Ekologia a sztuka współczesna - Wiedza i Edukacja

Doświadczenie takie byłoby w pewnym sensie doświadczeniembezpodmiotowym, gdyŜ zarówno przedmioty jak i doznające osoby stanowiłybyrównoprawne elementy doświadczenia. Nie byłoby to zatem ‘moje’ doświadczenie, leczdoświadczenie, w którym doznające ‘ja’ wraz ze swoimi przeŜyciami, ma swój częściowyudział. Chodzi więc o prymat doświadczenia nad przeŜywającym podmiotem.” 74W dalszych rozwaŜaniach autorka wskazuje, Ŝe w tym układzie, wartościestetycznych upatrywać naleŜy nie w przedmiotach ani teŜ przeŜyciach, ale w samymdoświadczeniu, w samym procesie. Ostatecznie ekologiczne doświadczenie ekologiczne jestuwzniośleniem samego Ŝycia, eskalacją wszelkich potocznych doznań, a jako przykład podajejapońską ceremonię picia herbaty. 75W podejściu tym widać wyraźnie inspirację Deweyem i jego filozofią sztuki, oczym pisałam wcześniej.2.4 Estetyka, ekologia i postmodernizmJako wstęp do moich rozwaŜań na temat postmodernizmu 76 i ekologii – dwóchgłównych „narracji” XX wieku, jakby je określił Lyotard, posłuŜę się cytatem. W. Welschmówi, Ŝe „nasza teraźniejszość i spodziewana przyszłość będą określone przez dwa wielkiekierunki: przez postmodernę i postulaty ekologiczne. Sądzę, iŜ moŜliwy jest punkt spotkaniaobydwu kierunków” 77 . A. Zeidler-Janiszewska podaje jako przykład obszaru spotkania sięekologii z postmodernizmem wystawę która miała miejsce w Berlinie Zachodnim w 1989roku. 78 W wystawie Ressource Kunst – die Elemente neu gesehen, uwidoczniła się nowaświadomość. Artyści nie zaproponowali recepty na lepszy kontakt człowieka ześrodowiskiem, wskazali jedynie na moŜliwość „podjęcia z nim zmysłowego, emocjonalnego iintelektualnego dialogu” 79 . Nowym artystycznym działaniom towarzyszyła ta „świadomośćekologiczna wyznaczona przez zasadę odpowiedzialności” 80 . Są one nie ilustracją, aleuwewnętrznieniem problematyki ekologicznej. Uczestnicy wystawy zrezygnowali z74Ibidem, s. 97.75K. Wilkoszewska, Ekologiczne…, s. 97.76Przyjmuje tu prostą definicję, iŜ jest to nowy typ myślenia wyrosły z krytyki „moderny” (kulturypooświeceniowej), który wykazuje kierunki zmian w róŜnych sferach kultury.77W. Welsch, Aesthetisches Denken, Reclam, Stuttgart 1991, s. 218. Cyt. za A. Zeidler-Janiszewska,Estetyka i ekologia w perspektywie postmodernistycznej, [w:] Estetyka …, op. cit., s. 88.78Ibidem, s. 81.79Ibidem, s. 87.80Ibidem, s. 81.21