Pokaż cały numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy

copyright © 2009 Grupa dr. A. R. Kwiecińskiego ISSN 1425-5073sterolu. Zmniejszenie stężenia cholesterolu komórkowegohepatocytów skutkuje zwiększeniem ekspresji receptorówLDL, co prowadzi do nasilenia wychwytu cholesterolufrakcji LDL z krwi i zmniejszenia stężenia cholesteroluw osoczu. Ponadto obniżeniu ulega także stężenie cholesteroluVLDL, apolipoproteiny B oraz w nieznacznym stopniurównież trójglicerydów, a stężenie HDL umiarkowanie wzrasta[2, 3]. Statyny, niezależnie od wpływu na profil lipidowy,wykazują także wiele korzystnych działań plejotropowych.Skuteczność statyn w pierwotnej i wtórnej prewencji chorobywieńcowej potwierdzona została licznymi badaniami[4 - 6]. Wykazano, że efektywna terapia hiperlipidemi możew sposób znaczący obniżać ryzyko występowania epizodówsercowo-naczyniowych, udarów mózgu, przedłużyć życiechorego i zredukować zapotrzebowanie na zabiegi rewaskularyzacyjne.W codziennej praktyce nie obserwuje się jednak takznacznych korzyści jak w badaniach klinicznych. Rozbieżnośćta spowodowana nieprzestrzeganiem przez pacjentów zaleceńlekarza, dotyczących zarówno postępowania niefarmakologicznegojak i farmakologicznego, może prowadzić do poważnychkonsekwencji zdrowotnych i ekonomicznych [7].Nieprzestrzeganie zaleceń lekarskich (non-adherence)można zdefiniować jako brak konsekwencji pacjenta w realizacjiustalonego z lekarzem planu leczenia skutkującyniepowodzeniem terapii. Przestrzeganie przez pacjenta zaleceńlekarskich jest niezbędne do uzyskania optymalnychefektów farmakoterapii. Jest to szczególnie istotna kwestiaw przypadku chorób przewlekłych, których terapia trwawiele lat, a nierzadko leki muszą być przyjmowane do końcażycia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje,że w krajach rozwiniętych zalecenia terapeutyczne w chorobachprzewlekłych realizowane są w około 50 % [8].Znane są różne strategie mające na celu zwiększeniepoziomu przestrzegania zaleceń terapeutycznych wśródpacjentów. Aby możliwe było ich wdrożenie do praktykiklinicznej konieczna jest uprzednia ocena powszechnościzjawiska i określenie grup o podwyższonym ryzyku niepowodzeniaterapii wynikającego z nieprzestrzegania zaleceńlekarskich. Ocenę taką można przeprowadzić różnymi metodami.Badania wykazały, że subiektywne oceny, zarównopacjentów jak i lekarzy, co do prawidłowości realizacji ustalonejterapii, prowadzą do zawyżenia rzeczywistej wartościpoziomu przestrzegania zaleceń lekarskich [9 - 11]. Metodyobiektywne jak np. liczenie pozostałych tabletek leku,elektroniczne systemy monitorujące (MEMS, MedicationEvent Monitoring System), pomiar stężenia leku lub jegometabolitu we krwi czy moczu itp. są metodami albo kosztownymialbo czasochłonnymi i nie znajdują zastosowaniaw badaniach większych grup ludności [6, 12, 13]. Najbardziejobiektywnych wyników oceniających przestrzeganiezaleceń lekarskich, w tym szczególnie realizacji recept,w większych populacjach dostarczają analizy danych dotyczącychrealizacji recept gromadzonych w aptekach ogólnodostępnych[14 - 16].Materiały i metodyCelem przeprowadzonej analizy była ocena występowaniazjawiska nieprzestrzegania zaleceń lekarskich przezpacjentów leczonych preparatami obniżającymi stężeniecholesterolu (statynami) na podstawie danych dotyczącychrealizacji recept na leki refundowane z Lubuskiego OddziałuWojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w ZielonejGórze [17].Baza danych otrzymana z NFZ obejmuje leki dyspensowanew ramach opieki ambulatoryjnej w latach 2002– 2005. Są to preparaty, które w tym okresie były dopuszczonedo obrotu na terenie Polski oraz były objętesystemem refundacji. Bazę danych stanowi ponad 21 mlnrekordów, z których każdy opisuje pojedynczą ekspedycjęleku w aptece. Ogółem fakt ekspedycji leku refundowanegozostał odnotowany dla ponad 800 tys. pacjentów.Baza zawiera unikalny identyfikator pacjenta, kod identyfikacyjnyw bazie posiadają również apteki oraz lekarze.Ponadto baza zawiera informację o rodzaju zakupu (kodEAN leku oraz rodzaj uprawnień dodatkowych pacjenta),dacie zakupu oraz ilości zakupionych opakowań. Strukturabazy pozwala na analizę zakupów poszczególnychpacjentów.Pierwszym etapem badania było zestawienie surowychdanych ze strukturą demograficzną populacji województwalubuskiego w celu ograniczenia rekordów redundantnych,błędnych oraz szumu informacyjnego. Według danych demograficznychanalizowana populacja liczyła 1.009 mlnmieszkańców – wartość ta podlegała w trakcie trwania analizywahaniom nie przekraczającym 0.1%. Podczas wstępnejobróbki danych (preprocesingu) usunięto rekordy opisująceekspedycje leków dla osób powyżej 113 roku życia(wg GUS najstarsza osoba w Polsce w 2003) oraz którychdata urodzenia zgodnie z numerem PESEL była późniejszaniż 30.09.2005; łącznie prawie 150 tys. pacjentów/413422rekordów. Prawdopodobnie obecność tych danych spowodowanabyła niepoprawnym wpisaniem numeru PESELpodczas ekspedycji leku. Wyeliminowano również rekordydotyczące realizacji leku o niezidentyfikowanym (brakw bazie kodów EAN lub w bazie NFZ) lub błędnym kodzieEAN; ponad 998 759 rekordów.W celu ułatwienia analizy informacji i zwiększenia jejefektywności ograniczono liczbę rekordów, pozostawiającw bazie jedynie te opisujące operacje pacjentów stosującychleki z grupy inhibitorów reduktazy HMG-CoA (statyny).W tym celu konieczne było skonstruowanie tabeli pomocniczejłączącej kody EAN z kodami klasyfikacji ATC. Następnieutworzono kwerendę wybierającą rekordy, w którychw polu „kod ATC” znajdowało się oznaczenie C10AAidentyfikując pacjentów stosujących leki z tej grupy.Z bazy głównej wyselekcjonowano rekordy opisujące pozostałeoperacje wybranych na poprzednim etapie pacjentów(658750 operacji/98736 pacjentów). Z powstałego zbiorudanych wybrano pacjentów do analizy compliance. Kryteriumwłączenia do analizy był wiek pacjenta powyżej 18 lat,co najmniej dwukrotna realizacja recepty na lek z grupy statynw okresie 1.01.2003 – 30.09.2005 oraz brak odnotowanychzakupów statyn od 1.01.2002 – 31.12.2002. Ostatniekryterium miało na celu wykluczenie pacjentów kontynuującychterapię i ograniczenie populacji badanej wyłącznieod osób noworozpoczynających terapię. Kryteriów włączenianie spełniało łącznie 55937 pacjentów.Oceny poziomu compliance dokonano w oparciu o dwawskaźniki:43