فصل نا٠ه سفیر ا٠ید.ش٠اره هشت٠- نفت و گاز پارس

م ا نقالب اسال م ی رد بازدید از افزاهی توسعه پارس جن و ب ی:‏ر هب ر معظگس ت رش روحیه ا بت كار و نوآوری،‏راهگشای تس ر ی ع رد پیش ر ف ت كش ور است.‏مقدمهبیش از صدسال است که ازکشف نفت در ایران می گذرد،‏ از ابتدای این دوره با تاسیس پاالیشگاه آبادان،‏ تلمبه خانه های متعدد نفت،‏ خطوط انتقال،‏مخازن و تاسیسات ذخیره و همچنین پایانه های صادراتی،‏ حجم گسترده ای از تجهیزات با فناوری پیشرفته به کشور وارد شد.‏ با تاسیس آموزشکده فنیآبادان در سال ، 1318 پرورش نیروی متخصص برای این صنعت پیشرفته در داخل کشور آغاز گردید،‏ از آن زمان تاکنون این آموزشکده کوچک بهدانشگاه بزرگ صنعت نفت تبدیل شده و اغلب دانشگاه های بزرگ،‏ دانشکده مهندسی نفت یا مهندسی شیمی با گرایش نفت تاسیس کرده اند.‏ همچنینپژوهشگاه های نفت و نیرو نیز برای ارائه خدمات پژوهشی تاسیس شده اند.‏ عالوه بر اینها در حال حاضر ده ها پاالیشگاه و مجتمع پتروشیمی به همراه ده هاشرکت بزرگ تخصصی دولتی و خصوصی در حوزه نفت،‏ گاز و پتروشیمی فعال می باشند.‏ شرکت ها و صنایع مرتبط با این حوزه ساالنه میلیاردها ریالدر زمینه پژوهش،‏ مستندسازی و آموزش هزینه می کنند،‏ اما چرا با این حجم سرمایه گذاری،‏ نیروی انسانی و وسعت صنایع مرتبط با نفت و گاز،‏ ارزشنهایی فناوری و دانش فنی در حد مورد انتظار نیست.‏ چراکشوری همچون آلمان که ذخایر نفت آن کمتر از دوهزارم ایران می باشد،‏ ساالنه فقط ده هامیلیارد دالر از محل فروش دانش فنی،‏ صدورگواهی و مجوز درآمد دارد و بیش از این مبلغ نیز در بخش مهندسی و فروش تجهیزات در حوزه نفت وگازعاید آن کشور می شود.‏ این وضعیت در کشورهای دیگر نظیر ژاپن،‏ کره جنوبی،‏ استرالیا،‏ ایتالیا و اخیراً‏ هند و مالزی و چین نیز وجود دارد.‏اینکه چرا درآمد این کشورها در حوزه نفت و گاز از صاحبان آن بیشتر است،‏ نیاز به تحقیق و مطالعه جامع و گسترده ای دارد،‏ اما به صورت سرانگشتیمی توان گفت وجود ذخایر بزرگ سوخت های فسیلی و ارزانی نسبی تولید درکشورهایی نظیر ایران از یک طرف و از طرف دیگر عدم وجود یک نقشه راهمناسب و تسلسل نداشتن چرخه فعالیت های مرتبط با دانش و فناوری در دولت های مختلف و مرتبط نبودن سازمان ها،‏ دانشگاه ها و مراکز پژوهشی وتحقیقاتی،‏ از عوامل اصلی عدم توجه جدی به مبحث دانش فنی و تحصیل ثروت از راهی به غیر از خام فروشی نفت وگاز می باشند.‏حاال که کشورهای اشاره شده با سرعت بسیار در بخش نرم افزاری نفت وگاز در حال پیشرفت هستند،‏ تکلیف ما چیست؟ آیا باید دست روی دستبگذاریم و شاهد پیشرفت دیگران باشیم،‏ یا اینکه می توانیم این عقب ماندگی را در کوتاه مدت جبران کنیم؟ خوشبختانه پاسخ مثبت و روشن است.‏ تجربهشرکت های کره ای و شرکت هایی نظیر Worlyparson با سابقه ای بین 20 تا 30 سال و تجربه خودمان در برخی از حوزه ها شاهدی برای این مدعا می باشد.‏شرکت هایی که شاهد گرفتیم غالباً‏ دارای سابقه ای کمتر از 30 سال می باشد.‏ این شرکت ها در مدت اشاره شده توانسته اند در بخش های مختلف نفت وگازبه لحاظ علمی و فنی،‏ خود را به سطح باالیی برسانند.‏ این شرکت ها همانند یک شاگردعالقه مند هم به شاگردی اساتید پرداخته اند و هم با سخت کوشیجبران عقب ماندگی کرده اند.‏ در این راه با انجام پروژه ها به صورت دست دوم به کسب تجربه پرداخته و در پروژه های دست اول به آزمایش تجربیات وتمرین خودباوری پرداخته اند.‏ به هرحال بررسی روند پیشرفت اینگونه شرکت ها می تواند راهنمای مناسبی برای ما باشند.‏ نباید فراموش کنیم که به دلیلقدمت،‏ وجود نیروی کافی دانشگاهی جوان،‏ وجود کارشناسان مجرب فنی و تکنیسین های ماهر که به خوبی شاگردی کرده اند و استاد شده اند و همچنینبه واسطه وجود طیف گسترده ای از فناوری های متنوع موجود در صنایع در حال بهره برداری،‏ می توان امیدوار باشیم که در زمانی کوتاه تر از نمونه هایاشاره شده،‏ بتوانیم به مقصد برسیم.‏ اما موفقیت در این راه نیازمند درک مناسب مشکل،‏ عزمی جدی و نقشه راهی صحیح می باشد.‏ دراین راه توجه بهموضوعاتی نظیر موارد زیر می تواند به درک مشکل و تدوین نقشه راه به ما کمک کند:‏1- تدوین نقشه راه مبتنی بر توانایی های بومی2- حضور همه عوامل دانشی و فنی فارغ از تقدم یا تأخر دانش و فن3- تولید محتوای دانش فنی شامل تدوین تجارب،‏ گردآوری داده ها،‏ پردازش،‏ ثبت و در نهایت مدیریت این دانش4- ایجاد تسلسل و هم افزایی میان علم و فن و نشر دانش فنی و اطالع رسانی جهت جلوگیری از دوباره کاریسفیرامید در این شماره در راستای مقدمه باال،‏ تالش دارد به برداشت مناسبی از دانش و فن در حوزه نفت و گاز کمک نماید.‏ در این راه از نظر تاریخیبه موضوع فن و علم و تقدم و تأخر آنها پرداخته و در ادامه روش علمی و سامانه ای نمونه برای تحقق روش علمی بررسی می شود و به عنوان یک حقیقتمهم به جهان بدون نفت یا در واقع گذر از نفت نیز پرداخته خواهد شد.‏در انتهای سرمقاله ضمن آرزوی موفقیت در سال تولیدملی،‏ حمایت از کار و سرمایه ایرانی،‏ برای خوانندگان عزیز سفیرامید،‏ به اطالع می رسانیم که از اینشماره،‏ سفیرامید در فصل اشاره شده بر روی جلد منتشر خواهد شد.‏ با این رویکرد شماره جاری،‏ به عنوان شماره 8 و فصل بهار 1391 تقدیم می گردد.‏حسین شریفآبادی عسکری

54صاحب امتیاز و مدیرمسئول : غالمحسین خواجهعلیسردبیر:‏ حسین شریفآبادی عسکریدبیر تحریریه : محمدرضا نجفیزادهنشريه علمی آموزشی و پژوهشی نشريه علمی آموزشی و پژوهشینشريه علمی،‏ آموزشی و پژوهشی صنعت نفت،گاز و پتروشیمیهیات تحریریه :حسین شریفآبادی عسکری-‏ مصطفی هاتفی - علیمراد اتحاد-‏ ارسالن مبلغتوحید-‏مهدی دریجانی-‏ محمدرضا نجفیزادههمکاران این شماره :امیرمهدی همایون فکری - سیدحمزه علمالهدی-‏ علیرضا ظاهری-‏ مرادسیفروابط عمومی و نظارت بر چاپ : علیرضا شیبانیگرافیک : ارشد اردالنیویراستار ادبی : علیرضا ظاهری،‏ علی صفارلیتوگرافی و چاپ :دبیرخانه : تهران - خیابان شهیدباهنر - نبش کوچه رادجنوبی - ساختمان سپانیرکدپستی : 6136743461 صندوق پستی : 19575-1657تلفن : 26103186 22833960- داخلی 1504 نمابر : 22833970Website: www.sepanir.comEmail: safireomid@sepanir.comISSN: 2251-9394رهایی از نفت،‏ توهم یا واقعیت؟انرژی بعد از انقالب صنعتی يکی از عوامل مؤثر درمسائل داخلی و خارجی ملتها بوده است.‏ اطمينان از تأمینآن باعث رونق توليد،‏ و سرمايهگذاری ...460علم یا فنعلم در ابتدا آن قدرها که گاهی مورخان ادعاکرده اند از اهداف عملی جدا نبوده است.‏ کتاب هایدرسی،‏ از همان روزگاریونانیان،‏ برای اینکه ترتیبیمنطقی به موضوعات بدهند،‏ گرایش به ...جوشکاری ماشینی،‏نیاز انکارناپذیر توسعهسال های بسیار زیادی است کهانسان از جوشکاری برای اتصالمواد مختلف به یکدیگر به ویژهفلزات استفاده می کند.‏ به صورتسنتی جوشکاری بیش از 3000 سالقدمت دارد.‏ اولین مقاله در زمینهجوشکاری در سال ...نگاهی متفاوت بهدانش فنیمدیریت دانش،‏ عبارت از خلق،‏ شناسایی،‏ ذخیره،‏اشتراک و انتشار دانش سازمانی می باشد.‏ اگرچه در ظاهراین فرایند،‏ چندان پیچیده و مشکل به نظر نمی رسد،‏ اماپیاده سازی آن به ویژه در سازمان هایی که ...فهرست1 سرمقاله4 رهایی از نفت،‏ توهم یا واقعیت؟7 نگاهی متفاوت به دانش فنی13 علم یا فن18 روش علمی25 جدول انرژی26 شیرین سازی گازطبیعیروش علمی44 انتخاب مواد و شرایط جوشکاری فراساحل47 فرهنگ نفت و گاز-‏ ‏[آمین]‏48 سیستمهای جایگزین GPS50 جوشکاری ماشینی،‏ نیاز انکارناپذیر توسعه60 تیتانیوم فلز فناوری68 تازه های نشر سپانیر70 معرفی کتابسال ها زیادی است که دانشجویاندر رشته های فنی یا نظری در مقاطعکارشناسی و باالتر برای تهیه پایان نامه یابرای تکمیل برخی از درس های خود،‏تحقیق انجام داده و درنهایت برای آنگزارش تهیه می کنند.‏ همین دانشجویاندرسال های بعد به عنوان کارشناس،‏کارشناس ارشد و ...تیتانیوم فلز فناوریهمزمان با توسعه شتابانصنعت در قرن بیستم،‏ تیتانیومبا استحکام باال،‏ وزن کم،‏مقاوم بودن در مقابلخوردگی های شیمیایی وفیزیکی و آالیندگی کمتوانسته جایگاه ویژه ایدرصنایع هوافضا،‏ پزشکی،‏نفت و گاز و کاربردهایعمومی پیدا نماید.‏ اگرچه اینفلز یک قرن قبل از آن کشفگردید اما به دلیل عدم امکانتولید خالص و اقتصادی اینفلز با فناوری قرن نوزدهم وهمچنین عدم تقاضا با توجه بهسطح فناوری در این قرن،‏افتخار توسعه و ...18 7 1350

1110نشريه علمی آموزشی و پژوهشی نشريه علمی آموزشی و پژوهشیبرای تدوین و استفاده از دانش فنی در گام اول داده ها بدون هیچ پردازشی گردآوری می شوند.‏ در گام دوماطالعات از سازمان دهی داده ها ایجاد می شوند و در گام نهایی و در انتهای محدوده دانش فنی،‏ اطالعات پردازشدقیق،‏ کامل،‏ کاربردی و صحیح باشند.‏ دقت در احرازشرایط چهارگانه اشاره شده،‏ در کل فرایند مدیریتد:‏ رقابتیکی از عوامل مهم در تکامل و پیشرفت،‏ وجود حس رقابت می باشد.‏ زمانی که شرکت های دارای فعالیت مشابهکافی برای نوشتن جزئیات فعالیت های خود و منعکسنمودن مکتوب مشکالت نداشته باشند.‏ همچنین غالباً‏شده در قالب دانش فنی در سامانه مدیریت دانش فنی ذخیره شده و برای استفاده منتشر می شوند.‏ برای درک بهتردانش تاثیرگذار می باشد.‏ این بخش غالباً‏ توسط سامانهو رقیب بخشی از دانش فنی خود را از طریق وب سایت شرکت منتشر می نمایند،‏ به صورت ناخودآگاه حس رقابتاین مدیران و کارشناسان اهمیت مستندسازی وتفاوت های اساسی دانش و اطالعات به صورت دسته بندی شده می توان گفت:‏به صورت خودکار قابل کنترل نمی باشد و باید توسطسربازان دانش دو سازمان تحریک می شود و هر کدام سعی دارند نمود بهتری داشته باشند.‏ همین موضوع باعث شدهگزارشدهی را احساس نمیکنند.‏ برای ترغیب این افراد- اطالعات می تواند مستقل از انسان باشد،‏ اما دانش همواره به انسان وابسته است.‏- اطالعات قابلیت انتشار باالیی دارد،‏ اما دانش به صورت ذاتی تمایل به انتشار ندارد.‏- اطالعات ایستا است،‏ اما دانش پویا می باشد.‏- اطالعات درطول زمان انباشته می شود،‏ اما دانش رشد و نمو دارد.‏ساده ترین نتیجه گیری از این مقایسه،‏ آن است که دانش همانند یک موجود زنده نیازمند تکامل می باشد.‏ برای تکاملباید به خوبی تغذیه شده،‏ از آن به خوبی نگهداری شده و شرایط برای تکامل آن مهیا شود.‏ با این تعریف؛ اطالعات،‏خوراک دانش است و دانش برای تکامل باید ضمن بهره مند شدن از خوراک مناسب،‏ از شرایط مناسب رشد نیزبرخوردار باشد.‏ از طرف دیگر اگر دانش رشدونمو نداشته باشد،‏ می میرد و اگر منتشر نشود به بالندگی نخواهد رسید.‏اطالعات همانند اجزا و عناصر تشکیل دهنده بدن انسان می باشد و دانش همانند خود انسان است.‏ اگرچه این دواز نظر قیافه،‏ وزن و مشخصات فیزیکی نظیر هم هستند،‏ اما انسان کامل می تواند رشد کرد،‏ به تکامل برسد و ارزشاولیه خود را به هزاران برابر افزایش دهد،‏ در حالی که اجزا و عناصر غیر زنده حداکثر می توانند به اندازه مقداراولیه خود ارزش داشته باشند.‏دانش چگونه رشد می کند و تکامل می یابد؟حال که باورکردیم دانش،‏ موجودی زنده می باشد،‏ مشابه هر موجود زنده دیگر،‏ دانش نیز برای رشد نیازمند بدنسالم،‏ تغذیه مناسب،تنفس،فعالیت،‏ نگهداری و حتی رقابت می باشد.‏ در این قسمت این عوامل را بیشتر بررسی می نماییم:‏الف:‏ سامانه مناسبیک بدن سالم از مجموعه ای از سلول ها و ژن ها با ارتباط صحیح و ساختاری متناسب تشکیل شده است.‏ درمدیریت دانش نیز الزم است یک سامانه نرم افزاری مناسب به همراه داده های پایه و ارتباطات صحیح وجود داشتهباشد.‏ سامانه های نرم افزاری متعددی در شرکت های مختلف داخلی و خارجی طراحی و به کار گیری شده اند.‏هرکدام از این سامانه ها نسبت به دیگری دارای مزایا و معایبی می باشند.‏ غالباً‏ نرم افزارهای فعال در شرکت هایموفق توانسته اند در دوره بکارگیری معایب خود را به حداقل برسانند.‏ در این مقاله قصد داریم سامانه ‏»سفیرامید«‏را به عنوان نرم افزاری مناسب جهت مدیریت محتوی فنی پاالیشگاه گاز معرفی نماییم.‏عامل تولید آن که در اینجا برای سادگی و مشابه سازیما آن را ‏»سربازدانش«‏ می نامیم،‏ کنترل شود.‏ اگرسامانه مدیریت دانش ما مشابه رفتار یک سرباز باشد،‏در این حالت عالوه بر دقت سربازدانش در تهیهداده ها،‏ مقایسه سیستماتیک این داده ها در نظامسربازی باعث افزایش کیفیت خلق یا کسب دادهخواهد شد.‏ برای افزایش بیشتر کیفیت داده ها می تواناز فرهنگ سازی،‏ پاداش،‏ اجبارسازمانی و همچنینتحریک حس رقابت افراد نیز استفاده نمود.‏ج:‏ فعال بودندر این بخش نیز مشابه موجود زنده،‏ فعال بودننقش مهمی در رشد و نمو دارد.‏ هرچه سامانه مدیریتدانش بیشتر به کارگرفته شود و اطالعات موجود موردبررسی،‏ نقد و اظهارنظر قرار گیرد،‏ بیشتر در غنایمفاهیم و کیفیت مطالب تاثیر خواهد داشت.‏ دانش کهتوزیع می شود و انتشار می یابد مورد ارزیابی افرادمختلف قرار می گیرد و ایرادات آن به تدریج کاهشیافته و دانش موجود غنی تر می شود.‏ از سوی دیگرزمانی که سربازان دانش بدانند که نتیجه کار آنها موردارزیابی جمع گسترده ای قرار می گیرد،‏ سعی خواهندنمود ایراد کمتری در کارشان باشد و به کیفیت کارتولید خود توجه بیشتری نشان خواهند داد.‏سایت شرکت های بزرگ حوزه نفت و گاز از سایت بسیاری از دانشگاه ها مطالب مفید بیشتری داشته باشند.‏دانش چگونه منتشر می شود؟سامانه مدیریت دانش ، بدون توزیع و انتشار نیز امکان حیات دارد اما برای رسیدن به بلوغ و غنای کافینیازمند هزینه زیادی می باشند.‏ برای درک بهتر این موضوع می توان به برنامه های کدباز source( )Open اشارهنمود،‏ در این نوع برنامه ها به جای یک شرکت،‏ یک جامعه به دنبال توسعه و رفع عیب نرم افزار می باشند.‏ به نظرمی رسد به غیر از برخی از سازمان ها که به دلیل ماهیت فعالیت آنها افشای دانش موجب زیان آنها می شود،‏ دراغلب سازمان های دیگر انتشار بخش قابل انتشار دانش به تکامل دانش یا تکامل با هزینه کمتر کمک می کند.‏حال با فرض قابل انتشار بودن دانش به راه های انتشار دانش اشاره می کنیم:‏پورتال داخلی سازمان و کتابچه های آموزشی داخلی یا برگزاری دوره های آموزشی داخلی اولین الیه انتشاردانش سازمانی محسوب می گردند.‏ در سازمان ها و شرکت های مختلف معموالً‏ میزان اطالعات قابل ارائه در اینسطح بیش از سطح دیگری است که در ادامه به آنها اشاره می کنیم.‏سایت شرکت،‏ نشریات چاپی و الکترونیک،‏ کتاب ها و آموزش های برون سازمانی سطح باالتر انتشار دانشمی باشند.‏ در این سطح از یک سو دانش سازمانی در سطح گسترده تری به نقدگذارده می شود و از سوی دیگر بهوظیفه انسانی[و برای ما مسلمانان به وظیفه دینی]خود عمل کرده ایم.‏4- چرخه دانش چگونه کامل می شود؟یک سامانه مدیریت دانشفنی پروژه،‏ باید تمامی مراحل مدیریت این دانش را از مرحله جمعآوری تا استفادهتحت پوشش قراردهد.‏ اما چیزی که باعث ایجاد انگیزه در استفاده از سامانه میشود،‏ این است که بطور ویژه برآنمراحل و اموری تمرکز نماید که افراد مشکل بیشتری دارند.‏ مدیران و کارشناسان پروژه ممکن است همواره وقتباید کاری کرد که آنها نتیجه ثبت تجارب و دانشهایشفاهی و منفعت آنها را برای خود و دیگران احساسنمایند.‏ برای تکمیل این چرخه انگیزشی الزم است کهتجارب این افراد به شکل مناسبی ثبت و در پروژههایآتی به کارگرفته شود،‏ در این حالت سازمان ما به سمتسازمانی یادگیرنده سوق خواهد یافت.‏در تشکیل سامانه دانشفنی باید توجه کرد که صرفذخیره دانشفنی،‏ آنگونه که برخی از شرکتها عملمینمایند،‏ اگرچه برای شروع مناسب است اما باعثکامل شدن چرخه مدیریت دانش نمیشود.‏ برایتکمیل چرخه الزم است،‏ دانش ذخیره شدهجامعهپذیرشده و برای داخل و خارج سازمان بهصورت مناسب منتشر شود.‏ در یک چرخه مناسبدانشفنی بخش عمده دانش ذخیره و پردازش شدهباید منتشر شود،‏ اگرچه سازمانهای با تجربه برای اینانتشار برنامه زمانی مناسبی را تدوین مینمایند وهمواره انتشار درون سازمانی از لحاظ زمانی بر انتشاربرون سازمانی تقدم دارد.‏انتشار مطالب یک فرایند درون و برون سازمانی استکه میزان اطالعات قابل انتشار به بیرون سازمان وعالوه بر سلول ها،‏ ژن ها نیز در یک موجود زنده دارای ارزش حیاتی می باشند.‏ در سامانه مدیریت دانش فنی تجاربقبلی شرکت،‏ تجارب شرکت های مشابه،‏ استانداردها،‏ هندبوک ها،‏ کتاب ها،‏ یادداشت های فنی،‏ تصاویرفنی ،آدرس های اینترنتی سازندگان،‏ همانند ژن ها یک نسل از اطالعات را به ارث می برند.‏ به نظر می رسد در دسترس بودناین اطالعات ارث برده شده،‏ همانند این می باشد که بچه 2 ساله از پدر 70 ساله کامپیوتر را سریع تر یاد می گیرد.‏د:‏ نگهدارییکی از بخش های فرایند مدیریت دانش،‏ ذخیرهدانش می باشد.‏ به تدریج که سامانه مدیریت دانش تکاملپیدا می کند،‏ حجم بیشتری از اطالعات ذخیره می شود.‏ب:‏ اطالعات کاملزمانی می رسد که اطالعات موجود در سامانه برای سازمانگفتیم که خوراک دانش،‏ اطالعات می باشد.‏ برای اینکه دانش به صورت مناسب رشد نماید الزم است آنارزش زیادی خواهد داشت.‏ به همین دلیل از ابتدا بایسترا با خوراک مناسب تغذیه نماییم.‏ به عبارت دیگر الزم است اطالعاتی که به حوزه مدیریت دانش وارد می شود،‏مراقب نگهداری و سالمت دانش ذخیره شده باشیم.‏شکل : 1 چرخه تولید محتوی فنیانتخاب فرضیه دیگراگر نتایج آزمایشمثبت نبوداستانداردتجارب دیگرانکتاب هاتصاویرکاتالوگ سازندگانآدرس های اینترنتیمشاهده و اندازه گیری داده ها اطالعات دانش فنی سامانه دانش فنیتجربه / استانداردشکل : 2ارتباط مدارک پروژه با سامانه دانش فنی

