrë kampionin për analizë të qumështit, dukerealizuar homogjenizimin e tij (me lopatë në formë diskume vrima), pa formuar shkumë;- të përcaktojë numrin e bakterjeve në qumësht ( prova eReduktazës ), me solucionin e blu metilenit, në banjo mariose në termostat.- të kryejë testin e Resazurinës, me anë të tabletës sëResazurinës.- të kryejë përcaktimin e qelizave somatike në qumështin epranuar, me reagent CMT, duke e përzier me kujdes derisa krijohen copa të bardha të koaguluara.- të përcaktojë pastërtinë mekanike të qumështit, me anë tëpastërisë së qumëshit, në aparat kullimi.- të përcaktojë freskinë e qumështit, me anë të provës sëngrohjes dhe atë të alkoolit.- të vlerësojë treguesit organo-shqisorë të qumështit ( shijaaroma, ngjyra), sipas metodave standarde;- të përcaktojë dendësinë e qumështit me laktodensimetërose me piknometër;- të përcaktojë aciditetin e përgjithshëm të qumështit, metitullim, me tretësirë NaOH 0.1 N, ujë i distiluar dhefenoftaleinë 1%, deri në ngjyrë trëndafili të qëndrueshme;- të përcaktojë përqindjen e yndyrës në qumësht, memetodën Gerber;- të përcaktojë hirin në qumësht në furrën Mufël, nëtempreturën 550 0 C, sipas metodës standarde;- të pastrojë vendin dhe mjetet e punës, duke respektuarrregullat higjeno-sanitare;- të zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.RM 2 Nxënësi kryen analizat organo-shqisore dhe kimike tëkosit, dhallës, hirrës dhe kremës.Përmbajtja- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës.- Dezinfektimi i mjeteve dhe i mjedisit të punës.- Përgatitja e kampionit për analizë të kosit, dhallës, hirrësdhe kremës.- Vlerësimi i treguesve organo-shqisorë të kosit, dhallës,hirrës dhe kremës.- Përcaktimi i yndyrës në kos, dhallë, hirrë dhe kremë.- Përcaktimi i aciditetit të kosit, dhallës, hirrës dhe kremës.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:22

- të përgatisë solucione dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparaturat për kryerjen e analizave organo-shqisoredhe kimike të kosit, dhallës, hirrës dhe kremës;- të dezinfektojë mjetet dhe mjedisin e punës, sipasrregullave higjieno-sanitare;- të përgatisë kampionin për analizën e kosit, dhallës, hirrësdhe kremës, sipas llojit të produktit që analizohet;- të vlerësojë treguesit organo-shqisorë (shijen, aromën,ngjyrën dhe kosistencën) të kosit, dhallës, hirrës dhekremës, sipas metodës standarde;- të përcaktojë yndyrën në kos, dhallë, hirrë dhe kremë, memetodën Gerber;- të përcaktojë aciditetin e kosit, dhallës, hirrës dhe kremës,me titullim me NaOH 0.1N dhe fenoftaleinë 1%;- të pastrojë vendin dhe mjetet e punës, duke respektuarrregullat higjieno-sanitare;- të zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.RM 3 Nxënësi kryen analizat organo-shqisore dhe kimike tëdjathit (të fortë dhe të butë).Përmbajtja- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës.- Dezinfektimi i mjeteve dhe i mjedisit të punës.- Përgatitja e kampionit për analizë të djathit.- Vlerësimi i treguesve organo-shqisorë të djathit.- Përcaktimi i konsistencës së djathit.- Përcaktimi i lagështirës së djathit.- Përcaktimi i yndyrës në djathë.- Përcaktimi i kripës në djathë.- Përcaktimi i aciditetit të djathit.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- të përgatisë solucione dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparaturat për kryerjen e analizave organo-shqisoredhe kimike të djathit (të fortë dhe të butë);- të dezinfektojë mjetet dhe mjedisin e punës, sipasrregullave higjeno-sanitare;- të përgatisë kampionin e djathit për analizë, duke marrësasi djathi me anë të një sonde në pjesë të ndryshme tëdjathit( të fortë dhe të butë);- të vlerësojë treguesit organo-shqisorë (shijen, aromën,ngjyrën) të djathit të fortë dhe të butë, sipas metodavestandarde;23

