2012 matangi rau - Ngāti Kahungunu Iwi Incorporated

Ka tangi te ngākau i ētahi wā ki te rongo, ki te kite iētahi tāngata e wāwahi ana i ngā tahā mai i a rātaumā, te pupuri i te ihi, te wehi, te wana, te raranga o tereo rangatira nei. I kī mai ōku kuia, koroua ake o‘Waikaremoana whanaunga kore’, me ‘Te Wairoahōpūpū hōnengenenge matangirau’, kia maumaharaahau ki taku mana āhua ake, mai i te Mata ĀīōWairua; arā, he Atua! He Tangata! Ki taku mōhio hepērā katoa tātau.Te ihirangaranga tuatahi o te kupu ‘tangata’, arā, te‘tā’, ko te ‘tāmoko’, te wāhanga tuarua, a te ‘ngā’, kote ‘hā’, te wāhanga whakamutunga, arā, he tā anō,engari ka hoki ki te tāia o te tangata, te rite ki ngāAtua. Hoki katoa ēnei ihirangaranga, te wairua o tekupu, ki ngā Atua Kotahi kē. Ka kite ai te tino ātaahuao te kupu ‘tangata’ engari he hanga aroha, kua rongoahau i ētahi tāngata e kī ana “Tēnā koutou ngātāngata me ngā wāhine!” Auē taukuri e! Ka hoki katoatātau, a tamawahine me tamatāne ki a Tama-terā/Hine-te-rāngā kaiwhakangira mai i te pūtake o teMataĀīō Wairua. Ko te reo tōna tapu, ko te reo tōnanoa.Kei te whiua kāpōtia te reo rangatira me ōna tikangaki roto i ētahi kura, ki roto i ētahi tari o teKāwanatanga. Ko ētahi kaikaranga, kaikōrero te tū kite whakatau i ngā manuhiri, i ēnei wā, ahakoa kei reiratonu ō rātau pākeke, ko ngā tamariki. He āhuatangahou tēnei ki ahau. Ki roto i ōku ake kia mate rā anōngā pākeke ka tū ai ā rātau tamariki ki te karanga, ki tewhaikōrero.Tuatahi whakanuitia e mātau te tūnga o te kaikaranga(tāna mahi he whakakā, he raranga, i te tangatawhenua me te manuhiri ki ngā rangi tūhāhā, me tewhakamārama he aha te kaupapa; ko wai oti ngāmana, ngā reo, kua tae mai, mehemea ko tekaikaranga whakaeke) me te tangata kawe i tewhaikōrero (tāna mahi, he whai i te reo tuatahi, me tewhakatau, pupuri i te mauri o te whaikōrero). KiWaikaremoana, te tikanga kia mahi tahi, kia piripūmau a tamatāne, me tamawahine, ki roto i ngāmahi ki runga i te marae, ki roto i te whare rānei. Itēnei wā kua kite ahau i ētahi wāhine, ētahi tānePākehā, te hiki i ā tātau kaupapa, tūnga rānei, ki rungai ngā marae, ahakoa kei reira tonu a ngāi tāua heikawe i ā tātau tikanga, ā tātau kawa. Kāore ahau i tehopo, kāore ahau i te whakawā, engari he pai kia putamai ngā whakaaro kei roto i ahau, kia mutu pea temānukanuka, kia uru mai ko te ngākau māhaki. Mewaiho ko te aroha hei hoa haere i ngā wā katoa. Hewhanaunga tātau ki te nuku o te ao.Te ihirangaranga o te tamaiti, me te matua wahine,kei roto i te kupu ‘ia’. Kei roto ngā ihirangaranga o ngāAtua Kotahi kē, i te kupu:-KIAORATamaitiMatua WahineMatua TāneMai i a Tama-te-rā, me Hine-te-rāKa kite ai tātau i ētahi hōhonutanga i hunatia e ngā‘tohuna’ (wāhine/tāne, te mōhio ko tēwhea te wā heiwhaka’tō’ i ngā purapura, ko tēwhea te wā hei huna)kia kore e mau i a tauiwi ngā tino māramatanga,mōhiotanga, mai i ō tātau mātua tīpuna otuawhakarere. Ahakoa mōhio ētahi o tauiwi ki tekōrero i tō tatau reo rangatira pērā i a Te Pēhi, meWiremu Wiremu, kāore e mōhio ki ngā hōhonutanga,ngā whānuitanga. Kāore he reo i tua atu i tō tātau reorangatira hei whakahirahira i a ngāi tāua, tae noa tāuate whakahirahira, te whakarangaranga i te Mata ĀĪŌWairua. Ko te reo te whakaatu atu ki te ao, ko wai otitātau. Mehemea ka puta mai te pātai, ko wai oti tātau,i runga i te kaha whakapākehā i a tātau, ā, kāti, hehanga aroha tērā ki ahau.Kia kaha mai tātau ki te kōrero, te hāpai i tō tātau reome ōna tikanga, arā, te whakarangatira, manaaki i tetangata ahakoa te tangata. Karangatia, kōrerotia,waiatatia, hakatia, tangihia tō tātau reo rangatira kiarongo e te pongaihu tōna kakara ki ngā tōpito katoa ote ao. Mehemea he tōtika ā tātau kōrero-ā-waha,whakamanatia. Whāngaitia ā tātau mokopuna, terangatahi, ki ngā kai māmā, ngā kōrero ‘kai-parāoa’,arā, te kauāe raro, kaua ko te kauāe runga, i tetuatahi. Te tikanga me āta kai te tangata, kei rāoa.Ētahi o mātau te mahi, te ako, mō te Tari Kura i mua ite wā i whakakāhoretia, te mahi ki te nuku o tewhenua; he whakaaro, he manaaki, he hiki i te katoa,ahakoa te tangata, ahakoa te iwi, ahakoa te hāhi, mekore e kitea he huarahi kia noho tahi, mahi tahi, ngātāngata, ngā iwi katoa, ki roto i te whānaungatanga,me te whakapono. Ahakoa ngā pikinga me ngāhekenga i huri mai te maha ki te tautoko, ki te hāpai ite reo me ōna tikanga ki ngā marae. Te mea pai,ahakoa torutoru noa iho mātau, he mōhio pai mātauki te ao o ngā mātua tīpuna, me te ao a tauiwi. I ātaNgāti Kahungunu Iwi Inc. |Kahungunu matangi rau 12