1514نشريه علمی آموزشی و پژوهشی نشريه علمی آموزشی و پژوهشیآموزشثبت داده ها و ذخیره مرجع ها را داشته باشد.‏ این بخش درواقع محل یادداشت و ثبت تجربه و نکات فنی ودر سال 1998 میالدی مجله ی Nature مطلبی ارائهشناخت و درک فرایند یک واحد صنعتی نظیراحیاناً‏ علمی می باشد.‏ ایجاد یک محیط دوست داشتنی)‏friendly )User باعث می شود افراد مرتبط با سامانه باکرده بود درباره ی تالش عده ای از دانشمندانپاالیشگاه در مرحله تدوین دانش فنی دارای اهمیتعالقه بیشتری به تدوین تجارب خود روی بیاورند.‏ غالباً‏ یکی از مشکالت در مسیر ثبت دانش،‏ تبدیل‏[از انجمن فیزیک آمریکا]‏ برای تعریف دقیق اینمی باشد.‏ به غیر از افرادی که در دوره بهره برداریدانش های ذهنی و یادداشت های دستی به متن های تایپ شده و اتصال مستندات به آن می باشد.‏ در سامانهواژه،‏ تا بتوان علم را از شبه علم تشخیص داد؛ ولی آنهاهم نتوانسته بودند به تعریف قانع کننده ای برسند.‏ جانبرنال Bernal( )John در کتاب علم درتاریخHistory( ،)Science in تعریف جالب و مناسبی ازعلم دارد،‏ او می گوید»علم را به وسیع ترین معنا درنظرمی گیریم و سعی نمی کنیم آن را درچارچوب یکتعریف حبس کنیم.«‏ این برخورد غیرجزمی برای اینمناسب است زیراکه:‏دائم با فرایند واحد در ارتباط می باشند،‏ سایر عواملمدیریت دانش مورد بحث ما،‏ یک ادیتور توکار به برنامه اضافه شده و این ادیتور با بانک اطالعاتی و منابعکم کم بخش هایی از فرایند را فراموش خواهند کرد.‏همچنین واحدهای نفت و گاز غالباً‏ تحت Licenceهاو طراحی های مختلفی ساخته می شوند،‏ به دو دلیلاشاره شده به نظر می رسد همواره یک نسخه از مدارکو نقشه های توصیف کننده فرایند در دسترس باشد.‏ ازسوی دیگر برای ارائه به بازدیدگنندگان یا بازرساننیز الزم است این مدارک در دسترس باشند.‏ با اینمقدمه می توان درک نمود که مدارک آموزشی فرایندنظیر PFD, Process description و Datasheetها وبرخی مدارک دیگر،‏ از مستندات همیشگی دانش فنیمحسوب می شوند.‏ با این استدالل در سامانه هایمدیریت دانش فنی بخشی به نام آموزش وجود خواهدداشت.‏ برای ساده تر و سریع تر منتقل کردن مفادآموزشی در کنار متن ها از شکل ها،‏ Storyboardها،‏جداول،‏ نمودارها و تصاویر متحرک استفاده می نمایند.‏در سامانه جاری برای آموزش از PFD به صورت 2/5بعدی در کنار متحرک سازی استفاده شده است.‏ثبت دانش فنیاین بخش یکی از اصلی ترین بخش های سامانهمدیریت دانش می باشد.‏ این بخش باید عالوه برسهولت ثبت اطالعات به صورت فایل های DWG,PDF, DOC, TXT از طریق یک ادیتور توکار امکاناینترنتی یکپارجه شده است.‏ این ادیتور کمک می کند تا با راحتی بیشتری بتوان به ثبت داده ها پرداخت.‏از طرف دیگر با الصاق ضمایم به متن نگاشته شده این مدرک مستند شده و برای پیگیری دیگران مناسببا دسترسی سریع خواهد شد.‏گردآوری اطالعات پایهدر سامانه مدیریت دانش فنی الزم است تمام مدارکی که در بخش های مدیریت،‏ مهندسی،‏ کاال،‏ اجراء،‏راه اندازی،‏ بهره برداری و تعمیرات به آنها ارجاع شده،‏ در دسترس باشند.‏ این اطالعات شامل اطالعات مهندسی واطالعات پایه نظیر استانداردها،‏ تجارب دیگران،‏ عکس ها،‏ فیلم ها،‏ کاتالوگ های سازندگان و کتاب های فنی بههمراه معرفی تجهیزات می باشند.‏ همواره موقع جستجوی ارجاعات یک مدرک الزم است وقت زیادی صرف یافتناین مدارک شود.‏ نگهداری ارجاعات در کنار مدک اصلی باعث می شود وقت بسیار کمتری برای یافتن مرجع یکمطلب صرف شود.‏ به همین دلیل در سامانه های جامع دانش فنی به این موضوع به خوبی دقت می شود.‏باید توجه کرد که به تدریج در طول سال های گذشته حجم و تعداد کتاب های فنی مورد نیاز مرتبط با یک مجموعهصنعتی نظیر پاالیشگاه گاز به قدری افزایش یافته که معموالً‏ امکان به همراه داشتن یا حتی جستجو کردن درکتابخانه از طریق نسخه های چاپی وقت گیر و تقریباً‏ غیرممکن شده است.‏ به همین دلیل به سرعت نسخه های pdf,chm, ePUB و شکل های الکترونیک دیگر جایگزین کتاب های چاپی شده اند.‏ در سامانه سفیرامید تعداد قابلمالحظه ای از کتاب های الکترونیک مرتبط با پاالیشگاه گازی جمع آوری و در دسترس قرار گرفته اند.‏دسترسی به مطالبیکی از امکانات ضروری و مهم سامانه مدیریت دانش فنی،‏ بخش دسترسی به مدارک می باشد.‏ در سامانه هایمختلف روش های مختلفی آزمایش و بکارگیری شده است.‏ در سامانه مورد بحث ما دسترسی به مدارک به دوصورت برنامه ریزی شده است.‏ در روش اول بر اساس هریک از گروه اطالعات نظیر استانداردها یا تجارب می توانبه اطالعات دسترسی پیدا نمود.‏ در روش دوم اطالعات بر اساس یک موضوع بدون توجه به نوع اطالعات،‏ تجمیعو نمایش داده می شوند.‏ در این روش هدف اتصال اطالعات مرتبط با یک موضوع به یکدیگر می باشد.‏علم در ابتدا آن قدرها که گاهی مورخان ادعا کرده اند از اهداف عملی جدا نبوده است.‏ کتاب های درسی،‏از همان روزگاریونانیان،‏ برای اینکه ترتیبی منطقی به موضوعات بدهند،‏ گرایش به چشم پوشی از نقشکارتجربی در رشدِ‏ شناخت داشته اند.‏ این روش شاید برای تدریس بهترین روش باشد،‏ اما اگر آن را شرحیاز پیدایش نظریه ها بپنداریم اشتباه کرده ایم.‏ پشت این تعریفِ‏ اُقلیدس که ‏»خط راست،‏ خطی است که بینهمه ی نقاط خود هموار باشد.«‏ می شود دست معماری را دید که با تراز بنایی اش کار می کند.‏ ‏»»بنجامین فارینگتون««‏سال های زیادی است که میان علم و فن رقابتی سخت بر سر اول بودن،‏ وجود دارد.‏ عالمان کارصنعتگران راسخیف می شمردند و صنعتگران کارعالمان را بیهوده می دانستند.‏ به راستی اول علم بوده یا اول فن،‏ به نظرمی رسد که ساخته های انسان های 4000 سال پیش مبتنی بر تجربه بوده است اما آیا بدون علم می شود اهراممصر را ساخت،‏ مرده ها را مومیایی کرد یا به جراحی جمجمه انسان پرداخت.‏ اگر این کارها تجربی است،‏ قبالً‏کجا تجربه شده است؟ به نظر می رسد پاسخ منطقی به این سوال چندان ساده نباشد.‏ به هرحال به نظرمی رسد مثل دعوای مرغ و تخم مرغ اینجا هم به نتیجه مناسبی نرسیم.‏ اما آنچه واضح است در عصرهایمختلف به ویژه عصر جدید،‏ علم به فن کمک کرده توسعه یابد و رشد سریع تری داشته باشد و در نهایت ازیک قرن پیش علم از فن سبقت گرفته است.‏ اول بودن علم درحال حاضر منطقی و درست به نظر می رسد،‏اما نباید فراموش کنیم که در همین دوره برادران رایت آرزوی علم آئرودینامیک را تحقق بخشیدند بی آنکهدارای تحصیالت دانشگاهی باشند و دانش چندانی در این حوزه داشته باشند.‏ در این مبحث سعی می کنیمبه بررسی این جدال تاریخی بپردازیم تا علم و فن را ازدریچه ای دیگر نظاره کنیم.‏علمعلم را به آن آسانی که به نظر می رسد،‏ نمی توان معنی کرد.‏ در زبانالتین،‏ scientia اصطالح عامی است برای هر نوع دانشی؛ ولی درقروناخیر،‏ Science که از اصطالح التین اشاره شده مشتق شده است فقطشامل بعضی انواع دانش فنی می شود.‏تحقیق و نگارش : زینب برومند‏»نهایتاً‏ مردم اند که درباره ی معنی و ارزش علمقضاوت می کنند.‏ هرجا که علم به صورترازی درنزد عده ای برگزیده نگه داشته شده،‏ناگزیر با منافع طبقات حاکم گره خورده وازفهم و الهامی که از نیازها و توانایی های مردمسرچشمه می گیرد،‏ جداشده است.«‏علم و فناوریازدیدگاه قرن بیست و یکمی و با یک فرضکوته بینانه نظریه ی علمی همیشه پیش فرض رشدفناوری فرض می شود.‏ با این فرض فناوری را‏»علم کاربردی«‏ می دانند.‏ ولی در تاریخ غالباً‏ وضعبرعکس بوده است؛ هرچند علم و فناوری همیشهدست در دست هم داشته اند،‏ اما این فناوری بوده استکه باعث رشد شناخت علمی شده است.‏به قول گوته درآغاز؛ عمل بود نه کلمه؛ نه افاضات

2120نشريه علمی آموزشی و پژوهشی نشريه علمی آموزشی و پژوهشیاثبات نظریه ها وجود نداشت.‏ سقراط )399 قبل ازمیالد(‏ وارسطو )322 قبل ازمیالد(‏ فالسفه بزرگ یونان ازپیشگامان تحقیق به روش علمی می باشند.‏ از آن زماننظریه ها غالباً‏ بدون اثبات باقی می ماندند تا آنکه سطحعلم و فناوری آنقدر رشد می کرد که می توانستنظریه معطل مانده را اثبات یا رد می کرد.‏ به عنوان مثال‏»نظریه؛ زمین درفضا بدون تکیه گاه است«‏ خیلی از سطحعلم و فناوری در زمان خودش باالتر می باشد و به همیندلیل سال های بسیار طوالنی بدون اثبات باقی ماند.‏آن می پردازیم.‏ كرلينجر)‏Kerlinger‏(‏ دیدگاه های مختلف راجع به علم را به دو دیدگاه ایستا و پویا تقسیم می کنداین دیدگاه ها به صورت زیر تعریف شده اند:‏علم تدوين نظريه است.‏ با این فرض باید نظریه را بهتربشناسیم و به معیارهای تدوین آن توجه کنیم.‏ در اینقسمت به بررسی نظریه می پردازیم:‏‏«ویژگی های نظریه1- دیدگاه ایستا ،(Static) اين ديدگاه بيان مي كند،كه علم فعاليتي است كه اطالعات منظم در مورد جهان فراهم مي كند.‏كار دانشمندان كشف حقايق جديد و افزودن آن بر بدنه اطالعات موجود است.‏ در اين جا بر وضعيت موجود دانش وافزودن برآن بر مجموعه قوانين،‏ نظريه ها،‏ فرضيه ها و اصول موجود تاكيد مي شود.‏2- ديدگاه پويا ،(Dynamic) در اين ديدگاه علم را به صورت يك فعاليت،‏ يعني آنچه را كه دانشمندان انجاممي دهند،‏ در نظر مي گيرند.‏ وضعيت موجود دانش به اين دليل مهم است كه براي پژوهش بيشتر و نظريه علميجديد مبنا و اصل تلقي مي شود.‏ براساس اين ديدگاه علم بر نظريه و طرح واره هاي مفهومي،كه داراي ارتباطدروني هستند تاكيد مي كند.‏ این دیدگاه براي تحقيق بيشتر مفيد است.‏نظريه بايد توانايي تبيين حقايق و مشاهده هايمربوط به يك مسأله را به ساده ترين صورت ممكنداشته باشد.‏ نظريه بايد با واقعيت هاي مشاهده شده درطبيعت و دانش پيشين سازگار باشد.‏ نظريه بايد ابزارالزم را براي آزمودن خود فراهم سازد.‏ نظريه بايدانگيزه پژوهشي در جامعه به وجود آورد و زمينه رابراي پژوهش هاي جديد فراهم سازد.‏‏«نظریه علمینظريه ها ماهيت كلي و منطقي دارند در حاليكهفرضيه ها محدودتر و مشخص ترند و بطور نوعي تاحدي مجردند.‏ به همين دليل فرضيه ها بايد به مرحلهآزمايش گذاشته شوند.‏ دانشمند بايد مشخص كندكههر پدیده متاثر از چه عواملی می باشد.‏ ازآنجا كهدانشمندان مطابق فرايندهاي منطقي و عيني به مشاهدهو آزمايش می پردازند،‏ نتیجه کار آنها درست و دقیقخواهد بود،‏ در غیر این صورت فرضیه آنها رد خواهدشد.‏ حتی اگر فرضیه ای به نظریه تبدیل و ازآزمایش های این مرحله سربلند بیرون آید،‏ در نهایتباید در میدان واقعی نیز موفق باشد.‏ بارها اتفاق افتادهکه دارویی دلیل حادث شدن تاثیرات نامطلوب درشرایط خاص،‏ چندین سال بعد از تجاری شدن از بازارجمع آوری شده است.‏ این نوع موارد به دلیل کوچکبودن جامعه آزمایشگاهی نسبت به جامعه اصلی می باشد.‏گاهی نیز یک نظریه اگرچه سال ها مورد استفاده بودهاست،‏ اما با پیشرفت علم ممکن است در آن تغییراتیصورت گیرد یا به صورت اساسی تغییر نماید.‏ مدلاتمی از زمان مطرح شدن توسط دمکریت درسال های زیادی است که دانشجویان در رشته های فنی یا نظری در مقاطع کارشناسی و باالتر برای تهیهپایان نامه یا برای تکمیل برخی از درس های خود،‏ تحقیق انجام داده و درنهایت برای آن گزارش تهیه می کنند.‏همین دانشجویان درسال های بعد به عنوان کارشناس،‏ کارشناس ارشد و مدیر به پروژه های صنعتی می پیوندند.‏این دانشجویان دیروز،‏ اگرچه در آن روزگار گزارشات تحقیقی متعددی را تهیه می کردند و هرکدام چندینمقاله در نشریات معتبر ازخود برجای گذاشته اند،‏ اما امروز در صنعت هیچ عالقه ای به تهیه گزارش کار،‏ تحقیقو تهیه مقاله از خود نشان نمی دهند.‏ ازطرف دیگر صنعت نیز غالباً‏ از پروژه های تحقیقاتی دانشجویی وپایان نامه ها چندان استقبال نمی کند.‏ این درحالی است که کمتر واحد صنعتی درکشور وجود دارد که فاقدبخش تحقیق و توسعه و اخیراً‏ مدیریت دانش فنی باشد.‏ غالباً‏ کشورهای صنعتی و همچنین کشورهای درحالتوسعه توانسته اند فاصله میان تحقیقات دانشگاهی و خواسته های صنعت را به حداقل برسانند.‏ این موضوعبسیار اهمیت دارد که ساالنه چندصدهزار تحقیق دانشگاهی تهیه شده توسط دانشجویان چه مصرف نهاییدارد.‏ در این باره باید توجه کرد که صنعت نیز سالیانه مبالغ زیادی را صرف تحقیقات و تهیه گزارشات فنیمی نماید.‏ سالیانه مبالغ زیادی در این راه صرف می شود بی آنکه بهره کافی از آن گرفته شود،‏ درحالی کهمسئله مهم تر تلف شدن وقتی است که در اثر عدم تجمیع دانش و تجربه در دانشگاه و صنعت تلف می شود.‏در این مقاله با مفاهیم تحقیق به روش علمی آشنا خواهید شد و با توجه به مفاهیم خواهید دید که در صنعتو دانشگاه روش تحقیق از یک سری مفاهیم پایه و یکسان تشکیل شده است.‏ البته نباید فراموش کنیم کهتحقیق زمانی شکل می گیرد که یک نیاز یا ضرورت سازمانی وجود داشته باشد.‏ محقق با تمام وجود موضوعتحقیق را حس کرده و به دنبال نتیجه ای است که ما آن را هدف تحقیق می نامیم،‏ بنابراین یک محقق واقعیمفاهیم این مقاله را با وجود خود حس می کند و به نظر می رسد این مقاالت بیشتر مناسب درک بیشتر مفاهیمتحقیق برای تهیه گزارشات مشتری پسند،‏ ایجاد رویه های یکسان برای تاثیرگذاری بیشتر و آموزش به منظورتمرین دانش پژوهان جوان یا تازه کار و همچنین ارائه یک لیست کنترل مدارک و مفاهیم می باشد.‏دکتر حسین یوسفی،‏ استادیار دانشگاه تهرانمهندس مهدی دریجانیتاریخچهعلم،‏ دانش و مهندسی ازقدمت زیادی برخوردار می باشند.‏ آثار به جای مانده از حدود 4500 سال قبل رامی توانیم شاهدی بر این مدعا بدانیم.‏ اما چرا تاثیر و نتایج این دوران طوالنی بسیار کمتر از تاثیر و دستاوردهایعلم در قرن های اخیر باشد.‏ شاید بهترین پاسخ به این سوال،‏ عدم امکان مستندکردن علم و فن و علمی نبودن روشتحقیق باشد.‏ البته عدم وجود سیستم های ارتباطی و نشر مناسب نیز در همه گیر نشدن علم تاثیر زیادی داشته است.‏فرضیه به عنوان پایه علم از 600 سال قبل از میالد به ویژه در یونان شناخته شده بود.‏ اما در آن دوران ابزار کافی برایعلم و دانشعلم در لغت فارسی به معني دانستن و آگاهيمي باشد و شامل مجموعه فعاليت هاي منظم و منسجمياست كه به كمك آن واقعيت هاي جهان خارج دركنار هم گذاشته مي شوند.‏ ”Science“ از »scientia«التین به معنای دانش اقتباس شده است.‏ در فرهنگوبستر ”Science“ هم معنای attained« Knowledge»through study or practice به مفهوم؛ علم و دانشبدست آمده از مطالعه و تجربه،‏ تعریف شده است.‏درتعریفی دیگر علم به مفهوم دانشی تعریف شدهکه از طریق عقل[مانند ریاضی یا فلسفه]‏ یا از طریقتجربه[مانند شیمی یا فیزیک]‏ بدست بیاید.‏ البته با اینتعریف علم و دانش یک مفهوم خواهند داشت.‏ به نظرمی رسد نویسندگان مختلف قصد دارند نشان دهندکهعلم بخشی از دانش است که دارای معیارهای خاصیاست.‏ با تعریف دانش می بینیم این تصور منطقی استزیرا اطالعات پردازش نشده را می توانیم در مجموعهدانش تعریف نماییم.‏ این اطالعات قطعاً‏ علم محسوبنمی شوند،‏ ضمن آنکه همین نویسندگان سعی دارنداطالعات را دانش ندانند!!‏مشابه علم،‏ تعریف های متعدد و متفاوتی از دانش ارائهشده است.‏ یک تعریف کوتاه می گوید ‏»دانشباورهایی است که درستی آن مورد اطمینان می باشد.«‏در تعریف کامل تری داونپورت (Davenport) وپروساک )Prusak( دانش را ‏»مخلوط سیالی ازتجربیاتواطالعات موجود و نگرش های کارشناسی نظام یافته ایمی دانندکه چارچوبی برای ارزشیابی و بهره گیری ازتجربیات و اطالعات جدید به دست می دهد.«‏ تعریفکرده اند.‏ اینکه دانش و علم دارای تعریف دقیقینیستند،‏ زیاد عجیب نیست،‏ بسیاری از عناوین مهمدیگر نیز وجود دارند که تعریف دقیق آنها امکان پذیرنیست یا حداقل تا کنون به روشنی تعریف نشده اند.‏ اینمشکل بیشتر مربوط به عنوان هایی قدیمی است که ازابتدا به درستی و به صورت مناسب انتخاب نشده اند.‏حال با قبول یکی از تعاریف علم،که تفاوت اساسیهم با هم ندارند،‏ به معرفی و بررسی مفاهیم مرتبط بانظریهرابینز نظريه را بيان كننده مجموعه اي از مفاهيم،‏ كه به صورت نظام مند ارتباط متقابل با يكديگر دارند ومي توان بر اساس آن پديده اي را پيش بيني و توجيه كرد.‏ تعریف می کند.‏كرلينجر نظريه را مجموعه اي از سازه ها[مفاهيم]،‏ تعاريف و گزاره هاي به هم مرتبط است كه از طريق مشخص كردنروابط بين متغيرها،‏ با هدف تبيين و پيش بيني پديده ها،‏ يك ديدگاه منظم از پديده ها ارائه مي كند.‏ تعریف می کند.‏هدف از علم،‏ ايجاد و خلق نظريه مي باشد.‏ دانشمندكار خود را با كنجكاوي در مورد بعضي از پديده هاي جهاناطراف آغاز مي كند[زلزله،‏ فشارخون،‏ نحوه نگرش مردم،‏ حركت ستاره ها و ....] به همین منظور پديده موردمطالعه با دقت زياد مورد بررسي قرار مي گيرد و به شكل يك موضوع قابل پژوهش تدوين يا نوشته مي شود.‏دانشمند كليه پديده هايي را كه با اين موضوع در ارتباط هستند را مشخص مي كند و ممكن است براساس اطالعاتموجود روابط دروني بين پديده ها را تعيين كند.‏ بدين ترتيب او نظريه اي را بوجود مي آورد نظريه اي كه ازمجموعه اي از تعاريف و پيشنهاد ها درباره تعدادي متغير به هم پيوسته را بررسي مي كند،‏ اعتبار نظريه وقتي زيرسئوال مي رود كه فرضيه ها رد بشوند،‏ يعني اگر فرضيه ها كه براساس اگر و آنگاه باشند درست از آب درنيايند ويا اگر حادثه ‏»ب«‏ بعد از حادثه ‏»الف«‏ بوقوع نپيوندد،‏ اعتبار نظريه زير سئوال مي رود.‏ نظريه ها ماهيت كلي ومنطقي دارند در حاليكه فرضيه ها محدودتر و مشخص ترند.‏ در مجموع به نظر می رسد که هدف اساسي و نهایی400 سال قبل از میالد تا مدل کوانتومی شرودینگر درسال 1926 میالدی بارها دچار تغییر شده است.‏ اینتغییر را در شکل 2 مشاهده می نمایید.‏‏«نقش نظریه در تحقیقنظريه مي تواند افكار جديدي را در روند حلمسائل نظري برانگيزد.‏ نظريه ممكن است الگوهايي ازموضوعات و مسائل مورد بحث ارائه دهد به گونه ايكه بتوان يك توصيف جامع و طرح گونه از آنهاعرضه كرد.‏ تجزيه و تحليل و نقد هر نظريه ممكناست به نظريات تازه اي منجر گردد.‏ نظريه ممكناست الهام بخش فرضيه هاي علمي تازه اي باشد.‏ نظريههدايت گر تحليل است.‏ قضايايي از نظريه برمي خيزدكه محور اصلي تحليل داده ها را تشكيل مي دهند.‏نظريه،‏ زمينه و بستري را فراهم مي كند كه مشاهداتشکل : 1سیرتکامل مدل اتمی از مدل اتمی اولین مدل اتمی 400 سالقبل از میالد توسط دمکریت یونانی مطرح شد و مدل اتمیکوانتوم توسط شرودینگر در سال 1926 ارائه شد.‏