- të pëcaktojë konsistencën e djathit, sipas standardit;- të përcaktojë lagështirën në djathë, me metodën e tharjesnë termostat, në temperaturën 102 o C -105 o C;- të përcaktojë yndyrën në djathë, me metodën Gerber.- të përcaktojë kripën në djathë, me metodën e Moohrit oseVolhardit;- të përcaktojë aciditetin e djathit me metodën e titullimit,duke përdorur NaOH 0.1N dhe fenoftaleinë 1%;- të pastrojë vendin dhe mjetet e punës, duke respektuarrregullat higjieno-sanitare;- të zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.RM 4 Nxënësi kryen analizat e gjalpit.Përmbajtja- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës.- Dezinfektimi i mjeteve dhe i mjedisit të punës.- Përgatitja e kampionit për analizën e gjalpit.- Vlerësimi i treguesve organo-shqisorë të gjalpit.- Përcaktimi i lagështirës në gjalp.- Përcaktimi i yndyrës në gjalp.- Përcaktimi i kripës së gjellës në gjalp.- Përcaktimi i aciditetit të gjalpit.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- të përgatisë solucione dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparaturat për kryerjen e analizave organo-shqisoredhe kimike të gjalpit.- të dezinfektojë mjetet dhe mjedisin e punës, sipasrregullave higjeno-sanitare;- të përgatisë kampionin e gjalpit për analizë, sipas metodësstandarde;- të vlerësojë treguesit organo-shqisorë (shijen, aromën,ngjyrën dhe kosistencën) të gjalpit, sipas metodavestandarde;- të përcaktojë lagështirën e gjalpit, me metodën e tharjes nëtermostat në temperaturën 100 0 C -105 0 C;- të përcaktojë sasinë e yndyrës në gjalpë, me metodënGerber;- të përcaktojë kripën e gjellës në gjalpë, me metodën eMoohrit, sipas standardit;- të përcaktojë aciditetin e gjalpit, me metodën Tjorner,sipas standardit;- të pastrojë vendin dhe mjetet e punës, duke respektuarrregullat higjieno-sanitare;24

- të zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit;Udhëzime përzbatimin e modulitKushtet ee domosdoshmepër realizimin emodulit- Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në laboratorin e kontrollitteknik kimik- Instruktori i praktikës, duhet të përdorë sa më shumë të jetë emundur ilustrime dhe demonstrime konkrete të proçeseve përanalizat e qumështit dhe të nënprodukteve të tij.- Nxënësit duhet të angazhohen në veprimtari konkrete pune përkryerjen e analizave organo-leptike, fizike, kimike dhebiologjike të qumështit dhe të nënprodukteve të tij.- Instruktori i praktikës duhet të mbikqyrë respektimin erregullave të sigurimit teknik, të mbrojtjes së mjedisit,përdorimit të kimikateve, mirëmbajtjes së instrumentave dhepajisjeve laboratorike.- Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimii shkallës së arritjes së shprehive praktike për realizimin eanalizave të qumështit dhe të nënprodukteve të tij.- Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimii shkallës së arritjes së shprehive praktike për realizimin eveprimeve për analizat e qumështit dhe të nënprodukteve të tij.Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme tësigurohen mjediset, mjetet, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- repart i kontrollit tekniko- kimik;- instrumenta, solocione dhe reagentë kimikë, si dhe pajisjetlaboratorike për kryerjen e analizave organo-shqisore, fizikokimikedhe biologjike të qumështit dhe të nënprodukteve të tij;- kampione për analizë të qumështit dhe të nënprodukteve të tij- skema të rregullave të sigurimit teknik, udhëzuesa, katalogë,manuale, materiale të shkruara, kushte teknike dhe standardeshtetërore, në mbështetje të çështjeve që do të trajtohen në këtëmodul.25

