Czytaj pełne wydanie - Racibórz

POLEMIKAscowością bardzo reprezentatywną, gdyż jej dzieje – bogatei dynamiczne – przypominają wzrost drzewa: poszczególneokresy, związane z przynależnością Raciborza do różnychpaństw, a tym samym do odmiennych (czasem tylkow szczegółach, a w niektórych przypadkach w sprawach zasadniczych)formacji kulturowych, nakładają się na siebiejak słoje otulające rdzeń rośliny.»Te wstępne uwagi wyraźnie eksponują charakter inkryminowanegocyklu artykułów. Nie są to teksty, w którychwystępuje perspektywa historiograficzna (jak zdaje sięuważać Jan Kluska), lecz antropologiczna. Dotyczą onesymbolicznego statusu elementów przestrzeni miejskiejw świadomości mieszkańców - byłych i obecnych. PomnikMatki Polki, przy całym szacunku dla inicjatorów jegowzniesienia i dla wszystkich, którzy włączyli się w to dzieło,w konkretnym kontekście politycznym początku lat 70.(sam Jan Kluska przyznaje, że o wszystkich sprawach zesfery społeczno-polityczno-kulturalnej ostatecznie decydowaływówczas odpowiednie gremia PZPR, partii realizującejw Polsce interesy Związku Radzieckiego) wpisywałsię w ideologię narzucaną społeczeństwu. W tę ideologięwpisywały się także wszystkie inne, często bardzo szlachetne,inicjatywy z tamtego okresu. I nie jest to ocena, czytym bardziej napiętnowanie kogokolwiek, a jedynie stwierdzeniefaktu, którego, jak mi się wydaje, nie trzeba dzisiaj,ponad dwadzieścia lat po transformacji ustrojowej, szczególnieuzasadniać.2. Przy okazji chętnie odpowiem na pytanie, które SzanownyPolemista chciał mi zadać, ale tego nie zrobił („Niewiem – i to chyba nie jest najważniejsze – gdzie mieszkał,ani ile lat miał autor tych wywodów …”). Otóż w 1973 rokujuż dziewiętnasty rok (czyli od urodzenia) mieszkałem, jakżeby inaczej, w Raciborzu, w maju zostałem absolwentemtutejszego I LO im. Jana Kasprowicza, a indeks polonistykikrakowskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego miałem już,jako finalista Olimpiady Literatury i Języka Polskiego, odkwietnia w kieszeni. Dodam jako ciekawostkę, że w uroczystościodsłonięcia pomnika Matki Polki …wziąłem, jak sięto mówi, aktywny udział, będąc chórzystą (tenor!) ChóruMieszanego «Strzecha» (złożonego z uczniów I LO), którywraz z innymi chórami ziemi raciborskiej śpiewał wtedypod odsłanianym monumentem. Uprzedzam ewentualnezastrzeżenie: znakomicie zdawałem sobie (i nie tylko ja)sprawę z tego, że takie występy (wspominam je z ogromnymsentymentem) także wpisywały się w pewną odgórnąstrategię ideologiczną.3. Zdumiewa mnie fakt, że Pan Jan Kluska dezawuujereligijny komponent postawy polskich Ślązaków, a w szczególnościowych śląskich Matek Polek. Każdy, kto chociażw małym stopniu poznał dzieje tej krainy, wie, że nie możnasobie wyobrazić tradycyjnej górnośląskiej rodziny bezcodziennej modlitwy (najczęściej wspólnej), bez niedzielnejmszy świętej, bez żywej, głębokiej, autentycznej wiary.Jakże wspaniale i często mówił na ten temat bł. Jan PawełII, m.in. na Jasnej Górze (6 czerwca 1979 roku podczasspotkania z wiernymi z Górnego Śląska), w Katowicach naMuchowcu (w czerwcu 1983 r.) i na Górze św. Anny (takżew czerwcu 1983 r.).4. Pan Kluska dołączył do swej polemiki ładny wierszJadwigi Depty o pomniku Matki Polki (nie wydrukowaliśmygo tutaj z powodu szczupłości miejsca). W żadnymstopniu nie kwestionując wartości tego utworu, podkreślęjedynie, że jest on, poza wszystkim innym, dowodem naskuteczność ówczesnej poprawności politycznej. Poetka nieodwołuje się w wierszu do postawy religijnej, a przecież Jejreligijność nie jest tajemnicą.5. Na końcu swego tekstu umieścił Polemista kilka pytań.Odpowiem na nie krótko. Po pierwsze, mój artykułnie dotyczył lokalizacji pomnika. Obecnie, kiedy monumentwpisuje się np. w obchody świat narodowychi jest punktem docelowym pochodu, wychodzącego pomszy świętej z kościoła farnego, lokalizacja ta jest bardzodobra. Po drugie, nic nie pisałem o konieczności pełnejaprobaty społecznej. Po trzecie, skojarzenie wyrażeniaMatka Polka ze wstrząsającym i genialnym wierszemAdama Mickiewicza nasuwa się, jak sądzę, każdemu Polakowinieodparcie. Nic na to nie potrafię poradzić. Aleczy jest w tym coś złego? Po czwarte, nie chodziło o licytowaniesię na „piękno” pomników. Raciborski pomnikMatki Polki jest bardzo ładny, co zaznaczyłem w pierwszymakapicie mojego artykułu (Pan Jan zresztą te mojesłowa zacytował!).6. I jeszcze jedna, bardzo przykra, sprawa. W końcowychfragmentach polemiki Pan Kluska zasugerował (w podtekście),że nie podoba mi pomnik Matki Polki, ale to nieszkodzi, bo przecież jest Ona „zwycięska” (w domyśle – tacyjak ja są „przegrani”). Tak, Matka Polka jest bezsprzeczniezwycięska, ale nie przeciw podstawowym wartościom związanymz polskim duchem (jak np. wiara, umiłowanie wolności,niezłomność ducha, wstręt do kolaboracji z zaborcamii okupantami), lecz właśnie dzięki nim.Jeszcze raz dziękując za zainteresowanie moim tekstem,nieśmiało proszę o czytanie w przyszłości z większą uwagą.Z wyrazami szacunkuJanusz Nowak30