2322نشريه علمی آموزشی و پژوهشی نشريه علمی آموزشی و پژوهشیخاص را در آن قرار دهيم و به درك معنا واهميتاحتمالي مشاهدات كمك مي كند.‏ نظريه ها به ما كمكمي كنند تا به طرح مسائل جدي بپردازيم و از مسائلخاصي نيز آگاه شويم.‏ نظريه به فهم و تفسير مجموعه اياز مشاهدات كمك مي كند و تببين موجهي درباره نحوهارتباط مشاهدات با يكديگر فراهم مي آورد.‏‏«اصل یا قانوننظريه پس از اثبات تبديل به اصل در علوم انسانيو قانون در علوم فني مي گردد،‏ قانون اول نيوتن؛ هرجسم كه در حال سكون يا حركت يكنواخت درراستاي خط مستقيم باشد،‏ به همان حالت مي ماند مگرآنكه در اثر نيروهاي بيروني ناچار به تغيير آن حالتشود.‏ قانون دوم نيوتن؛ كل نيروي وارد بر يك جسمبرابر است با حاصل ضرب جرم آن جسم در شتابآن.‏ قانون سوم نيوتن؛ هرگاه جسمي به جسمي ديگرنيرو وارد كند جسم دوم نيز نيرويي به همان بزرگيولي در خالف جهت بر جسم اول وارد مي كند.‏نمونه هایی از نظریه های تبدیل شده به قانون می باشند.‏منابع شناختاز گذشته دور همواره بشر عالقه مند بوده تامحیط پیرامون خود و ماهیت پدیده ها را بشناسد.‏تجربه،‏ استفاده از افراد دارای صالحیت به عنوانمرجع،‏ استدالل و تحقیق منابعی هستند که بشر برایشناخت از آنها استفاده می کند.‏1- تجربه؛ اولین منبعی است که انسان ها برای شناختاز آن استفاده می کنند.‏ تجربه یک حس برگرفته ازفطرت می باشد.‏ یعنی اینکه برای تجربه کردن انساننیاز به آموزش ندارد.‏ انسان های نخستین با تجربه اینکهدوستشان توسط مارگزیده و کشته شده ماهیت مار راشناخته اند و این تجربه به صورت سینه به سینه و بدونمبنای علمی از نسلی به نسل بعدی منتقل شده است.‏ درعصرحاضر از یکسو تعداد تجربه هایی که باید از یکنسل به نسل بعدی منتقل شوند بسیار زیاد شده است واز سوی دیگر تجارب از حالت شخص،‏ خانوادگی وقبیله ای خارج شده و تجربه ها متعلق به تعدادبسیارزیادی از انسان ها در یک گستره جغرافیاییبزرگ می باشند،‏ به همین دلیل انسان ها مجبورشدند وتصمیم گرفتند تا تجارب را بنویسند و در نهایتمدیریت آن را به سامانه های کامپیوتری واگذار نمایند.‏2- افراد دارای صالحیت؛ این منبع متفاوت از منبعقبلی نیست.‏ زیرکه در اینجا نیز ما ازتجربه افراد خاصکه صالحیت آنها مورد تأیید ما می باشد استفادهمی کنیم.‏ سخنان بزرگانی نظیر ارسطو و افالطون ازگذشته به صورت مرجع سخنان حکیمانه مورد توجهعامه و خاصه مردم بوده است.‏3- استدالل؛ سومین روش یا منبع شناخت،‏ استدالل می باشد،‏ استدالل شامل انواع قیاسی،‏ استقرایی و قیاسی-‏ استقراییمی باشد و نقش مهمی در شناخت ماهیت پدیده ها دارد.‏ در ادامه این استدالل ها را به صورت مختصر شرح می دهیم:‏استدالل قياسي،‏ براساس منطق ارسطو بنا شده است.‏ فرض زيربنايي استدالل قياسي آن است كه مي توان با عنايتبه كليات به جزئيات پي برد و اگر فرايند منطقي مقدمه ها درست باشد،‏ نتيجه گيري نيز درست خواهد بود.‏ به عنوانمثال:‏ همه سياره ها به دور خورشيد مي چرخند،‏ زمين سياره است؛ بنابراين،‏ زمين به دور خورشيد مي چرخد.‏نمونه ای از این نوع استدالل می باشد.‏استدالل استقرايي،‏ اين روش توسط فرانسيس بيكن پيشنهاد شد و به اعتقاد او اگر مقدمه ها نادرست طرح شوند بهنتيجه گيري نادرست مي انجامند.‏ دراين روش با مطالعه موارد جزيي به فرضيه و در نهايت به تعميم كلي مي رسيم.‏به عنوان مثال:‏ هرسياره اي كه تا به حال مشاهده شده است،‏ به دور خورشيد مي چرخد.‏ بنابراين همه سياره هابه دور خورشيد مي چرخند.‏استدالل استقرايي–‏ قياسي؛ اين روش تركيبي از روش قياسي ارسطو و روش استقرايي بيكن است.‏ در اين روشمحقق ابتدا با استفاده از مشاهدات فرضيه تدوين مي كند،‏ سپس با استفاده از استدالل قياسي به كاربرد و آزمونفرضيه ها مي پردازد.‏ اين رويكرد دوگانه اساس روش علمي جديد است و نشانه آخرين مرحله پيشرفت به سويعلم تجربي است.‏ چارلز داروين اولين كسي بود كه استدالل قياسي و استقرايي را تركيب كرد ورويكرد استقرايي – قياسي را به وجود آورد.‏‎4‎‏-تحقیق؛ چهارمین روش یا منبع شناخت،‏ تحقیق می باشد،‏ تحقیق یک روش عام مورد استفاده مردم عادی برایپی بردن به ماهیت یک موضوع یا کسب اطالعات در مورد یک موضوع نظیر تحقیق در مورد زن یا مرد در هنگامازدواج می باشد.‏ از سوی دیگر تحقیق یک روش خاص در کشف علت،‏ درک ماهیت پدیده ها در موضوعاتعلمی یا کاربردی می باشد.‏ در مورد اخیر می توان تحقیق را یک روش علمی دانست.‏ اگرچه تحقیق شباهت هاییبه تجربه دارد و گاهی ما در مورد تجارب نیز تحقیق می کنیم و گاهی نیز تحقیق ما به یک تجربه برای آینده تبدیلمی شود،‏ اما در مجموع می توان تفاوت های زیر را میان تجربه و تحقیق مشاهده نمود:‏اول : تحقيق منظم و كنترل شده و مبتني بر الگوي استداللي – قياسي است،‏ در حالي كه تجربه با رويكردهاييسروكار دارد كه به شيوه تصادفي رخ مي دهند .دوم : تحقيق تجربي است و عقايد ذهني بايد در مقابل واقعيت عيني مورد بررسي قرار گيرند.‏سوم ‏:تحقيق خود اصالح گر است.‏ اين كاركرد خوداصالحي مهمترين جنبه علم است و باعث مي شود كه هموارهنتايج علمي مورد تجديدنظر و بررسي قرار گيرند.‏تحقيق در لغت به معنای درست گردانيدن،‏ پيداکردن،‏ يافتن يا جستجوی حقيقت آورده شده است.‏ تعاریف مختلفیاز تحقیق و پژوهش توسط محققان و نویسندگان بزرگ ارائه شده است.‏ این تعاریف غالباً‏ یک مفهوم را به ذهن منتقلمی کنند و تفاوت معموالً‏ در نوع بیان یا دسته بندی مفاهیم می باشد.‏ در ادامه سه تعریف از تحقیق را ارائه می کنیم:‏1- کرلينجرتحقيق را ‏»بررسي منظم،‏ كنترل شده،‏ تجربي و انتقادي قضاياي فرضي درباره روابط احتمالي بينپديده هاي طبيعي«‏ تعریف می کند.‏2- تاکمن پژوهش را كوششي سيستماتيك به منظور فراهم آوردن پاسخ به تعدادي سئوال تعريف كرده است.‏ ازنظر او پژوهش داراي دو بخش نظري و عملي مي باشد.‏ بخش نظري آن مربوط به جنبه هاي ذهني و فكريپژوهش مي باشد و بخش عملي آن كسب داده ها و واقعيت ها و يافتن روابط علت و معلولي آزمون حدس هاو فرضيه هاي موجود در مقابل واقعيت ها مي باشد.‏ چنين پژوهشي بايد از خصوصيات زیر برخوردار باشد:‏‏«افزايشي بودن )Adding( ‏[عدم تكرار دانسته هاي قبلي و افزودن دانش به معلومات ما]‏‏«تجربي بودن (Empirical) ‏[از وجود امكان آزمايش عملي و عيني فرضيه ها برخوردار باشد.]‏‏«منظم بودن )Systematic(‏«تعميم پذيري )Generalization( ‏[عموميت داشته باشد]‏‏«تخصصي بودن )Expertise(‏«منطقي و عيني بودن Objectivity( )Logically andعالوه بر موارد موردنظر تاکمن موارد ذیل نیز توسط برخی محققان اضافه شده است:‏‏«دقت در مشاهده و توصیف Description( )Accurate Observation and‏«صبرطلبی Patient( )Requirement of‏«جرأت طلبی Courage( )Requirement of‏«دقت طلبی Accuracy( )Requirement of3- جان بست پژوهش را ‏»تجزيه و تحليل و ثبت عيني و سيستماتيك مشاهدات كنترل شده،‏ كه ممكن است به پروراندنقوانين كلي اصول و يا نظريه هايي منجر شود.«‏ تعریف می کند.‏ مشخصات يك پژوهش خوب از نظر او عبارتند از:‏‏«پژوهش به حل يك مسئله معطوف مي باشد و هدف نهایي آن پيدا كردن روابط عليت بين متغيرهاست.‏‏«پژوهش به پروراندن قوانين كلي اصول و يا نظريه هايي تاكيد مي كند كه براي پيش بيني رويدادهاي آينده مفيدندو از موضوع ها،‏ گروه ها و گروه هاي خاص فراتر مي رود و خصايص جامعه را از روي نمونه مشاهده شده بررسي مي كند.‏‏«پژوهش بر آزمايش هاي قابل مشاهده و/‏ يا شواهد تجربي مبتني است.‏ بعضي موضوعات جالب وجود دارند كهنمي توان آنها را موضوع پژوهش قرار داد،‏ زيرا قابل مشاهده نيستند.‏‏«پژوهش مستلزم مشاهده و توصيف دقيق شرايط با استفاده از ابزارهاي اندازه گيري كمي است.‏ اگر اين ابزارهاموجود نباشد توصیف هاي كيفي و يا غيركمي را در مشاهدات به كار مي بريم.‏‏«پژوهش مستلزم جمع آوري اطالعات و داده هاي يا كاربرد داده هاي موجود براي هدف هاي جديد مي باشد.‏‏«پژوهش نياز به تخصص دارد.‏ پژوهشگر مي داند كه درباره مسئله مورد نظر چه مطالبي شناخته شده است وديگران آن را چگونه كشف كرده اند.‏ اصطالحات و مفاهيم آن را مي داند و مهارت هاي فني الزم را براي فهم وتجزيه وتحليل داده هاي جمع آوري شده داراست.‏‏«پژوهش مستلزم جستجو براي يافتن پاسخ مسائل حل نشده است.‏ هدف پژوهش كنار زدن ديوارهاي جهل وناداني است.‏ بكر و اصيل بودن از خصايص يك طرح پژوهشي خوب به شمار مي رود.‏هدف تحقیقعموماً‏ هدف تحقیق برای یک محقق روشن است،‏ بدون آنکه بدانیم به دنبال چه هدفی هستیم،‏ اساساً‏ تحقیقشکل نمی گیرد.‏ به نظر می رسدکه تعریف مفاهیمی نظیر ‏»هدف تحقیق«‏ صرفاً‏ مناسب تحقیق در مدارس یاپروژه های تحقیقاتی تمرینی برای پرورش استعداد دانش آموزان یا دانش جویان باشد،‏ درغیر این صورت هدف بهعنوان یک ضرورت از قبل مشخص شده است.‏ در واقع این توضیحات بیشتر مناسب درک تئوری مفاهیم ومناسب ارائه گزارش تحقیق می باشد.‏ به هرحال هدف تحقیق باید:‏ روشن،‏ واضح و مشخص بوده،‏ دارای قابليتاجرا و دست يافتني باشد.‏ هدف بايد واقع بينانه و در راستاي ماموريت ها سازمانی و ارزش ها تدوين شود.‏ هدفمعموالً‏ در قالب يك جمله مثبت و به صورت مکتوب بیان می شود.‏ هدف بايد براي همه قابل فهم و قابل قبولباشد.‏ هدف ها ممکن است تهييج كننده باشند،‏ اما هدف بدون سودمندی براي ذينفعان،‏ معموالً‏ محقق نمی شود.درنتیجه هدف باید از قبل مورد تائيد ذینفعان قرار گیرد.‏ هدف بايد حتی المکان قابل اندازه گيري باشد.‏ در نهایتهدف بايد قابل انعطاف،‏ مقيد به زمان باشد و متناسب با منابع و امكانات سازمان باشد.‏اصل مهم در تحقیق در واقع تحقق هدف می باشد.‏ در رسیدن به هدف ممکن است هدف در حدی باشد که بهصورت شخصی[یک نفره]‏ و دریک مدت کوتاه بتوان به آن برسیم،‏ اما گاهی هدف بسیار بزرگ است و برایرسیدن به آن باید آن را به هدف های جزئی تقسیم کنیم و گروه های مختلف و شاید در دوره های زمانی طوالنی تراز عمر یک نسل بشر به دنبال آن باشند.‏ هدف تحقیق های مختلف می تواند شرح دادن،‏ پیش بینی یا بهبود یکپدیده باشد.‏ گاهی نیز هدف تحقیق ترکیبی از عوامل اشاره شده[عوامل زیر]‏ می باشد.‏‏«شرح:‏ پديده مورد نظر چگونه به وجود آمده است،‏ چگونه عمل مي كند،‏ تحت تاثير چه عواملي قرار دارد.‏‏«پيش بيني:‏ تالش مي شود تا آينده پديده مورد نظر پيش بيني شود.‏‏«بهبود:‏ پژوهشگر تالش مي كند تا با یافتن پاسخ سواالت،‏ با استفاده از توانمندي خود و از طريق كاربست نتايج،‏ارتقاء كيفي روندها و رويه هاي مورد تحقیق را به نحوي فراهم آورد که برآيند نهایی،‏ ايجاد ارزش افزوده باشد.‏محققامروزه برخالف گذشته،‏ محقق یک شغل می باشد.‏ در گذشته محقق یک عاشق سینه چاک علم یا فن بهحساب می آمد.‏ بیشتر محققین درگذشته عالوه بر سرمایه از جان و سالمتی خود نیز برای رسیدن به هدف دریغنمی کردند.‏ زکریای رازی یا ماری کوری نمونه هایی از محققانی هستند که سالمتی خود را فدای علم و پژوهشکردند.‏ برونو(‏ 1548-1600 Bruno, (Giordano فیلسوف،‏ ریاضی دان و ستاره شناس ایتالیایی جان خود را در راهعلم[اعتقاد به مرکز عالم نبودن زمین]‏ در دادگاه تفتیش عقاید کلیسا در قرون وسطی داد.‏ برادران بنوموسی نیز باهزینه شخصی کتاب های یونانی را به فارسی ترجمه می کردند و از این راه کمک زیادی به پیشرفت علم در دوراندرخشان علم در دوره اسالمی نمودند.‏ امروزه تقریباً‏ شرایط دیگری حاکم است،‏ هزینه های پژوهش بسیار سنگینو توسط یک نفر یا گروه کوچک قابل انجام نمی باشند.‏ اگرچه درحال حاضر محقق به تحقیق به عنوان یک شغلنگاه می کند اما یک محقق موفق باید دارای شرایط مناسب و عالقه مندی کافی باشد.‏ برخی از مشخصات یکمحقق خوب و محقق عبارتند از:‏ حوصله و صبر،‏عالقه مند به كاوش درمنابع،‏ دارای دقت درفهم و نقل،‏امانت دار درنقل ها و برداشت ها،‏ از نظر علمی و فنی برموضوع تحقیق تسلط داشته باشد،‏ دارای سواد کافیدر حوزه ادبیات و برخوردار از زبان ساده و بيان رساباشد.‏ همچنین یک محقق باید تعصب و غرض ورزيو انتقام جويي را ازخود دورکند و ازپيش داوري وتحميل عقيده خودداری کرده و از شهامت و صراحتدر بيان يافته ها برخوردار باشد.‏انواع تحقیقتحقیق ها را می توان به صورت های مختلفیدسته بندی نمود.‏ تحقیق برحسب هدف و روش دودسته بندی معمول در این حوزه می باشند.‏ این دودسته بندی به صورت زیر می باشند:‏1« دسته بندی برحسب هدف‏«تحقیق بنیادی research( ،)Basic دراين نوعتحقيقات مساله از حوزه اجرايي واقعي ناشي نشدهاست.‏ هدف اساسي اين نوع تحقيقات آزموننظريه ها،‏ تبيين روابط بين پديده ها و افزودن بهمجموعه دانش موجود در يك زمينه خاص است.‏تحقيقات بنيادي به كشف قوانين و اصول علميمي پردازد و درصدد توسعه مجموعه دانسته هايموجود درباره اصول و قوانين علمي است.‏ تحقيقاتبنيادي را نتيجه گرا يا نظريه گرا نيز مي گويند.‏ از نظراتسلندر مشخصات تحقيقات بنيادي عبارت است از:‏كسب شناخت هاي كلي،‏ ثبت و ضبط جامع،‏ استفادهتركيبي از روش ها و مدت دار بودن‏«تحقیق کاربردی research( ،)Applied تحقيقاتكاربردي تحقيقاتي هستند كه نظريه ها ،قانونمندي ها،‏ اصول و فنوني كه در تحقيقات پايهتدوين مي شوند را براي حل مسايل اجرايي و واقعيبه كار مي گيرد.‏ اين نوع تحقيقات بيشتر بر موثرتريناقدام تاكيد دارند و علت ها را كمتر مورد توجه قرارمي دهند . اين تاكيد بيشتر بواسطه آن است كهتحقيقات كاربردي به سمت كاربرد عملي دانشهدايت مي شود.‏ رابطه تحقيقات بنيادي و كاربرديبه این شکل است كه غالباً‏ در تحقيقات كاربردي،‏اصول علمي تدوين شده درتحقيقات بنيادي،‏ مبنايتحقیقات كاربرد قرار مي گيرند.‏‏«تحقیق ارزیابی research( ،)Evaluation اين نوعتحقيقات،‏ فرايندي جهت جمع آوري و تجزيه وتحليل اطالعات براي تصميم گيري هستند.‏ در رابطهبا تحقيقات ارزيابي اختالف نظر عمده بينپژوهشگران در اين مساله است كه آيا ارزيابي نوعيتحقيق است يا مقوله اي مجزا ؟ يا اينكه آيا ارزيابي

2524نشريه علمی آموزشی و پژوهشی نشريه علمی آموزشی و پژوهشیبايد مبتني بر طرح هاي تحقيقي باشد؟ بعضي ها معتقدند كه تحقيق و ارزيابي هدف هاي كامالً‏ متفاوتي را دنبالدرغير اين صورت تحقيق به جستجوي بي هدفپاسخ گويي به پرسش هايي مانند چه چيزي،‏ به چه كسي و چطور.‏ 2- تحليل فرستنده پيام و علت آن برايپاسخ گويي به پرسش هاي چه كسي و چرا؟ 3- تحليل پيامدهاي پيام براي پاسخ گويي به پرسش با چه اثري؟مثال : بررسي محتواي انشاء دانش آموزان بر اساس مالك هاي مختلف یا بررسي نظرات بيان شده در مورد نظامجديد آموزشي در يك سال اخير،‏ نمونه هایی از این نوع تحقیق می باشند.‏‏«تحقیق میدانی research( ،)Field اين نوع تحقيق بررسي هاي علمي غيرآزمايشي هستند كه هدفشان كشفروابط و تعامل بين متغيرهاي جامعه شناسي،‏ روانشناسي،‏ آموزشي در ساختارهاي اجتماعي و سازماني واقعياست.‏ به طور كلي هر مطالعه ي علمي بزرگ يا كوچكي كه روابط را به طور نظام يافته دنبال مي كند،‏ فرضيه هارا بيازمايد و غيرآزمايشي باشد و در شرايط زندگي واقعي مانند جوامع محلي،‏ مدارس،‏ كارخانه ها،‏ سازمان هاو موسسات اجرا گردد مطالعه ي ميداني تلقي مي شود.‏ پژوهشگر در مطالعه ي ميداني ابتدا موقعيت اجتماعي ياموسسه اي را در نظر مي گيرد و سپس روابط بين نگرش ها،‏ ارزش ها،‏ ادراكات و رفتارهاي افراد و گروه هايموجود در موقعيت را مطالعه مي كند.‏ او به طور معمول هيچ موقعيت مستقلي را دستكاري نمي كند.‏ برخي ازروش شناسان از تحقيق ميداني تحت عنوان موردكاوي نام مي برند،‏ اما تحقيق ميداني عام تر از موردكاوي است.‏مثال : بررسي يك مدرسه هوشمند از لحاظ آموزش،‏ كيفيت عملكرد و فناوري اطالعات‏«مطالعه موردی[موردکاوی]‏ study( ،)Case روش موردکاوی ابتدا حدود سال 1880 میالدی توسط كريستوفرلنگدل در آموزش رشته ي حقوق دانشگاه هاروارد استفاده شد.‏ سپس اين روش كه به روش هاروارد نیزمشهور شده است،‏ وارد فعاليت هاي آموزشي–پژوهشي رشته هاي پزشكي،‏ بازرگاني،‏ اداري و فعالیت هایاجتماعي گردید.در اين روش،‏ سعي مي شود با مشاهده ي تمامي جوانب يك پديده ملموس و بررسي فرايند آندر ارتباط با ساير پديده ها،‏ شناختي جامع از آن فراهم آيد.‏ برخي موردكاوي را چون طرح تحقيقي مي دانند كهبراي مطالعه ي سيستماتيك يك پديده مي تواند مورد استفاده قرار گيرد.‏ در موردكاوي به عنوان روش تحقيقموردهاي مختلف بررسي شده سپس با تجزيه و تحليل نتايج به دست آمده از هر دو مورد تالش مي شود تاقانونمندي هاي كلي تري حاصل شود.‏ موردكاوي به عنوان روش آموزش نيز مطرح مي باشد.‏‏«تحقیق همبستگی research( ،)Correlation در تحقيق همبستگي هدف اصلي آن است كه مشخص شود آيارابطه اي بين دو يا چند متغير كمي وجود دارد و اگر اين رابطه وجود دارد اندازه و حد آن چقدر است؟ هدفاز مطالعه همبستگي ممكن است برقراري يك رابطه يا نبود آن و به كارگيري روابط در انجام پيش بيني ها باشد.‏مطالعات همبستگي،‏ تعدادي از متغيرهايي را كه تصور مي رود با مساله مرتبط هستند ارزيابي مي كند.‏ متغيرهاييكه معلوم شود وابستگي زيادي ندارند،‏ حذف شده و مورد بررسي بيشتر قرار نمي گيرند براي تعيين عِلّي بودنروابط بين متغيرهايي كه وابستگي زيادي دارند نياز به انجام مطالعات عِلّي تطبيقي يا تجربي وجود دارد.‏مثال:‏ بررسي رابطه بين حمايت اجتماعي و عزت نفس دانشجويان‏«تحقیق آزمایشی research( ،)Experimental در تحقيقات آزمايشي رابطه ي عِلّي بين دو متغير بررسيمي شود،‏ براي مثال پژوهشگر ممكن است بخواهد اثر تغيير شيوه ي بسته بندي را برميزان فروش يك كاال بداند،‏از تحقيقات اكتشافي مي توان براي تعريف مساله و فرضيه سازي نیز استفاده كرد.‏ تحقيقات عِلّي غالباً‏ از طريقطرح هاي آزمايش صورت مي پذيرد.‏ با توجه به نوع كنترل متغيرها تحقيقات آزمايشي به انواع ميداني وآزمايشگاهي تقسيم می شوند كه طرح هاي آزمايش خاص هر يك در پي مي آيد.‏و با صرف وقت كمتر،‏ نتايج بيشتري به دست مي آيد.‏ برایمي كنند يعني تحقيق در جستجوي كنترل است در حالي كه ارزيابي وضع موجود يا آنچه هست را بررسي وتشخيص مي دهد و اينكه ارزيابي اساساً‏ از كنترل ويژگي هاي محيط هاي طبيعي دوري مي جويد.‏ به عالوهبراي پيداكردن گنج تبديل مي شود.‏‏«تحقیق توصیفی research( ،)Descriptive در اینانجام یک تحقیق موفق به عوامل مختلفی نیاز داریم،‏وجود یک محقق عالقه مند و دارای تخصص و اطالعاتکافی،‏ عملی بودن تحقیق و تدوین یک برنامه زمان بندیکه در آن فعالیت ها به صورت دقیق مشخص شده باشند،‏از ملزومات تحقق یک تحقیق می باشند.‏باید به این نکته دقت نماییم که روش تحقیق امروزه باتحقیق در قدیم تفاوت های جدی دارد.‏ امروزه به تحقیقو پژوهش به چشم یک پروژه نگاه می شود.‏ حسن اینرویکرد این است که برخی از عوامل موفقیت در تحقیقنظیر وجود منابع کافی انسانی،‏ مالی و اطالعاتی،‏ قبل ازشروع فعالیت بررسی شده و در صورت وجود این منابعتحقیق و پژوهش آغاز می گردد.‏امروزه توسط دولت ها یا شرکت های بزرگ یکتصویر بزرگ picture) (Big یا نقشه راه)‏map )Roadبرای رسیدن به یک یا مجموعه ای از اهداف تدوینمی گردد.‏ بر اساس این پازل بزرگ،‏ افراد مختلفبرای این اهداف مشخص شده و بودجه الزم برایدوره مشخص تعیین می گردد.‏ امروزه دوره ها بسیارطوالنی هستند.‏ اگر گاهی می شنویم مطابق برنامه یاچشم انداز 25 یا 50 ساله علمی و فناوری،‏ نباید تعجبکنیم.‏ در این دوره های طوالنی غالباً‏ فقط اهداف کلیمشخص می باشند و به تدریج اهداف جزئی شکلمی گیرند.‏ سوال مهم این است چرا دوره برنامه هااینقدر طوالنی درنظر گرفته می شود.‏ برای پاسخ به اینسوال باید یک برنامه را به صورت دقیق بررسی کرد.‏در اینجا امکان این بررسی در عمل وجود ندارد و فقطبه برخی از دالیل اصلی این موضوع اشاره می کنیم.‏1« مراحل تحقیقبا مشخص شدن هدف از یک تحقیق،‏ محققمی تواند برنامه تحقیقاتی خود را تنظیم نماید.‏ اینبرنامه از انتخاب موضوع که تا این زمان احتماالً‏مشخص شده است،‏ شروع شده و به ارائه مطالب ختممی شود.‏ شکل 1 به صورت ساده مراحل یک تحقیق رانشان می دهد.همچنین لیستی از مراحل یک تحقیقمی تواند به شکل زیر تنظیم شود:‏بسياري از مطالعات تحقيقاتي در محيط هاي واقعي به اجرا در مي آيند كه بر آنها همان مسايل كنترلي كه درتحقیق آنچه را که وجود دارد تفسیر یا توصیفمی شود و به شرایط یا روابط موجود،‏ عقاید متداول،‏فرایندهای جاری،‏ آثارمشهود یا روندهای درحالگسترش توجه دارد.‏ در این تحقیق تمرکز بر رویزمان حال است،‏ اگرچه رویدادها و آثارگذشته رانیز که به شرایط موجود مرتبط می باشند،‏ موردبررسی قرار می دهد.‏ از زاویه دیگر تحقیق توصیفیشامل جمع آوری اطالعات برای آزمون فرضیه یاپاسخ به سواالت مربوط به وضعیت فعلی موضوعمورد مطالعه می شود.‏ یک نمونه معمول تحقیقتوصیفی شامل ارزیابی نگرش ها یا عقاید نسبت بهافراد،‏ سازمان ها،‏ رویدادها و رویه ها می گردد.‏اطالعات توصیفی معموالً‏ ازطریق پرسشنامه ،مشاهده یا مصاحبه جمع آوری می شوند.‏‏«تحقیق پیمایشی research( ،)Survey پيمايشروشي در تحقيق اجتماعي است كه فراتر از يكتكنيك خاص در گردآوري اطالعات است.‏ هرچند معموالً‏ در آن از پرسشنامه استفاده مي شود،‏ امافنون ديگري از قبيل مصاحبه ي ساختمند،‏ مشاهده وتحليل محتوا هم به كار مي روند.‏ مشخصه ي تحقيقپيمايشي مجموعه ي منظمي از داده هاست كه آن راماتريس متغير بر حسب داده هاي موردي مي نامند.‏در اين ماتريس صفت يا ويژگي هر مورد را برحسب متغير مورد بررسي گردآوري مي كنيم و باكنار هم گذاشتن اين اطالعات به مجموعه يساختمند يا مستطيلي از داده ها مي رسيم.‏ مثال :بررسي ميزان رضايت كاركنان يك دانشگاهبسياري از ارزيابي ها وجود دارد،‏ حاكم است.‏ به نظر مي رسد طبقه بندي ارزيابي به عنوان نوعي تحقيق كه هدفآن كمك به تصميم گيري است از موضوع قوي تري برخوردار است.‏ در این نوع تحقیق پاسخ به سواالتی نظیر:‏آيا سيستم جديد پردازش سفارشات بهتر از سيستم قبلي است؟،‏ آيا دستگاه پاسخگوي خودكار جديد به قيمتآن مي ارزد؟،‏ آيا وجود بازرسين و ناظران آموزشي بر عملكرد مربيان تاثير دارد؟ و ... مطرح می باشد.‏‏«تحقیق و توسعه R&D( ،)Research and development, هدف اصلي ،R&D تنظيم و ارايه يا آزمون نظريهنيست،‏ بلكه توسعه محصوالت يا فرايندهاي جديد است.‏ تالش هاي R&D در جهت توسعه محصول خاصمعموالً‏ برحسب اهداف،‏ كاركنان و زمان تكميل بسيار وسيع می باشند.‏ محصوالت پس ازتكميل در شرايطواقعي امتحان شده و اصالحات الزم تا رسيدن به يك ميزان خاص اثربخشي در آنها اعمال مي گردد.‏ چرخه يR&D به طراحي محصوالت مطابق با برنامه كلي كسب و كار شركت مي انجامد.‏ با وجود پر هزينه بودن چرخه ي،R&D اين چرخه رشد،‏ توسعه و پایداری سود مستمر سازمان را فراهم مي سازد.‏‏«تحقیق عملی research( ،)Action هدف ازانجام تحقيق عملي حل مسائل كسب و كار مديريت از طريق كاربرد روشعلوم زیستیزمین شناسیعلمي است.‏ اين تحقيق مربوط به مسائل خاص مي شود و در يك محيط ويژه به اجرا در مي آيد.‏ در اغلب موارد تحقيق عمليبه اين که نتايج حاصله قابل تعميم به هر محيط ديگري هستند يا نه،‏ كاري ندارد و مشخصه هاي آن همان نوع كنترلي كه درگروه هاي ديگر تحقيق مشاهده مي شود،‏ نيست.‏ هدف اوليه تحقيق عملي،‏ حل يك مساله ي خاص است و نه كمك بهتوسعه ي نظريه هاي عملي.‏ در بعضي موارد اين تحقيق سمت و سويي را نشان مي دهد كه مي تواند با يك كار تحقيقي كهمشخصه ي آن كنترل بيشتر و در نتيجه قابليت تعميم بيشتر است دنبال شود.‏ تحقيق عملي چه در يك بخش شركت يا درشركت هاي متعدد به مورد اجرا گذاشته شود،‏ مدير نقش عمده اي در فرايند آن خواهد داشت.‏2« دسته بندی برحسب روشعلوم طبیعیهوا شناسیعلوم زمین و فضاعلومعلوم فیزیکینجومعلوم اجتماعیشیمیشکل : 2 سلسله مراتب علومفیزیک‏«تحقیق تاریخی research( ،)Historical تحقيق تاريخي شامل مطالعه،‏ درك و شرح رويدادهاي مربوط به‏«تحلیل محتوی analysis( ،)Content تحليل محتوا، معناشناسي آماري مباحث سياسي است.‏ تحليلمحتوا،‏ تحليل علمي پيام هاي ارتباطي است.‏ تحليلمحتوا،‏ روشي به منظور دستيابي به ويژگي هايمختلف پيام است كه ديدگاه ها و انديشه هايصادركننده ي پيام،‏ علل صدور پيام و آثار پيام برايتجزيه و تحليل عيني و منظم پيام هاي مختلفي كه ازطريق گوناگون مبادله مي شود،‏ به كار مي رود.‏ازنظر بیکر،‏ تحليل محتوا،‏ تكنيكي پژوهشي استبراي تشريح كمي نظام مند و عيني محتوايآشكارپيام،‏ از یک دیدگاه دیگر هدف اصلي و عمدهدر روش تحليل محتوا بررسي و تحليل ارتباطاتاجتماعي بشر جهت دستيابي و اندازه گيري متغيرهامي باشد.‏ به صورت دسته بندی شده:‏ 1- تحليلويژگي هاي پيام،‏ گيرنده و رسانه ي پيام برايروش و آغازتحقیقمنظور از روش در تحقيق،‏ ارائه مهارت ها و تجربه هايي است كه دست يابي به هدف را آسانتر و عملي تر مي سازدانتخاب فرضیه دیگراگر نتایج آزمایشمثبت نبود.‏انتخاب تئوری دیگراگر نتایج واقعی قابلپیشبینی نبود.‏گذشته است.‏ هدف از مطالعه ی تاريخي،‏ رسيدن به نتايجي برآمده از علل و داليل خاص و همچنين تاثير روندمشاهده و اندازه گیریفرضیهآزمایش فرضیهنظریهآزمایش نظریهرويدادهاي گذشته است.‏ این مطالعه مي تواند به روشن كردن رويدادهاي كنوني و پيش بيني وقايع آينده كمكنمايد.‏ مطالعات تاريخي كمتر از انواع ديگر تحقيقات انجام ميشوند،‏ بعضي مسائل و موضوعات خاص مانند خطمشي هاي استخدامي را با تحليل تجربه گذشته بهتر مي توان فهميد.‏ مراحل اجراي يك مطالعه ي تاريخي معموالً‏شکل : 3 مراحل تکوین یک نظریهاصل / قانونمانند ساير انواع تحقيق است.‏ يك مطالعه ي تاريخي همانند يك مطالعه ي تجربي بايد مبتني بر فرضيه باشد،‏

