HE KURA TANGATA, HE KURA REONĀ EVELYN TOBIN (NGĀTI MANU, NGĀPUHI)Kua mahuta ake a Rehua ki tōna whetūrangi, ā, ruhiaana te tangata i te taunga mai o arawheu, te pakapakao te waru, me te ārohirohi o Hine-<strong>rau</strong>mati. Ahatia auatohu o te taiao, kua kapakapa kau ake te manawanui ote kura tangata ki te karanga a Whakaiti, a Kurukuru, aHikatoa, a Ura-ki-te-rangi, e pōwhiri mai rā, “Nau mai,nau mai, haere mai!” Koia ia ko te Kura Reo oWaimārama ki Ahuriri, i tū nei i te 8 ki te 12 o ngā rā oKohitātea. He kura reo, he kura tangata ki tēnei wakautanga nui.Ka tū whakahuihui nā i te waharoa, ka tiro kau atu kite hanganga wharekura e karapoti rā, tae atu ki tematawhā kei tōna pito. Kātahi ka rongo i te reomaioha o ngā wāhine, aii! Mangumangu ana tehuarahi i ngā puna roimata e toro ringa mai rā , e hoturā, e mapu rā! Ko te kupu, ko te reo, ko te aumihi okaranga e rērere haere ana, kia whatia noatia te pae oMahara, me he waipuke ki te mataora. Nō te kuhungaatu ki te whare, ka kitea atu ngā kapa tini o te rohe erārangi mai ana. Koia te kura nui, koia te kura roa, koiate kura mātatoru o ngā whānau, ngā hapū o te takiwā... e Takitimu e!Ka tū mai te tangata whenua, ka mihi ki te hungawhakaeke, ā, ka hahua ake e te ārero ngā mate hurinoa; ko Anita Moke o Tainui waka tērā, ko TeKahurangi Te Heikōkō Kāterina Mataira o Ngāti Poroutērā, ko ērā ērā poutokomanawa o ngā Kura Reo nei iroto i ngā tau maha, kua riro ki te pō. Ka mutu, ka tūmai te kapa, ka tātaihia ērā mihimihi ki a Pinepine TeKura. Ā, ka tū atu nā ko Rāhui Papa o Waikato, tepoureo o Te Kīngitanga. Āe mārika, ka mutu terangatira o te whakaaro, te whakaaroharoha o tehokinga mahara, te hokinga wairua me te mauritū otēnei tūtakitaki tahitanga. Ā, ka taki tū mai nā tōnatira hāpai, auē taukuri e!Ka huri kau atu nā ki te hunga i eke mai nei i temarae, ararā! Ko ngā taiohi, ko ngā taipakeke, ko tehunga whakaako, ko te hunga tumu whakarae o ngārangapū tiketike, tae atu ki te kaiwhakawā matua ihari mai nei i āna ake tamariki ki te kura reo nei.Katoa, katoa, ka noho i raro i ngā akoranga rangatira ate taniwha hikuroa nei, a Tīmoti. Me tana kāhuikaiako, ngā unahi kōrekoreko e aroha nuitia nei e temahi a te ākonga o kō o kō – mō te kaha tonu rā otēnei momo ki te haerēre haere i te riu roa o Aoteame te Waipounamu, mō te reo te take.Nāwai rā, ka rere te pao e rāhiri ana i ana manuhiri,“Haere mai e te iwi, kua hora ngā tēpu …” E mara mā,hei konei, ka kitea nā te humi o te umu tao roa o TeAmohaere. Pau te kaha! Ahatia ko te rā tuatahi noaiho tērā, ko te hunga kua tau kua menemene anō! Āerā! Ko ngā kai o Waimārama mō te Hokowaru o tōnaKura Reo <strong>2012</strong>, kua hora anō. Ia wā, ia rā, ia wā!Ko te tūwāhi o tēnei o ngā kura reo, ko Te KuraKaupapa Māori o te Ara Hou ki Ahuriri, nā reira, kiatīkina atu e ahau te whakaaro o tērā mihi whai tikangarawa atu a Warren Hamlin ki a Wī Pōhatu o NgāiTāmanuhiri i te rā mutunga, “Ko Wi, ko te kura, ko tekura, ko Wi, ā, ko tōna wairua, ko Wi tonu!” Nā reirakoutou mā, mai i te iti o Whakaiti, mai i te rahi i taumai ki Te Ara Hou, koutou ngā tohunga o te manaakitangata, tēnā anō rā koutou katoa.Manohi anō, kei mahue noa hoki i a au tetūrangahakoa ki ngā whakapuakanga reo i tēnei kura– ki ōna whakahē, ki ōna whakatika; ōna pōhēhē, ōnawhai māramatanga; ōna whenumitanga, ōna kitengarawa; ōna tapepetanga, ōna whīwhiwhitanga, ōnatohungatanga. Ahakoa te aha, i reira te aronga nui kite reo, te titikaha, te manawanui anō hoki o te hunga itaetae mai.Kāti, nā runga anō hoki i te whakaaro kia whakanuia tekatoa o ngā Kura Reo kua tū nei i ngā tau rua tekaumā toru kua hori, ka whakamaua te taongawhakamiha a te Taura Whiri i te Reo Māori ki a Tīmoti.Ka tika hoki kia whakanuia te kaupapa nei i Te KuraReo tonu o Waimārama; te orokohanga o te kaupapa,ā, ki waenga anō hoki i ngā uri o Tīmoti o Waimāramakāinga. Nōna te kaha - nō te motu te whiwhi!Ā, heoi anō, e tātou mā, me tohe puruhi tonu tātou kia tātou mō te oranga tonutanga o tō tātou reo! Mā teaha te reo nei e noho ora tonu ai? Mā te reo, me tereo, mō te reo!Ngāti <strong>Kahungunu</strong> <strong>Iwi</strong> Inc. |<strong>Kahungunu</strong> <strong>matangi</strong> <strong>rau</strong> 14
KAHUNGUNU – TĀTAU, TĀTAU E!NĀ JEREMY TĀTERE MACLEOD (NGĀTI KURUKURU)Ka nui ngā mihi ki ngā kapahaka e rima i tū rā ki te papa whakatū waewae i te rā o Waitangi – Tātau, tātau e!Tēnā, <strong>Kahungunu</strong> e! Matika! Tautokona ngā mahi a Hine-rēhia, a Tāne-rore! Tēna, whakaurua mai he kapa, kia mahakē atu ai tātau whai wāhi atu ki Te Matatini – kua takoto te mānuka, hīkina!1. TE RERENGA KŌTUKU2. NGĀTI RANGINUI3. PAREĀRAUNĀ LEWIS TE WHAITI ĒNEI WHAKAAHUA4. NGĀ ATA MANU KŌRIHI 5. NGĀ TAIPAKEKE O NGĀTI RANGINUINĀ HOANI WARBRICK TĒNEI WHAKAAHUANgāti <strong>Kahungunu</strong> <strong>Iwi</strong> Inc. |<strong>Kahungunu</strong> <strong>matangi</strong> <strong>rau</strong> 15
Change language