СБОРНИК 2011.pdf - Библиотека БрГУ имени А.С. Пушкина

75У згаданым мікратэксце і сказ, і абзац выступаюць сродкамі вылучэння сэнсава значныхструктурных кампанентаў. Яны выкарыстоўваюцца дзеля перадачы не толькі зрокавыхуспрыманняў, але і пачуццяў аўтара. Такія кампаненты тэксту становяцца эмацыйнаэкспрэсіўнайасновай мініяцюры.Ствараючы замалёўкі, Янка Брыль даволі часта спыняецца на апісаннях прыроды. Закошт простых сказаў ягоныя кантэксты вылучаюцца дакладнасцю, канкрэтна-прадметнайвобразнасцю, дэталізацыяй у выбары моўных сродкаў:Ляцім над акіянам. Дзесяць тысяч метраў.Уверсе – блакіт, унізе – цьмяна-попельныя хмары. Паміж блакітам, хмарамі – ззадупад намі – вячэрняя зара. Чорнае крыло самалёта [3, 188].Важным у мініяцюрах пісьменніка выступае не толькі пейзаж, але і партрэтны фон. Ёнвельмі часта выступае аўтарскім зачынам, спрыяе выяўленню схільнасцей, звычак, характаругерояў:Маці – у просценькай сукенцы, бландзінка з далікатнымі рысамі твару і слядамідзіцячасці ў гэтых рысах. Відаць, вясёлая была, любіла ўзяць ад жыцця, а цяпер – пацяжэла,парыхлела, пабрыдчэла часова, аднак не аддасць свайго новага шчасця за мінулыя радасці.Бацька – чорны, стомлены, непрыкметнай знешнасці рабацяга, які “души не чает” адшчасця сустрэчы, знаёмства з дачкой [3, 47].Маладзенькая, сціплая мама. Красуня. І хлопчык вельмі прыгожы. Стракатая кепачка,смешна-салідны клёшык [3, 46].Брылёўскі кантэкст вылучае і вялікая колькасць парцэляваных канструкцый. Пісьменніквыдзяляе ў асобны сказ слова, словазлучэнне, што маюць асаблівую сэнсавую і стылістычнуюнагрузку:Старая ішла па абочыне. Сцежкай пад вербамі. Радая, што халадок [3, 30].Тэма мініяцюры звычайна называецца яе першай канструкцыяй, якой выступае тонамінатыўны, то пытальны сказ, то назоўны тэмы, то дасціпны афарызм:Імглістая, парная раніца.На сівым, старым частаколе пры студні – росны круг павуціння. За плотам – цёмнабарвовыя,буйныя кветкі канюшыннай атавы. Над імі – цяжкія, спелыя, малінавыя слівы...[3, 101].Як дабірацца да сэнсу мянушак? На дзядзьку кажуць Куныла. Чаму? Аказваецца, бацькаяго вельмі любіў песню:Вот скоро, скоро поезд тронет,звонок уныло прозвенит... [3, 100].“Пакуты слова”. У паняцце гэтае трэба ўключаць іменна тыя пакуты, калі мнехочацца працаваць, а я не магу. Бо якія ж гэта пакуты, калі працуеш? Тады, па-мойму,радасць [3, 91].“От избытка сердца говорят уста”.Успомніў гэта ў рэдакцыі, спрачаючыся пра майстэрства, а потым успамінаў ударозе, у зялёным тунелі брэсцкай шашы.Як гэта правільна сказана! І якія там могуць быць “уста”, дзе няма “избытка сердца”?[3, 73].Некаторыя кантэксты Янкі Брыля “прэтэндуюць” быць названымі афарыстычнымі, бовызначаюцца абагуленасцю разважанняў, глыбінёй асэнсавання з’явы:Раман – вялізны палац з яго шматлікім насельніцтвам, ён далёка відаць, але часта ўім дрэнна з водаправодам, з ацяпленнем, не працуе ліфт... Тады вельмі ж цяжка паднімацца навысокія паверхні палаца і снаваць па яго бясконцых і няўтульных калідорах [3, 87].Побач з прыёмам згушчэння думкі, сэнсавай кандэнсацыі назіраецца і развіццё тэмыпраз супастаўленне аднаго прадмета з другім:Фізікі кажуць: штосьці знаходзім, а потым стараемся яго абвергнуць. Трымаецца, –значыць жыве.Такога б нам, літаратарам! Каб аўтар сам сябе правяраў абвяржэннем [3, 87].Слова ў мініяцюрах Янкі Брыля па-рознаму актуалізуецца. Яно набывае асаблівуюзначнасць у неразгорнутых сказах, у парцэляваных канструкцыях. Вага слова адчувальная і прыяго паўторы, што стварае адметную стылістычную фігуру – анафару:Добра знайсці сцюдзёную крыніцу і прыкленчыць каля яе гаваркой вады.Добра ўспомніць, што ўчора ты стаяў на носе імклівага кацера і – паміж ціхім морамды спакойным небам – адчуваў сябе вольным, як чайка!.. [3, 130].