2726نشريه علمی آموزشی و پژوهشی نشريه علمی آموزشی و پژوهشیPuzzle No. 11. Energy is commonly measured in Buts.2. Another country which has nuclear plants. :: France3. Unit for measuring radiation. :: RIM4. Uranium can be found in Mines.5. The seperation of useful fuel from spent fuel so that it can be reused, not currently done in the U.S. :: Reprocessing6. Steam is produced when this is heated up by a nuclear reaction. :: Water7. Yellow Cake is the result of milling uranium ore.8. The splitting of atoms. :: Fission9. The process of concentrating Uranium-235. :: Encrichment10. A Substance such as water which slows down neutrons. :: Mode11. In generating nuclear power, Neutrons strike uranium atoms.12. When uranium is dug up from the ground, it is called uranium Ore.13. After uranium has been used up in a reactor, it is called Spent fuel.14. Another country which has nuclear plants. :: Germany15. Nuclear energy costs (fuel costs and operating costs) are about Two cents per KWh.16. The state where the first nuclear power plant was located. :: PA17. The fuel rods, which contain the uranium, are mode out of Zirconium.18. The processed storage site for spent fuel is located in this state. :: NV19. The proposed storage site for spent fuel is Yucca Mountain.20. Uranium weighs the most compared to all of the other elements... So it is very Heavy.‏«انتخاب موضوع )Topic(‏«مطالعه و بررسی تحقیقات و تئوری های مرتبط با موضوعانتخاب شده‏«بسط دادن فرضیه ها )Hypothesis( یا سواالت‏«تعیین روش و طرح ریزی برنامه تحقیق‏«انتخاب برنامه های مناسب برای ثبت اطالعات،‏ پردازش،‏مدل سازی و شبیه سازی‏«گردآوری اطالعات مرتبط‏«بررسی،‏ مطالعه و تفسیر اطالعات[شامل اطالعات خام،‏شبیه سازی ها،‏ مدل ها و نتایج]‏‏«تنظیم به منظور ارائه اطالعات و نتایج در فرم های مناسبدرگذشته کتابخانه ها و پرسش از افراد دارای صالحیتمهمترین منابع دسترسی به تحقیقات و تئوری های مشابهمحسوب می شدند.‏ در آن دوره پردازش اطالعات نیز بهصورت دستی انجام می شد و درنهایت نتایج بر رویکاغذهای معمولی یا ترانسپارنت برای ارائه از طریقسیستم های پروجکشن تنظیم می گردید.‏ در سال های اخیرعالوه بر منابع قدیمی،‏ اینترنت به عنوان یک ابزاربسیارمناسب برای دسترسی سریع و آسان به منابع دور و نزدیکبه محققان برای انجام یک تحقیق با کیفیت باالتر در زمانکوتاه تر کمک می کند.‏ ازسوی دیگر وجود انواعبرنامه های عمومی یا حرفه ای و اختصاصی ثبت اطالعات وپردازش،‏ نظیر صفحات گسترده SPSS, (Excel,WordPrefect,...) OpenOffice, از یک طرف به محققکمک می کنند که اطالعات خود را به صورت مناسبذخیره نماید و از طرف دیگر در پردازش اطالعات به اوکمک می کنند.‏ این برنامه ها تا حدزیادی وظیفه ارائهجدول : 2 ارزشیابی تحقیقاطالعات را نیز می توانند برعهده بگیرند.‏ البته ارائه توسط نرم افزارهای نیمه حرفه ای نظیر Power Point یاحرفه ای نظیر Adobe Captivate تاثیرگذاری بیشتر خواهد داشت.‏لیست کنترل تحقیقدریک تحقیق علمی و سطح علم و فناوری امروزی،‏ تعدد فعالیت ها و توالی آنها باعث شده تحقیق بهیک پروژه تبدیل شود.‏ در یک پروژه ساختار شکست فعالیت ها و برنامه زمان بندی یکی از مهمترینبخش های برنامه ریزی پروژه محسوب می شوند.‏ برای تهیه یک برنامه مناسب الزم است ابتدا لیستی ازفعالیت های پروژه تهیه شود.‏برخی از فعالیت های همه پروژه ها مشابه یکدیگر هستند و تعدادی از فعالیت ها اختصاصی می باشند.‏ وجودیک لیست از فعالیت ها از یک سو تهیه برنامه را تسریع می بخشد و از سوی دیگر از فراموش شدن احتمالیبرخی از فعالیت ها جلوگیری می کند.‏ این لیست درنهایت به عوامل پروژه کمک می کند تا پروژه رازمان بندی کرده و هزینه اجرای آن را برآورد نمایند.‏ عالوه بر آن این لیست به محقق کمک می کند تا بتواندهمواره پروژه خود را ارزشیابی کرده و وضعیت آن را بررسی نماید.‏ یک لیست از فعالیت های پروژهتحقیقاتی و یک لیست از سواالت ارزشیابی در جدول های 1 و 2 ارائه شده است.‏منابع:‏1- تاریخ علم غرب،‏ جان گریبین،‏ ترجمه رضا خزانه،‏ انتشارات فاطمی،‏ 13892- مبانی علم تاریخ،‏ دکتر حسین مفتخری،‏ انتشارات سمت،‏ 1390 تهران3- مدیریت دانش،‏ کرم اهلل دانش فرد-‏ محمد ذاکری،‏ انتشارات دانشگاه آزاد اسالمی،‏ 13894- روش تحقیق،‏ غالمرضا خاکی،‏ انتشارات بازتاب،‏ 1390 تهران5- http://www.merriam-webster.com1234567891011121314123456789101112لیست فعالیت هاموضوع يا عنوان تحقيق و اهميت تحقیقمطالعه و تدوين نظريه ها و مطالعات مرتبط با موضوعتدوين اهداف اصلي با توجه به موضوع انتخاب شدهتدوين فرضيه هاي پژوهشنوع روش تحقيقروش و ابزار گردآوري اطالعاتانتخاب جامعه آماريتعداد و شيوه نمونه گيريروش تجزيه و تحليل اطالعاتزمان بندي اجرايي طرحاعتبارات و منابع ماليمنابع و ماخذه ای مورد استفادهجدول : 1 ساختار نمونه طرح تحقیقعنوان سوالآيا مسئله تحقيق به روز ‏)جديد(‏ است؟آيا مسئله تحقيق رابطه بين پديده ها را مورد بررسي قرار مي دهد؟آيا مسئله تحقيق روشن و صريح بيان شده است؟آيا دامنه مسئله تحقيق محدود شده است؟آيا براي تحقيق منابع مالي الزم در اختيار است؟آيا امكانات پرسنلي،‏ زماني،‏ تجهيزاتي الزم براي تحقيق وجود دارد؟آيا محقق اساساً‏ شهامت انجام تحقيق را دارد؟آيا مسئله از اهميت و ارزش الزم براي مطالعه برخوردار است ؟آيا مسئله با عالیق و تمايالت محقق همخواني دارد؟آيا انجام تحقيق با توجه به روشهاي علمي تحقيق امكانپذير است؟آيا يافته هاي تحقيق نياز خاصي را برطرف مي كند؟آيا موضوع تحقيق مسائل اخالقي و حيثيتي توليد نمي كند؟آيا اطالعات الزم براي انجام تحقيق در دسترس هست يا مي توان توليد كرد؟آيا روش ها و ابزارهاي الزم با اعتبار)‏Validity‏(‏ و اطمینان(‏Reliability‏)‏ وجود دارد؟جدول انرژیتنظیم : مهندس علی صفارPuzzle No. 21. A geothermal heat pump is an example of this type of technology.2. A region in the United States where geothermal technology might be seen.3. _____ are the type of equipment used for heating and cooling a house withgeothermal resources.4. Often found in National Parks, this type of hot spring serves as a usefulsource of geothermal energy.5. Geothermal resources include reservoirs of _____.6. Geothermal energy is energy that comes from the _____.7. In summer months, geothermal heat pumps help remove this type of air fromindoors to outdoors.

3332نشريه علمی آموزشی و پژوهشی نشريه علمی آموزشی و پژوهشیشکل : 3شکل : 5شیرین سازی با فناوری UOP با عنوانشیرین سازی با فناوری UOP با عنوانAmine Guard FS Process[Flash Only]Amine Guard FS Process[1-Stage]دستگاه كاهش فشار ‏)معموالً‏ يك شير فشارشكن(‏ قرار مي گيرد،‏ به علت كاهش فشار محلول،‏ بخشي از گازهاياسيدي از محلول جدا مي شوند.‏ گاز اسيدي خروجي از باالي اين ظرف يا به سيستم گاز سوخت Gas) (Fuelفرستاده مي شود يا به سيستم دفع گاز اسيدي System) (Acid Gas Disposal ارسال مي گردد.‏ اين ظرفمعموال يك ظرف جداكننده سه فازي افقي Separator) (Horizontal Three-Phase است كه در آن بايدتجهيزاتي جهت جداسازي اليه هيدروكربني روي محلول آبيSystem) (Liquid Hydrocarbon Skimming در نظر گرفته شود.‏هرچه فشار اين ظرف پايين تر باشد،‏ گازهاي محلول بيشتر جدا مي شوند.‏زمان ماند محلول مايع در اين ظرف در حدود 10 تا 20 دقيقه است.‏3- مبدل حرارتي آمين-‏ آمينهدف استفاده از اين مبدل که به نام Lean/Rich Amine Heat Exchanger نيز شناختهمي شود،‏ پيش گرم سازي heating) (Pre محلول ورودي به برج احياء Column) (Regeneratorمی باشد.‏ با تبادل حرارت بين آمين خروجي از پايين برج احیاء كه دماي بااليي دارد و آمینغلیظ خروجی از پایین ظرف تبخیر ناگهانی،‏ درمقداركلي انرژي كه به سيستم داده مي شود،‏صرفه جویی می شود.‏ اين مبدل معموالً‏ از نوع مبدل حرارتی پوسته و لولهExchanger) (Shell and Tube Heat است كه آمین غلیظ از درونلوله های مبدل و آمین رقیق از بخش پوسته آن عبور می کند.‏ طراحي اينمبدل بايد به صورتي باشد كه آمین غلیظ عبوري از لوله ها تبخير نشود،‏ زيراكه در اين صورت به علت الگوي جريان دو فازي،‏ احتمال سايش وشکل : 6شیرین سازی با فناوری UOP با عنوانAmine Guard FS Process[2-Stage]شکل : 4شیرین سازی با فناوری UOP با عنوانAmine Guard FS Process[Conventional]

3736نشريه علمی آموزشی و پژوهشی نشريه علمی آموزشی و پژوهشیR = C 2 و این معادالت برگشت پذیر(‏Reversible‏)‏ می باشند.‏ واکنش هایی که از سمتH 4در معادالت باال:‏ OHچپ به سمت راست انجام می شوند،‏ در مرحله جذب در برج جذب صورت می گیرند،‏ این واکنش ها به دلیل گرمازابودن دردمای پایین و فشار باال بهتر انجام می شوند.‏ واکنش هایی که از سمت راست به چپ انجام می شوند،‏ در مرحلهاحیاء صورت می گیرند این واکنش ها به دلیل گرماگیربودن دردمای باال و فشار پایین بهتر انجام می شوند.‏» مقدار گاز اسیدی جذب شده توسط آمین:‏ مقدار گازاسیدی ناخالص(‏Gas (Gross Acid که می تواندتوسط محلول جذب شود،‏ که همان غلظت گاز اسیدی در محلول غلیظ خروجی از پایین برج جذب است،‏ درحدود 0/35mole به ازای هر مول MEA خالص است.‏ در صورتیکه جذب گازاسیدی توسط محلول آمین از اینمقدار بیشتر باشد،‏ مقدار خوردگی سیستم شدیداً‏ افزایش می یابد.‏ محلول احیاء شده ای که به برج جذب بازگرداندهمی شود،‏ هنوز مقادیری ازگاز اسیدی را به همراه دارد،‏ بدین معنا که در برج احیاء،‏ گازاسیدی به طور کامل از آمین غلیظH 2S/CO 2جدا نمی شود.‏ در جدول 5 می توان مقدار گاز اسیدی باقیمانده در آمین رقیق را در نسبت های متفاوتخوراک گازی مشاهده نمود.‏بنابراین مقدار خالص جذب گاز اسیدی توسط محلول رقیق آمین که به آن up) (Net Acid Gas Pick گفته می شود،‏حدودا 0/25mole به ازای هر مول از MEA خالص است.‏ این مقدار معادل حدوداً‏ 10kg از MEA به ازای 1Sm 3 ازگازاسیدی است که باید جدا شود.‏» برج احیاء:‏ در صورتیکه محلول MEA در معرض دماهای باالیی قرارگیرد،‏ مقدار تخریب یا تجزیه آن به سرعتافزایش می یابد.‏ برای آنکه دمای محلول ته برج در نقطه حباب آن که در محدوده 107-122°C است باقی بماند،‏ فشار تهزمانی که محلول به این وضعیت تعادلی رسید،‏ مقدارجریان از قبل تعیین شده ای از خوراک وارد Reclaim-er می شود.‏ در صورتی که محلول آلوده نباشد،‏ دماهمچنان ثابت باقی می ماند.‏ اگر محلول آلوده باشد،‏نقطه جوش محلول افزایش می یابد و غلظتآالینده ها(‏Contaminants‏)‏ در فازمایع باقیمانده افزایشمی یابد.‏ وقتی دمای Reclaimer به 150-160°C رسید[‏دماهای باالتر باعث افزایش تخریب MEA می شود]،‏ ازورود خوراک به ظرف جلوگیری می شود.‏ سیکلپاکسازی هنگامی پایان می یابد که تمام آمین از مایعجدا شود.‏ مواد باقیمانده در کف ظرف که لجنیضخیم(‏Sludge (Thick تشکیل داده اند،‏ توسط آبشستشو داده شده و از ظرف خارج می گردد و سیکلبعدی شروع می گردد.‏ پیش از پر کردن Reclaimer درسیکل بعدی،‏ جهت خنثی سازی(‏Neutralization‏)‏نمک های پایدار و اسیدهای فرار باقیمانده در مخزن کهوظیفه واحد 101، شیرین سازی گازترش می باشد.‏ درکنار فراینداصلی،‏ در این واحد آمین مصرف شده نیزبرای استفاده مجدد احیا می شود.‏ واحد 101 شامل سه بخش جداسازي،‏ جذب و احيا مي باشد.‏ گازي كه عملشيرين سازي به روي آن انجام شده وارد بخش نم زدايي می شود،‏ در این پاالیشگاه وظیفه نم زدایی برعهده واحد104 مي باشد.‏ محصول فرعي اين واحد گاز ترشمي باشدکه جهت انجام عمليات و فرآوري به واحدبازيافت گوگرد در واحد 108 ارسال مي شود.‏ هر فازپااليشگاه داراي 2 رديف شيرين سازي مي باشد.‏نماي کلي این فرايندرا در تصویر 1 مشاهده می کنید.‏» مشخصات فرایندیH 2 باید بهدر طی عملیات شیرین سازی مقدار SCO 2 به حداكثر 0/8حداكثر 3 ppm حجمي و مقدارCO 2 بايد به اندازه ايدرصد مولي کاهش یابد.‏ حذفH 2 در گاز اسيدي ورودي به واحدباشدكه غلظت Sبازيافت گوگرد به اندازه كافي باال باشد.‏ امکانحذف مركاپتان در این واحد وجود ندارد.‏ مرکاپتان هادر واحد ١٠۵ از گاز صادراتي جدا مي شود.‏ گازواحد 101Sensitivity case Sensitivity caseSummer Winterشیرین سازی گازطبیعیItemunitDesign caseSummerDesign caseWinterNominal MMSCFD 487485487485Flowrare kmol/h 24263241902427124193Design MMSCFD 535535535535Flowrate kmol/h 26698266982669826698برج معموالً‏ بین 1/2-2bara قرار می گیرد.‏ نسبت بازگردانی Ratio) (Reflux باالی برج،‏ که نسبت مولی آب بازگردانیبا شستشو با آب خارج نشده اند،‏ از سودسوزآوراسيدي حاصل از احيا آمين در واحد بازيافت گوگردH 2O% mole0/0440/0180/0590/036شده توسط پمپ ریفالکس به مول گاز اسیدی خروجی از ظرف ریفالکس،‏ در محدوده 2/5 تا 3 تغییر می کند.‏» تخریب آمینبرخی از ناخالصی هامی توانند باعث تخریب محلول MEA شوند.‏ محصوالت این واکنش ها می توانند باعثخوردگی تجهیزات شوند.‏ اکسیژن یکی از این ناخالصی ها می باشد،‏ همانند سایر اتانول آمین ها،‏ MEA در تماس بااکسیژن اکسیده می شود و در نتیجه باعث تخریب آن می شود.‏ از محصوالت واکنش اکسیداسیون می توان ازDithiocarbamates نام برد.‏ با استفاده از گرما در برج احیاء نمی توان این نوع محصوالت را به آمین تبدیل کرد.‏دی اکسیدکربن نیز باعث تشکیل کاربامات می شود.‏ این ترکیب دارای خاصیت بازی قویتر نسبت به MEAمی باشد و باعث خوردگی تجهیزات می شود.‏ همچنین باعث مشکل ترشدن احیاء آمین نیز می شود.‏ سولفیدکربنیلCO 2 با MEA ایجاد می شود،‏ در ادامه می تواند به نمک های مقاومH 2 ونیز که در خوراک اولیه یا در اثر واکنش Sدر برابر حرارت تبدیل شود و بر روی احیاء آمین تاثیر می گذارند.‏ دی سولفیدکربن نیز در واکنش با MEA نمک مقاومبه حرارت تولید می کند و دارای تاثیری مشابه با سولفید کربنیل می باشد.‏» پاکسازی یا خالص سازی آمینبرای پاکسازی آمین از Reclaimer استفاده می شود.‏ این دستگاه نقش مهمی در کاهش خوردگی،‏ کاهشتولید کف و رسوب گذاری در سیستم ایفا می کند.‏ Reclaimer آمین مفید را توسط جداسازی ناخالصی های بانقطه جوش باال و غیر فرار Impurities) (Non Volatile بازیابی می کند[این ترکیبات اغلب نمک های مقاوم دربرابر حرارت،‏ اسیدهای فرار،‏ جامدات و ترکیبات حاوی آهن هستند].‏ معموالً‏ محلول آمین با استفاده از یکفرایند تقطیر نیمه پیوسته Distillation) (Semi-Continuous Batch در ظرفی که حرارت داده می شود پاکسازیمی شود.‏ این ظرف ظرفیت مایعی حدود 100 برابر شدت جریان خوراک بر حسب m 3 /min را دارا می باشد.‏جریانی جانبی Stream) (Side حدود 1 تا 3 درصد از محلول در گردش آمین را به Reclaimer می فرستد.‏ اینجریان جانبی از محصول پایینی برج احیاء گرفته می شود.‏ سپس تا زمانی که سطح مایع موجود در Reclaimerکامالً‏ لوله های گرم کننده را بپوشاند،‏ این جریان برقرار می شود.‏ سپس ورودی به Reclaimer بسته شده و دمایآن به دمای عملیاتی رسانده می شود.‏ فاز بخار تشکیل شده در این ظرف به برج احیا فرستاده می شود.‏ همچنانکهتقطیر درون ظرف ادامه دارد،‏ غلظت MEA در فاز مایع افزایش می یابد.‏ در ادامه جهت حفظ سطح مایع درونظرف،‏ خوراک تازه به آن اضافه می شود.‏ غلظت MEA درون مایع افزایش می یابد تا زمانی که درصد ترکیباتموجود در بخار Composition) (Vapor با درصد ترکیبات مایع در حال گردش Solution) (Circulation برابرمی شود.‏ برای برج احیایی در فشار عملیاتی ، 0/7Barg نقطه شبنم(‏Point (Dew یک محلول آمین با غلظت15 درصد وزنی برابر 131°C است.‏ در این حالت غلظت فاز بخار ‎15‎درصد MEA وزنی است که در حال تعادلبا یک فاز مایع MEA با غلظت 64 درصد وزنی قرار دارد.‏Soda) (Caustic به غلظت 0/03 وزنی استفاده می شود.‏در صورت استفاده از غلظت های باالتر سودسوزآور،‏نقطه جوش مایع افزایش می یابد.‏» تشکیل کف در آمینتشکیل کف در آمین تاثیر منفی بر ظرفیتفرآوری واحد دارد،‏ زیرا باعث می شودکه تماسمورد نظر بین بخار و مایع ازدست برود،‏ محلول بهمقدار زیادی در برج ها تجمع یابد و توزیع یکنواختمورد نظر محلول درون برج کاهش یابد یا از بین برود.‏دالیل تشکیل کف در محلول MEA عبارتند از وجود:‏- جامدات معلق Suspended Solids- هیدروکربن های مایع- اسیدهای آلی که با MEA موادی صابونی ایجاد می کنند- ترکیبات موثر برکشش سطحی نظیر بازدارنده هایخوردگی و روغن روانکاری تجهیزات دوار- تخریب MEA و تجزیه محصوالت فرعی- مواد باقی مانده در حین عملیات پیش راه اندازی» کاهش یا هدر رفتن آمینکاهش یا هدر رفتن MEA می تواند ناشی از تبخیر(Chemical واکنش های شیمیایی ،(Vaporization)(Mechanical Losses) و نشت از تجهیزات Losses)باشد.‏ با توجه به مطالعات انجام شده،‏ مقدار هدر رفتCOS در شرایطی که گاز خوراک عاری از MEAباشد برابر ،16kg به ازای 1MSm 3 d/ از گاز خوراکضرب در درصد مولی گاز اسیدی است.‏ در صورتحضور COS در گاز خوراک،‏ هدر رفت آمینLosses) (Amine افزایش می یابد.‏ادامه دارداز نوع كالوس فرآوري مي شود.‏ مشخصات اين گازدر خروجي واحد 101 بايد دارای فشار حداقل bara2 در پايين دست شيركنترلي بوده و دما نیز حداكثرFlash drum باشد.‏ همچنین گاز آزاد شده در 60°Cآمين غني بايد داراي دارای فشار : حداقل 6 bara وH 2 نیز حداكثر 500 ppm حجمي باشد.‏مقدار S» فرايند اصلی واحد 101H 2 باید بهدر طی عملیات شیرین سازی مقدار SCO 2 به حداكثر 0/8حداكثر 3 ppm حجمي و مقدارCO 2 بايد به اندازه ايدرصد مولي کاهش یابد.‏ حذفH 2 در گاز اسيدي ورودي به واحدباشدكه غلظت Sبازيافت گوگرد به اندازه كافي باال باشد.‏ امکان حذفمركاپتان در این واحد وجود ندارد.‏ مرکاپتان ها درواحد ١٠۵ از گاز صادراتي جدا مي شود.‏ گاز اسيديحاصل از احيا آمين در واحد بازيافت گوگرد از نوعكالوس فرآوري مي شود.‏ مشخصات اين گاز درخروجي واحد 101 بايد دارای فشار حداقل 2 baraدر پايين دست شيركنترلي بوده و دما نیز حداكثرFlash drum باشد.‏ همچنین گاز آزاد شده در 60°Cآمين غني بايد داراي دارای فشار : حداقل 6 bara وH 2 نیز حداكثر 500 ppm حجمي باشد.‏مقدار Sبخش جداسازيدر اين بخش گاز ترش دريافت شده ازجداکننده هاي واحد 100 با فشار 67/1 bara و دمايN 2% mole 3/4693/4803/6053/616CO 2% mole 1/8271/8332/0142/020H 2S% mole0/6900/6920/4790/480MethaneEthanePropaneiC4nC4iC5nC5C6 cutC7 cutC8 cutC9 cutC10+COSM-MercaptanE-MercaptanPR1ThiolBU1ThiolHX1ThiolTotal mol %MolecularWeightPressureTemperature% mole% mole% mole% mole% mole% mole% mole% mole% mole% mole% moleppm moleppm moleppm moleppm moleppm moleppm moleppm mole84/9695/4312/0050/3700/5680/1740/1560/1360/0790/0420/01351424142426210019/226724/485/2195/4461/9880/3450/5170/1440/1250/0950/0490/0240/00621421118304110019/086724/484/8445/3931/9960/3730/5780/1920/1680/1400/0820/0390/01252326167437210019/276724/485/0865/4081/9790/3530/5310/1600/1350/0990/0510/0220/00625326167437210019/126724/4جدول : 6 مشخصات خوراک ورودی به واحد 101

