45-lecie Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach - Gazeta ...

patronat medialny2921 marca gościem katowickiej Galerii Rondo Sztuki był Chris Niedenthal, fotograf, wieloletni współpracowniktakich pism, jak: „Time”, „Newsweek” i „Der Spiegel”, laureat nagrody World Press Photo 1986PRL bez poprawek w PhotoshopieSpotkanie zostało zorganizowane w ramach cyklu „Poza kadrem”, który od kilku lat aktywnie włącza się w promocję młodychfotografów. Ich uczestnicy mają okazję poznać zarówno techniczne, jak i osobiste tajniki warsztatu młodych artystów.– Mam aparat cyfrowy, ale ja nie wierzęw niego, nie wierzę, że tam są zdjęcia. Muszęmieć film. Wszystkie zdjęcia robię na aparatachanalogowych – wyznał autor słynnychzdjęć z okresu stanu wojennego.Ulice, place, sklepy, zwykli ludzie i przedstawicielepeerelowskiej władzy – to tematyzdjęć, jakie Chris Niedenthal pokazał uczestnikomspotkania. Prezentacja, na którą złożyłysię wybrane fotografie, była zapisem polskiejrzeczywistości, począwszy od lat sześćdziesiątychaż do początku osiemdziesiątych XXwieku. Część z nich dokumentowało zwykłecodzienne życie, na wielu zostały uchwyconez bliskiej człowiekowi perspektywy ważnemomenty współczesnej historii. Przykłademmoże być zdjęcie zrobione w Wadowicachw dniach po zamachu na Jana Pawła II.Przedstawia kobietę, która przyklęknęła nachodniku, by się pomodlić, ale nie odłożyłaprzewiązanych sznurkiem rolek papieru toaletowego.Jednak największy rozgłos zdobyłyfotografie ze strajku w stoczni i późniejsze,z okresu stanu wojennego.– Drugi dzień strajku, nie chcieli wpuścićani fotografów, ani dziennikarzy, wszedłemjako tłumacz z dziennikarzem obcokrajowcemz zakazem fotografowania. W przerwie zrobiłemparę zdjęć. Bałem się, żebym nie zostałzaaresztowany jako szpieg, bo bez pozwoleniawszedłem do obiektu przemysłowego. Potemprasa zagraniczna miała za zadanie pilnowaćLecha i wszędzie z nim jeździć – wspominałtamte czasy Chris Niedenthal, pokazując zdjęciaz mieszkania przywódcy „Solidarności”.Dodał przy tym, że niedawno został zaproszonyna plan filmu Wałęsa Andrzeja Wajdy,a realizm kręconych scen sprawił, że poczuł sięjak trzydzieści parę lat temu.Wyjaśniając, dlaczego z tego burzliwegookresu nie ma zdjęć brutalnych, odpowiedział,że fotograf był wówczas bardzo niepożądanymczłowiekiem na ulicy, toteż zdjęciademonstracji robił z klatek schodowychi mieszkań. Jego rola polegała na tym, żebywyjść cało z filmami, a nie zostać bohaterem.W podobnych okolicznościach zostało zrobionesłynne zdjęcie Czas Apokalipsy.– W pierwszych dniach stanu wojennegowspółpracowałem z amerykańskim fotografemoraz Piotrem Jaxą-Kwiatkowskim. Kiedyjechaliśmy samochodem, zobaczyłem kinoFoto: Olga WitekUlice, place, sklepy, zwykli ludzie i przedstawiciele peerelowskiej władzy – to tematy zdjęć, jakie Chris Niedenthal pokazałuczestnikom spotkaniaMoskwa z afiszem filmu Czas Apokalipsy i jużwiedziałem, że to jest coś dobrego. Zrobiliśmyzdjęcia z klatki schodowej. Trudniej byłowysłać je do Ameryki, niż zrobić. Pierwszezdjęcia stanu wojennego, z powodu zakazu,robione były z ukrycia. Po kilku tygodniachkorespondenci zagraniczni dostali pozwoleniefotografowania pod opieką przedstawiciela„Interpress”. Filmy wysyłano samolotem, jednakw pierwszych dniach stanu wojennegowysyłałem zdjęcia przy pomocy pasażerówpociągu do Berlina. Trzeba było kogoś znaleźći liczyć na to, że się zgodzi, przejdzie kontrolęgraniczną i zadzwoni do „Newsweeka”, że jestdo odebrania film, a przy tym nie sprzeda gokonkurencji. Dziś to brzmi jak bajka o żelaznymwilku.Chris Niedenthal wyznał, że po upadkukomunizmu przez jakiś czas szukał siebiei nowych tematów: – Dla mnie komunizmbył fotogeniczny, właściwie nie czułem nowejPolski.Przez około dziesięć lat fotografował dzieciupośledzone intelektualnie. Efektem tej pracybyła wystawa zatytułowana: Tabu – portretynieportretowanych. Autor zdjęć podkreślił, żedla nich było to bardzo ważne doświadczenie,bo znalazły się w centrum uwagi. Na wernisażustawały się gwiazdami. Inna wystawa, Listydo syna, została zainspirowana autentycznymilistami matki do syna z zespołem Downa. Ko-lejna pt. PracujeMY prezentowała ludzi upośledzonychintelektualnie, którzy znaleźli jakąśpracę. Następnie była wystawa przygotowanawspólnie z Tadeuszem Rolke pt. Sąsiadka,której inspiracją stała się sprawa Jedwabnego.Składały się na nią zdjęcia współczesnej wietnamskiejdziewczynki na tle architektury pożydowskiej.Spośród innych swoich dokonańChris Niedenthal wymienił zdjęcia do książkiLondyńczycy Ewy Winnickiej. Wspomniałtakże o podróży na Falklandy. Urzekły go onekrajobrazami – pustkowiami, na których nicsię nie dzieje i można czekać na odpowiednieświatło. Ciekawym doświadczeniem była teżpodróż do Bajkonuru, gdzie fotograf robiłzdjęcia startu sondy na Marsa.– To było najkrótsze zdjęcie z najdłuższymdojazdem. Trwało około sekundy, a leciałemkilka dni. Rakieta startuje bardzo szybko.Wielki hałas, wielki błysk, sześć klatek zrobiłem– opowiadał Chris Niedenthal. – Terazzajmuję się porządkowaniem mojego archiwum.Czuję, że to trzeba robić, bo to jest naszahistoria.Zakończył spotkanie refleksją na temat pracyfotografa: – To były ostatnie lata świetnościfotoreporterów, czasy, kiedy jeszcze w czasopismachnie rządzili księgowi. Teraz nie doceniasię już jakości tylko taniość. Cała magiaprysła.Olga Witek#9 2013