4. Moduli “Analizat e drithrave dhe të nënprodukteve të tyre”Drejtimi: Teknologji ushqimoreNiveli: IIIKlasa: 13Titulli dhe KodiPËRSHKRUESI I MODULITANALIZAT E DRITHRAVE DHE TËNËNPRODUKTEVE TË TYREM-08-864-12Qëllimi imodulitKohëzgjatja emodulitNiveli iparapëlqyerpër pranimRezultatet e tëmësuarit (RM),përmbajtja dheprocedurat evlerësimitNjë modul praktik që aftëson nxënësit për të kryer analizat organoshqisore,fizike dhe kimike të drithrave dhe të nënprodukteve të tyre.33 orë mësimoreNxënësit duhet të kenë përfunduar një nga profilet mësimore të nivelittë II, të drejtimit mësimor Teknologji ushqimore.RM 1 Nxënësi kryen analizat organo-shqisore dhe fiziko-kimiketë drithrave.Përmbajtja- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës.- Dezinfektimi i mjeteve dhe i mjedisit të punës.- Përgatitja e kampionit për analizë të drithrave.- Vlerësimi i treguesve organo-shqisorë të drithrave.- Përcaktimi i shkallës qelqore të drithrave.- Përcaktimi i peshës hektolitrike të drithrave.- Përcaktimi i lagështirës së drithrave.- Përcaktimi i hirit të drithrave.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- të përgatisë solucione dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparaturat për kryerjen e analizave organo-shqisore,fizike dhe kimike të drithrave;- të dezinfektojë mjetet dhe mjedisin e punës, sipasrregullave higjieno-sanitare;- të përgatisë kampionin për analizën e drithrave, sipasmetodave standarde;- të vlerësojë treguesit organo-shqisorë të drithrave (shijen,aromën, ngjyrën), sipas standardit;- të përcaktojë shkallën qelqore të drithrave, me anë tëpamjes së jashtme dhe Farinotomit;- të përcaktojë peshën hektolitrike të drithrave, me peshoren26

hektolitrike;- të përcaktojë lagështirën e drithrave, me metodën e tharjes,në termostat, në temperaturën 105 o C;- të përcaktojë hirin në drithra, në furrën Mufël, sipasstandardit;- të pastrojë vendin dhe mjetet e punës, duke respektuarrregullat higjieno-sanitare;- të zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.RM 2 Nxënësi kryen analizat organo-shqisore dhe fiziko-kimiketë miellit.Përmbajtja- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës.- Dezinfektimi i mjeteve dhe i mjedisit të punës.- Përgatitja e kampionit për analizën e miellit.- Vlerësimi i treguesve organo-shqisorë të miellit.- Përcaktimi i glutenit të miellit.- Përcaktimi i aciditetit në miell.- Përcaktimi i hirit në miell.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- të përgatisë solucione dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparaturat për kryerjen e analizave organoleptike,fizike dhe kimike të miellit;- të dezinfektojë enët dhe mjedisin e punës sipas rregullavehigjieno-sanitare;- të përgatisë kampionin për analizën e miellit, me anë tësondave, sipas standardit;- të vlerësojë treguesit organo-shqisorë të miellit, sipasstandardit;- të përcaktojë glutenin, me metodën e larjes së miellit nëujë të rrjedhshëm;- të përcaktojë aciditetin në miell, me titullim me NaOH 1 Nnë prani të fenolftaleinës 1%;- të përcaktojë hirin në miell në furrën Mufël nëtemperaturën 500-800 o C;- të pastrojë vendin dhe mjetet e punës, duke respektuarrregullat higjieno-sanitare;- të zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.RM 3 Nxënësi kryen analizat organo-shqisore dhe fiziko-kimiketë bukës.Përmbajtja27

- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës.- Dezinfektimi i mjeteve dhe i mjedisit të punës.- Përgatitja e kampionit për analizën e bukës.- Vlerësimi i treguesve organo-shqisor të bukës.- Përcaktimi i shkallës së freskisë së bukës.- Përcaktimi i lagështirës në bukë.- Përcaktimi i aciditetit në bukë.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- të përgatisë solucione dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparaturat për kryerjen e analizave organo-shqisore,fiziko-kimike të bukës;- të dezinfektojë mjetet dhe mjedisin e punës, sipasrregullave higjieno-sanitare;- të vlerësojë treguesit organo-shqisorë të bukës (shija,aroma, ngjyra dhe kosistenca), sipas standardit;- të përgatisë kampionin për analizë, sipas llojit të bukëve qëdo analizohen, pas 3 - 24 orë nga prodhimi, sipasstandardit;- të përcaktojë freskinë e bukës, në bazë të vëllimit që zenëthërrimet e bukës të zhytura në cilndrin me ujë;- të përcaktojë lagështirën e bukës me metodën e tharjes nëtermostat 70 o C, sipas standardit;- të përcaktojë aciditetin e bukës, me titullim me NaOH0,1N në prani të fenolftaleinës 1% , deri në shfaqen engjyrës së lehtë trëndafili;- të pastrojë vendin dhe mjetet e punës, duke respektuarrregullat higjieno-sanitare;- të zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Udhëzime përzbatimin e modulit- Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në laboratorin e kontrollitteknik kimik- Instruktori i praktikës, duhet të përdorë sa më shumë të jetë emundur ilustrime dhe demonstrime konkrete të proçeseve përanalizat e drithrave dhe të nënprodukteve të tyre.- Nxënësit duhet të angazhohen në veprimtari konkrete pune përkryerjen e analizave organo-leptike, fizike, kimike të drithravedhe të nënprodukteve të tyre.- Instruktori i praktikës duhet të mbikqyrë respektimin erregullave të sigurimit teknik, të mbrojtjes së mjedisit,përdorimit të kimikateve, mirëmbajtjes së instrumentave dhepajisjeve laboratorike.- Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimi28

i shkallës së arritjes së shprehive praktike për realizimin eanalizave të drithrave dhe të nënprodukteve të tyre.- Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimii shkallës së arritjes së shprehive praktike për realizimin eveprimeve për analizat e drithrave dhe të nënprodukteve të tyre.Kushtet ee domosdoshmepër realizimin emodulitPër realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme tësigurohen mjediset, mjetet, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- repart i kontrollit tekniko- kimik;- instrumenta, kimikate dhe pajisjet laboratorike për kryerjen eanalizave organo-shqisore dhe fiziko-kimike të drithrave dhe tënënprodukteve të tyre;- kampione për analiza të drithrave dhe të nënprodukteve të tyre;- skema të sigurimit teknik, udhëzuesa, katalogë, manuale,materiale të shkruara, kushte teknike dhe standarde shtetërorenë mbështetje të çështjeve që do të trajtohen në këtë modul.29