3938نشريه علمی آموزشی و پژوهشی نشريه علمی آموزشی و پژوهشی24/4°C وارد جداکننده سه فازي 101-D مي شود تا توده مايعات و لجن هايي که به همراه گاز از واحد 100 منتقلمجزايي جهت كف زدايي هيدروكربن ها و جداسازيمي توان از طريق تنظيم جريان بخار ورودي به ريبويلركنترل كرد.‏ گاز خروجي از باالي برج احيا كه مرطوب،‏ترش وداغ مي باشد ابتدا در كولر هوايي 101-A خنكمي شود و بطور همزمان ، آب آن به مايع تبدیل می شود.‏گاز ترش محلول در آب بوسيله پمپ P 102- A/B ازدرام برگشت دهنده 104-D تحت كنترل سطح رويسيني رفالكس در باالي برج احيا مي ريزد.‏N( 2 براي تانك 101-T در نظر گرفته شده است.‏ خنك كننده آمينمستقيم با هوا،‏ پوشش نيتروژن blanketing(سبك ازنوع صفحه اي است و جنس آن از تیتانیوم است كه در برابرخوردگی توسط آب دريا مقاوم می باشد.‏ارتفاع سطح آمين در پايين برج احيا بوسيله يك شيركه در خروجي خنك كننده قرارگرفته است كنترل مي شود.‏شده اند جدا شوند.‏ بعد از اين محفظه فيلتر 101-F قرار داردکه شامل پيش فيلتر ذرات جامد و فيلتر Coalescerآنها در مواقع ضروري در نظر گرفته شده است.‏ آمينمي باشد.‏ گاز ترش دراین فیلتر ابتدا وارد پيش فيلتر ذرات جامد شده تا ذرات جامد همراه گازجدا شوند،[اينغنی بوسيله كنترل ارتفاع سطح،‏ به مبدل آمين/‏ آمينذرات جامد شامل ذراتي می باشندکه طي عمليات حفاري وارد فازگاز شده به اضافه ذرات جامد ناشي از خوردگيدرمسير مي باشند.]‏ سپس گازترش برای جدا شدن مایعات وارد بخش Coalescer می شود.‏ وظیفه این فیلترجلوگیری از ورود ذرات و مایعات اشاره شده می باشد.‏ وجود اين مواد باعث تولید كف برروي سينی هاي برججذب و در نتيجه بروز اشکال در فرايند جذب مي شود.‏بخش جذبپس از حذف توده هاي مايع و ذرات جامد احتمالي،‏ گازترش وارد برج جذب 101- C مي شود،‏ دراين برجکه از نوع سيني دار مي باشد،‏ گازترش با محلول آبي MDEA تماس داده مي شود،‏ اين عمل که در فشار باال انجامCO 2 به محلول آمين و رسيدن آن به مقدار مجاز مي گردد.‏ اين برجH 2 و مقداري ازمي گيرد سبب جذب گاز Sداراي چند نقطه متفاوت براي ورود خوراك مي باشد،‏ ولي امكان ورود همزمان از بيش از يك ورودي ممکنH 2 در برج و جلوگيري ازجذب زيادنيست.‏ وجود چند نقطه براي ورود آمين به برج به منظور جذب حداکثري SCO 2 ابتدا با آب وسپس محصول حاصلH 2 بطورمستقيم با آمين واكنش مي دهد وليS در برج مي باشد،‏ زيرا CO 2با آمين واكنش مي دهد.‏ اين كار زمان بيشتري نيازدارد،‏ بنابراين با تغيير محل هاي ورود آمين به برج مي توان مدتH 2 توسط آمين انتخاب كرد.‏زمان برخورد آمين با گاز را جهت ايجاد بيشترين جذب Sجهت محدود ساختن خروج آمين همراه با گاز خروجي،‏ سيستم شستشو با آب در باالي برج در نظر گرفته شدهاست که شامل سه سيني ويک سيني از نوع Chimney مي باشد،‏ آب به وسيله پمپ 103-P A/B در اين بخش گردشمي کند تا قطرات محلول آمين احتمالي همراه با گاز شيرين شده را درخود حل و از فاز گازجدا نمايد.‏ جهت جبرانآب از دست رفته دراين حلقه از پمپ 111-P استفاده مي شود.‏ گاز شيرين شده پس از خروج از برج جذب واردظرف جدا کننده مي شود.‏ در اين ظرف)‏Drum‏(‏ مايعاتي كه امكان دارد به همراه گاز شيرين شده از برج خارج شدهH 2 فرستاده مي شود،‏ گاز شيرين[محصول]‏ هم جهتباشند،‏ جدا مي شوند و به ظرف تبخیر ناگهانی آمين غني از Sنم زدايي به واحد 104 فرستاده مي شود.‏» فلش درام آمين غنی از سولفیدهیدروژنCO 2 موجود در گاز ترش را جذب کرده]‏ درپايين برج جذب،‏H 2 وبا افزايش سطح آمين غنی[آميني که Sآمين غنی به 103-D فرستاده مي شود.‏ فشار عملياتي در اين درام 8 bara است و بسياري از هيدروكربن هايي كهدر آمين غنی هستند در فاز بخار در اين درام جدا مي شوند و به برج جذب سوخت گازی فرستاده مي شوند.‏برج جذب سوخت گازی مستقیماً‏ روي اين درام قرارگرفته است.‏اين درام شامل يك كاهنده فشار آمين،‏ تيغه هاي عمودي ضد موج و حذف كننده گرداب است.‏ همچنين بخششکل‎6‎ : بلوک دیاگرام واحد 101101-E ارسال مي شود.‏» برج جذب گاز سوختجهت رسيدن به مشخصات شبكه گاز سوخت،‏برج جذب گاز سوخت 103-C روي فلش درام آمينغنی یعنی 103-D قرارگرفته است و به صورت نامنظماز پرکننده پر شده است،‏ هيدروكربن هايي كه همراهآمين غنی هستند،‏ پس از جداسازي در فلش درام بهاين برج فرستاده مي شود.‏ بدليل اينكه اينH 2 هستند باهيدروکربن ها داراي مقدار بسيار زيادي Sجريان مجزايي از Lean Amine تماس داده مي شوند500ppm آن به مقدار مجاز در گازسوخت یعنی H 2تا Sبرسد.‏ گاز فلش شده شيرين که شامل هيدروكربن هايCO 2H 2 با مشخصات اشاره شده و مقداريسبك،‏ Sمي باشد،‏ به شبكه گاز سوخت فرستاده مي شود.‏» مبدل حرارتي آمين / آمينجريان آمين سنگين خروجي از فلش درام103-D پيش از ورود به برج احيا،‏ توسطخروجي از برج احيا در مبدل 101-E Lean Amineپيش گرم مي شود تا حرارت اوليه جهت شکستنH 2 اعمال شود.‏پيوندهاي بين آمين و Sبخش احيا حرارتيCO 2 موجود در آمين غنی،‏ در برج احياH 2 وS102- C طی تماس این جریان با بخارتوليدشده درريبويلر 102-E ، به صورت دوجریان ناهمسوCurrent( )Counter جدا مي شوند.‏ احيا حرارتي برايCO 2H 2 وشکست پيوندهاي بين مولکولي آمين با Sضروري است.‏ این برج شامل تجهيزات زير مي باشد:‏1- دو سيني برگشتي در باالي برج جهت كاهشمقدار آمين در سيستم رفالكس برج احيا2- بیست و سه سيني جهت عريان سازي)‏Stripping‏(‏3- يك سيني از نوع شومينه اي كامالً‏ آب بندي شدهجهت تغذيه ريبويلربرج احيا تحت فشار ثابت 1/35bara در باالي برج و1/6bara در پايين برج كار مي كند.‏ بخار عريان سازاستفاده شده در ريبويلر 102-E از نوع كم فشار وريبويلر از نوع Kettle مي باشد.‏ بار حرارتي آن را نیزآب جبرانی)‏up )Water Make از طريق حلقه شستشوتوسط پمپ 111-P به سیستم وارد مي شود.‏ همچنيناين آب مي تواند در درام رفالكس هم اضافه شود و يااز طريق تزريق مستقيم بخار به برج جبران شود.‏ مقداراين آب با توجه به ميزان مورد نياز براي جبران هدررفتن آب در برج محاسبه مي شود.‏ فشار برج بوسيلهشيركنترل فشار)‏PCV‏(‏ در خروجي گاز ترش ، تنظيممي شود.‏ گاز ترش توليدي كه با فشار 2 bara درورودي-‏ خروجي واحد قرار مي گيرد،‏ به واحدبازيافت گوگرد فرستاده مي شود.‏ اين فشار جهتواحدكالوس مناسب وكافي است.‏به منظور تسهيل برگشت بخار ميعان شده در ريبويلر بهسيستم بازيافت آن در پااليشگاه،‏ محفظه نوسان گيرP 104- A/B در نظر گرفته شده است.‏ پمپ هاي 105-Dهم وظيفه برگرداندن بخار ميعان شده را از اين درام بهشبكه آن در واحد 121 به عهده دارند.‏» خنک کننده گاز اسيديبراي كاهش مصرف آب دريا از كولرهوايي‎101‎‏-‏ A براي خنك كردن مخلوط آب وگازاسيدي كه از باالي برج احيا خارج مي شود،‏ استفادهمي شود.‏ به دلیل آنکه دماي هوا به ندرت از 43°Cباالتر مي رود و دماي گاز اسيدي نیز در ورودي خروجي واحد بر روی مقدار 55°C تنظيم شده است،‏اين خنک سازی امكان پذير می باشد.‏‏«خنك کردن و ذخيره سازي آمين سبك[احيا شده]‏در پايين برج احيا ‏،آمين با دماي 131/5°C از آنخارج مي شود كه بوسيله مبدل آمين/آمين و پس ازآندر مبدل 103-E با آب درياخنك مي شود و سپس بهتانك ذخيره آمين احيا شده 101- T فرستاده مي شود.‏MDEA نيز همانند ساير آمين ها به اكسيژن حساسمي باشد و در مجاورت آن محصوالت اسيدي تولیدمي نمايد.‏ به همين منظور و جهت جلوگيري از تماس‏«سيستم پمپاژ آمين رقیقآمين از تانك 101-T به وسيله پمپ هاي فشار باالي 101-P A/B پمپ مي شود.‏ يك مسير كنارگذر برايبرج جذب)بين خروجي پمپ P-A/B101 و درام 103-D( در نظر گرفته شده است كه جهت شروع به كارپمپبه طريقه ايمن و نيز به عنوان حداقل جریان راه اندازی)‏flow )Minimum استفاده مي شود.‏‏«تجهیزات فيلتراسيون آمين رقیق)‏‎101-U-102‎‏(‏جهت جداسازی جامدات،‏ هيدروكربن هاي محلول وساير ناخالصي ها كه مي تواند سبب ايجاد مشكالتايجاد کف و خوردگي شود،‏ بايد يك سيستم فيلتراسيون مداوم موجود باشد.‏ ظرفيت تقريبي اين مجموعهبرابر‎10‎‏%كل نرخ جريان محلول آمين است.‏ اين سيستم در يك حلقه بسته ودر اطراف 101-T قرار دارد و آمينسبك را فرآوري مي كند.‏ در مواقعي كه انتظار مي رود مقدار ذرات جامد درگاز خوراك بيشتر باشد،‏ الزماست كه مقدار بيشتري از آمين وارد اين مجموعه شود.‏محلول آمين،‏ نخست از ميان فيلتر 102-F که از نوع Precoat است مي گذرد،‏ ‏[در این فیلتر،‏ ذرات جامدی نظیرسولفيد آهن جدا مي شوند.‏ اين فيلتر جهت جداسازي تمام ذرات باالي يك ميكرون طراحي شده است.‏ اين فرايندنيازي به شستشو با آب ندارد.]‏ سپس در حدود % 5 نرخ جريان آمين از ميان 103-F كه حاوي بستر جامدي ازكربن فعال است عبور مي كند.‏ فلسفه وجودي اين فيلتر،‏ جداسازي ناخالصي هاي آلي محلول،‏ خصوصاً‏هيدروكربن ها به وسيله جذب توسط گرانول هاي كربن فعال مي باشد.‏آخرين فيلتر 104-F می باشد که در خروجي هر دو فيلتر واقع شده است و وظيفه آن جداسازي كربن هاي فعال و موادprecoat است كه احتماالً‏ وارد جريان آمين شده اند.‏ سطح جداسازي اين فيلتر،‏ مواد تا قطر‎5‎ ميكرون می باشد.‏‏«مجموعه تزريق ماده ضدكفجهت تزريق مواد شيميايي ضدكف به سيستم چرخه آمين در ورودي پمپ هاي آمين،‏ 101-U قرارگرفتهشده است.‏ ماده ضدکف،‏ تركيبي از سيليكون غليظ شده در آب است.‏ اين ماده با آب رقيق مي شود و پيش ازتزريق در حلقه آمين،‏ در درام مخصوص آن ذخيره مي شود.‏ عمليات تزريق مواد ضد كف بوسيله دو پمپ درحالت های زیر صورت مي گيرد:‏1- پمپ P 107- A/B جهت تزريق پيوسته درزمان عمليات عادی2- پمپ - 108 P جهت تزريق سريع وزياد،‏ فقط در زمان ايجاد کف های شديدمنابع :1- مدارک طراحی پاالیشگاه گاز فازهای 15،16 عسلویه2: Sweetening Technologies – a Look at the whole picture, Marco Bergel, Ignacio Tierno3: Design and Operations of Natural Gas Sweetening Facilities, Course prepared for : NationalIranian Gas Company Workshop for the 2nd Iranian Gas Forum4: Gas Conditioning and Processing Volume 4, Maddox & Morgan, 4th edition.5: Engineering Data Book, Gas Processors Suppliers Association, 12th edition.6: Oilfield Processing of Petroleum, Volume 1: Natural Gas, Thomas & Manning.7 : www.uop.com, 8 : www.axens.net, 9: www.linde-engineering.com10: Natural Gas Processing Principles and Technologies, Dr A.H Younger, P. ENG,University of 11: Calgery, 2004

4140نشريه علمی آموزشی و پژوهشی نشريه علمی آموزشی و پژوهشیکربنات پتاسیم داغHot Potassium CarbonateغشاهاMembranesموضوعنوع فرایند←آمین هاAminesحالل های فیزیکیPhysical Solventsحالل های ترکیبیMixed Solventsجذب سطحی فیزیکیPhysical Adsorptionحالل های غیرقابل احیاءNon RegenerativeSolventsمقدار گاز اسیدی در خوراکحداکثر تا %70 حجمیحداکثر تا %90 حجمیاز %5 حجمی تا %50 حجمیفشار جزیی دی اکسیدکربن بایدبیش از 3/5bara باشدفشار جزیی دی اکسیدکربنباید بیش از 7/6bara باشداز %0/01 حجمی تا %2حجمیکمتر از 0/1 درصدحجمی300ppm V از 5 تا 50ppm Vمقدار گاز اسیدی در محصول به طورنمونهاز دو درصد حجمی به پایین تا جداسازیتقریبا کاملیک درصد حجمیدر فرایند تک مرحله ای غلظت بهپایین تر از %1/5 حجمی نمی رسد.‏در فرایند دو مرحله ای غلظت بهپایین تر از %0/5 حجمی نمی رسد.‏یک درصد حجمیغلظت به کمتر از 0/5 درصدحجمی می رسداز 3 تا 11شدت جریان گاز به طور نمونه)‏MMSCMD‏(‏از مقادیر پایین تا 10از بسیار کم تا بیش از 10از مقادیر پایین تا 7از مقادیر کم تا بیش از 10از مقادیر کم تا 3کم27-100baraشرایط عملیاتی به طور نمونهفشاردمابرج جذب:‏ ،5-120baraبرج احیا:‏ 1/5baraجذب در دمای 30-60°Cبرج جذب:‏ 69baraبرج احیا:‏ 1/5baraبرج جذب:‏ 69baraاز 18°C- تا دمای محیطبرج جذب:‏ 69baraبرج احیا:‏ 3bara یا کمتردر برج جذب،‏ ازدمای محیطجذب سطحی فیزیکی:‏14-69baraبه مقدار مورد نیازدمای محیطجذب : 30-60°C ،احیاء : 350°Cتا 60°C110-120°Cکمتراز 60°Cمقدار هدررفت هیدروکربن ها به طور نمونهکمتر از %1یک مرحله ای:‏ %15-8دو مرحله ای:‏ %2بسیار کمهیدروکربن های سنگین وآروماتیک ها جذب می شوندهیدروکربن های سنگین وآروماتیک ها جذب می شوندهیچهیچ4کمتقریباً‏ %30تقریبا %30%30%20%30حداقل شدت جریان خوراک گاز فرایندمحدودیتی وجود نداردتجهیزات اصلی 3برج جذب،‏ سیستم احیا ، 1 ظرف تبخیرناگهانی،‏ مبدل حرارتی آمین رقیق وغلیظ،‏ خنک کننده آمین رقیق،‏ پمپ هایگردش آمینپیش فراوری ورودی ، 1 مجموعه غشاءکمپرسورهای بازگردانی و خنککننده ها[برای سیستم هایدومرحله ای]‏برج جذب یا تماس،‏ سیستم احیا ، 1مبدل حرارتی پمپ های گردش ،خنک کننده محلول رقیق[برایفرایند دو مرحله ای]‏برج جذب یا تماس،‏ ظرف تبخیر،CO 2ناگهانی و بازگردانیپمپ های حالل رقیق و غلیظ،‏ پمپخالء،‏ کمپرسور بازگردانی،‏سردکنندهبرج جذب یا تماس،‏ سیستماحیاء،‏ ظرف تبخیر ناگهانی،‏مبدل حرارتی،‏خنک کننده حالل رقیق،‏پمپ های گردشی،‏ پاکسازیظروف غربال هایمولکولی،‏ دستگاهگرم کننده گاز احیاءبرج تمیزسازی مایعفوالد زنگ نزن برای بخشی از قطعاتتجهیزاتLean/Rich Heat Exchager, ReboilerTubes, Regeneration SystemOverheadالزامات مربوط به جنس مواد بکاررفته برایساخت تجهیزاتفوالد کربنی CS یا زنگ نزن SS درپیش فرآوری در صورتیکه مقدار گازاسیدی باال باشد.‏مجموعه غشاء:‏ فوالد کربنیفوالد زنگ نزن برای بعضی قطعاتمشخصفوالد کربنیفوالد زنگ نزن برایبخش هایی نظیر مبدل هایحرارتی حالل رقیق و غلیظفوالد کربنیفوالد کربنیمقدار سطح مورد نیازبرای چیدمان تجهیزاتزیادکمزیادزیادزیادمتوسطکم-سرویسهای مورد نیاز فرایندعامل گرمایش،‏ توان الکتریکی،‏ موادشیمیایی خاصکلیه الزامات مربوط به پیش فرآورینظیر سردسازیعامل گرمایش،‏ توان[الکتریکی]،‏مواد شیمیایی خاص نظیر موادضدکفتوان[الکتریکی]،‏ مواد شیمیاییخاص نظیر ضدکف،‏ تبرید،‏ عاملگرمایش یا گاز عریان سازعامل گرمایش،‏توان[الکتریکی]،‏مواد شیمیایی خاصعامل گرمایشمقدارآسانی انجام عملیاتبسیار پیچیدهپیچیدگی کمپیچیدگی بسیار زیادپیچیدگی زیادپیچیدگی زیادنسبتا پیچیدهپیچیدگی کممواد مضر برای فراینداکسیژن،‏ هیدروکربن های سنگین بهصورت مایع،‏ ذرات جامد،‏ اسیدهای آلیهیدروکربنهای مایع،‏ ،BTEXگالیکول ها،‏ آمین ها،‏ آب در حالتمایعذرات جامد،‏ هیدروکربن هایسنگین که در فرایند به صورتمایع وجود دارندذرات جامد،‏ هیدروکربنهایسنگین که در فرایند به صورتمایع وجود دارندذرات جامد،‏ هیدروکربن هایسنگین که در فرایند بهصورت مایع وجود دارند،‏اکسیژنهیدروکربن های سنگینکه به صورت مایع وجوددارند،‏ گالیکول ها،‏آمین ها،‏ آب درحال مایعهیدروکربن های سنگینکه در فرایند به صورتمایع وجود دارندسرمایه گذاریزیادمتوسطزیادمتوسطزیادمتوسطکمهزینهعملیاتیمتوسطیک مرحله ای:‏ کمدو مرحله ای:‏ متوسطکمکممتوسطکمزیادمالحظاتگاز خروجی اشباع از آب استگاز عاری از آب استگاز خروجی اشباع از آب است،‏امکان تشکیل رسوب در محلولوجود داردگاز خشک استحالل سولفینول )Sulfinol(نسبتا گران قیمت است.‏گاز خروجی تقریبا از آباشباع استگاز عاری از آب استگاز خروجی اشباع از آباست.‏ پساب سود سوزآورخطرناک است.‏4- سیکل جذب و خنک سازی باید طوالنی شود.‏CS: Carbon Steel. SS: Stainless Steel -51- سیستم احیاء شامل؛ برج احیاء،‏ کندانسور،‏ ، Accumulator پمپ ریفالکس و ریبویلر می باشد.‏2- پیش فرآوری ورودی به غلظت گاز بستگی دارد.‏ یک سیستم پیش فرآوری به طور نمونه می تواند شامل؛ فیلتر،‏ گرمکن،‏ فیلترغبار و بستر جاذب های سطحی می باشد.‏3- فیلترها و عریان سازهای گاز در ورودی و خروجی لحاظ نشده اند.‏

4544نشريه علمی آموزشی و پژوهشی نشريه علمی آموزشی و پژوهشیU 101

4948نشريه علمی آموزشی و پژوهشی نشريه علمی آموزشی و پژوهشیمهندسی شیمیترجمه و تنظیم:‏ مهندس ب.پورنجدمتیل آمینفرمول مولکولی دمای ذوب دمای جوش ثابت بونش در 25°Cنام-6/35 °C-93/1 °CCH 3NH 2دی متیل آمین 4- 10×57/85 °C-93 °C(CH 3) 2NHتری متیل آمین 4- 10×7/47/4×10 -5 1/85 °C 117/2 °C (CH 3) 3Nاتیل آمین⎛1⎞⎜ρCT(2i −T0)⎟τ = t ⎜ ⎟H n⎜⎟⎝⎠بر اساس نظريه آدامز،‏ معادله صفحه نازك براي و معادله صفحه ضخيم براي قابل استفاده است.‏در این تحقیق لوله فوالد کربنی،‏ صفحه نازک با سرعت سرد شدن تقریبی 5 درجه سانتی گرادبر ثانیه می باشد.‏ با تغيير سرعت سرد شدن در اثر تغيير شرايط جوشکاري،‏ طبق نمودار دما-‏تغييرحالت-‏ زمان )CCT( در سرد شدن پيوسته،‏ ساختار جوش تغيير خواهد نمود [12-14].5/6×10 -4 17/85 °C -82/15 °C CH 3CH 2NH 24/7×10 -4 49°C -83°C CH 3CH 2CH 2NH 2پروپیل آمین 4/6×10 -10 183/85 °C -6/15 °C C 6H 5NH 2آنیلین‏«آمینآمین(‏Amine‏)‏ یک ترکیب آلی شاملنیتروژن می باشد.‏ آمین مشتقی از آمونیاکمحسوب می شود که در آن یک یا چند اتمهیدروژن آن با آلکیل)‏Alkyl‏(‏ یا آریل)‏Aryl‏(‏جایگزین شده است.‏ معروف ترین آمین هاشامل:‏ آمینواسیدها)‏acids ،)Amino،Biogenic آمین،‏ تری متیل آمین و آنیلینمی باشد.‏ همچنین ترکیبات غیرآلیNClH 2 نیز آمینآمونیاک نظیر کلروآمینمحسوب می شوند.‏ آمین ها نیز مشابهآمونیاک بازهای ضعیفی می باشند.‏ آمین رامی توان از واکنش آلکیل هالیدها باآمونیاک تهیه کرد.‏NH 3+ CH 3CH 2Br →CH 3CH 2NH + 3 +Br-آمین ها به دو کالس آليفاتیک )Aliphatic(و آروماتيک )Aromatic( تقسیم می شوند.‏آلیفاتیک شامل آمین های اولیه که درآنها جایگزینی به جای یک اتم هیدروژنصورت گرفته نظیر متیل آمین و اتانولآمین می باشد.‏ درنوع دوم آمین،‏جایگزینی به جای دو اتم صورت می گیرد.‏دی متیل امین و متیل اتانول امین،‏ آمیننوع دوم می باشند.‏ تری اتیل آمین،‏ آمیننوع سوم می باشد.‏در این ترکیب جایگزینی به جای سه اتم هیدروژن صورت پذیرفته است.‏ بخش زیادی از آمینصنعتی از آلکاالسیون آمونیاک و الکل به دست می آید.‏ROH+ NH 3→ RNH 2+H 2OtS = 2 πK ρC ⎜⎛ ⎞⎟ ( Ti−T)⎝Hn ⎠220T، i درجه حرارت مورد نظر،‏ t ضخامت ورق و Hn گرمايکه در آنورودي است.‏ اين معادله براي جريان دو بعدي گرما کاربرد دارد.‏ برايمثال،‏ صفحه اي فوالدي با ضخامت 25 ميلي متر توسط جوشکاريبراحتي به نفوذ کامل مي رسد و چون کمتر از 5 پاس جوشکاري برايتکميل شدن اين جوش کافيست،‏ شرايط صفحه نازک را داراست.‏ آدامزعالوه بر اين براي صفحه اي ضخيم رابطه زير را بدست آورده است-‏‎9‎‏]‏202 π KT ( i −T)S =Hn.11]در اينجا،‏ تحت شرايط طبيعي جوشكاري سرعت سرد شدن حداكثراست.‏ زماني كه ابعاد گرده جوش در يك اليه در مقايسه با ضخامتصفحه كوچك باشد،‏ معادله صفحه ضخيم استفاده مي شود.‏ براي سادگيانتخاب معادالت مربوط به صفحه نازك و ضخيم،‏ آدامز،‏ معادله ضخامتنسبي صفحه ، را معرفي كرده است [9-11].شکل : 4 طرح شماتیک انتخاب نمونه های تست مخربنتایج و تحلیل نتایجپرکاربردترین ماده مورد استفاده در ساخت تجهیزات و خطوط لوله،‏ فوالدکربنیمیباشد،‏ که دارای مقاومت به خوردگی کمی و روشهای جوش متنوع بوده و متأثر از شرایطمحیطی می باشد.‏ جوشکاري در شرايط باد ‏)با سرعت تقريبي 20 کيلومتر برساعت(‏ و باران‏)با دبي تقريبي‎4‎ میلی لیتر بر ثانيه،‏ معادل با 14/4 ميليمتر بر مترمربع در ساعت(،‏ سبب تضعيفخواص جوش ميگردد و اثر وزش باد در تضعیف خواص جوش بیشتر میباشد.‏نتایج تستهای مخرب و غیرمخرب نشان میدهد،‏ که جوشکاري در شرايط بارش باران و وزشباد به دليل تشکيل مکهايگازي،‏ فازهای ثانویه بین فلزی و تغییر میکروساختار،‏ سبب کاهشچقرمگي و استحکام نسبت به شرايط عادي جوشکاري و افزايش خوردگي نظیر تنشی وحفرهای ميگردد.‏مراجع :[1] Gilbert, P. T., "Corrosion Resisting Properties of 90/10 Copper-Nickel-lron Alloy with ParticularReference to Offshore Oil and Gas Applications", British Corros. J. 14, pp. 20-25, 1979.[2] Gilbert, P. T., "A Review of Recent Work on Corrosion Behavior of Copper Alloys in Seawater",Materials Performance 21, pp. 47-53, 1982.[3] Parvizi, M. S., Aladjem, A., Castle, J. E., "Behavior of 90/10 Cupronickel in Seawater", INCRAProject 254 D, University of Surrey, Guilford, England, 1985.[4] Gilbert, P. T., "Film Formation in Copper Alloy Condenser Tubing", INCRA Project 254, Universityof Surrey, Guilford, England, 1977.[5] Splash Zone Corrosion Data, INCRA Project 369, La Que Center for Corrosion TechnologyInc., Wrightville Beach, N.C. (Project in progress)[6] Bailey, D., "The Economics of Material Use in Seawater Systems", Project No. G 30, BritishShip Research Association, 1982.[7] Albaugh, E. K., "Copper-Nickel Piping Reduces Costs, Biofouling/Corrosion", World Oil, 94,96, 98,100, Nov. 1984.[8] Develtian, J.H. and wood, W.E., "Principle of joining metallurgy", ASTM Metals Handbook,Vol. 6, 9th edition, 1989.[9] Kokabi, A. H., "Welding Technology", ed. 3, Casting Society, Tehran, 2004 (in Persian).[10] shinozaki, D., Ke, L., "Hydrogen cracking in Duplex stainless steels welds metal", weldingJournal, pp. 378s-396s, Nov. 1992.[11] Lin, Y. C., Chen, P. Y., "Effect of nitrogen content and retained ferrite on the residual stressin austenitic stainless steel weldments", Materials Science and Engineering A, Volume 307,Issues 1-2, Pages 165-171, 2001.[12] Muthupandi, V., Bala Srinivasan, P., Shankar, V., Seshadri, S.K., Sundaresan, S., "Effect ofnickel and nitrogen addition on the microstructure and mechanical properties of powerbeam processed duplex stainless steel", (UNS 31803) weld metals Materials Letters, Volume59, Issue 18, Pages 2305-2309, 2005.[13] Gülenç, B., Develi, K., Kahraman, N., Durgutlu, A., "Experimental study of the effect of hydrogenin argon as a shielding gas in MIG welding of austenitic stainless steel", InternationalJournal of Hydrogen Energy, Volume 30, Issues 13-14, Pages 1475-1481, 2005.[14] Durgutlu, A., "Experimental investigation of the effect of hydrogen in argon as a shieldinggas on TIG welding of austenitic stainless steel",Materials & Design, Volume 25, Issue 1,Pages 19-23, 2004.شکل : 3 مقایسه استحکام مواد مختلف با افزایش دماترکیبات نوع اول،‏ دوم و سوم در صنایع مختلف به ویژه در صنایع نفت و گاز کاربرد دارند.‏ تصویری ازاین ترکیبات را در شکل پایین مشاهده می نمایید.‏آمین های آروماتیک،‏ ترکیبات دیگری هستند که گروه آمین به حلقه آروماتیک یا هتروآروماتیکمتصل است.‏ با شناختی که از حلقه آروماتیک و ساختار نیتروژن وجود دارد،‏ بهسهولت میتوانپیشبینی کرد که حلقه آروماتیک موجب افزایش قدرت اسیدی و کاهش خصلت بازی آمینهایآروماتیک میشود.‏ برخی از ترکیبات آروماتیک تولید شده در رنگرزی و برخی دیگر در صنایعدارویی کاربرد دارند.‏ داروی معروف استامینوفن یکی از این مشتقات می باشد.‏آمین نوع اولاتانول آمینآمین نوع دومآمونیاکآمین نوع سوم

