Mazingira Bora - TIST

ya mutongeria, mumemba noauge.Gukurukira utongeria bwa kithiuruko, o kiumiamutongeria umweru agakwa. Gukurukira Gwakana,nitwikanagira inya kiri into bibiega biria mutongeriawa kiumia athithitie mucemanione na talanta iriamuntu ou onenie.Gwakana ni njira ya kinya kuthoma mantujamega kwegie antu na riu kujauga. Twinthenitugwitia gwitana nduume cietu kuuga mantujamega. Kwongera, gikundi kionthe nikimenyaga jariagikundi kithuganagia jarina bata kiri mutongeria wauthumba. Atongeria bangi bakoona baitakuumaniana jaria baigitue ndene ya Gwakana kwegieatongeria bangi na bakamenya jaria gikundikithuganagia jarina bata kiri mutongeria wa uthumbaKIMERU VERSIONArikia gwakwa, mutongeria wa kiumia kiu naugaga,‘Ibwega’ nyuma ya o mumemba wa gikundi augagintu gikithongi na gikwirungamira. Gutikwariria uriaaringi kuthithia bwega nkuruki kana na njira yamwanya. Jaria maingi, muntu nethagirwa akeni erwamantu jamega jaria athithirie mucemanione. Rimwena rimwe nitumenyaga mantu kwegie twingwa jariatutikwiji!Gwakana nigutethagia mutongeria wa ntukuiu kumenya talanta ciawe na gwita na mbelegwitumira. Gwakana kinya nigutethagia gikundigikinini niuntu amemba bonthe nibamenyagagutongeria bwega nkuruki o uria bakuthoma.Gwakana ni kitharimo nteere ijiri!Gwakwa ruuko kwa ruuji: Niki burina bata na niatia tumba kuthithia?Riria antu bataa na banyua ruuji rutitheretue,rurina ruuko, nobaajue. Nitugwitiakuthomithia antu ndene ya cluster na ntuurakwegie uthuuku bwa ruuji rutitheretue nikendabakamenya bwega nkuruki njira ya kutheria ruujinikenda bakara na thiria ya mwiri.imingi kiri antu. Iji ni amwe na njoka cia kiu,thina cia ngozi, cholera na kuugia.3. Ndawa imwe iria ciri ruujine rwina ruukonociingie mwirine na nyuma ya igita, mparicikatuthukia na cigatugitaria na kugitaria aanabeetu.4Ruuko ruujine rwithagirwa ruumenie namantu jamaingi:1. Kurekerua kwa ruuji rwa ruuko kuumania nakambuni na sewage.2. Ngugi cia antu itibui akui na nduuji (miuroiminene, ithima na marinya)3. Kuremwa kuthithiria ruuji njira, nikenda ruukorutonyaga nduujine na ruuji rukaigara. Ndawa,ja fertilizer na cia kuuraga maria, no ciumemiundene na cikathuukia ruuji.4. Kuthamba na kuthambia nguo nduujine.5. Kuumaga na gwita kioro akui na nduuji.6. Nkuniki ciatuki cia marinya na ithima.7. Kwaga bioro bia kwinja ntuurene. Ruuji rwangai no rukamate ntaka ya antu igatonyanduujine.8. Nyomoo kurithua akui kana nduujine iriaigutumirwa ni antu kana bwaruguru ya antu.Gwikira ruuji ruuko ni kiumo kia thina inyingi:1. Ruuko no rugitarie na kuuraga imera nanyomoo (amwe na antu) kana rukagitariagukurukira njira ya fertilizer iria cirina nitrogenna matigari gutonya ruujine na gutumaimera bia ruuji bikura. Riria imera bibi biakua,nibitumaga ruuji rukaaga ruugo rurwega gintukiria gitumaga nyomoo cia ruuji ikua.2. Ruuji rurina ruuko rwatumirwa kuruga,kuthambia na kuthambia, nirutambagia mirimoNiatia tubati kuthithia kwegie gwakwa ruukoguku?1. Ugaata ruuko kana wituura ruuko naria nduujiciumaga. Ikira bangi inya kuthithia o uju.2. Aanda miti nterene cia nduuji na iriene. Miriya imera ni imiega buru kiri kurita ruuko nakinya igatigithia mithetu gutonya nduujine nanjira ya gukamatwa.3. Ebera kuanda imera akui na miuro, iria kanaithima nikenda fertilizer itigatonye kiumo kiaruuji.4. Ikira antu inya guaka kuraja na nteere cia nduuji.5. Menyeera ati ithima na irinya bia ruujinibikumenyeerwa bwega.6. Irigira kiumo kia ruuji gutigithia nyomooitikathukie ruuji.7. Ugetikiria antu kuthambia akui na pampu.8. Menyeera ati bioro bia kwinja biri nkuruki yamita mirongo itano kuuma kiri biumo bianduuji. Menyeera ati kurina njira ing’ani ya ruujigukurukira na bwinje mitaro ya gwita ruujirugatonya antu amwe, kirinya kiujuri maiga ariaruuji rukomba gutonya muthetune.9. Thithia nkuniki wona yaambiria kuunika oriona uthambia antu au igita o nyuma ya igita.10. Kethira utiiji bwega uria ruuji rukari, rutherukiemble e kunyua nikenda uuraga tunyomoo turiatutumaga wajua.