5. Moduli “Analizat e fruta-perimeve dhe të nënprodukteve të tyre”Drejtimi: Teknologji ushqimoreNiveli: IIIKlasa: 13Titulli dhe KodiPËRSHKRUESI I MODULITANALIZAT E FRUTA-PERIMEVE DHENËNPRODUKTEVE TË TYREM-08-865-12Qëllimi imodulitKohëzgjatja emodulitNiveli iparapëlqyerpër pranimRezultatet e tëmësuarit (RM),përmbajtja dheprocedurat evlerësimitNjë modul praktik që aftëson nxënësit për të kryer analizat organoshqisoredhe fiziko-kimike të fruta-perimeve dhe të nënprodukteve tëtyre.33 orë mësimoreNxënësit duhet të kenë përfunduar një nga profilet mësimore të nivelittë II, të drejtimit mësimor Teknologji ushqimore.RM 1 Nxënësi kryen analizat kimike të fruta-perimevePërmbajtja- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës- Dezinfektimi i mjeteve dhe i mjedisit të punës.- Përcaktimi i lagështirës së fruta-perimeve.- Përcaktimi i lëndës së thatë të fruta-perimeve.- Përcaktimi i aciditetit të përgjithshëm të fruta-perimeve.- Përcaktimi i lëndëve tanike të fruta-perimeve.- Përcaktimi i përmbajtjes së pektinave të fruta-perimeve.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- të përgatisë solucione dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparaturat, për kryerjen e analizave kimike të frutaperimeve;- të dezinfektojë mjetet dhe mjedisin e punës, sipasrregullave higjieno-sanitare;- të përcaktojë lagështirën e fruta-perimeve me aparatinDin-Stark, sipas standardit;- të përcaktojë lëndën e thatë të fruta-perimeve, merefraktometër, sipas standardit;- të përcaktojë aciditetin e përgjithshëm të fruta-perimeveme anë të titullimit me NaOH 0.1N, në prani të dëftuesit1% fenolftaleinë për të kontrolluar nëse janë në kufijtë eduhur nga 0.3-3%;30

- të përcaktojë lëndët tanike të fruta-perimeve me anë tëtitullimit me tretësirë KMnO 4 në prani të tretësirës sëindigokarminit, për shmangien e oksidimit gjatëpërpunimit industrial;- të përcaktojë përmbajtjen e pektinave në fruta-perime,duke llogaritur sasinë e acidit pektinik (që shpreh sasinë elëndëve pektinike);- të pastrojë vendin dhe mjetet e punës, duke respektuarrregullat higjieno-sanitare;- të zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.RM 2 Nxënësi kryen analizat e lëngjeve të fruta-perimevePërmbajtja- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës.- Dezinfektimi i mjeteve dhe i mjedisit të punës.- Përcaktimi i dendësisë së lëngjeve të fruta-perimeve.- Përcaktimi i lëndës së thatë të lëngjeve të fruta-perimeve.- Matja e pH të lëngjeve të fruta-perimeve.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- të përgatisë solucione dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparaturat, për kryerjen e analizave të lëngjeve tëfrutave;- të dezinfektojë mjetet dhe mjedisin e punës, sipasrregullave higjieno-sanitare;- të përcaktojë dendësinë e lëngjeve të fruta-perimeve meaerometër ose piknometër, sipas standardit;- të përcaktojë përmabajtjen e lëndës së thatë të lëngjeve tëfruta-perimeve me refraktometër, sipas standardit;- të matë pH e lëngjeve të fruta-perimeve me pH-metër,sipas standardit;- të pastrojë vendin dhe mjetet e punës, duke respektuarrregullat higjieno-sanitare;- të zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.RM 3 Nxënësi kryen analizat e koncentrateve me sheqer (reçel,marmalatë, prevede etj).Permbajtja- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës.- Dezinfektimi i mjeteve dhe i mjedisit të punës.- Përgatitja e kampionit të koncentrateve me sheqer të frutaperimeve.- Përcaktimi i treguesve organo-shqisorë të koncentrateve31