5150پژوهشیو آموزشی علمی نشريه پژوهشی و آموزشی علمی نشريه بهکه موقعیت تعیین سیستم این :)Galileo( گالیلو توسطایتالیایی معروف منجم گالیله،‏ نام افتخار چهارهدایت با است ساخت مرحله در اروپا اتحادیه توسطو معرفی انگلیس و ایتالیا فرانسه،‏ آلمان،‏ کشور است.‏شده تایید میالدی ۲۰۰۳ سال در اروپا اتحادیه کهاست یورو میلیارد ۲۰ بر افزون پروژه این بودجه شد.‏مواجه مشکالتی با اعتبار این تامین مراحلی در تعویقبه بعدها که بود ۲۰۱۲ اندازی راه اولیه زمان آزمایش۲۰۱۴ سال در است قرار حاضر حال در افتاد.‏ خدماتارائه سیستم این گذاری هدف شود.‏ بسیارموارد در جز و است نظامی و شهروندی ۳۰با سیستم این افتاد.‏ نخواهد کار از نظامی وخیم کرد.‏خواهد کار ماهواره هایسیستم جایگزینمکانیموقعیت تعیین سیستم :)GLONASS( گلوناس است.‏بوده همراه نشیبهایی و فراز با که است روسیه آغازمیالدی ۱۹۷۶ سال در آن به مربوط آزمایشهای ازبعد بالفاصله گردید.‏ اجرایی ۱۹۹۵ سال در و شد توسعهروسیه اقتصادی مشکالت دلیل به پروژه اتمام زماندر بعد سالها و آمد در تعلیق حالت به آن دوبارهوی تاکید با پوتین والدیمیر جمهوری ریاست بودجهسوم یک گلوناس اکنون هم شد.‏ اجرایی به میکند.‏مصرف را روسیه فدراسیون فضایی آژانس همکند کار ماهواره ۲۴ با بود قرار که سیستم این خاکتمام و است شده اجرایی ماهواره ۲۲ با اکنون دهد.‏می پوشش را روسیه : 1شکل GPSتوحیدمبلغ ارسالن : نویسنده هاماهواره گرفتن قرار نحوه و مدار جهانیموقعیت تعیین سیستمهای سایر با آشنایی دستگاههایاز میشود.‏ شنیده زیاد اس پی جی نام امروزه هوشمندگوشیهای درون شده تعبیه مدل تا گرفته مستقل بهعکاسی دوربینهای حتی و اتوموبیلها فون(،‏ ‏)اسمارت وشده گرفته عکس زمانی و مکانی موقعیت حفظ منظور گذارینشانه که سایتهایی در استفاده امکان مانندمیکنند پشتیبانی را جغرافیایی)‏Geotagging‏(‏ earth.google.comو www.panoramio.com های سایت اهمیتو چیست GPS اما میباشند.‏ ارتباط در فناوری این با موقعیتتعیین سیستم اس پی جی چیست؟ ما برای آن میالدی۱9۷۳ سال در آمریکا توسط که است جهانی مکانی هفتاددهه از آن از قبل ولی رسید،‏ کامل برداری بهره به جنگدر میشد.‏ انجام آزمایش و طراحی به مربوط عملیات استفادهمورد گسترده طور به )۱۳۷۰-۱۳۶۹( فارس خلیج پشتیبانیماهواره ۳۱ توسط که سرویس این گرفت.‏ قرار چهارحداقل به اتصال با هوایی وضعیت هر در میشود آناز استفاده و میکند مشخص را مکانی موقعیت ماهواره هاآن از گذر که دارد هایی محدودیت ولی است رایگان است.‏ممکن نظامی های دستگاه برای تنها فکربه کشورها برخی اس،‏ پی جی مکانی موقعیت تعیین سیستم اهمیت و گسترده کاربرد به توجه با ازاستفاده درگیری و جنگ زمان‏ در که چرا هستند،‏ خود برای اختصاصی سیستم اجرای و طراحی اطالعاتخطرناکتر،‏ صورت به حتی یا درآمده تعلیق حالت به آمریکا توسط میتواند سرویس این وایران مرز در که دستگاههایی و کرد عراق جنگ زمان در آمریکا که کاری نماید.‏ ارسال نادرست کردند.‏ثبت جنگ از قبل زمان به نسبت را متفاوتی دادههای میکردند استفاده اس پی جی از عراق تاییدبودند اکتشافی فعالیتهای مشغول آبادان دشت در سال آن در که کسانی نمونه عنوان به جنگشروع از قبل زمان با یکسان مکان در اس پی جی دستگاههای شده خوانده مقادیر میکنندکه داشت.‏تفاوت عراق و آمریکا استفادههایبرای موقعیت تعیین سیستمهای افزون روز اهمیت به توجه با مختلف کشورهای امروزه یاخود برای اختصاصی موقعیت تعیین سیستمهای ساخت و طراحی به اقدام غیره و نظامی و اجتماعی ارتشاختیار در که است اس پی جی سیستم به اطمینان عدم امر این علت کردهاند.‏ جهانی حتی مانندمواردی در بنابراین دارد؛ را نادرست اطالعات دادن و دهی سرویس قطع امکان و آمریکاست ازآمریکا شریک و دوست کشورهای حتی دلیل همین به نمیباشد.‏ اعتماد قابل وجه هیچ به جنگ میباشند.‏خود کشور برای جایگزین سیستم جایگزینی دنبال به ژاپن و انگلیس جمله همچنینو عمومی کاربران مسیریابی و موقعیت در سیستم این باالی مصرف بر عالوه که آنجا از و شونده کنترل موشکهای همچنین و دریایی،‏ ناوبری در کلیدی سیستمی اقتصادی،‏ فعالیتهای مکانیموقعیت تعیین سیستم بتواند دور چندان نه آیندهای در نیز ایران که است امید است؛ هوشمند وایران فضایی صنایع راهبردهای در تغییری اتفاق این الزمه کند.‏ اجرا و طراحی را خود اختصاصی ازدفاع برای کشور که سازی سرنوشت و حساسی موقعیت در است.‏ مجلس نمایندگان خاص توجه ماهوارههایاز باالتری اهمیت از نظامی مدرن سیستمهای یقینا دارد،‏ آوردهاش بدست سرمایههای کاهشقیمت به حتی باشد الزم شاید زمانی موقعیت بودن حساس دلیل به که حدی به دارند،‏ تلویزیونی پخش ایناز بسیاری ارتفاع که است حالی در این یابد.‏ بیشتری افزایش دفاعی صنایع بودجههای دیگر،‏ بودجههای زمینهدر زیادی حد تا ایران و هستند،‏ تلویزیونی پخش برای الزم مدارهای از پایینتر مدارهایهای در ماهوارهها است.‏شده خودکفا مدار در آنها دادن قرار مشابهسیستمهای اختصاصیسیستمهای از استفاده مشغول اروپا اتحادیه و هند چین،‏ روسیه،‏ کشورهای آمریکا از غیر اکنون هم از:‏عبارتند ها سیستم این دارند.‏ قرار آزمایش و طراحی مرحله در یا و هستند خود موقعیتتعیین محلی سیستم یک :)BEIDOU( بیدو ازکه باشد می همسایه کشورهای و چین برای مکانی نسخهشد.‏ فعالیت مشغول ماهواره سه با ۲۰۰۰ سال استقرار که است،‏ S کمپاس سیستم این بعدی باشد.‏داشته جهانی پوشش پروژهادامه سیستم این :)COMPASS )S اس کمپاس ۲۰۲۰سال تا آن توسعه با است قرار که است بیدو باشد.‏داشته جهانی پوشش ماهواره ۳۵ با میالدی اینهند(:‏ منطقهای ناوبری ماهوارهای ‏)سیستم IRNSS هنددولت توسط میالدی ۲۰۰۶ سال در محلی سیستم شود.‏اجرایی ۲۰۱۴ سال در است قرار و شد تایید آخرماه سه در پروژه این به مربوط آزمایش اولین طوربه سیستم این و شد خواهد انجام ۲۰۱۱ سال گرفت.‏خواهد قرار هند دولت اختیار در کامل QUAZI-ZENITH(زنیت کازی ماهوارهای سیستم مرحلهدر ژاپن دولت توسط :)SATTELITE SYSTEM شروعمیالدی ۲۰۱۳ سال در است قرار و است ساخت است.‏منطقهای سیستم این پوشش کند.‏ کار به : 2شکل GPSکابرد از نمونه یک

6160پژوهشیو آموزشی علمی نشريه پژوهشی و آموزشی علمی نشريه توسطمیالدی ‎1920‎سال در اتوماتیک جوشکاری از سادهتری شد[نمونه گرفته کار به E&E Seegmiller Ltd بوسیلهاتوماتیک جوش آمریکا خودروسازی صنایع در میالدی 1960 دهه در شد].‏ ارائه الکتریک جنرال شرکت حاضرحال در میگردد.‏ بر میالدی 1980 دهه به فناوری این از جدی استفاده اما شد،‏ معرفی جوشکار روباتهای جوشویژه به جوشکاری وظیفه جهان سراسر در خودروسازی صنایع در جوشکار روبات زیادی بسیار تعداد دریکنواختی ایجاد و کیفیت باالبردن راندمان،‏ افزایش برای تدریج به نیز صنایع سایر در دارند.‏ برعهده را نقطهای گرفت.‏قرار توجه مورد فناوری این از استفاده انسانی،‏ نیروی کاهش منظور به هزینهها کاهش همچنین و جوش در‏... و اتصاالت برخی و لوله انواع ساخت گاز،‏ و نفت صنعت تجهیزات انواع جوش و مخازن جوشکاری میباشند.‏فناوری این از دیگری نمونههای کارگاهها و کارخانهها جوشکاریهای روش و تجهیزات به زیادی شباهت اتصاالت و لوله اتومات جوش های روش و تجهیزات اگرچه خطجوشکاری در دارد.‏ وجود فرایند دو این بین اساسی تفاوت یک اما دارند،‏ سازی اتومبیل تولید درخطوط باجوشکاری روبات و شوند می تعریف جوش دستگاه پردازش سیستم در یکبار ها جوش همه اتومبیل تولید جوشکاریباید که قطعاتی اسپول،‏ تولید خط در اما داشت،‏ سروکارخواهد مشابه های جوشکاری سری یک بهاینجا در بنابراین داد.‏ سیستم به قبل از را ها جوشکاری همه برنامه توان نمی و باشند می زیادی تنوع دارای شوند،‏ اتوماتدرنهایت و ماشینی باشند.برای اتومبیل تولید خط تجهیزات نمونه از هوشمندتر که داریم نیاز تجهیزاتی نمود:‏توجه زیر های بخش به باید دستی فرایندجوشکاری کردن کلیدسته دو به میتوان به را گاز و نفت حوزه پایپینگ و انتقال خط در استفاده مورد اتوماتیک جوش اول:‏ بخش جوشکاریمیشود.‏ چرخانده یا میکند حرکت قطعه/تجهیز و است ثابت جوش دستگاه اول دسته در نمود:‏ تقسیم جوشکاری،‏روش این در میباشد.‏ جوشکاری نوع این از نمونهای اسپولسازی کارگاه در اتصاالت و لوله اتومات torchکنترل و دادن حرکت برای شود،‏ می کنترل گر پردازش سیستم وسیله به که روباتیک بازوی ازیک بخشدر نمود.‏ استفاده توان می خطی کنترل های سیستم انواع از پردازشگر بخش در شود.‏ می استفاده جوشکاری بیشترادامه در را دوبخش این دارد.‏ وجود متفاوتی های روش انتخاب امکان WPS به توجه با جوشکاری مشعل میشود.‏چرخانده یا میکند حرکت جوش دستگاه و بوده ثابت قطعه/تجهیز دوم دسته در کنیم.‏ می بررسی نوعاین از نمونهای میچرخد،‏ لوله حول جوش دستگاه که حالتی در انتقال]‏ لوله[خطوط خطوط جوشکاری جوشکاریموقعیت تغییر دلیل به میشود شناخته نیز Orbital نام با که جوشکاری نوع این میباشد.‏ جوشکاری ماهدف بخش این در میباشد.‏ اول دسته به نسبت پیچیدهتری مکانیزم دارای استانداردی،‏ مشکالت و لوله حول مشخصصورت به و میباشد اتومات جوشکاری مبحث به ورود منظور به لوله جوشکاری معرفی صرفاً‏ پرداخت.‏نخواهیم اوربیتال جوش به و کرد خواهیم بررسی را ثابت جوش دستگاه با جوشکاری یاربات توسط جوشکاری روش انتخاب اتوماتیک،‏ جوش با مرتبط بخشهای اهمیتترین با از یکی دوم:‏ بخش افزایشاتوماتیک جوش بکارگیری از هدف زیرا میباشد.‏ روبات توسط جوشکار سازی شبیه دیگر عبارت به اتوماتیکجوشکاری در میباشد.‏ جوش کیفیت داشتن نگه ثابت حداقل یا جوش کیفیت بهبود ضمن راندمان سادهتریندر میباشند.‏ معایبی و محاسن دارای فناوریها این از هرکدام شدهاند،‏ معرفی متعددی فناوریهای خاصشرایط به توجه با روش این در میشود.‏ استفاده گرفته قرار ثابت صورت به که جوش دستگاه یک از روش خودکار]‏نیمه دست[روش توسط ریشه پاس غالباً‏ و ندارد وجود بخش این مناسب جوشکاری امکان ریشه،‏ پاس قابلمیزان به اگرچه روال این در میگردد.‏ اجراء دستگاه توسط نهایی]‏Cap‏[‏ پاس و میانی پاس و میشود انجام اینحل برای میدهد.‏ کاهش را نهایی سرعت و شده محسوب گلوگاه ریشه پاس اما مییابد افزایش سرعت توجهی شدهاند.‏معرفی مختلفی فناوریهای مشکل یکاز بازو خود شود.‏ می محسوب جوشکاری اهمیت با های بخش از جوشکاری بازوی مکانیزم سوم:‏ بخش اینباشد.‏ می بازو این کنترل مکانیزم دارد اهمیت بخش این در آنچه شود.‏ می ساخته معمول فناوری با مکانیزم تشخیصبرای آشکارساز)‏Detector‏(‏ یک اول بخش شود.‏ می تشکیل بخش سه از مشخص صورت به مکانیزم برداشتبرای سنسور تعدادی یا برداری فیلم پیشرفته دوربین یک تواند می بخش این باشد.‏ می جوشکاری وضعیت باالسرعت با پردازش پیشرفته های سیستم امروزه باشد.‏ می پردازش سیستم یک دوم بخش باشد.‏ مختلف اطالعات دهندکهمی تشکیل مکانیکی تجهیزات را جوش مکانیزم سوم بخش شود.‏ می یافت وفور به مناسب،‏ قیمت و کنند.‏می اعمال جوشکاری Torch روی بر مکانیکی فرامین به تبدیل از بعد را مرکزپردازش الکترونیکی فرامین نظراز مناسب های سیستم اما اند.‏ شده ارائه زمینه این در مختلف سازندگان سوی از زیادی های سیستم اگرچه کنند.‏می استفاده زیر های فناوری از یکی از غالبا پایه عملکرد تصویرازپردازش استفاده الف:‏ ازدوربین،‏ توسط پیوسته صورت به روش این در برداشتتصاویر و شده فیلمبرداری جوشکاری منطقه Image(تصویر پردازش سیستم یک به شده پردازشبا سیستم این در میشود.‏ منتقل )processing بهمیشود.‏ استخراج آن از نیاز مورد اطالعات تصویر،‏ وموقعیت مداوم صورت به اطالعات این کمک سیستماین میکند.‏ تغییر قطعه به نسبت Torch فاصله بدستبرای را جوش عملیات مداوم صورت به کنترل سرعتافزایش حال عین در و کیفیت بهترین آوردن بهسیستم این دارد.‏ خود کنترل تحت جوشکاری،‏ وجوش منطقه جوشکاری تصاویر مداربسته،‏ صورت غالباً‏میدهد.‏ نشان را شده استخراج اطالعات همچنین احتمالیخطاهای تصحیح و دستی کنترل اعمال برای تورچموقعیت ،Joystick با میتوان اتوماتیک،‏ سیستم کلیدصفحه وسیله به یا داد تغییر را جوشکاری شرکتداد.‏ تغییر را پردازش سیستم پارامترهای پایهبر اتوماتیک جوش سیستم نوعی کانادا Tecnat بهشده یاد سیستم در است.‏ نموده ارائه تصویر پردازش افزایشجوش کیفیت انسانی خطاهای حذف علت توجهیقابل میزان به )Repair( تعمیر به نیاز و یافته افزایشنیز جوشکاری سرعت و مییابد کاهش پارامترهایمناسب کنترل دلیل به روش این در مییابد.‏ میتوانتورچ،‏ موقعیت کنترل ویژه به جوشکاری راریشه جوش جوش،‏ باالیی و میانی های الیه بر عالوه ازو نمود اجراء اتوماتیک صورت به مناسب کیفیت با هزینهالبته بود.‏ مطمئن نهایی جوش مناسب کیفیت دیگرهای روش از باالتر کمی روش این در تجهیزات مهارتو دانش آموزش،‏ سطح همچنین و باشد می باشد.‏می باالتر نیز اپراتورها کنترلدلیل به روش این در شده اشاره مزایای بر عالوه بهنیاز جوشکاری تورچ موقعیت فیدبکدار مجموعدر و میرسد حداقل به کار سطح ماشینکاری سیستماین در مییابد.‏ افزایش نیز Fit-up سرعت جوشو MIG/MAG جوش فرایند از استفاده میباشد.‏امکانپذیر Cap و Fill پاسهای در زیرپودری جوشکاریهد کردن نوسان ب:‏ زیگزاگتکنیک از خبره و تجربه با جوشکاران (Stringer bead) مستقیم تکنیک و (Weave bead)آوردنبدست برای متناسب و همزمان صورت به جوشکاریدر میکنند.‏ استفاده جوش مناسب کیفیت دواین از استفاده جای به هزینه کاهش برای اتومات باشد،‏می هوشمند سیستم از استفاده نیازمند که روش استفاده(Oscillation) نوسانی جوش ازتکنیک برنامهمطابق Torchجوشکاری روش این در میکنند.‏ )Oscillator(نوسانساز یک توسط شده تنظیم ازپیش نوسانجلو به رو حرکت ضمن عرضی جهت در وریشه پاس در کامل نفوذ باعث روش این میکند.‏ واقعدر شود.‏ می دیگر پاسهای در کیفیت افزایش صورتبه پرکننده ماده که میشود باعث تورچ نوسان نماید،‏نفوذ جوشکاری منطقه داخل به یکنواخت درجوشکاری مفتول احتمالی گیرکردن از آنکه ضمن Gullcoشرکت میشود.‏ جلوگیری شکاف داخل رافناوری این که است شرکتهایی از یکی کانادا ریشهپاس شرکت این تاییدیه مطابق مینماید،‏ ارائه وانجام جوش بازرسی آزمونهای و استاندارد مطابق خوبکیفیت با و قبول قابل محدوده در نهایی جوش جوشکیفیت افزایش برای شرکت این میباشد.‏ محللوله،‏ جوشکاری زمان در که میکند پیشنهاد پوشیدهسرامیکی بند پشت توسط داخل از جوشکاری کیفیتکمکی،‏ روش این از استفاده با شود،‏ ویافته افزایش توجهی قابل میزان به جوشکاری جوشبنابراین مییاشد.‏ افزایش نیز جوشکاری سرعت کند.‏می رقابت دستی جوش با خوبی به اتومات زنیپخ و برش اهمیت » نوعهر برای کار سطح آمادهسازی اگرچه دستیجوش در غالباً‏ اما میباشد،‏ الزم جوشکاری اگرکه دارد وجود نحوی به جوش تنظیم امکان هنگاممیتوان باشد،‏ نگرفته صورت کامل آمادهسازی نمود.‏برطرف را مشکل این نحوی به جوشکاری جوشکاریتجهیزات سازنده شرکتهای از برخی سیستمکه میکنند ادعا Tecnar نظیر اتوماتیک اینبر دستی سیستم مشابه کامالً‏ آنها جوشکاری آمادهسازیمسئله به دقیقتر نگاه با اما میآید.‏ فائق مشکل آمادهسازیکه میبینیم (Facing, Beveling) کار سطح تاثیرجوشکاری عملیات سرعت باالبردن در کار سطح ضمنکار سطح آمادهسازی با دیگر طرف از دارد.‏ زیادی جوشکیفیت مصرفی،‏ مواد استفاده میزان شدن کم میشود.‏یکنواخت کامالً‏ و یافته افزایش متعددیبسیار روشهای کار سطح سازی آماده برای پالسمایا Oxyfuel نظیر روشها از برخی دارد.‏ وجود پرداختاست ممکن توجه،‏ قابل هزینه داشتن ضمن برخیکرد توجه باید ندهند[البته کار سطح به مناسبی نظیرشده اشاره روشهای برای تجهیزاتی شرکتها کهمیکنند ارائه High Definition عنوان با پالسما ماشینکاریکیفیت درحد کیفیتی باال،‏ سرعت ضمن روشاز استفاده میان این در . میکنند]‏ ایجاد مناسبتریکیفیت میتواند Cold Cutting[Facing] بهپرداخت و برشکاری ماشینآالت نماید.‏ ارائه را میرسدنظر به اما میباشند،‏ زیادی تنوع دارای تنهائی لولهپرداخت و پخزنی ویژه که خاصی فناوریهای شرکتساخت ماشینآالت این مناسب انواع از یکی سادهترباشد.‏ آنها با کار و داشته بر در بهتری کیفیت شدهاند،‏ ابداع برایدستگاه این باالی سرعت و خوب کیفیت وجود با میکنید.‏ مشاهده 14 شکل در را آن تصویر که میباشد Gerima .درک استفاده دیگر روشهای از باید و است اقتصادی غیر و وقتگیر باال،‏ ضخامتهای پخزنی کم،‏ ضخامتهای Fit up »کهنکتهای دارد.‏ کاربرد اتومات و دستی جوشکاری نوع هردو در که است فعالیتی نیز Fit-up قبل قسمت مشابه سرعتاز Fit-up سرعت غالباً‏ دستی جوشکاری در که است این شود دقت آن به باید اتوماتیک جوشکاری در دلیلهمین به میباشد.‏ Fit-up سرعت از بیش جوشکاری سرعت اتوماتیک جوشکاری در اما است بیشتر جوشکاری کلبرای بخش این که گردد انتخاب نحوی به Fit-Up های ایستگاه گروههای/‏ تعداد باید جوشکاری نوع این در شود.‏انجام اتومات نیمه صورت به نیز Fit-Up شود می سعی معموالً‏ دیگر ازطرف ندهد.‏ تشکیل گلوگاه فرایند جوشکاریروش » هایروش انواع است.‏ شده ابداع جوشکاری برای گذشته قرن یک طول در متعددی تجهیزات و فرایندها کیفیتجوشکاری،‏ موقعیت و محیط ، غیرفلز]‏ موارد برخی در فلزپایه[یا جنس کاربرد،‏ نوع با متناسب جوشکاری میکنیماشاره فرایندهایی به فقط مبحث این در اند.‏ شده ابداع اختصاصی،‏ شرایط و نیاز مورد سرعت و اصلیفرایندهای خالصه صورت به دارند.‏ بیشتری کاربرد واقع در یا دارند کاربرد گاز و نفت صنعت در که از:‏عبارتند صنعت این در استفاده مورد روکشدار[‏SMAW‏]‏الکترود و الکتریکی قوس با جوشکاری 1- ]TIGیا GTAW[ نشدنی مصرف الکترود و گازمحافظ با جوشکاری 2- [MIG/MAG]نظیر شدنی مصرف الکترود و گازمحافظ با جوشکاری 3- روشهایدارند،‏ کاربرد گاز و نفت لولههای ساخت فرایند در (ERW) مقاومتی جوشکاری نظیر دیگر روشهای سایرنمیشود.‏ توصیه نواقص،‏ برخی دلیل به اما میباشد،‏ استاندارد اگرچه (OFGW) گازسوختی با جوشکاری نمیباشند.‏مقاله این موضوع با مرتبط نیز جوشکاری خاص روشهای منابع: 14شکل زنیپخ و برش دستگاه از ای نمونه داردادامه 1: www.aws.org, www.csa.ca, 2: www.esabna.com, 3: www.ge.com/inspectiontechnologies4: www.kobelcowelding.com5: Audel Pipefitter’s and Welder’s Pocket Manual, Charles N. McConnell, Wiley Publishing, 20035: www.lincolnelectric.com, 6: www.twi.co.uk

