Pokaż cały numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy

Farm Przegl Nauk, 2009,11lek antyangiogenny, oraz rdzenia zawierającego chemioterapeutyk[20].Choroby neurodegeneracyjne, a przede wszystkim najczęściejwystępująca choroba Alzheimera, to kolejne po nowotworachschorzenia, które stwarzają ogromne problemyw leczeniu. Do tej pory nie znaleziono skutecznych leków,które by były w stanie wyleczyć pacjentów cierpiących natakie zaburzenia centralnego układu nerwowego. Nanotechnologiadaje możliwość bezinwazyjnego dotarcia do mózgu,jego diagnozowania i leczenia. Jednym z zastosowańtej techniki może być wczesne wykrywanie choroby, zanimuszkodzenia będą na tyle rozległe, że nie da się ich wyleczyć.Przyczyny powstawania choroby Alzheimera nie są dokońca poznane. Ważnym elementem biorącym udział w patogeneziechoroby jest gromadzenie się β-amyloidu, białkazbudowanego z 39 – 43 aminokwasów. Neurotoksycznośćtej substancji może być powodowana formowaniem się proteazoopornychwłóknistych form β-amyloidu, zablokowaniejego agregacji może przynieść korzystne skutki terapeutyczne.Uważa się, że degeneracyjne działanie Aβ związanejest między innymi z gromadzeniem się w tkankach mózgumetali takich jak miedź i żelazo. Poza tym metale te generująpowstawanie wolnych rodników, co prowadzi do stresuoksydacyjnego, a co za tym idzie dodatkowych uszkodzeńmózgu. Rozwiązaniem tego problemu mogą stać się substancjechelatujące jony metali ciężkich. Do tej pory istniałproblem z dostarczeniem takich substancji do mózgu, zewzględu na trudności w pokonywaniu bariery krew-mózg.Kolejnym utrudnieniem była toksyczność tych leków. Rozwiązaniemmoże być użycie chelatorów połączonych z nanocząsteczkami.Struktury takie przekraczają barierę krewmózgnaśladując lipoproteiny o małej gęstości (LDL), coumożliwia łączenie się z receptorami LDL i wychwyt przezkomórki endotelialne mózgu. Cząstki takie wiążą metalegromadzące się w mózgu oraz efektywnie hamują agregacjęAβ, zmniejszając ich neurotoksyczność [21].W leczeniu chorób neurodegeneracyjnych zastosowaniemogą znaleźć również nanocząstki związanie z cząsteczkamiantyoksydantów, np. takich jak tlenek ceru. Antyoksydantywymiatają wolne rodniki, które są bardzo reaktywnymicząstkami i wiążąc się z molekułami budującymi komórki,powodują ich uszkodzenie, tak jak się to dzieje w przebieguchorób neurodegeneracyjnych. Pewna ilość rodników jestniezbędna do prawidłowego funkcjonowania i każdy organizmposiada naturalne systemy usuwające wolne rodniki,jednak w przypadku, kiedy powstaje ich zbyt dużo, lub gdysystemy te nie są do końca sprawne, rodniki gromadzą sięi powodują zniszczenie tkanek. Obecnie stosowane antyoksydantyusuwają tylko niewielką część zbędnych form tlenuniestety również z miejsc gdzie jest ich odpowiednia ilość.Nanotechnologia umożliwia stworzenie cząstek, które samekontrolowałyby swoją aktywność wymiatania wolnych rodnikówna podstawie potencjału red-ox, czyli działałyby tylkotam gdzie jest to niezbędne [22].Kolejnym zastosowaniem nanotechnologii jest stworzenietakiej formy leków peptydowych, która umożliwiłabywygodniejsze podanie tych substancji, czyli np. doustnieczy donosowo. Przykładem takiego leku jest insulina. Jestona wrażliwa na czynniki występujące w przewodzie pokarmowymi jest labilna w tych warunkach, dlatego jej podanieogranicza się do iniekcji. Stworzenie nanocząsteczekpozwoliłoby ochronić białko przed rozkładem i stworzyćformę o kontrolowanym uwalnianiu. Substancjami, któresą w stanie ochronić insulinę są polisacharydy, np. chitosan.Są to związki biokompatybilne, biodegradowalne,nietoksyczne i dodatkowo zwiększają adhezję do błonśluzowych i tym samym zwiększają wchłanianie leku. Powłączeniu do cząstki zbudowanej z chitosanu silnie naładowanychpolianionów poprawiają się znacznie jej właściwościtakie jak siła wiązania leku oraz kontrola jegouwalniania. Im silniej lek jest związany tym wolniej jeston uwalniany [23].Nanotechnologia stała się obecnie najbardziej rozwijającąsię techniką, dzięki której możliwy jest rozwój nowychkierunków medycyny. Możliwe stało się wprowadzanietechnik genowych, jako nowych możliwości terapeutycznychczy modyfikacji istniejących substancji w celu poprawieniaich biodystrybucji i biodostępności. Daje to ogromnemożliwości w poszukiwaniu nowych skuteczniejszych leków.Praca finansowana z Grantu Uniwersytetu Medycznegow Łodzi (Grant No 502-13-625)Piśmiennictwo1. Koo OM, Rubinstein I, Onyuksel H. Role of nanotechnologyin targeted drug delivery and imaging: a concisereview. Nanomedicine: NBM 2005; 1: 193–212.2. Sahoo SK, Parveen S, Panda JJ. The present and futureof nanotechnology in human health care. Nanomedicine:NBM 2007; 3: 20–31.3. Hughes GA. Nanostructure-mediated drug delivery. Nanomedicine:NBM 2005; 1: 22–30.4. Zhou W i wsp. Drug-loaded, magnetic, hollow silica nanocompositesfor nanomedicine. Nanomedicine: NBM2005; 1: 233–237.5. Torchilin V. Multifunctional and stimuli – sensitive pharmaceuticalnanocarriers. Eur J Pharm Biopharm 2009;71: 431–444.6. Świdwińska-Gajewska AM. Nanocząsteczki – produktnowoczesnej technologii i nowe zagrożenie w środowiskupracy. Med Pracy 2007; 58: 243–251.7. Szymańska J, Mikiciuk-Olasik E, Szymański P. Liposomyw kosmetyce i farmacji. Farm Pol 2007; 63:914–921.8. Samad A, Sultana Y, Aqil M. Liposomal Drug DeliverySystems: An Update Review. Curr Drug Deliv 2007; 4:297–305.9. Aulenta F, Hayes W, Rannard S. Dendrimers: a new classof nanoscopic containers and delivery devices. Eur Pol J2003; 39: 1741–1771.10. Caminade AM, Laurent R, Majoral JP. Characterizationof dendrimers, Adv Drug Deliv Rev 2005; 57:2130–2146.11. D’Emanuele A, Attwood D. Dendrimer–drug interactions,Adv Drug Deliv Rev 2005; 57: 2147–2162.12. Otsuka H, Nagasaki Y, Kataoka K. PEGylated nanoparticlesfor biological and pharmaceutical applications.Adv Drug Deliv Rev 2003; 55: 403–419.40