Ekologia a sztuka współczesna - Wiedza i Edukacja

1 NATURA I KULTURA1.1 Termin ekologiaW ostatnich kilkudziesięciu latach na świecie a nieco krótszego czasu w Polscemodnym stało się pojęcie „ekologia”. Jego zakres w potocznym obiegu jest nieostry i zarazemodmienny od pierwotnego znaczenia. Pojęcie to powstało ze złoŜenia dwóch greckich słów:oikos czyli dom, otoczenie, środowisko oraz logos oznaczające słowo, rozum bądź wiedzę 1 .Zostało wprowadzone do obiegu w 1866 roku przez niemieckiego biologa i ewolucjonistęErnsta Haeckela 2 jako termin oznaczający badania nad zwierzętami i ich relacjami zotaczającym światem organicznym i nieorganicznym, w szczególności zwracający uwagę nainterakcje z organizmami roślinnymi. Początkowo termin „ekologia” uŜywany i rozumianybył w charakterze czysto biologicznym. Nauka ta unikała wartościowania, nie było onobowiem zgodne z ideą naukowego poznania biorącego swój początek w pozytywizmie(scjentyzm). 3 Wielkiego znaczenia nabrała w związku z zagroŜeniami środowiskanaturalnego, ostrzeŜeniami przed katastrofami ekologicznymi, będącymi bezpośredniąkonsekwencją rozwoju cywilizacyjnego. Zagadnienia ekologii jako nauki biologicznej stałysię stopniowo wielce istotne dla ogólnej teorii kultury i antropologii filozoficznej. 4 Obecnieistnieje wiele szczegółowych nauk jakie namnoŜyły się w ramach ekologii a takŜe samychodmian i nurtów (np. praktyczna i teoretyczna, głęboka, behawioralna,fizjologiczna etc.). 5 Swoje korzenie mają one jeszcze w staroŜytności w dziełachArystotelesa i Teofrasta 6 a w kolejnych epokach ekologiczne myślenie przejawiali m.in.: św.Franciszek, G. Bruno, F. Bacon, J. Ray, J. Hutton, J. J. Rousseau, J. B. Lamarck, W.1Hasło: Ekologia, [w:] Popularna Encyklopedia Powszechna, pod red. M. Szulca, t. 5, WydawnictwoPinnex, Kraków 1995, s. 37.2O. Wieczorek, Mam was dość…, „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe, Katowice 2002, s. 11.3M. M.Bonenberg, Aksjologiczne problemy ekologii, [w:] Poznanie i doznanie. Eseje z estetyki ekologii,pod red. Marii Gołaszewskiej, Universitas, Kraków 2000, s. 33.4J.Woleński, Hasło: Ekologia, [w:] S. Blackburn, Oksfordzki słownik filozoficzny, KsiąŜka i Wiedza,Warszawa 1997, s. 102, cyt. za: A. Warmiński, Prolegomena do „Małej” Ekologii, [w:] Poznanie…, op. cit., s.20.5A. Warmiński, Prologomena…, op. cit., s. 19.6Hasło: Ekologia, [w:] Popularna Encyklopedia Powszechna, op. cit., s. 37.5