Ekologia a sztuka współczesna - Wiedza i Edukacja

2 ESTETYKA EKOLOGICZNA2.1 Inspiracje „eko” w myśli estetycznejW XX wieku mamy do czynienia ze zjawiskiem przenikania myśli ekologicznejdo wielu nauk i dziedzin Ŝycia powszedniego. Dodawanie do nazw prefiksu eko stało sięmodne i powszechne. Śmiało moŜna stwierdzić, Ŝe na gruncie filozofii wątek ekologicznyzatriumfował, a efektem tego jest bogata wewnętrznie filozofia ekologiczna. Wewnątrz jejsamej dobrze ma się i eko-etyka. Wobec tego, jak zauwaŜa Krystyna Wilkoszewska, estetyka,jako dziedzina podobnie jak etyka aksjologiczna, powinna była wykształcić równie bogatyprogram a tak się nie stało. 44 Jej tok rozwaŜań postaram się zatem przybliŜyć.Spodziewany rozwój ekoestetyki zastąpiła w XX wieku, często z nią mylonaestetyka środowiskowa (environmental aesthetics). Błąd w tym skojarzeniu polega nanieprzemyśleniu faktu, iŜ ta ostatnia nie dąŜy do zmian całego światopoglądu, jej załoŜeniatakiego postulatu nie implikują. Estetyka ekologiczna musi zaś dąŜyć do jakiejś rewolucjijeśli faktycznie posiada ekologiczne ideologiczne (a nie jedynie z nazwy) inspiracje.Środowiskowa estetyka z kolei, nieznacznie przekształcając pojęcia zaczerpnięte z estetyki,zajmuje się poszukiwaniami w obszarze estetycznej przyjemności. Jest to dziedzina młoda,powstała w latach sześćdziesiątych XX wieku, a rozwinięta w pełni w latachosiemdziesiątych. 45 Autorka nie jest przekonana, co do źródła jej pochodzenia. Wskazuje nafakt, iŜ nie jest oczywistym inspirowanie się estetyki środowiskowej ekologiczną myślą. ByćmoŜe u podłoŜa powstania leŜy chęć przekroczenia ograniczeń, jakie estetyka stworzyła wobrębie swojego przedmiotu badań. Krytyce podlega bagatelizowanie natury jako estetyczniewartościowej i godnej skupienia na sobie rozwaŜań tego typu jakie oscylują na razie jedyniewokół sztuki 46 . Z tego wypływa stosowanie w literaturze przedmiotu pojęć takich jak:środowisko albo pejzaŜ (a nie natura) i miejsce (place) w opozycji do przestrzeni (space).44Zob. K. Wilkoszewska, Nowe inspiracje w estetyce drugiej połowy XX wieku, [w:] Estetyki filozoficzneXX wieku, pod red. K. Wilkoszewskiej, Universitas, Kraków 2000, s. 291-297.45Literaturę tematu przedstawia K. Wilkoszewska, zob. ibidem, s. 292-293.46Estetyka środowiskowa poddaje krytyce takŜe separację sztuk pięknych od uŜytkowych. K.Wilkoszewska zwraca uwagę na ogólna krytykę dualizmu ze pozycji tejŜe dyscypliny. Zob. ibidem, s. 294.13