6564نشريه علمی آموزشی و پژوهشی نشريه علمی آموزشی و پژوهشیآشپزخانه و مسافرت،‏ تجهیزات خودروها به ویژه اگزوز،‏ بدنه موتور،‏ روکش فلزی در مصالح ساختمانی،‏به 175 درجه سانتیگراد کاهش می یابد.‏ نقطه ضعفدارای نمک هم به عنوان خنك كننده مبدل هایتجهیزات صنعتی نظیر مته ها،‏ اجزاء هواپیما،‏ بالگرد و فضاپیماها،‏ تجهیزات نفت و گاز به ویژه مبدل های حرارتیتیتانیوم عالوه بر گرانی و مشکالت ساخت،‏ خوردگیحرارتی صفحه ای )PHE( استفاده کرد.‏و ... ، عالوه بر فلز تیتانیوم،‏ ترکیبات آن به ویژه اکسیدتیتان دارای کاربردهای بسیار زیادی می باشد.‏ بیشتر تیتانیومزیر رسوبی corrosion) (Under deposit در مقابل اسیدهاعالوه بر فلز و آلیاژهای تیتانیوم،‏ ترکیبات تیتانیوم نیزمصرفی در سطح جهان،‏ به عنوان افزودنی یا ترکیب کاربرد دارد.‏ از کاربردهای اصلی ترکیبات این عنصر می توانمی باشد.‏ این خوردگی در اثر رسوب کردن مواد زائد ودر صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمی کاربرد دارند.‏ ازبه استفاده از اکسیدتیتان در حوزه نور و انرژی خورشیدی و کاربرد کلریدهای تیتانیوم به صورت کاتالیست درامالح بر روی سطح فلز و تشکیل پیل الکتریکی صورتTiCl 3 به عنوان کاتالیست در پتروشیمی برایگذشتهTiCl 3 به عنوان کاتالیست برای تولید پلی پروپیلن اشاره کنیم.‏پتروشیمی نظیر کاتالیستمی گیرد و به صورت حفره بروز می کند.‏ برایتولید پلی پروپیلن کاربرد داشته است.‏ دی اکسیدتیتانیمبه دلیل مقاومت بسیار خوب این فلز در مقابل خوردگی آب دریا،‏ ابتدا از این فلز به صورت گسترده در ساختجلوگیری از این خوردگی می توان از تیتانیوم Gradeبه کمک اشعه ماوراءبنفش قادر است هیدروکربن هایتجهیزات دریایی و زیردریایی استفاده شد.‏ دردوران جنگ سرد،‏ کشور شوروی در این زمینه پیشرو بود.‏ عالوه بر12 یا آلیاژ آن با نیکل و مولیبدن استفاده کرد.‏پلی آروماتیک[‏Hydrocarbons PAHs[PolyAromaticآن فلز تیتانیوم و آلیاژهاي ساخته شده آن به علت مقاومت بسیار خوب در مقابل خوردگی و فرسایش،‏توصیه شده است که قبل از استفاده از آلیاژهایرا از نفت خام جدا کند.‏ این روش نسبت به استفاده ازبیشتر درصنعت هوا و فضا،‏ صنعت نفت و گاز و وسایل نقلیه زرهی استفاده می شود.‏ از این فلز به دلیل وزنتیتانیوم آنها را تحت عملیات آندایزینگ وAmine] TEA[Tri Ethyl ارزان تر بوده و در دمای محیطمخصوص پایین و استحکام باال در ساخت تجهیزاتی نظیر تجهیزات کمکی معلول ها و جانبازان،‏ پروتز،‏ وسایلاکسیداسیون دمای باال قرار داد[به منظور ایجاد الیهو فشاراتمسفر انجام می شود.‏ همچنین برخی ازورزشی،‏ نظیر کاله،‏ چوب گلف و دوچرخه های مسابقه و کاربردهای مشابه استفاده می شود.‏ همچنین از تیتانیومTiO 2 بر روی آلیاژ]‏ضخیم و محافظشرکت های فعال در صنعت نفت در حال توسعهدر ساخت جواهرات و انواع ساعت نیز استفاده می شود.‏ در این مبحث تمرکز ما بیشتر بر روی کاربرد این فلز درساخت مبدل هاي حرارتي صفحه اي به دلیل اشغالروشی هستند که هیدروکربن های سنگین موجود درصنعت نفت وگاز،‏ پزشکی و کاربرد اکسید تیتانیوم می باشد.‏فضاي كمتر و کارایی بهتر درپااليشگاه مورد توجهنفت خام را به وسیله نانوتیوب های دی اکسیدتیتانیوم با1- تیتانیوم و صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمیتيتانيوم و آلياژهاي آن به دلیل مقاومت خیلی خوب در مقابل خوردگی آب دریا)کلریدهای آبی(،‏ درساختمبدل هایی که از آب دریا برای خنک کردن سیال استفاده می کنند و همچنین در پمپ های انتقال آب دریا کاربرددارند.‏ به دلیل مقاوم بودن تیتانیوم در برابر سولفیدها،‏ این فلز در ساخت تجهیزات فرایندی یا انتقال سیال ترش[بهویژه در واحدهای شیرین سازی و نمک زدایی]‏ کاربرد دارد.‏ البته باید توجه کرد که تیتانیوم یک فلز قابل کاربرددر دمای باال نیست و ازدیدگاه عملی کاربرد آن در صنعت نفت،‏ گاز و پتروشیمی به حدود 260 درجه سانتیگرادمحدود می شود.‏ اگر در محیط هیدروژن وجود داشته باشد،‏ برای جلوگیری از تشکیل هیدرید های تیتانیوم این دمامی باشند.‏ برای کاهش تعمیرات و نگهداری به ویژه درمحیط های خورنده،‏ با وجود گران بودن تیتانیوم،‏ برایکاربردهای طوالنی مدت اقتصادی می باشد.‏مطابق استاندارد IPS-E-PR-771 ‏)استاندارد مهندسیبرای الزامات فرآیندی تجهیزات تبادل حرارت(‏ درچگالنده های سطحي)‏condenser )Surface که برايچگالش بخار خروجي از توربين بخار turbine( )Steamجهت رسيدن به حداكثر بازده و همچنين تبديل بخارهزینه کمتری به هیدروکربن های سبک تر تبدیل نمایند.‏2- فلز تیتانیوم در پزشکیسمی نبودن،‏ زیست سازگاری به همراه استحکاممکانیکی باال و سبکی باعث شده است تا استفاده ازاین فلز و آلیاژهای آن به صورت پروتز در بدن انسانبه عنوان وسائل ثابت نگهدارنده شکستگی،‏ پیچ،‏ سیم،‏کاشتن دندان و ساخت پروتزهایی نظیر مفاصل زانو وران بسیار متداول شود.‏ به دلیل تشکیل سریع الیهخروجي توربين به آب خالص ‏)ميعانات بخار(‏ بهاکسید غیرشکننده در سطح تیتانیوم،‏ فلز به صورتعنوان آب خوراك ديگ بخار در توليدكنندهمستقیم درمعرض واکنش های شیمیایی قرار ندارد وبخار)‏generator )Steam يا ديگ بخار،‏ بکار گرفتهدر اصطالح غیرفعال)‏Passive‏(‏ می شود.‏ به دلیل پایینمی شوند،‏ استفاده از تيتانيوم برای ساخت لوله هایبودن میزان حاللیت الیه اکسید ذکر شده،‏ این الیه درچگالنده به جای مس و آلیاژهای آن در چرخه بخار وهنگام تماس با بافت عمالً‏ غیرقابل حل بوده هیچگونهفرآورش آب براي ديگ بخار )Boiler( توصیهگردیده است؛ همچنین در مواردی که مالحظاتشکل : 3 مشخصات آلیاژهای تیتانیومیونی از آن آزاد نمی شود.‏ لذا تیتانیوم در بافت حالتخنثی داشته و مقاومت باالیی نسبت به خوردگی اززیست محیطی اجازه استفاده از آلیاژهای سمی مسخود نشان می دهد.‏ عالوه بر کاربرد تیتانیوم در داخلalloys( )Toxic Copper را نمی دهد تیتانیوم بهترینبدن،‏ از این فلز برای قاب عینک و تجهیزات کمکیانتخاب فنی دانسته شده است.‏معلوالن و ساخت تجهیزات پزشکی نیز استفادهمطابق همین استاندارد،‏ تیتانیوم در ساخت مبدل هايمی گردد.‏ خاصیت خودپاک کنندگی و تجزیهخنک کننده موجب کنترل مقادير رسوب مشخصمولکول های آلی،‏ باعث شده از دی اکسیدتیتانیومشده مي گردد و هزينه پايين تيتانيوم در PHE ‏)مبدلبرای تمیزکردن و گندزدایی مکان های بهداشتیحرارتي صفحه(‏ آن را براي استفاده در فرآورش نفتوپزشکی نیز استفاده شود.‏خام جذاب كرده است.‏ نفت خام هاي بسيار خورنده وترکیبات تیتانیوم در کنترل و نابودی سلول هایآب دريا اثر كمي روي صفحات تيتانيومي مبدلسرطانی نیز کاربرد دارد.‏ دي اکسيدتيتان که از آنحرارتي صفحه اي دارند.‏ ضريب رسوب حداکثرپراکسيدتيتان،‏ سالسيالت تيتان وتانات تيتان تهيهده درصدی در مبدل هاي حرارتي پوسته و لوله باعثمي کنند،‏ عملي همانند اکسيدروي بر پوست بدناطمينان به كاربرد این فلز در مبدل ها شده است.‏ايجاد مي کند.‏ دي اکسيدتيتان براي التيام سوزش هايهمچنین بر اساس SB-256 بنا بر توصیه ASME درپوستي مورد استفاده قرار مي گيرد و منعکس کننده اشعهساخت این مبدل ها،‏ صفحه و لوله می بایست ازماوراء بنفش خورشيد است و بدين جهت درساختنتیتانیوم یکدست )Solid( باشد.‏ در سيستم هاي جذبکرم ها و لوسيون هاي ضدآفتاب استفاده مي شود.‏ ازشکل : 2 استفاده از تیتانیوم به عنوان پروتزگاز)‏Systems )Gas Absorption نیز اگر از صفحاتتيتانيومي استفاده شده باشد،‏ می توان از آب هایشکل : 4 تکمیل چرخه حیات آب و دی اکسیدکربن با فتوکاتالیست و تولید انرژیپودر دي اکسيدتيتان درساخت کپسول هاي دارويي وپوشش قرص ها نيز استفاده مي شود.‏

6766پژوهشیو آموزشی علمی نشريه پژوهشی و آموزشی علمی نشريه تیتانیومسایرکاربردها 3- بدنهساخت در آلیاژ یا فلز صورت به تیتانیوم آلومینیوماز بعد سایرتجهیزات و موتور هواپیماها،‏ نسلهواپیماهای در باشد.‏ می دارا را کاربرد بیشترین باشد.‏می تیتانیوم رفته بکار فلز درصد 15 حدود جدید باشد.‏می بیشتر بسیار فضاپیماها ساخت در درصد این بدنهرنگ عنوان به تیتانیوم ترکیبات از فضاپیماها در بهجهان در تیتانیوم مصرف بیشتر شود.‏ می استفاده نیز هایکانی باشد.‏ می )TiO 2 (اكسيدتيتانيوم دي شکل بروکیت)‏Brookite‏(‏و آناتاز)‏Anatase‏(‏ روتیل)‏Rutile‏(،‏ ساختارهایبا و اکسیدتیتانیوم دی شیمیایی فرمول با اينبين از شوند.‏ می یافت درطبیعی مختلف کریستالی يعنىديگر فاز دو و است پايدارتر روتيل فاز فاز،‏ سه تبديلروتيل به حرارت اثر در بروكيت و آناتاز وتیتانیا)‏Titania‏(‏ های نام با را اکسیدتیتانیوم شوند.‏ مى تولیدبرای ماده این شناسیم.‏ می اکسیدتیتانوم)‏IV‏(‏ استفادهمقاوم و بسیارسفید های)‏Pigments‏(‏ رنگدانه سفيدرنگدانه سفيد،‏ تيتانيوم ها،‏ رنگدانه این به شود.‏ می شناسیم.‏می CI 77891 کد با را آن و شود می گفته پدیدهبا فوجیشیما پروفسور میالدی 1967 سال در 1« اکسیدالکترود که وقتی شد.‏ روبرو توجهی جالب درگرفت،‏ قرار نور معرض در آبی محلول در تیتان سطحتمام که شد،‏ ظاهر گاز حبابهای الکترود سطح فوقگاز شد معلوم آنالیز از پس پوشاند.‏ را الکترود هیدروژنو اکسیژن به آب بنابراین است.‏ بوده اکسیژن داد،‏رخ تیتانیوم اکسید سطح در آنچه بود.‏ شده تجزیه ‏»اثرفوجیشیما-‏بعدها که بود ‏»فتوکاتالیست«‏ پدیده مجلهدر شده انجام تحقیقات نتایج شد.‏ نامیده هوندا«‏ توجهکه شد،‏ چاپ میالدی 1972 سال در Nature برتحقیق کرد.‏ جلب خود به را محققین از بسیاری هاشیموتودکتر پیوستن با ماده این صنعتی توسعه روی بیشتریسرعت میالدی 1989 سال در تحقیقاتی تیم به برایمیتوانند فتوکاتالیستها که دریافتند آنها یافت.‏ نیزکم مقادیر در حتی که شوند استفاده موادی تجزیه یکطی در میالدی 1990 سال در هستند.‏ ساز مشکل اتاقکف و دیوارها توتو"‏ ‏"انستیتو با مشترک پروژه کهشد روکش کاشیهایی با بیمارستان یک عمل کهشد مشخص تحقیق این در داشتند.‏ TiO 2 ازپوششی سرعتبه اتاق آن هوای و سطح در باکتریها تعداد پوششعنوان به ماده این از زمان آن از یافتند.‏ کاهش استفادههواساز سیستمهای و کاشیها در ضدباکتری بهنیز فناوری این نانو تکنولوژی پیشرفت با میشود.‏ کهطوری به رسید،‏ خود کاربرد میزان بیشترین ژاپن،‏جمله از جهان نقاط از بسیاری در هماکنون ازو...‏ چین مالزی،‏ انگلیس،‏ فرانسه،‏ آلمان،‏ آمریکا،‏ وسایلمهدکودکها،‏ بیمارستانها،‏ در فناوری این تولیدو مترو و تاکسی جمله از عمومی نقل و حمل گزارشبراساس میشود.‏ استفاده باکتریال آنتی البسه جهانیبازار ،US Biocide Information Services تیتانیومکانی 6: شکل حدوددر 2000 سال در باکتریال آنتی محصوالت این ٪20معادل آن ساالنه رشد و بود دالر بیلیون 3/4 ازدارد،‏ هم دیگری مشابه کاربردهای TiO میباشد.‏ 2آب،‏گندزدایی به میتوان آن کاربردهای دیگر شیشههایساخت جراحی،‏ وسایل کردن استریل وسیلهبه نفتخام تجزیه و ضدلکه)خودتمیزشونده(‏ کرد.‏اشاره TiO 2 نانوذراتراTiO 2 خصوصیاتهمه اكسيدتيتانيوم نانودى 2« كوچكتربسيار نانو نمونه در ذرات اندازه باشد.‏ می دارا داردبيشترى اثركنندگى و قابليت رو اين از و است سطحذرات،‏ اندازه بودن كوچك واسطه به كه چرا دريابد.‏ مى افزايش كارايى و شود مى بيشتر تماس فتوكاتاليستىجالب هاى ويژگى علت به اخير هاى سال ذراتنانو از تجارى استفاده ماده این هاى كريستال هايىزمينه در فتوكاتاليست بعنوان اکسیدتیتانیوم دی ضدو كردن استریليزه هوا،‏ پاكسازى آب،‏ تصفيه چون است.‏یافته زیادی گسترش كردن عفونى شوندگىتميز خود جهت TiO 2 ازهمچنين 3« چونتجارى محصوالت و شده استفاده سطحى ها،‏پارچه ها،‏ آشپزخانه و حمام هاى سراميك بااى شيشه هاى پنجره و خانگى هواى فيلترهاى دیگرکاربرد یک شود.‏ مى توليد ويژگى اين شود.‏می ها فتوکاتالیست حوزه به مربوط تیتانیوم طولاز را انرژی که هستند موادی فتوکاتالیستها واکنشیانجام باعث و دریافت نور از خاصی موج برخیدر فتوکاتالیست‏ خاصیت میگردند.‏ مطلوب بهTiO 2 امروزهمیشود،‏ یافت TiO 2 وZnO نظیر مواد قیمتو بودن غیرسمی آسان،‏ دسترسی نظیر دالیلی عنوانبه ماده این است.‏ یافته زیادی کاربرد پایین،‏ وآرایشی مواد رنگها،‏ غذایی،‏ مواد به افزودنی کرمهایآفتاب،‏ ضد کرمهای صابون،‏ مانند بهداشتی راآن FDA و میشود استفاده نیز لب رژ و چروک ضد ازبیش به سال در ماده این از استفاده است.‏ کرده تایید پوششکه هنگامی رسد.‏ می تن میلیون 3 باشندمی تیتانیوم 80ppm حاوی گزنه های برگ : 8 شکل : 5شکل اکسیدتیتانیومدی کنندگی خودپاک مکانیزم تیتانیومفلز : 7 شکل سطحروی سوپراکسید آنیون و هیدروکسیل رادیکال میکند،‏ دریافت را خورشید نور مستقیماً‏ فوتوکاتالیست هنگامیشوند.‏ چربی های لکه رفتن ازبین باعث تواند می و میکنند تجزیه را آلی ترکیبات مواد این و شده تولید خاصیتایجاد و فوتوکالیست توسط فرابنفش اشعه جذب دلیل به میبارد،‏ فوتوکالیست پوشش روی باران که وگرد جذب اثر در آمده وجود به آلودگی نتیجه در داده،‏ تشکیل را آب فیلم یک آب قطرات آبدوستی،‏ فوق اکسایشروش میگردد.‏ بیشتر بارش هر در وضوح بنابراین میشود.‏ برداشته سطح روی از آب فیلم توسط خاک،‏ انواعحذف منظور به اخیر سالهای در که میباشد پیشرفتهای اکسایش روشهای از یکی فوتوکاتالیزوری آالیندهمواد فتوکاتالیزوری،‏ اکسایش فرایندهای طی است.‏ شده پیشنهاد و مطالعه آلوده،‏ آبهای از آالیندهها سایرو CO 2 ، H 2Oبه کامل طور به رسانا نیمه کاتالیزورهای حضور در و فرابنفش اشعه تابش اثر در آب در موجود میباشد.‏گیاهان در فتوسنتز فرآیند معکوس فرآیند این میشوند.‏ تجزیه بیضرر مواد ها،‏سورفكتانت تولوئن،‏ فنيل،‏ بى كلرو پلى همچون آلى هاى آلودگى بردن بين از براى اکسیدتیتانیوم دی از 4« وها هيدروكربن آروماتيك،‏ سولفيدهاى كربوكسيلى،‏ اسيدهاى فنلى،‏ تركيبات و ها كش حشره شود.‏مى استفاده آلى هاى رنگ خوببسیار جذب دلیل به دیگر سوی از دارد؛ کاربرد نیز شفاف های پوشش ساخت در اکسیدتیتانیوم دی 5« هایعینک پوشش ساخت در گسترده صورت به ماده این از قرمز مادون اشعه انعکاس و ماوراءبنفش اشعه شود.‏می استفاده ضدآفتاب پمادهای و ضدآفتاب باتوجهکنیم.‏ اشاره هیدروژن و اکسیژن تولید و آب تجزیه به توانیم می تیتانیوم ترکیبات کاربردهای ازدیگر 6« هایپیل در هیدروژن از استفاده همچنین و خودروها در سوخت عنوان به هیدروژن از استفاده روزافزون توسعه به شود.‏اساسی تحولی باعث صنعت این در تواند می هیدروژن قیمت ارزان تولید سوختی،‏ مادهاین باشد.‏ می تیتانیوم ترکیبات از دیگر یکی BaTiO شیمیایی فرمول با ،)Barium باريم)‏titanate تيتانات 7« 3و ها میکروفن ساخت در پيزوالكتريك‏ عنوان به و ها خازن ساخت در باال نسبتا ديالكتريك ثابت با دارد.‏کاربرد ترانسدیوسرها سایر ومته چاقو،‏ تیغه روکش برای عالی بسیار مشخصات با سرامیک یک ،TiN[Titanium تيتانيوم[‏Nitride نيتريد 8« همینبه و باشد می سانتيگراد درجة 2930 سرامیک این ذوب دماي باشد.‏ می صنعتی برشکاری تجهیزات سایر باشد.‏می طالیی رنگ دارای سرامیک این شود.‏ می استفاده آلياژها برخی ذوب بوتة عنوان به آن از دلیل همینبه و باشد می کاربیدتنگستن به نزدیک مشخصاتی دارای و سخت بسیار )Titanium کاربیدتیتانیوم)‏carbide 9« دارد.‏کاربرد قراردارند،‏ شدید سایش معرض در که تجهیزاتی ساخت و صنعتی برشکاری تجهیزات ساخت در جهت گازیک جایگزینی از پس که هایی ژل به اشاره برای Aerogel مواد عنوان Kistler توسط میالدی 1932 سال در 10« نظیرماده این ال ایده و ویژه مشخصات شد.‏ ابداع ماند،‏ می باقی سالم و تغییر بدون آنها کریستالی ساختار مایع جای به موردسرعت به ابتدا در که هستند مشخصاتی عالی،‏ بسیار عایقی مشخصات و باال استحکام پایین،‏ بسیار حجمی وزن دهندهنوید Aerogel تجاری و اقتصادی تولید برای نوین های روش ابداع گرفت.‏ قرار نظامی و هوافضا صنایع توجه باشند.‏می Aerogel مواد جمله از ZrO 2 وSiO 2 همراهبه TiO 2 باشد.‏می صنعت در ماده این از استفاده گسترش دارد.‏کاربرد Dye-sensitized solar cells نوع از قیمت ارزان خورشیدی های سلول درساخت همچنین تیتانیوم 11«

