Pokaż cały numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy

Farm Przegl Nauk, 2009,11, 15-19copyright © 2009 Grupa dr. A. R. Kwiecińskiego ISSN 1425-5073Postępy w farmakoterapii.Akwaretyki – antagoniści receptora wazopresyny (waptany)Progress in pharmacotherapy.Aquaretics – vasopressin receptor antagonists (vaptans)Łukasz Dobrek, Piotr ThorKatedra Patofizjologii Collegium Medicum Uniwersytetu JagiellońskiegoStreszczenieU podstawy patogenezy wielu chorób o istotnym znaczeniuklinicznym (jak przewlekła niewydolność serca,wodobrzusze oraz innych zaburzeń o charakterze hiponatremiihiperwolemicznej oraz euwolemicznej) leży nadmiernewydzielanie wazopresyny (AVP), czyli hormonuantydiuretycznego (ADH). Możliwością nowoczesnegoleczenia tych schorzeń jest blokada receptorów wazopresynowychV2 i/lub V1 za pomocą nowej grupy leków odziałaniu akwaretycznym i wazodylatacyjnym zwanychwaptanami. Artykuł krótko omawia rolę AVP w patogeneziehiponatremii oraz zastosowanie antagonistów receptorówwazopresynowych – waptanów w leczeniu.Słowa kluczowe: wazopresyna, antagoniści receptorówwazopresynowych, akwaretyki, waptanyAbstractPathogenesis of many diseases about the essential clinicalmeaning (chronic heart failure, ascites and other disordersresulting in hyper- and euvolemic hyponatremia)is associated with an excessive secretion of vasopressin(AVP), that is antidiuretic hormone (ADH). The blockadeof vasopressin V2 or/and V1 receptor evoked by newmedicines about aquaretic and vasodilatatory propertiescalled vaptans is the possibility of the modern treatmentof these disturbances. The article briefly describes theAVP role in the pathogenesis of hyponatremia and applyingof the vasopressin receptors antagonists (vaptans) inthe treatment.Key words: vasopressin, vasopressin receptor antagonists,aquaretics, vaptansWykaz skrótów: ADH – hormon antydiuretyczny (Antidiuretic Hormone); AVP – wazopresyna (Arginin Vasopressin);CHF – przewlekła niewydolność serca (Congestive Heart Failure); PKD – zwyrodnienietorbielowate nerek/wielotorbielowatość nerek (Polycystic Kidney Disease); RAAS– układ renina-angiotensyna-aldosteron (Renin-Angiotensin-Aldosterone System); SIADH – zespółniewłaściwego uwalniania wazopresyny (Syndrome of Inappropriate ADH Secretion);VRA – antagoniści receptora wazopresyny (Vasopressin Receptor Antagonists).W patogenezie wielu chorób istotną rolę odgrywa wazopresyna(AVP), zwana również hormonem antydiuretycznym(ADH). Wazopresyna jest hormonem o budowieoligopeptydowej, produkowanym przez komórki neurosekrecyjnepodwzgórza tworzące jądra nadwzrokowe i okołokomorowei magazynowanym w tylnym płacie przysadkimózgowej. Najważniejszym czynnikiem fizjologicznympowodującym uwalnianie wazopresyny z przysadki jestzmiana osmolarności osocza. Jej zwiększenie już o 1% powodujepobudzenie osmoreceptorów podwzgórza, powodującpoprzez uwolnienie AVP korektę stężenia sodu i osmolarności.Zmniejszenie objętości osocza – hipowolemia jestrównież czynnikiem wyzwalającym uwalnianie wazopresyny.W warunkach fizjologicznych, mechanizm ten odgrywamniejsze znaczenie w porównaniu do kontroli realizowanejprzez osmoreceptory. Ma on za to istotne znaczenie w stanachpatologicznych, takich jak niewydolność krążenia lubwodobrzusze w przebiegu marskości wątroby, w którychdochodzi do aktywacji układu renina-angiotensyna-aldosteron(RAAS), oraz wtórnie do nadprodukcji wazopresyny.Czynnikiem aktywującym wówczas układ RAAS jest spadekefektywnej objętości krwi krążącej w centralnym kompartmencienaczyniowym (tętniczym) – EABV, co odbarczabaroreceptory łuku aorty i zatok tętnic szyjnych prowadzącdo aktywacji współczulnej, układu RAAS i wydzielaniawielu hormonów, w tym AVP. Efekty jakie są obserwowanew obecności wazopresyny to przede wszystkim wzrostresorpcji wody z moczu pierwotnego w kanalikach dystalnychnerek oraz skurcz naczyń krwionośnych. Są skutkiemoddziaływania AVP na różne receptory błonowe rozmieszczonew narządach docelowych [1].Receptory te są klasyfikowane jako grupa receptorów15