СБОРНИК 2011.pdf - Библиотека БрГУ имени А.С. Пушкина

27не зарана яна апускаецца на зямлю (“Галенчыны “Я”). Трапнай характарыстыкай пазбаўленыхчалавечай індывідуальнасці, эмоцый і пачуццяў прадстаўнікоў цывілізацыі будучага,найвялікшай каштоўнасцю ў якой становіцца інфармацыя, выступаюць празванні Інфа-1 і Інфа-2 (“Казімір, сын Ягайлы, плюс Насця з 8 “Б” раўняецца сэрца, пранізанае стралою”). Онімамуказальнікамна месца жыхарства хлопчыка, які жыве на планеце Мамурыя, з’яўляецца імяМамурык (“Дзве аповесці пра Міжпланетнага пажарніка”). Асаблівасці маўленняіншапланецяніна, які мог прамаўляць толькі два гукі “М-ы, м-ы”, акрэслівае гаваркое празванне Мым(“Казкі астранаўта”).Эфект праўдзівасці падзей, якія адбываюцца ў казках і аповесцях Р. Баравіковай,ствараецца за кошт увядзення на старонкі твораў “фонавых” онімаў. Гэта тапонімы – найменнірэальных гарадоў, рэк, мораў (Слуцк, Варонеж, Нью-Ёрк, Раўбічы, Мінск, Белавежскаяпушча, Налібоцкая пушча, Нёман, Атлантычны акіян), урбанонімы – назвы плошчаў,раёнаў, вуліц (Цэнтральны раён, раён Паўднёвы Захад, вуліца Касманаўтаў у Мінску),мікратапонімы – назвы дробных геаграфічных аб’ектаў (Зялёнае поле, Антонава дарога,Чорная гара, Слімакова гара). Дастаткова многа ў прыгодніцкіх казках Р. Баравіковайкасмонімаў – назваў аб’ектаў касмічнай прасторы (Галактыка, Зямля, Сонца, Месяц,сузор’і Дзевы, Шаляў, Цяльца, Скарпіёна, Льва, Ліры, Змяі і інш.). Заўважым, што важнайдля твораў дзіцячай літаратуры з’яўляецца адукацыйная функцыя. Са старонак твораў Р.Баравіковай маленькі чытач можа даведацца пра гісторыю астранамічных найменняў.Напрыклад, назву сузор’я Дзевы далі ў старажытным Егіпце: З’яўленне сузор’я на вечаровымнебе сведчыла, што надышла пара ўраджаю. На палетках працавалі пераважна жанчыны –дзевы. Таму і Спіка – самая прыкметная зорка гэтага сузор’я ў перакладзе з лацінскай мовыазначае колас (“Казкі астранаўта”). Побач з найменнямі рэальных касмічных аб’ектаў уфантастычных творах існуюць найменні аб’ектаў, створаных фантазіяй аўтаркі. Гэтафантастычнае Вуха з сузор’я Шаляў, трапіўшы ў якое героі “Казак астранаўта” перамяшчаюццаў Бабілу (Вавілон) часоў Навухаданосара. Прыгадаем найменні фантастычных планет,ужытых у кантэксце твораў Р. Баравіковай: Новая Калідонія, планета Цікаўных Хлопчыкаў,планета Шэрай Непрыветлівасці, Зялёная планета, планета Чарапах, планетаСапфіраў і інш.Героі прыгодніцкіх казак падарожнічаюць у часе і трапляюць у мінулае. Адчуванненавакольнага свету нашымі продкамі перадаецца праз ужыванне міфонімаў – найменняўміфалагічных істот. Старажытны чалавек адухаўляў навакольны свет, верачы, што малако ўкароў прападае праз Хлеўніка, снапы на палетку можа параскідаць Паветрык, з коміна можавываліцца Пячурнік, а скарбы зямлі на Купалле ахоўвае Кладнік. Светаўспрыманне чалавекабудучых стагоддзяў перадаецца праз ужыванне ў кантэксце твораў пісьменніцы яктрадыцыйных, звыклых сучаснаму чытачу геартонімаў – найменняў свят (Каляды, Новыгод), так і новых свят, што адзначаюць людзі ў будучым (Дзень Лёгкага крыла, Святадухмянага пялёстка і інш.).Як бачым, у кантэксце твораў Р. Баравіковай уласныя імёны розных разрадаўз’яўляюцца сродкам, які стварае яркія і пераканаўчыя мастацкія вобразы.Літаратура1. Магазаник, Э.Б. Ономапоэтика, или “говорящие имена” в литературе / Э.Б. Магазаник. –Ташкент : Фан, 1978. – 148 с.О.Г. Ванкевич (Минск, Беларусь)РОЛЬ СЛОВООБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ИННОВАЦИЙВ СОВРЕМЕННОМ ЯЗЫКЕ(на материале русских и белорусских отыменных глаголов)Неотъемлемой частью современного языка являются различного рода инновации, иособое место среди них принадлежит словообразовательным. Активизации процессовсловотворчества способствуют свобода от ограничений и норм, интерес к экспериментам сословом, необходимость экономичных средств выражения языковой семантики.Среди новообразований выделяется группа глаголов, мотивированных существительными иприлагательными, например, рус. майонезить, эсэмэсить, креативничать, затюнинговать,