me sheqer të fruta-perimeve.- Përcaktimi i sheqernave në koncentrate me sheqer të frutaperimeve.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- të përgatisë solucine dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparaturat për kryerjen e analizave organo-leptike dhetë sheqernave të koncentrateve me sheqer të frutaperimeve.- të dezinfektojë mjetet dhe mjedisin e punës, sipasrregullave higjieno-sanitare;- të përgatisë kampionin e koncentrateve me sheqer sipasllojit të analizave që do kryhen;- të përcaktojë treguesit organo-shqisorë të koncentrateveme sheqer të fruta-perimeve (shija, ngjyra, aroma,konsistenca), sipas metodave standarde;- të përcaktojë sheqernat në koncentratet me sheqer të frutaperimeveme metodat kimike, dhe fizike, sipas llojit tëmostrës që do analizohet (heterogjene, homogjene), për tëkontrolluar nëse janë në kufijtë e standardit;- të pastrojë vendin dhe mjetet e punës, duke respektuarrregullat higjieno-sanitare;- të zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.RM 4 Nxënësi kryen analizat e turshive.Permbajtja- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës.- Dezinfektimi i mjeteve dhe i mjedisit të punës.- Marrja e kampionit të turshive.- Përcaktimi i treguesve organo-shqisorë të turshive.- Përcaktimi i aciditetit të turshive- Përcaktimi i kripës së gjellës në turshi.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Instrumentet e vlerësimit:Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- të përgatisë solucione dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparaturat për kryerjen e analizave organoleptike,fiziko-kimike të turshive;- të dezinfektojë mjetet dhe mjedisin e punës sipasrregullave higjieno-sanitare;32

- të përcaktojë kampionin e turshive për analizë të turshive,sipas llojit të analizave që do kryhen;- të përcaktojë treguesit organo-shqisorë të turshive (shija,aroma, ngjyra, konsistenca), sipas standardit;- të përcaktojë përmbajtjen e aciditetit të turshive, memetodën e titullimit me tretësirë 0.1N NaOH në prani tëfenolftaleinës deri në ngjyrë trëndafili, sipas standardit;- të përcaktojë sasinë e kripës së gjellës, me metodën eMoohrit, sipas standardit;- të pastrojë vendin dhe mjetet e punës, duke respektuarrregullat higjieno-sanitare;- të zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Udhëzime përzbatimin e modulitKushtet ee domosdoshmepër realizimin emodulit- Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në laboratorët e KTK-së- Instruktori i praktikës, duhet të përdorë sa më shumë të jetë emundur ilustrime dhe demonstrime konkrete të proçeseve përanalizat e fruta-perimeve dhe nënprodukteve të tyre- Nxënësit duhet të angazhohen në veprimtari konkrete pune përtë kryer analizat e fruta-perimeve dhe nënprodukteve të tyre- Instruktori i praktikës duhet të mbikqyrë respektimin erregullave të sigurimit teknik, të mbrojtjes së mjedisit dhemirëmbajtjes pajisjeve laboratorike.- Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimii shkallës së arritjes së shprehive praktike për realizimin eveprimeve analizat e fruta-perimeve dhe nënprodukteve të tyrePër realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme tësigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- laborator kontrolli tekniko- kimik;- mjete, kimikate, instrumenta dhe pajisjet laboratorike përkryerjen e analizave të fruta-perimeve dhe nënprodukteve tëtyre;- fruta dhe perime, koncentrate me sheqer, turshi për të kryeranalizat e tyre;- skema e rregullave të sigurimit teknik, udhëzuesa, katalogë,manuale, materiale të shkruara, kushtet e punës dhe standardetshtetërore, në mbështetje të çështjeve që do të trajtohen në këtëmodul.33

