Pokaż cały numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy

Farm Przegl Nauk, 2009,11, 11-14copyright © 2009 Grupa dr. A. R. Kwiecińskiego ISSN 1425-5073Terapia fotodynamiczna nowotworównadzieją współczesnej medycyny onkologicznejPhotodynamic therapy of cancer as a hope for the present oncologyDorota MańkowskaInstytut Podstaw Chemii ŻywnościWydział Biotechnologii i Nauk o ŻywnościPolitechnika ŁódzkaStreszczenieTerapia fotodynamiczna jest stosunkowo młodym, aczkolwiekskutecznym orężem walki z chorobą nowotworową.Wykorzystuje synergiczne działanie fotouczulającegoleku oraz światła o odpowiednio dobranej długości fali.Dzięki szybkiemu postępowi technologicznemu znajdujezastosowanie w terapii coraz szerszego spektrum nowotworówa także innych chorób. Jej wysoka skutecznośćoraz praktycznie brak toksyczności w stosunku do zdrowychtkanek zaowocowały zwiększającym się zainteresowaniemzarówno wśród lekarzy jak i naukowców. Obecnietrwają intensywne badania nad jej dalszym rozwojem,udoskonaleniem i znalezieniem nowych zastosowań.Słowa kluczowe: terapia fotodynamiczna (PDT), mechanizmdziałania PDT, nowotworyAbstractPhotodynamic therapy is a relatively young, althougheffective weapon of the fight against cancer. It is usingsynergetic action of photosensitizer and the light with appropriatelyselected wavelength. Thanks to the rapid technologicalprogress it is finding application in the therapyof more and more broad spectrum of cancers as well asother illnesses. Its high effectiveness and practical lack oftoxicity in relation to healthy tissues resulted in the increasinginterest both amongst medicine doctors as wellas scientists. At present an intensive research on its furtherdevelopment, the improvement and finding new applicationslasts.Key words: photodynamic therapy (PDT), mode of actionof PDT, cancersNowotwory stanowią największe wyzwanie dla ludzkości,ale także największe dla niej zagrożenie. W rankingunajpopularniejszych „zabójców” na świecie plasują się naczwartym miejscu [1], a biorąc pod uwagę jedynie krajewysoko rozwinięte, zajmują już drugą pozycję tuż zachorobami układu krążenia. Szacuje się nawet, że w ciągunajbliższych kilku dekad mogą stać się czołowym zabójcąw krajach zachodu [2].W poszukiwaniu nowych leków przeciwnowotworowychwspółczesna medycyna wykorzystuje wszystkiemożliwości. Obejmują one badania wszelkich nowoodkrytychlub zsyntetyzowanych związków pod kątem ichaktywności przeciwnowotworowej, zwracanie uwagi naniedoceniane lub nieznane wcześniej działania znanych leków,konstruowanie nowych związków w oparciu o wiedzęo mechanizmach nowotworzenia, wykorzystanie przeciwciałrozpoznających powierzchniowe struktury komóreknowotworowych oraz wytwarzanie lepszych form recepturowychleków o uznanej aktywności [3].Dotychczasowe metody leczenia nowotworów pogrupowaćmożna w następujący sposób:• interwencja chirurgiczna – najskuteczniejsza w terapiiguzów litych, jednak nie gwarantuje usunięcia mikroskopijnychnacieków, niekiedy też uaktywnia przerzutowanie(np. rak jajnika) [4],• chemioterapia – najpowszechniej stosowania metoda,ze względu na różnorodność dostępnych środków aplikowanajest w szerokim spektrum nowotworów.Ze względu na mechanizm działania wyróżnia się cztery zasadniczegrupy chemioterapeutyków [5]:1)antymetabolity – działają jako „fałszywe substraty”w reakcjach biochemicznych komórek. Przykłademtak działających leków jest metotreksat – najczęściejstosowany lek z tej grupy.11