6968نشريه علمی آموزشی و پژوهشی نشريه علمی آموزشی و پژوهشیذخایر و تولید تیتانیوممطابق آمار USGS ؛ کشورهای استرالیا،‏ چین،‏ برزیل،‏ کانادا،‏ هند،‏ ایاالت متحده،‏ آفریقای جنوبی،‏ماداگاسکار و نروژ صاحب بزرگترین ذخایر تیتانیوم در جهان می باشند.‏ بیش از %91 سنگ معدن مورد نیاز جهانازطریق کانی ایلمنیت تأمین می شود.‏ در مجموع ذخیره جهانی تیتانیوم به صورت کانی های ایلمینیت،‏ آناتاز،‏ وروتیل بیش از 2 میلیارد تن می باشد.‏ تولیدجهانی کنسانتره تیتانیوم نیز در سال 2010 میالدی 6300 هزارتن بوده کهکشورهای استرالیا،‏ آفریقای جنوبی و کانادا به ترتیب با 1250 1350، و 700 هزارتن بیشترین سهم را درتولیدجهانی داشته اند.‏ ظرفیت تولید تیتانیوم اسفنجی)‏Sponge‏(‏ در سال 2010 میالدی بیش از 230 هزارتن بوده استکه تقاضا برای فقط 132 هزارتن آن وجود داشته است.‏ ظرفیت تولید رنگدانه نیز در این سال بیش از 5/6 میلیونتن بوده است.‏ تخمین زده می شود درحدود %75 فلزتیتانیوم در صنایع هوافضا استفاده می شود.‏ تقاضا برایدی اکسیدتیتانیوم بیش از %95 فلزتیتانیوم می باشد.‏ از این تقاضا حدود %59 مربوط به صنعت رنگ؛ %26 صنعتپالستیک؛ %9 صنعت کاغذ و %6 متعلق به سایر صنایع نظیر تولیدکاتالیست،‏ سرامیک،‏ پارچه،‏ پوشش کف،‏ سقفو نمای ساختمان ها،‏ جوهرچاپ و سایرکاربردها می باشد.‏ رشد اقتصادی در سال هاي 2005 و 2006 میالدی بهویژه در کشور چین و برخی دیگر از کشورهای درحال توسعه موجب گرديد ظرفیت توليد تيتانيوم اسفنجي از‎74‎هزارتن درسال 2003 میالدی به ‎176‎هزار تن درسال 2008 میالدی برسد.‏ اما درپايان سال 2008 میالدی رکوداقتصاد جهاني موجب شد تا ظرفيت مازاد تيتانيوم اسفنجي بدون استفاده بماند و برخي واحدهاي توليد تيتانيوماسفنجي ‏)در چين(‏ تعطيل گرديد و توليدجهاني به 120 هزار تن کاهش يافت.‏ رکود اقتصادی در انتهای سال2008 میالدی تاثیر زیادی در روند رو به رشد تقاضا برای تولید این فلز داشته است.‏ با بهبود وضعیت اقتصاد جهانتقاضا برای تیتانیوم اسفنجی به حدود 150 هزارتن افزايش يافته است.‏ ظرفيت مازاد توليد تيتانيوم به احتمال زيادتا سال 2012 موجب افت قيمت تيتانيوم خواهد شد.‏ این درحالی است که در دوره 2006-2010 میالدی قیمتفلزتیتانیوم حدود %40 کاهش یافته و قیمت دی اکسیدتیتانیوم حدود %10 افزایش یافته است.‏بزرگترين معدن شناخته شده تيتانيوم ايران در جنوب استان کرمان در 25 كيلومتري شهرستان كهنوج و320 كيلومتري شهر كرمان قرار دارد.‏ مطابق آمار پایگاه ملی داده های علوم زمین کشور،‏ برطبق اكتشافات انجامشده 2 معدن سنگي و 5 معدن آبرفتي شناسايي شده است كه ذخيره متوسط تیتانیوم کهنوج بالغ بر‎43‎میلیون تنبرآورد شده است.‏ نتایج حاصل از مطالعات نشان می دهد که یکی از مهمترین ذخایر ایلمنیت منطقه به لحاظ عیارو ذخیره قطعی و سهولت بهره برداری،‏ کانسار آبرفتی درگز می باشدکه در 25 کیلومتری جنوب شهرستان کهنوجواقع گردیده است.‏ ذخیره قطعی ایلمنیت این کانسار برابر 2/435 میلیون تن می باشد.‏جوشکاری تیتانیومساخت قطعات مختلف تیتانیومی در شکل بسیار پیچیده چندان دشوار نیست چرا که سازندگان به این نتیجهرسیده اند که تیتانیوم ماده پیچیده ای نیست که برای ساخت آن به تکنیک های غیرمتعارف احتیاج باشد.‏ مزايايي نظیر؛مقاومت تیتانیوم در برابر انواع خوردگي و جرم حجمی كم،‏ تیتانیوم را در رده مواد با کارایی باال قرار داده است.‏با وجود اینکه تیتانیوم از لحاظ مقاومت به خوردگی،‏ تا حدی شبیه آلیاژهای پایه نیکل می باشد اما مدولاالستیسیته کمتر،‏ نقطه ذوب باالتر،‏ فرم پذیری کمتر و حساسیت تیتانیوم به آلودگی ها در مرحله جوشکاری،‏ اینفلز را با آلیاژهای مذکور متفاوت کرده است.‏تیتانیوم و اغلب آلیاژهای آن به وسیله روش های مختلف،‏ قابلیت جوشکاری دارند.‏ جوش هایی که در محیطخوب و به طور صحیح به دست آمده اند کامال فرم پذیر بوده و امکان خوردگی فلز پایه را افزایش نمی دهد.‏ ازسوی دیگر جوش غیرصحیح در مقایسه با فلز پایه از فرم پذیری کمتری برخوردار بوده و امکان خوردگی بیشتریبوجود می آید.‏ تجهیزات و روش های استفاده شده در جوشکاری تیتانیوم مشابه روش هایی هستند که درجوشکاری دیگر فلزات مهندسی،‏ نظیر فوالدهای زنگ نزن و آلیاژهای پایه نیکل به کار می روند.‏ البته درجوشکاری تیتانیوم می بایست توجه زیادی به پاکیزگی و استفاده از گازهای کمکی محافظ داشت و می بایستکل منطقه جوش تا زمانی که دما تا‎800‎ درجه فارنهایت )427 درجه سانتیگراد(‏ افت می کند،‏ تحت محافظتباشند،‏ چرا که تیتانیوم با هوا،‏ چربی،‏ آلودگی و ذرات اکثر فلزات دیگر به راحتی واکنش می دهد و به یک جزءکامال ترد تبدیل می شود.‏ همین واکنش پذیری با گازها و سایر سیاالت،‏ اکثر روش های جوشکاری متعارف نظیرجوشکاری با سوخت گازی،‏ جوشکاری با الکترود پوشش دار،‏ جوش تو پودری و زیر پودری را برای این فلزغیرمناسب کرده است.‏ به جز زیرکونیوم،‏ تانتالیوم،و نیوبیوم به دلیل واکنش پذیری و تشکیل فازهای ترد،‏ امکانجوش دادن تیتانیوم با سایر فلزات غیر همسان وجود ندارد.‏شکل 9: استفاده از تیتانیوم به صورت جواهر» در دسته بندی آلیاژهای تیتانیوم بر اساس ساختارکریستالی آن،‏ آلیاژ در دمای محیط به سه دسته آلفا،‏بتا و آلفا،‏ بتا تقسیم می شوند.‏در جوشکاری ذوبی آلیاژهای تیتانیم،‏ تیتانیم غیرآلیاژیو آلیاژهای تیتانیم آلفا از قابلیت جوشپذیری مناسبیبرخوردار هستند.‏ یعنی آنکه تفاوت قابل توجهی ازنظر ریز ساختار و خواص مکانیکی بین منطقه جوش،‏مجاور جوش و فلز پایه وجود ندارد و جوش حاصلهدارای استحکام کافی همراه با انعطافپذیری مناسباست.‏ این گروه از آلیاژهای تیتانیم را در شرایط آنیلشده جوشکاری میکنند.‏آلیاژهای تیتانیم آلفا-‏ بتا حاوی یک یا چند عنصرپایدارکننده فاز بوده و جوشکاری آنها میتواند بطورموثری سبب تغییر استحکام،‏ انعطافپذیری وچقرمگی فلزجوش و منطقه مجاور جوش گردد.‏معموالً‏ اگر این آلیاژها حاوی بیشتر از 20 درصد فازبتا باشند جوشپذیری آنها ضعیف تلقی میگردد،‏ اینگروه از آلیاژها را در شرایط آنیل شده و یا آنیلمحلولی همراه با پیرکردن جزئی جوشکاری میکنند.‏آلیاژهای تیتانیم بتا دارای مقادیر کافی از عناصر پایدارکننده فاز بتا میباشند.‏ این گروه از آلیاژهای تیتانیم نیزقابلیت جوشپذیری داشته اما آن دسته از آلیاژهایتیتانیم نوع بتا که دارای مقادیر باالیی از عناصر پایدارکنندة فاز باشند،‏ از جوشپذیری ضعیفی برخوردارندزیرا فلز جوش از تردی باالیی برخوردار است.‏ اینگروه از آلیاژها در شرایط آنیل شده و یا آنیل محلولیجوشکاری میشوند.‏ برای بدست آوردن جوش بااستحکام و انعطافپذیری کافی،‏ آلیاژ در شرایط آنیلشده جوشکاری میگردد و سپس با عملیاتساچمهزنی منطقه جوش کار سردشده و به دنبال آنعملیات انحاللی و پیرکردن صورت میگیرد.‏با توجه به نیاز جوش تیتانیوم به محیط تمیز،‏ جوش هایتیتانیوم می بایست در محیطی انجام شود که ازعملیات های تولید نظیر سنگ زنی و رنگ زنی جداباشد و محیط جوش باید بدون گرد و غبار باشد.‏صورتی،‏ خاکستری و اکسید سفید به وجود می آیند.‏بعضی از دستورالعمل ها اجازه ای ایجاد رنگ آبی رانیز می دهند،‏ اما بهترین و کارآمدترین روشجلوگیری از تغییر رنگ بعد از رنگ کاهی است.‏تیتانیوم در حدود 500 درجه فارنهایت شروع به تغییررنگ می کند،‏ لذا هرچه دما بدون استفاده از گازهایبی اثر مثل آرگون،‏ بیشتر شود،‏ اکسیداسیون بیشترانجام می گیرد و در نتیجه تغییر رنگ به تدریج ازکاهی شروع شده و به اکسید سفید گچی ختممی شود.‏ اما اگر با استفاده از گاز آرگون محافظتشود تا زمانی که دمای آن به زیر 500 درجه فارنهایتافت کند تیتانیوم به صورت نقره ای براق باقیمی ماند،‏ حتی تا وقتی که دما به باالی نقطه ذوبتیتانیوم،‏ یعنی حدود 1668 درجه سانتیگراد برسد.‏در انتهای این بحث اشاره مختصری به استانداردهایتولید و جوشکاری تیتانیوم می کنیم.‏استانداردها1: IPS-e-pr-7712: ASTM: B265 – Ti and Ti alloy strip, sheet andplate, B338 – Seamless and welded Ti and Tialloy tubes.استاندارد 338-03 ASTM B برای تیتانیوم یکپارچه وجوش خورده و لوله های آلیاژی تیتانیوم بکار رفتهدر چگالنده ها و مبدل های حرارتی،‏ مشخصاتاستانداردی را تعریف می کند.‏ و نیازمندی های 22نوع تیتانیوم و لوله های آلیاژی تیتانیوم بکاررفته درچگالنده های سطحی،‏ تبخیرکننده ها و مبدل هایحرارتی را پوشش می دهد.‏3: B348 – Ti and Ti alloy bars and billets.4: B363 – Seamless and welded Ti and Tialloy wrought fittings.5: B367 – Ti and Ti alloy castings.6: B381 – Ti and Ti alloy forgings.7: B863 – Ti and Ti alloy wire.تیتانیوم و آلیاژهای آن معموالً‏ به روش قوس تنگستن گازی TIG( یا )GTAW و قوس فلز گازی MIG( یا )GMAWجوش داده می شوند و به طور محدود از روش های دیگر نظیر؛ جوش مقاومتی،‏ قوس پالسما و جوشکاریاصطکاکی استفاده می شود.‏ در جاهایی که امکان استفاده از روش های تمام اتوماتیک وجود ندارد،‏ روش هاینیمه اتوماتیک با دارا بودن نسبی مزایای هر دو روش دستی و اتوماتیک گزینه بسیار مناسبی به شمار می آیند.‏ درحالت کلی گاز آرگون برای محافظت از دو سطح جوشکاری باید استفاده شود ولی در شرایط خاصی که راه حلدیگری وجود ندارد می توان سطح زیرین جوش را به وسیله ابزارهای مکانیکی محافظت کرد.‏اگر چه نازل سرامیکی استاندارد به خوبی برروی مشعل های جوش آرگون سوار می شوند اما پوشش به وجودآمده برای جوش همیشه به مقدار کافی نبوده و بهترین راه برای رفع این مشکل استفاده از لفافه هایی است که بهسادگی در کارگاه ها ساخته شده و توانایی نصب شدن بر روی مشعل های استاندارد را دارا هستند.‏ آرگون رامی توان به کمک فویل هایی از جنس آلومینیوم و یا مس که در راستای درز جوش کشیده می شوند،‏ برای مدتیبر روی محل های اتصال نگه داشت.‏ با استفاده از این روش احتمال آلودگی به دلیل نفوذ هوا،‏ تحت تاثیر جریانپرفشار آرگون در ناحیه درز جوش،‏ کاهش می یابد.‏ بهره گیری از این روش در گوشه ها و لبه ها،‏ که محافظتگازی به دلیل هندسه خاص آنها کاری دشوار است،‏ می تواند بسیار مفید باشد.‏ برای جوشکاری اشکال پیچیده وحساس تیتانیومی،‏ استفاده از محفظه های پرشده از آرگون نیز راه حل موثری است.‏ بدین منظور معموالً‏ از محفظهتحت فشار با قابلیت ایجاد خالء تا فشار 2 μm Hg استفاده می گردد.‏ هر چند ایجاد خالء نسبی یعنی فشار 0/1 mmHg به همراه استفاده از یک نگهدارنده ساده الکترود به جای مشعل نیز،‏ انتظارها را برآورده می سازد.‏تیتانیوم با مقاومت الکتریکی مشابه فوالد زنگ نزن،‏ برای خال جوش زدن و جوشکاری اتصالی بسیار مناسب است.‏در مورد ورق هایی تا 1/5 mm جوش های بسیار مطلوبی با روش های متعارف جوشکاری می توان ایجاد کردکهکیفیت اتصاالت تا حد زیادی به آماده سازی سطح جوشکاری بستگی دارد.‏از رنگ جوش می توان به عنوان نشانگر اثرگذاری حفاظ ها و پوشش ها و به طور مستقیم سنجش کیفیت جوشاستفاده کرد.‏ رنگ جوش نمایانگر درجه ی در معرض اکسیژن ‏)هوا(‏ قرار گرفتن جوش در درجه حرارت هایباالست.‏ رنگ نقره ای درخشان و متالیک به طور کلی می تواند نشان دهنده یک جوش بی نقص باشد که از روش هایمناسب در محیطی پاکیزه برای انجام آن بهره گرفته شده است.‏ جدول شماره ، 3 نشان دهنده رنگ جوش ها و دالیلاحتمالی آن می باشد.‏ رنگ جوش می تواند به عنوان قسمت خاصی در تایید جوش مورد توجه قرار گیرد،‏ این تغییررنگ در واقع نشانگر عمق آلودگی سطحی است که تولید می شود و در عین حال نشانگر مقادیر آلودگی موجود درجوش می باشد.در شرایط بدون اکسیداسیون یا حداقل آن،‏ رنگ جوش نقره ای می باشد در حالی که در شرایطاکسیداسیون شدید به صورت سفید برفکی یا خاکستری در می آید.‏ در مواقعی که ارزیابی با استفاده از رنگ نیازباشد،‏ AWS D1.9 مرجع استاندارد در تعیین احتیاجات و کیفیت سنجی می باشد.‏ در هنگام ظهور تغییرات در جوش،‏می بایست تجهیزات جوشکاری،‏ سیم پرکننده،‏ و محیط جوشکاری را به عنوان عوامل این تغییرات بررسی نمود.‏ بهعنوان مثال الکترود تنگستن آلوده شاهدی بر امکان پایین بودن کیفیت گاز محافظ در مشعل جوشکاری است وهمچنین آلودگی در انتهای سیم پرکننده می تواند نشانگر مهارت پایین جوشکار در کار با تکنیک ها باشد.‏نکته قابل توجه درمورد سنجش کیفیت جوش با استفاده از رنگ جوش این است که می توان دمایی که در آنتیتانیوم در معرض اکسیژن قرار گرفته را تشخیص داد.‏ رنگ های آبی،‏ بنفش،‏ سبز،‏ خاکستری و سفید همه بهتدریج در دماهای باال ایجاد می شوند،‏ البته رنگ هایی نیز در میانه وجود دارد.‏اولین رنگ جوش تیتانیوم رنگ کاهی است،‏ به دنبال آن قهوه ای،‏ آبی قهوه ای،‏ آبی ارغوانی،‏ سبز و آبی،‏دالیل احتمالی و راهکارهای آنرنگ جوشهمچنین استاندارد AWS D1.9 مشخصات جوشکاریتیتانیوم را مشخص می کند.‏123اکسید سطحی / می تواند به وسیله برس سیمی با استفاده از یککاهی روشن / کاهی تیره / برس زن با سیم هایی از فوالد زنگ نزن جدا شود.‏آبی روشنآلودگی فلزی / بعد از اصالحات الزم در محافظ ها جوش باید جداآبی تیره / خاکستری تیره / شده و جوشکاری دوباره انجام شود.‏خاکستریآلودگی فلزی / بعد از اصالحات الزم در محافظ ها جوش باید جداشده و جوشکاری دوباره انجام پذیرد.‏سفید برفکیجدول : 2 شناسایی عیب جوشکاری با استفاده از رنگمنابع:‏1: Titanium, Gerd Lutjering, James C. Williams,Springer, 20072: Surface Engineering of Light Alloys, HanshanDong, CRC, 20103: Environmentally Benign Photocatalysts,Masakazu Anpo, Prashant V. Kamat, Springer,20104: Chemical Elements, 2nd Edition5: www.roskill.com6: www.usgs.gov, 7: www.ngdir.ir

7170پژوهشیو آموزشی علمی نشريه پژوهشی و آموزشی علمی نشريه سپانیرنشر های تازه مرادسیفتنظیم:‏ و تهیه کارکنان:‏تربیت پيچيدهو چالشبرانگيز امري تربيت اصوالً‏ نقشكموبيش خود زندگي طول در ما همهي است.‏ آشناییم.‏كار اين سختيهاي‏ با و كردهايم بازي را ‏مربي اوبا حمايتش تحت افراد تا باشد مهربان بايد مربي کهاست الزم حال،‏ عين در كنند،‏ برقرار ارتباط اجرابهدرستي ضوابط و قوانين تا باشد سختگير مربييك مهم‏ ويژگيهاي از نتيجهمحوري شوند.‏ مدرا حقايق و باشد نيز واقعگرا که است الزم اما است،‏ برقراريموارد،‏ گرفتناين نظر در با دهد.‏ قرار نظر مربيگريالزامات از واقعيات و احساسات ميان تعادل مربیدشوارتر وظيفهي شده،‏ ‏ياد موارد بر عالوه است.‏ متقابلاعتماد كه زماني تا زيرا است؛ اعتماد جلب قرارنظر مد نيز مربي پيشنهادهای باشد،‏ نداشته وجود كهكرد ادعا ميتوان بنابراين گرفت.‏ نخواهد آنيادگيري كه ‏است علمي كامالً‏ فرايندي مربيگري است.‏وقت صرف نيازمند ديگرانواع با مديريت دنياي در مربيگري اما شقن نميتوان وجه بههيچ‏ است.‏ متفاوت مربيگري حوزهيدر مربي نقش با را سازمان مديريك تربيتي واقع،‏در مربيان،‏ نوع ‏اين دانست.‏ ‏يكسان ورزش تنوع:‏مديريت است:‏شده آورده سازمان تعريف در هدفيبه رسيدن براي كه افراد از مجموعهای عنصرسه ميكنند.‏ همكاري یکدیگر با مشخص ازمجموعهاي است:‏ مشخص تعريف اين در اساسي همكاري.‏مشخص،‏ هدف افراد،‏ كار،‏و كسب ابعاد شدن جهاني و سازمانها توسعهي با بهمشغول سازمانها در كه افراد از گروهي يا مجموعه جمعيتافزايش با مییابند.‏ افزایش نیز هستند فعاليت بيشترنيز سازمانها در ويژگيها تنوع كاركنان،‏ خاصيويژگيهاي داراي كارمند هر زیرا ميشود،‏ سن،‏زبان،‏ نژاد،‏ شامل ويژگيها اين است.‏ است.‏و...‏ تحصيالت اجتماعي،‏ طبقهی جنسيت،‏ تشابهدارد.‏ نیز معايبي تشابه حال،‏ اين با كند.‏ كمك نيز كاركنان،‏متنوع ويژگيهای از اطالع با بايد مديران ويژگيهايداراي مختلف كاركنان كه آنجايي از نوعيموجب سازمان گروههاي در ويژگيها سازمانو برقرار ويژگيها تنوع و تشابه بين توازن نوعي دركنيازمند آنها همكاري و تعامل هستند،‏ متمايزي راجمع نظرات تأييد به تمايل و ميشود گروهانديشي برخوردارکنند.‏رويكرد دو هر منافع از را غيردر است.‏ يكديگر ويژگيهاي از متقابل كاركنانحالت اين در ميكند.‏ ايجاد كاركنان در مهارتهایتا كرد خواهد كمك شما به كتاب اين تعارضايجاد به ‏برداشتها سوء برخي اينصورت،‏ ممكنزیرا كرد،‏ نخواهند ارائه را خود مخالف نظرات همچنيندهيد.‏ پرورش خود در را تنوع مديريت تنوعتعارض ايجاد منابع از يكي چنانچه ميشود،‏ منجر نظراتوضعیت،‏ اين در نشود.‏ واقع استقبال مورد است خودتوانايي ميزان تا ميدهد ارائه شما به را ابزارهايي رفتاريو كاري عملكرد اصالح به كه مديرانياند موضوع‏اين تحقق اما ميدهند.‏ اهميت خود كارمندان با‏كارمندان از بسياري دارد.‏ همراه به نيز سختيهايي راخود دلهاي درد و مشكالت كه مواجهاند مسئله اين كارمندیبسا چه نه.‏ یا بگذارند،‏ ميان در مدیرشان با مياندر خود مدير با را آن و شود مرتكب اشتباهي اوراهنمايي،‏ و كمك جاي به مربوطه،‏ مدير و بگذارد كند.‏توبيخ و سرزنش را گردندآشنا راهكارهايي با مديران است الزم بنابراين،‏ اعتمادخود،‏ جايگاه و شأن حفظ با بتوانند،‏ تا كنند.‏كمك آنها به و کنند جلب نیز را كارمندانشان دراست.‏ هدف بهاين نيل براي تالشي حاضر كتاب موجزصورت به شده،‏ مطرح تربيتي مباحث كتاب ‏اين بتوانندتا ميدهد را امكان محترماين مديران به مفيد،‏ و استاميد كنند.‏ برقرار تعادل ‏بودن مربي و مدير ميان هن راهنما دراين شده ارائه‏ پيشنهادهای و راهكارها که اطرافیانبه كه كساني تمام براي بلكه مديران،‏ براي تنها راآنها به كمك دغدغهي و ميدهند اهميت خود گردد.‏واقع مفيد نیز دارند،‏ خواجهعليغالمحسين مهندس سپانیرشرکت مديرعامل بهدستيابي از را سازمان تعارض،‏ وجود است.‏ كاركنان درگيررا آن و ميدارد باز شده تعريف اهداف میکند.‏دروني اختالفات باعثتشابه دارد.‏ معايبي و منافع نيز تشابه وجود البته همافزايينوعي و ميشود كاركنان همدلي و نزديكي وجودو ويژگيها تشابه ميكند.‏ ايجاد سازمان در تعارضهاحل به ميتواند سازمان در مشابه گروههاي مانعامر همين و نمیشود ارائه سازمان در متنوع شد.‏خواهد نوآوري سازمانتنوع مديريت مديريت،‏ مهارتهای از يكي محيطيو مناسب بستر ايجاد يعني تنوع مديريت است.‏ باكاركنان همكاري و فعاليت براي فراگير و جامع مشابهحال عين در و متفاوت و مختلف ويژگيهاي سازمان.‏اهداف به دستيابي برای بسنجيد.‏را تنوع مديريت در علميترراستاي در گامي كتاب این ارائهي با است اميد برداریم.‏مديریت حوزهي كردن خواجهعليغالمحسين مهندس سپانیرشرکت مديرعامل

72نشريه علمی آموزشی و پژوهشیمعرفي كتابتهیه و تنظیم:‏ زینب برومندAerogels HandbookMichel A. AegerterSpringer2011ISBN: 978-1-4419-7477-8نام كتاب:‏نویسنده)ویراستار(:‏انتشارات:‏سال انتشار:‏شابك:‏اين كتاب در 16 بخش و 932 صفحه توسط Springer منتشر شده است.‏ عنوان Aerogel در سال 1932 میالدی توسطKistler برای اشاره به ژل هایی که پس از جایگزینی یک گاز به جای مایع ساختار کریستالی آنها بدون تغییر و سالم باقیمی ماند،‏ ابداع شد.‏ مشخصات ویژه و ایده ال این ماده نظیر وزن حجمی بسیار پایین،‏ استحکام باال و مشخصات عایقی بسیارعالی،‏ مشخصاتی هستند که می توانستند در صنعت اقالبی ایجاد نمایند،‏ اما عدم شناخت روش های برای تولید اقتصادی اینمواد باعث گردید در ابتدا از آن فقط در فضاپیماها،‏ تجهیزات فضایی و کاربردهای ویژه نظامی استفاده شود.‏ ابداع روش های نوین برای تولید اقتصادی و تجاریAerogel نوید دهنده انقالبی در صنعت عایق ها می باشد.‏ کتاب جاری مجموعه مناسبی از مطالب پیرامون این مواد ویژه می باشد.‏نام كتاب:‏نويسنده)ویراستار(:‏انتشارات:‏سال انتشار:‏شابك:‏کار احداث فیزیکی پاالیشگاه و پروژههایعمرانی بسیار با اهمیت و حیاتی است،‏ اما ثبتتجربیات و مستندات و نیز مطالب منتشر شدهیک شرکت چیزی است که دوام بیشتری دارد.‏مهندس خواجهعلی ‏)مدیرعامل شرکتسپانیر(‏High Temperature SuperconductorsRaghu Bhattacharya and M. Parans ParanthamanWILEY-VCH2010ISBN 978-3-527-40827-6اين كتاب در 227 صفحه و هشت فصل،‏ توسط گروهی از نویسندگان زیر نظر .M Parans Raghu Bhattacharya andParanthaman تالیف شده و توسط انتشارات WILEY-VCH منتشر شده است.‏ سالیان زیادی از شناخت ابررساناها می گذرد،‏ اماعدم امکان استفاده از خاصیت ابررسانایی در دمای معمولی باعث عدم گسترش جدی استفاده از این فناوری شده است.‏درصورت حل این مشکل به دلیل کاهش مقاوت الکتریکی امکان انتقال انرژی الکتریکی با هزینه بسیار کمتر،‏ امکان ساخت میدان های مغناطیسی با شدت بسیار باال ودرنهایت امکان ساخت ابرخازن ها در دمای معمولی وجود خواهد داشت.‏ با حل این مشکل از یک سو اتالف انرژی به میزان بسیار زیادی کاهش خواهد یافت و ازسوی دیگر می توان با هزینه کم انرژی الکتریکی را برای ساعات اوج مصرف ذخیره نمود.‏ کتاب جاری به بررسی این فناوری در دمای باال می پردازد.‏ما میتوانیمبرای تهیه نسخه PDF کتابهای معرفی شده در این بخش یا منابع مقاالت،‏ درخواست خود را به آدرس safireomid@sepanir.com ارسال نمایید.‏میدان قدس / باالتر از سه راه یاسر / نبش رادجنوبی/ پالک / 216 شرکت سپانیرhttp://www.sepanir.com

بیش از صدسال است که ازکشف نفت در ایران می گذرد،‏از ابتدای این دوره با تاسیس پاالیشگاه آبادان،‏تلمبه خانه های متعدد نفت،‏ خطوط انتقال،‏ مخازن وتاسیسات ذخیره و همچنین پایانه های صادراتی،‏ حجمگسترده ای از تجهیزات با فناوری پیشرفته به کشور واردشد.‏ با تاسیس آموزشکده فنی آبادان در سال ، 1318پرورش نیروی متخصص برای این صنعت پیشرفته درداخل کشور آغاز گردید،‏ از آن زمان تاکنون اینآموزشکده کوچک به دانشگاه بزرگ صنعت نفت تبدیلشده و اغلب دانشگاه های بزرگ،‏ دانشکده مهندسی نفتیا مهندسی شیمی با گرایش نفت تاسیس کرده اند.‏همچنین پژوهشگاه های نفت و نیرو نیز برای ارائه خدماتپژوهشی تاسیس شده اند.‏ عالوه بر اینها در حال حاضرده ها پاالیشگاه و مجتمع پتروشیمی به همراه ده هاشرکت بزرگ تخصصی دولتی و خصوصی در حوزه نفت،‏گاز و پتروشیمی فعال می باشند.‏ شرکت ها و صنایعمرتبط با این حوزه ساالنه میلیاردها ریال در زمینهپژوهش،‏ مستندسازی و آموزش هزینه می کنند،‏ اما چرا بااین حجم سرمایه گذاری،‏ نیروی انسانی و وسعت صنایعمرتبط با نفت و گاز،‏ ارزش نهایی فناوری و دانش فنی درحد مورد انتظار نیست.‏ چراکشوری همچون آلمان کهذخایر نفت آن کمتر از دوهزارم ایران می باشد،‏ ساالنهفقط ده ها میلیارد دالر از محل فروش دانش فنی،‏صدورگواهی و مجوز درآمد دارد و بیش از این مبلغ نیز دربخش مهندسی و فروش تجهیزات در حوزه نفت وگازعاید آن کشور می شود.‏ این وضعیت در کشورهای دیگرنظیر ژاپن،‏ کره جنوبی،‏ استرالیا،‏ ایتالیا و اخیراً‏ هند ومالزی و چین نیز وجود دارد.‏www.sepanir.comsafireomid@sepanir.com