2012 matangi rau - Ngāti Kahungunu Iwi Incorporated

POUPOU KARANGANĀ RAINA FERRIS (NGĀTI KERE/NGĀTI RAUKAWA)(NĀ RAIHA HUATA RĀUA KO MATEROA HAENGAWHAKAMĀORI)Ko Te Poupou Karanga te tuatahi o ngāwhakaakoranga he mea waihanga mai heiwhakamōhio i te ākonga ki te ao o te karanga me ōnakāwai rangatira. Ehara i te mea me taunga rawa te reoMāori o te ākonga. E whā ngā wānanga noho, ā, heingā rā whakatā ērā .IKo te wānanga tuatahi, ko Te Whāriki: I tēnei o ngānoho, ka āta ketuketu haeretia ngā kōrero o teorokohanga mai o te tangata, ā, ka āta mātaihia anōhoki ngā atua wāhine. Ka whai ngā whakaakoranga neii tā te Māori tāna titiro ki tōna anō ao, ā, ka tīkina atuhoki ngā kōrero o Te Kore, o Te Pō, o Papa-tuā-nuku, oHineahuone. Me te hoki tonu atu ki tērā ui nui, ’Heaha tēnei mea te karanga?’ Mai i te wānanga tuatahi,ka whakatenatenahia te wahine ki te karanga, ā,koinā, ka hoatu he kupu, he whakatauākī/whakataukīhei karangatanga māna. Otirā, he āwhina noa rā tātēnei i te ākonga, arā, kia kore ai ia e mate ki teraparapa kupu. Nā, hei tana karanga tuatahi tonu, kuarangona tōna reo, tōna taumata reo, ōna pūkenga,tōna mōhio hoki ki te whakapuaki i te whakaaro, ahaatu, aha atu. Āe mārika, he maha noa atu ngā kaupapahei akotanga māna, heoi, ka riro mā ngā wānanga neite ngākau e whakatuwhera ki te ātaahua rirerire otēnei mea te karanga me ōna kaupapa whai tikangakatoa. Nā reira, ko tā Te Whāriki tāna mahi, he hora ite whāriki ki te tūāpapa o te ao karanga ka tahi, ā, hewhakatau mauri anō hoki tāna, ka rua.Ko te wānanga tuarua, ko Tuawahine: Ko tāna hewhakatewhatewha i ngā pūrākau mō Hinetitama rāuako Hinenuitepō, ngā atua wāhine. Ko tā te karaehe, hewetewete i aua pūrākau nei me te whai haere i ngākura huna o roto, ā, me te wānanga anō hoki i ōnapānga ki tēnei nei ao e noho nei tāua. Ā, ka ātamātaihia anō hoki ngā mahi a ngā kuia, te mahi tahi ate wahine me te tāne i runga i te marae; tewhakapuaki kaupapa i rō karanga, te whakaputawhakaaro i rō karanga; ki hea puritia ai ngā oro, ki heatapahia ai, te tatangi/tangi o te reo karanga, tewhakamahi i ngā kupu, ngā tikanga whakaaro e tōtika,e tika ana hei whakairo, hei whakamana i te kaupapakōrero.NĀ LEWIS TE WHAITI TĒNEI WHAKAAHUAHei te wānanga tuatoru: Ko tāna, kia rētō tonu tetirikohu atu ki ngā kōrero mō ngā atua wāhine, ā, kingā kaupapa tonu rā ka pā ki a Taranga rāua koMurirangawhenua, kātahi, ka tātari haere ai i ngātikanga o te karanga i waho atu i ngā whakahaere otēnei mea te pōwhiri. Kātahi, ka āta wānanga ai i temea e kiia nei ko te mana wahine me ōna tikangakatoa, tae noa ki te ora, te matemate haere rānei o tekaranga i runga i ō tātou marae i ēnei rā nei. Ko tā ngāwāhine, he whakarite rautaki mai, arā, e whai tikanga,e pakari ake ai ngā karanga o te wā kāinga me ngākaikaranga tonu o ō rātou marae.He ako tonu, he whakapau werawera tonu te mahi, ā,hei te mutunga o tēnā o tēnā wānanga, ka ruamarama rawa te ākonga e whakangā ana. Otirā, he wāwhakaharatau karanga anō hoki tērā, arā, kia tinotangata whenua ai tēnei taonga a kui mā ki te ngākau.He wā anō hoki ki te āta ngaungau, ki te whakapūmaui ngā kōrero o ia wānanga, me te whakaoti i ngātaumahi kua whakaritea kētia mai nā e tekaiwhakaako.Ko te noho tuawhā: Ko tāna ko te tangi, ko te wiri, kote ihi, ko te wana tonu o te karanga, me te tino orangaanō hoki o tēnei mea te karanga. He wā tēnei e rere aingā pātai, ā, e hoki ai ōna whakautu. Ko tā ngāākonga, he whakaemi mai i ā rātou tuhinga mō tepepa whakamutunga, ā, hei tētahi o ngā upoko, tēnātuhia mai he kōrero mō te pānga o te karanga ki teoranga toitū o tō tātou iwi. Nā reira, kāre i ārikarika temahi! Karawhiua!Ngāti Kahungunu Iwi Inc. |Kahungunu matangi rau 26