6. Moduli “Analizat e mishit, sallameve dhe peshkut”Drejtimi: Teknologji ushqimoreNiveli: IIIKlasa: 13Titulli dhe KodiPËRSHKRUESI I MODULITANALIZAT E MISHIT, SALLAMEVE DHEPESHKUTM-08-866-12Qëllimi imodulitKohëzgjatja emodulitNiveli iparapëlqyerpër pranimRezultatet e tëmësuarit (RM),përmbajtja dheprocedurat evlerësimitNjë modul praktik që aftëson nxënësit për të kryer analizat organoshqisore,fiziko-kimike dhe biokimike të mishit, sallameve dhepeshkut.36 orë mësimoreNxënësit duhet të kenë përfunduar një nga profilet mësimore të nivelittë II, të drejtimit mësimor Teknologji ushqimore.RM 1 Nxënësi kryen analizat organo-shqisore, fiziko-kimike dhebiokimike të mishit.Përmbajtja- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës- Dezinfektimi i mjeteve dhe i mjedisit të punës.- Përgatitja e kampionit për analizë.- Përcaktimi i treguesve organo-shqisorë të mishit.- Përcaktimi i pH-it të mishit.- Përcaktimi i amonjakut.- Përcaktimi i sulfurit të hidrogjenit.- Përcaktimi i peroksidazës.- Përcaktimi i reduktazës.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës.- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- të përgatisë solucine dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparaturat për kryerjen e analizave organoleptike,fiziko-kimike dhe biokimike të mishit, sipas standardit;- të dezinfektojë mjetet dhe mjedisin e punës, sipasrregullave higjieno-sanitare;- të përgatisë kampionin për analizë, sipas standardit;- të përcaktojë treguesit organo-shqisorë (shijen, ngjyrën,aromën, konsistencën), sipas standardit;- të përcaktojë pH-in e mishit, me metodën kolorimetrikeose me atë elektrometrike;34

RM 3 Nxënësi kryen analizat organo-shqisore të peshkut.Përmbajtja- Përgatitja e vendit dhe mjeteve të punës.- Dezinfektimi i mjeteve dhe i mjedisit të punës.- Përgatitja e kampionit për analizë të peshkut.- Përcaktimi i treguesve organo-shqisorë të peshkut.- Pastrimi i vendit dhe mjeteve të punës- Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Instrumentet e vlerësimit:- Vëzhgim me listë kontrolli.Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të jetë i aftë:- të përgatisë solucione dhe reagente kimike, instrumentatdhe aparaturat, për kryerjen e analizave organoleptike tëpeshkut.- të dezinfektojë mjetet dhe mjedisin e punës, sipasrregullave higjieno-sanitare;- të përgatisë kampionin e peshkut për analizë, sipasmetodës standarde;- të përcaktojë treguesit organo-shqisorë (shijen, aromën,ngjyrën, konsistencën) të peshkut , duke i krahasuar mestandardin;- të pastrojë vendin dhe mjetet e punës, duke respektuarrregullat higjieno-sanitare;- të zbatojë rregullat e sigurimit teknik dhe mbrojtjes sëmjedisit.Udhëzime përzbatimin e modulit- Ky modul duhet të trajtohet kryesisht në laboratorin e kontrollitteknik kimik.- Instruktori i praktikës, duhet të përdorë sa më shumë të jetë emundur ilustrime dhe demonstrime konkrete të proçeseve përanalizat e mishit, sallameve dhe peshkut.- Nxënësit duhet të angazhohen në veprimtari konkrete pune përkryerjen e analizave organo-leptike, fiziko-kimike të mishit,sallameve dhe peshkut.- Instruktori i praktikës duhet të mbikqyrë respektimin erregullave të sigurimit teknik, të mbrojtjes së mjedisit,përdorimit të kimikateve, mirëmbajtjes së instrumentave dhepajisjeve laboratorike.- Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimii shkallës së arritjes së shprehive praktike për realizimin eanalizave të mishit, sallameve dhe peshkut.- Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të vihet theksi te verifikimii shkallës së arritjes së shprehive praktike për realizimin eveprimeve për analizat e mishit, sallameve dhe peshkut.36

Kushtet ee domosdoshmepër realizimin emodulitPër realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme tësigurohen mjediset, mjetet, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- repart i kontrollit tekniko- kimik;- instrumenta, kimikate dhe pajisjet laboratorike për kryerjen eanalizave organoleptike, fiziko-kimike të mishit, sallameve dhepeshkut- mostra të mishit, sallameve dhe peshkut;- skema të rregullave të sigurimit teknik , udhëzuesa, katalogë,manuale, materiale të shkruara, kushte teknike dhe standardeshtetërore, në mbështetje të çështjeve që do të trajtohen në këtëmodul.37