Ekologia a sztuka współczesna - Wiedza i Edukacja

2.2 Prekursorzy ekoesetycznego myśleniaW wielu opracowaniach wskazuje się na poglądy myślicieli, którzy prądu nowegonie stworzyli, jednak ich śmiałe propozycje moŜna uznać za jedne z pierwszych rozwaŜań napolu pogranicza estetyki i ekologii. Jedną z takich postaci był John Ruskin, który Ŝyjąc wXIX wieku nie uległ zachwytowi szybkiej industrializacji, przeciwnie, wskazywał nazagroŜenia, jakie ze sobą niesie. UwaŜał on naturę za warunek istnienia człowieka. Ta zaś,zwracał uwagę, niszczona jest bezmyślnie przez człowieka w jego nie słabnącej pogoni zabogactwami. Ludzkość w tym nieustannym pędzie, za jaki uwaŜał postęp cywilizacjiprzemysłowych, przy okazji, odsuwa od siebie źródło swych najdoskonalszych doznańestetycznych. Stanowi je natura, której piękna doznawać moŜemy za pomocą doskonałegowprost zmysłu wzroku. Właściwe dzieciom „niewinne wizje” (inocent eye) – jak określaświeŜość percepcji – moŜna dzięki kontemplowaniu natury zachować, a nawet pogłębić. Zkolei taki stan wewnętrzny jest właściwą postawą dla przeŜywania sztuki stanowiącejodpowiednik piękna natury. Dodatkowo budzi ona moralne refleksje. Twierdził, iŜ: „nieuczyniwszy się podobnymi do małych dzieci nie moŜemy wejść do przybytku estetyki” 48 .Sztuka dla Ruskina leŜała w kręgu zainteresowań tuŜ za naturą i jednocześnieinterpretowana była przez jej pryzmat (co stanowi bardzo istotny element jego myśli).PoniewaŜ w jego odczuciu to architektura w najbardziej widoczny sposób łączy się z naturą,za sprawą nieuchronnej obecności w pejzaŜu, ta stanowiła szczególne pole jegozainteresowań. UwaŜał, Ŝe budowanie ma związek ze sztuką Ŝycia „wywodzący się z zasadyodpowiedniości przedmiotu do jego funkcji. Nawiązywał w ten sposób do koncepcji formorganicznych w naturze i w sztuce wskazując jednocześnie jak bardzo owa odpowiedniośćzaleŜy od koherentnego układu części określonego przedmiotu, od ich współdziałania.Konkretyzował w ten sposób swoją podstawową zasadę ‘pomocy wzajemnej’, którą stosowałzarówno do natury jak i do sztuki i do Ŝycia społecznego” 49 .Ruskin był przekonany, Ŝe naleŜy dbać o rozwój i obecność sztuki w Ŝyciucodziennym, bo wyrasta ona z niego, słuŜy mu, moŜe i powinna być poŜytkiem dla ludzi i ichkultury. Te poglądy były inspiracją do licznych jego i nie tylko jego działań, które polegałygłównie na promowaniu i upowszechnianiu sztuki, rozwijaniu muzeum i galerii orazestetyzacji otoczenia człowieka. Liczne inspiracje, jakie m.in. za sprawą Ruskina48J. Ruskin, Sztuka…, op. cit., s. 399. cyt. za I. Wojnar, John Ruskin – prekursor eko-estetyki, [w:]Estetyka a ekologia, pod red. K. Wilkoszewskiej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1992, s. 52.49I. Wojnar, John Ruskin…, op. cit., s. 53.15