11.07.2015 Views

2012 matangi rau - Ngāti Kahungunu Iwi Incorporated

2012 matangi rau - Ngāti Kahungunu Iwi Incorporated

2012 matangi rau - Ngāti Kahungunu Iwi Incorporated

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

TE WHATAHORO FOXI kuraina ahau ki Te Kura Kaupapa Māori/Wharekura oWairarapa, ki Te Kura Whakapūmau i Te Reo Tūturu kiWaitaha, ki Te Kura Kaupapa Māori/Wharekura o NgāMokopuna, ki Rathkeale College me Makoura College.Nā te aha koe i ngākaunui ai ki te reo Māori?Nā te rongo tonu i tona ataahua, i tona makere iho ingā ngutu tino mātau. Te māmā noa o te whakaniko,o te whakaataahua i te kupu kōrero, me tona rōreka irō waiata, i rō haka, i rō whakataukī. Ka mutu, hei ngāmahi kapahaka, ka āhei te tangata ki te whakapuaki ingā rei o ngā take Maori.NĀ TE WHATAHORO FOX TĒNEI WHAKAAHUAI toa a Te Whatahoro Fox i te whakataetae ManuKōrero ā-rohe i Te Awakairangi ki Te Wairarapa. Ko ia itohua kia haere ki ngā whakataetae Manu Kōrero ā-motu ki Tauranga Moana. I tuatoru a ia i te wāhangaPei Te Hurinui, ā, ka riro i a ia Te Mumuhau Tākeretauo Mataatua.Nōku i Te Wairarapa, ka uiui au i a ia. Nikā ōnawhakaaro:Ko wai tō ingoa?He ingoa tuku iho nō tōku tipuna, kia whitu ngāreanga whakapapa ki muri. Ko Whatahoro Fox tōkuingoa.E hia ō tau?Tekau mā whitu aku tau.Ko wai ō iwi?Ki te taha o tōku pāpā, ko Ngāti Porou te iwi, koHinerupe te hapū, ko Hinerupe tonu te marae. Ki tōkutūrangawaewae, ki tōku ūkaipō, arā, ki te Wairarapanei, ko Ngāti <strong>Kahungunu</strong> te iwi, ko Ngāi Tāneroa rātauko Ngāi Tumapuhia-ā-rangi ko Ngāti Moe ngā hapū, koHurunui-o-rangi rātau ko Pāpāwai ko Te Unuunu ngāmarae.I kuraina koe i hea?He aha ō wawata mō te reo Māori?He hiahia nōku ki te whai atu i te tohu PhD mō temātauranga Māori, kātahi ka whakauru atu ai ki teTaura Whiri i Te Reo Māori, ki Te Puni Kōkiri rānei. Kote wāhanga tōrangapu mō ngā take Māori tētahiāhuatanga kia taea ai e au te whai, arā, he <strong>rau</strong>taki anōhoki tērā e whai wāhi ai te reo Māori ki waenga i ngāhāpori Māori.Ki tāu i whakaaro ai, ka ora tonu tēnei reo mō aketonu atu?Kua rerekē katoa te reo i te huringa o te ao. Ka huritonu te reo, nō reira ki a au, kua kore e rite te reo onāia ki te reo o nehe. E kore e rite te reo o ngā rā emaeke nei ki te reo o nāia, engari e whakapono ana auki te whakataukī: “ko te reo e kōrerotia, koia ko te reoka ora”. Koirā te take i hiahia ai ahau kia whai mahi aui tētahi āhuatanga e āhei ai au ki te hanga <strong>rau</strong>taki kiapai ai te whakaora i te reo, hei reo kōrero tonu mōngā māngai o te iwi Māori.Me pēhea te whakaora i te reo Māori?Ki a au, e māmā ai te ako a ngā kōhungahunga o tekōhanga reo, me tīmata tonu mai i ngā waiata, i ngāwhakataukī me ngā kīwaha, ā, ko tōna tinowhakahirahira ko ngā whakamārama. I ngā akorangareo, me mātau te ākonga ki tāna i ako ai. Koia ko te<strong>rau</strong>taki ako, heoi, ko te <strong>rau</strong>taki ora, ko te kōrero. E aiki te Aho Matua o ngā Kura Kaupapa Māori “...Kāhorehe painga o te ture, o Te Tiriti rānei, mehemea kāhorete reo i te ngākau, te whatumanawa, i roto hoki i temāngai o te iwi Māori.” Me whai wāhi te reo Māori kiroto i te ngākau o te iwi Māori, kia whaihua ai te reo.Ngāti <strong>Kahungunu</strong> <strong>Iwi</strong> Inc. |<strong>Kahungunu</strong> <strong>matangi</strong> <strong>rau</strong> 27

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!